Titel van de Slide

AL amyloidose
oorzaak, klachten en behandeling
Monique Minnema, internist-hematoloog
Patientendag 13 dec 2014
Oorzaak AL amyloidose: beenmergkanker
Kanker plasmacellen in beenmerg maken para-proteine
Dit para-proteine is het precursor
eiwit
Uit het precursor eiwit ontstaan de amyloid strengen
plasmacellen
beenmerg
bloed
organen
Plasmacellen
•
De kankercellen zijn ontstaan uit een plasmacel
•
Ieder mens heeft normale plasmacellen
•
Plasmacellen hebben als taak verschillende afweerstoffen te maken
•
Deze afweerstoffen heten IgG, IgA en IgM en hebben een kappa of lambda lichte
keten eraan geplakt
•
Bij AL amyloidose is vaak alleen maar lichte keten aanmaak; vrije kappa of lambda
beenmerg
bloed
Multipel Myeloom = beenmergkanker
•
Normaal < 5% normale plasmacellen, bij ziekte > 5% abnormale
plasmacellen
•
Beenmerg is de fabriek van alle bloedcellen en zit in je botten
•
Eerst beginstadium met trage groei van plasmacellen;
– < 10% plasmacellen = MGUS (monoclonal gammapathie van onbekende betetekenis)
•
Bij AL amyloidose vaak < 10% plasmacellen, echter NIET van onbekende
betekenis!
AL amyloidose is meestal systemisch
Systemisch: amyloid neerslagen in 2 of meer organen aanwezig
• Hart
: hartspier dikker, elektrische geleiding slechter
• Nier
: verlies van eiwit in de urine, nieren
werken slechter
• Zenuwstelsel
: tintelingen voeten/handen, lage bloeddruk
• Lever
: vergroot, werkt slechter
• Darmen
: diarree, niet goed zakken van eten, afvallen
• Long
: lokaal of diffuus verspreid, longbladen
• “zacht weefsel”
: tong, vaten, spieren, lymfeklieren
Hart is belangrijkste voor uitkomst
Troponine en NT-pro-BNP
Dispenzieri, J Clin Oncol. 2004;22:3751-7
Hartklachten
Hart wordt dikker en stijver: kan wel goed
uitpompen maar niet goed ontspannen en
weer vullen met bloed
Klachten: sneller kortademig bij
inspanning, vocht vasthouden,
ritmestoornis, lage bloeddruk
Ondersteuning: plastabletten, zout
beperken
Prognose wel steeds beter
1-jaars overleving in verschillende tijds periodes
90
80
1-year mortality, %
70
60
50
Stage I
Stage II
40
Stage III
30
20
10
0
1987-1996
1997-2003
Interval
2004-2006
Behandeling; algemeen
• Behandeling amyloid in de organen zelf niet mogelijk
• STOP toevoer van eiwitten die amyloid ketens vormen
• Bij AL amyloidose zijn dat de vrije lichte ketens die uit de kanker
plasmacellen van het beenmerg komen
Vrije lichte ketens
Plasmacel in
beenmerg
Amyloid draden
Behandeling
De plasmacellen kunnen worden gedood met chemotherapie:
Geen precursor eiwit = geen verdere aanmaak van amyloid
Verbetering van de organen kan pas later (maanden-jaren) optreden
in 30-50% van de patienten; lichaam ruimt amyloid zelf op ?
Nieuwe behandelingen
• Chemotherapie is altijd zwaar
• Geeft moeheid, maag-darm klachten, verergering van
bestaande klachten zoals perifere neuropathie
• Infecties; gordelroos
• Type chemotherapie waar veel van verwacht wordt:
Proteasoom remmers
• Bortezomib / Velcade
• Ixazomib
HOVON 104
Newly diagnosed AL Amyloidosis, age 18-70 years inclusive
FASE 2 studie
Registration
50 pt in 4 jaar
Induction
4 cycles, q 3 weeks
Is Bortezomib sc gevolgd door
Bortezomib 1.3 mg/m2,
days 1,4,8,11
Dexamethasone 20 mg
days 1-2, 4-5, 8-9, 11-12
stamceltransplantatie betere
therapie?
Eligible for
stem cell mobilization
no
Off protocol
treatment
Primaire eindpunt:
yes
• verdwijnen plasmacellen
Stem cell mobilization with
G-CSF
• orgaan verbetering
no
Eligible for
HDM with auto-SCT
yes
High Dose Melphalan with autologous
Stem Cell Transplantation
Off protocol
treatment
Off protocol
treatment
• veiligheid
Recidief behandelings studie
• Gestart door farmaceutisch bedrijf
• Voor patiënten met recidief ziekte
• Onderzoeks middel = IXAZOMIB = pil (lijkt op bortezomib)
• Doel; is dit middel beter en kan het registratie krijgen voor
standaard gebruik; FASE 3 studie
loting
“standaard”
IXAZOMIB
Samenvatting
• AL amyloidose enige amyloidose vorm veroorzaakt door kanker
• Daardoor kan de oorzaak aangepakt worden
• Aanpak bestaat uit chemotherapie = ZWAAR
• Bij meerderheid patienten tijdelijke onderdrukking van de kanker
• Nieuwe geneesmiddelen zijn bortezomib en ixazomib
Dank voor uw aandacht!