Policy brief Veiligheid en Rechtsorde

Policy brief Veiligheid en Rechtsorde
T.b.v. hoorzitting over Nota “Wat de Wereld verdient”,
Tweede Kamer 22 April 2013
1. Drie politieke uitdagingen
Minister Ploumen staat voor drie formidabele politieke uitdagingen:
-
Het realiseren van een mondiale ontwikkelingsagenda voor en innovatieve
financiering van internationale samenwerking na 2015;
Het garanderen van de ontwikkelingsrelevantie van haar eigen beleid en budget;
Het boeken van vooruitgang op gebied van beleidscoherentie van aanpalende
beleidsterreinen.
2. Veiligheid van burgers: prominent in postpost - 2015 agenda en speerpunt Veiligheid
en Rechtsorde
Het speerpunt Veiligheid en Rechtsorde is voor elk van deze drie uitdagingen relevant.
De veiligheid van burgers in fragiele staten verdient een prominente plek op de post2015 agenda en prioritaire aandacht binnen het speerpunt Veiligheid en Rechtsorde.
De argumenten zijn even bekend als onweerlegbaar: 1,5 miljard mensen leven in
fragiele en conflictlanden. De achterstand in het realiseren van de MDG’s is in deze
landen het grootst. In 2025 zal een meerderheid van de allerarmsten in fragiele
staten leven.
3. Veiligheid en rechtsorde – budget
Gegeven de bezuinigingen is het onvermijdelijk dat ook op de speerpunten wordt
bezuinigd. De bezuiniging op het speerpunt Veiligheid en Rechtsorde is echter
disproportioneel. Een ophoging van het budget met 30 miljoen per jaar is minimaal
nodig om balans te herstellen in de middelen die voor geïntegreerde (3D)
beleidsinstrumenten beschikbaar gesteld worden.
De menselijke waardigheid staat het meest onder druk in fragiele staten waar geen
enkel MDG is gerealiseerd. Gebrek aan veiligheid vormt het voornaamste obstakel
voor het realiseren van MDG’s. Dat rechtvaardigt geen disproportionele bezuiniging op
de meest kwetsbare mensen.
Uiteraard zal de aanwending van het BiV ook ten goede komen van Veiligheid en
Rechtsorde. Indien er bij het BiV sprake is van onderbesteding zullen de middelen
moeten vrijkomen voor andere activiteiten op gebied van Veiligheid en Rechtsorde.
4. Dit zouden binnen het Speerpunt Veiligheid en Rechtsorde resultaatindicatoren
voor Minister Ploumen moeten zijn:
Mondiale ontwikkelingsagenda
- Human security van burgers in fragiele staten moet binnen het speerpunt
Veiligheid en rechtsorde absolute prioriteit krijgen. Bij het bevorderen van
veiligheid moet Nederland zich laten leiden door de veiligheidsbelangen van
burgers in plaats van de politieke en economische belangen van staten.
Bovendien moet de minister zich niet laten verleiden tot securisation van
vraagstukken die geen militaire maar een politieke oplossing vergen.
-
Citizens security moet één van de post-2015 doelstellingen zijn. Nederland moet
een voorhoederol spelen bij het overwinnen van weerstand van landen tegen het
opnemen van de veiligheid van burgers als ontwikkelingsdoel na 2015. De New
Deal for egagement with Fragile States kan daarbij als politiek vehikel dienen. De
VR Resolutie 1325 past daarbinnen als speerpunt.
Ontwikkelingsrelevantie
- Het Budget Internationale Veiligheid moet bijdragen aan human security en de
bescherming van burgers in fragiele staten. Het BiV moet geen budgettaire
stoplap zijn maar vernieuwend geïntegreerd beleid op het snijvlak van veiligheid
en rechtsorde mogelijk maken.
-
Het BiV kan mede worden aangewend voor de oprichting van een community
policing unit die uitzendbaar is voor training, mentoring en tijdelijke uitoefening
van politietaken in kader van VN-missies en/of op basis van bilaterale
overeenkomsten met fragiele staten. Posten die niet op het HGIS-budget staan
mogen niet in aanmerking komen voor financiering ten laste van het BiV. Posten
die wel op het HGIS-budget staan mogen niet automatisch in aanmerking komen
voor financiering ten laste van het BiV. Het BiV is niet aan te wenden voor kosten
die samenhangen met munitie en materieel, terrorismebestrijding en
bondgenootschappelijke verplichtingen.
-
Het Dutch Good Growth Fund moetvoor 50% worden ingezet t.b.v.
werkgelegenheid in fragiele staten. Juist daar zijn banen cruciaal voor het
doorbreken van de vicieuze cirkel van geweld, armoede en falend bestuur. Juist
daar hebben kleinschalige ondernemers geen toegang tot de private
kapitaalmarkt. Juist daar zijn investeringen risicovol. De minister dient via de
ambassades in de landen èn regio’s waar Nederland hulprelaties mee onderhoudt
ondernemersinitiatieven te laten scouten om te voorkomen dat een
disproportioneel aandeel van het Dutch Good Growth Fund belandt bij
ondernemingen die niet in ontwikkelingslanden zijn gevestigd en daar
operationeel zijn.
Beleidscoherentie
- De exploitatie van strategische grondstoffen gaat in fragiele staten vaak gepaard
met veiligheidsproblemen en mensenrechtenschendingen. De minister moet niet
alleen in Nederland gevestigde ondernemingen (die deel uitmaken van een
exploitatieketen) aanspreken op volledige transparantie en naleving van de OESO
richtlijnen en UN Guiding Principles on Business and Human Rights. In
risicogevallen moet zij een stap verder gaan en (openbare) due dilligence verplicht
stellen. Nederlandse Energiemaatschappijen weigeren nu bijvoorbeeld aan te
geven uit welke mijnen in Colombia en Zuid-Afrika zij hun steenkolen betrekken.
Daardoor krijgen consumenten noch slachtoffers van mensenrechtenschendingen
voldoende inzicht.
-
Minister Ploumen neemt op basis van het Regeerakkoord politieke en financiële
verantwoordelijkheid voor de dekking van kosten verbonden aan internationale
veiligheid.
o Is de minister bereid in overleg met de minister van Buitenlandse Zaken
protection of civilians op te nemen in het Toetsingskader?
o Is de minister bereid de minister van Defensie te vragen militaire doctrines
door te lichten op verplichtingen op gebied van Protection of Civilians opdat de
krijgsmacht een volgende kwaliteitsslag kan maken in het vervullen van zijn
beschermende taak èn te voldoen aan de verwachtingen van de bevolking in
het uitzendgebied?
o Is de minister bereid om human security en protection of civilians te
verankeren in het internationale veiligheidsbeleid van Nederland?
o Wil de minister in alle missies waarbij Nederland betrokken raakt
onafhankelijk onderzoek naar en rapportage over burgerslachtoffers mogelijk
maken?
5. Watchdogs onder juridische druk
Minister Ploumen waardeert de watchdog functie van maatschappelijke organisaties
en onderkent tevens dat deze functie in talloze landen onder toenemende politieke
druk staat. (p.36). IKV Pax Christi verwacht dat ondernemingen die onder druk komen
te staan vanwege hun veiligheids- en mensenrechtenbeleid zich met alle ter
beschikking staande juridische middelen zullen verweren. Is de minister bereid een
resilience fund op te richten? Civiele organisaties kunnen daarop, onder voorwaarde
dat voldaan is aan nader te bepalen zorgvuldigheidseisen, een beroep doen voor
juridische ondersteuning.
6. Verstatelijking van Veiligheid en Rechtsorde
Minister Ploumen wil in lijn met het AIV-advies (Wisselwerking tussen actoren in
internationale samenwerking: Naar flexibiliteit en vertrouwen, AIV-advies 82) niet
sturen op de verdeling van geldstromen over financieringskanalen (p.41) IKV Pax
Christi steunt deze keuze, niet de kanaalkeuze maar de meerwaarde per actor moet
leidend zijn bij de besteding van middelen.
Er kunnen echter ongewenste neveneffecten optreden. De aanwending van middelen
via het BiV en de financiering van thematische activiteiten van multilaterale
organisaties ten laste van het budget van de speerpunten kan er aan bijdragen dat de
aanwending van het budget voor het speerpunt Veiligheid en Rechtsorde vooral een
statelijke benadering ondersteunt. IKV Pax Christi is er van overtuigd dat staten een
voorname rol behoren te spelen bij het beschermen van burgers. Maar juist in fragiele
en conflictlanden vergt dat een multi-actor benadering waarbij gouvernementele en
civi-laterale actoren samenwerken. Welke maatregelen gaat de minister treffen om
verstatelijking van het Veiligheid en Rechtsorde beleid binnen de perken te houden?
Utrecht, 17 april 2013 – Jan Gruiters, algemeen directeur IKV Pax Christi