Rapportagekader pensioenfondsen Aanwijzingen
advertisement
Rapportagekader pensioenfondsen Aanwijzingen De Nederlandsche Bank 1 ALGEMENE TOELICHTING .................................................................................. 5 Doel van de rapportage ..........................................................................................................5 Wettelijke basis ........................................................................................................................5 Wie moet rapporteren? ...........................................................................................................6 Structuur van het rapportagemodel.......................................................................................6 Waarmerken staten .................................................................................................................6 Rapportagefrequentie en indieningstermijnen.....................................................................7 Tekenconventie ........................................................................................................................7 Versiebeheer ............................................................................................................................7 Contactgegevens .....................................................................................................................8 2 JAARSTATEN ....................................................................................................... 9 Algemeen en Governance ......................................................................................................9 J101 Organisatie ...............................................................................................................9 J102 Bestuur, actuaris en accountant .....................................................................11 J103 Accountantsverklaring .......................................................................................12 J104 Bestuursverklaring ..............................................................................................13 Bestuursverslag......................................................................................................................14 J201 Bestuursverslag .....................................................................................................14 Balans ......................................................................................................................................15 Algemene inleiding..........................................................................................................15 J301 Enkelvoudige balans op actuele waarde .........................................................15 J302 Geconsolideerde balans ......................................................................................19 Specificatie activa ..................................................................................................................20 J303 Specificatie activa ..................................................................................................20 J304 Geconsolideerde deelnemingen ........................................................................21 J305 Beleggingen voor risico deelnemers................................................................23 Specificatie passiva ...............................................................................................................24 J306A Specificatie passiva enkelvoudige balans ...................................................24 J306B Specificatie passiva enkelvoudige balans ...................................................26 Zekerheden en garanties ......................................................................................................27 J307 Zekerheden en garanties .....................................................................................27 Toelichting op de balans .......................................................................................................28 J308 Toelichting op de balans .....................................................................................28 Financiële relaties ..................................................................................................................29 J309 Financiële relaties ..................................................................................................29 J310 Achtergestelde leningen ......................................................................................32 Grote posten ...........................................................................................................................33 J311 Grote posten voor risico fonds ..........................................................................33 J312 Grote beleggingen voor risico deelnemers ....................................................34 J314 Specificatie beleggingen voor fondsen met een geconsolideerde balans ..............................................................................................................................................35 Rekening van baten en lasten .............................................................................................36 J401 Rekening van baten en lasten ............................................................................36 J402 Specificatie rekening van baten en lasten ......................................................39 J403 Premiegegevens over het afgelopen kalenderjaar (ex post) ......................43 Solvabiliteit ..............................................................................................................................50 J501 Aanwezige solvabiliteit.........................................................................................50 J502 Bepaling toetswaarde solvabiliteit bij gebruik van het Standaardmodel52 J503 Toetswaarde solvabiliteit bij gebruik van een intern model.......................55 J504 Solvabiliteitstoets ..................................................................................................56 J505 Toetsing aan het vereist eigen vermogen in evenwichtssituatie ..............57 Actuariële staten ....................................................................................................................58 J601 Grondslagen technische voorzieningen voor risico fonds ........................58 J602 Ontwikkeling technische voorzieningen voor risico fonds ........................63 Rapportagekader pensioenfondsen 18 april 2013 J603 Premiespecificatie garantiecontract .................................................................64 J604 Gegevens met betrekking tot toeslagverlening .............................................65 J605 Technische analyse...............................................................................................68 J606 Actuarieel verslag ..................................................................................................80 Deelnemers.............................................................................................................................81 J701 Deelnemers..............................................................................................................81 Herverzekeringen...................................................................................................................83 J801 Details garantiecontracten ..................................................................................83 Overige ....................................................................................................................................87 J901 Regelingen voor risico deelnemers ..................................................................87 J902 VUT-regelingen .......................................................................................................89 J903 Regeling voor inhaalpensioen met uitstelfinanciering (ook wel VPL- of 15-jarenregeling) ..............................................................................................................90 3 KWARTAALSTATEN .......................................................................................... 95 Dekkingsgraad........................................................................................................................95 K101 Dekkingsgraad .......................................................................................................95 Beleggingen ............................................................................................................................99 K201 Beleggingen voor risico fonds ....................................................................... 99 Uitsplitsing verschillende beleggingscategorieën ...........................................................100 Vastgoedbeleggingen ...................................................................................................100 Vraag 2.1 Direct vastgoed ...........................................................................................100 Vraag 3: Aandelen .........................................................................................................100 Vraag 3.1: Mature markets...........................................................................................100 Vraag 3.2: Emerging markets .....................................................................................100 Vraag 4.1: Private equity ..............................................................................................100 Vraag 4: Vastrentende waarden .................................................................................100 Vraag 6.1: Hedge funds ................................................................................................101 Vraag 7.1: Commodities ...............................................................................................101 Vraag 8.1: Securities lending en repo ......................................................................101 Vraag 10.1: Currency overlay .....................................................................................104 Vraag 11.2: Rente-afdekking .......................................................................................104 Kolom 2 & kolom 3: Derivaten ...........................................................................................104 Renteswaps ......................................................................................................................105 Renteswaptions ................................................................................................................106 Cross-currency interest rate swaps...............................................................................107 Inflation swaps ..................................................................................................................110 Credit Default Swaps (CDS)...........................................................................................111 Aandelen opties................................................................................................................112 Grondstoffen (en andere) futures en forwards én Total Return Swaps (TRS) .......113 Vraag 10.1: Valutaderivaten ........................................................................................116 Kolom 4 & 12: Exposure .....................................................................................................117 Kolom 6 t/m 8: Normwegingen en bandbreedtes ...........................................................118 Producten aangehouden ter afdekking van het renterisico ...........................................121 Verschil tussen én uitsplitsing van mandaat en overlay beleggingen .........................122 Geen overlay beleggingen ..............................................................................................122 Geen overlay beleggingen, derivaten in de mandaatbeleggingen ...........................123 LDI-achtige beleggingen .................................................................................................123 Rente swap-overlay .........................................................................................................124 Match en return portefeuille ............................................................................................124 Normwegingen op exposure basis ................................................................................125 Currency overlay ..............................................................................................................126 K202 Beleggingen voor risico fonds, Valuta ......................................................... 127 K203 Beleggingen voor risico fonds, vastrentende waarden .............................. 128 K204 Beleggingen voor risico fonds, derivatenposities....................................... 130 Kolom 1: Marktwaarde derivaten .......................................................................................130 Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 3 Kolom 2: Marktwaarde na standaardschok .....................................................................130 Vraag 2.1 t/m 2.8: Rentederivaten .............................................................................130 Vraag 3.1 t/m 3.6: Aandelencontracten ....................................................................131 Vraag 4.1 t/m 4.5: Valutacontracten ..........................................................................131 Vraag 5.1 t/m 5.5: Commodities derivaten ..............................................................131 Vraag 6.1 t/m 6.3: Kredietderivaten ...........................................................................131 Vraag 7.1 t/m 7.3 Derivaten met exposures naar meerdere factoren en overige derivaten ..........................................................................................................................131 Kolom 3 & kolom 4: Notional amounts long en short posities .......................................132 Valutaderivaten ................................................................................................................132 Cross-currency interest rate swaps...............................................................................132 Kolommen 5 t/m 8: Doorrekening marktwaarde na additionele schokken..................133 K205 Beleggingen voor risico fonds, beleggingsrendementen ........................... 136 Time-weighted return (TWR)..............................................................................................136 Vraag 1: Performance mandaatbeleggingen ...................................................................136 Vraag 2: Totaalrendement inclusief overlay exclusief currency-overlay .....................137 Vraag 3: Totaalrendement inclusief currency-overlay ....................................................137 Vraag 4: Waarvan rendement rente-afdekking ...............................................................137 Vraag 5: Performance contributie mandaatbeleggingen ...............................................138 Vraag 6: Performance contributie overlaybeleggingen ..................................................139 Vraag 7: Performance contributie currency overlay .......................................................139 Beleggingen voor risico fonds, Kasstromen vastrentende waarden .................. 140 Beleggingen voor risico fonds, Geografie ............................................................ 147 K301 Z-score voor verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen ..................... 148 K 401 Premiegegevens over het nieuwe verslagjaar ............................................ 149 Vraag 8.1 t/m 8.5 Premiedekkingsgraad ......................................................................157 K402 Kasstromen bij de onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioenovereenkomst .......................................................................................... 159 K501 Evaluatie herstelplan ..................................................................................... 160 K502 Dekkingsgraadsjabloon ................................................................................ 172 K602 Kenmerken pensioenregelingen ................................................................... 176 4 BIJLAGEN ......................................................................................................... 188 Voorbeeldsjabloon ........................................................................................................188 Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 4 1 ALGEMENE TOELICHTING Doel van de rapportage De Nederlandsche Bank (DNB) heeft de wettelijke taak om prudentieel en materieel toezicht te houden op Nederlandse pensioenfondsen. Prudentieel toezicht richt zich op de soliditeit van financiële ondernemingen en draagt bij aan de stabiliteit van de financiële sector. Materieel toezicht richt zich op de beoordeling van statuten en pensioenreglementen van, onder meer, pensioenfondsen. Voor de juiste vaststelling van de rechten en verplichtingen van (gewezen) deelnemer is het van belang dat de statuten en pensioenreglementen voldoen aan wet- en regelgeving. DNB heeft naast deze twee toezichttaken, ook een informatietaak. Dat houdt in dat DNB aan verschillende instellingen periodiek informatie over pensioenfondsen dient te verstrekken. Het betreft hierbij onder meer het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de Pensioenfederatie, internationale pensioenkoepels (zoals CEIOPS), en dergelijke. Daarnaast publiceert DNB gegevens over de pensioensector in haar eigen publicaties en op internet. Om deze toezicht- en informatietaken te kunnen vervullen, verzamelt DNB via de staten gegevens van pensioenfondsen. Pensioenfondsen dienen de staten via het rapportagetool ‘e-Line DNB’ (hierna: e-Line DNB) in. Het rapportagekader pensioenfondsen (aanwijzingen) biedt een toelichting aan pensioenfondsen bij het invullen van de staten en de verzending ervan via e-Line DNB. Wettelijke basis De verplichting voor ondernemings- en bedrijfstakpensioenfondsen tot het indienen van de staten is vastgelegd in artikel 147 Pensioenwet en is nader uitgewerkt in artikel 30 en volgende van het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen. Voor beroepspensioenfondsen is deze verplichting vastgelegd in artikel 142 Wet verplichte beroepspensioenregeling. De staten zijn onder te verdelen in jaar- ,kwartaal- en maandstaten. In de Regeling informatieverstrekking pensioenfondsen zijn de regels met betrekking tot indieningstermijn en –frequentie vastgelegd. De bijlage bij deze regeling legt de modellen van de staten en de daarbij behorende aanwijzingen vast. Rapportagekader pensioenfondsen 18 april 2013 Wie moet rapporteren? Alle pensioenfondsen zijn verplicht staten in te dienen, maar de relevante set van staten kan per fonds verschillen. Daarnaast geldt dat sommige kwartaalstaten één keer per jaar worden ingediend. In e-Line DNB is voor elk fonds zichtbaar welke set van formulieren van toepassing is over een bepaalde rapportageperiode. Fondsen in liquidatie krijgen onder bepaalde voorwaarden ontheffing voor het indienen van staten. De voorwaarden hiervoor zijn beschreven in de Beleidsregel ontheffingen Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling. Structuur van het rapportagemodel Het rapportagemodel bestaat uit jaar-, kwartaal- en maandstaten. De jaar- en kwartaalstaten vormen een consistent geheel om de onderlinge vergelijkbaarheid van cijfers te bevorderen. Alle onder toezicht staande pensioenfondsen zijn verplicht om jaarstaten in te dienen. De kwartaalstaten zijn onderverdeeld in: Beleggingen (K101 t/m K205) Z-score (K301) FTK_Premies (K401 t/m K402) 4e Kwartaalstaat Pensioenfondsen in Herstel (o.m. K501 en K502) FTK_Reglementen (K602) De verplichting tot het indienen van kwartaalstaten is afhankelijk van het type pensioenfonds, de risicodrager (het pensioenfonds, een verzekeraar of de deelnemer) of een gebeurtenis. De kwartaalstaat beleggingen (K101 t/m K205) wordt uitsluitend ingediend door pensioenfondsen met beleggingen voor eigen rekening en risico. De kwartaalstaat Z-score (K301) is alleen voor verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen relevant. Fondsen die in herstel verkeren, dienen de 4e Kwartaalstaat Pensioenfondsen in herstel (o.m. K501 en K502) in. De kwartaalstaten FTK_Premies (K401 t/m K402) en FTK_reglementen (K602) worden door alle pensioenfondsen ingediend. Waarmerken staten De elektronisch ingediende jaarstaten worden gewaarmerkt. De daartoe bevoegde actuaris waarmerkt de jaarstaten J601 t/m J605. Het bestuur en de daartoe bevoegde registeraccountant waarmerken de gehele set jaarstaten. Het waarmerken geschiedt als volgt. Elke staat uit de elektronisch ingediende jaarstaten kent een uniek controlegetal. Dit getal wijzigt met elke verandering die in de betreffende staat wordt doorgevoerd. Deze controlegetallen worden met behulp van e-Line DNB op de betreffende staten getoond en afgedrukt. In de staten J103, J104 en J606 staan de unieke controlegetallen van de elektronisch ingediende staten eveneens vermeld. Het bestuur ondertekent staat J104, de certificerend actuaris ondertekent staat J606 en de registeraccountant ondertekent staat J103. Op deze wijze waarmerkt de ondertekenaar alle voor hem of haar relevante staten met één handtekening. De rapporteur stuurt de ondertekende verklaringen vervolgens naar De Nederlandsche Bank. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 6 Rapportagefrequentie en indieningstermijnen De kwartaalstaat Beleggingen (K101 t/m K205) wordt vier keer per jaar ingediend. De kwartaalstaat Z-score (K301) wordt eenmaal per jaar, na afloop van het eerste kwartaal ingediend. De kwartaalstaten Premies (K401 t/m K402), 4e Kwartaalstaat Pensioenfondsen in Herstel (o.m. K501 en K502) worden eenmaal per jaar na afloop van het vierde kwartaal ingediend. De staat FTK_reglementen (K602) wordt jaarlijks voor 1 april ingediend. De indieningstermijn van kwartaalstaten is altijd uiterlijk 30 werkdagen na afloop van het betreffende kwartaal. De jaarstaten worden uiterlijk ingediend op 30 juni volgend op het kalenderjaar waarop de staten betrekking hebben. Deze termijn geldt zowel voor de elektronische indiening als voor de schriftelijke toezending van de ondertekende staten. Uitstel wordt uitsluitend in uitzonderlijke situaties verleend. De voorwaarden voor uitstel, en de wijze waarop uitstel moet worden aangevraagd, staan in de Beleidsregel ontheffingen Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling. Tekenconventie Alle bedragen die in de jaar- en kwartaalstaten ingevuld worden, worden met een positief teken gerapporteerd. Alleen saldobedragen kunnen een negatief teken meekrijgen. Voorts worden alle bedragen in jaar- en kwartaalstaten opgegeven in eenheden van duizend euro’s. De enige uitzondering hierop vormen drie posten in kwartaalstaat K602: - de individuele franchise - het maximaal pensioengevende salaris - de maximale pensioengrondslag. Bij deze drie posten worden de gevraagde bedragen in enkele euro’s ingevuld. Percentages worden met een nauwkeurigheid van één decimaal gerapporteerd. Uitzondering hierop vormen percentages bij disconteringsvoeten en toeslagen die op twee decimalen nauwkeurig weergegeven worden. Versiebeheer De staten en de aanwijzingen wijzigen in de loop der tijd. In dit document staat per staat aangegeven op welk moment de meest recente wijziging is doorgevoerd. Bij ´laatste wijziging staat´ wordt vermeld met ingang van welke verslagperiode de wijziging van kracht is. Het versiebeheer heeft alleen betrekking op inhoudelijke wijzigingen. Indien uitsluitend technische fouten in de elektronische formulieren zijn gecorrigeerd of redactionele wijzigingen in de aanwijzingen zijn aangebracht, wordt dit niet beschouwd als een nieuwe versie van staten of aanwijzingen. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 7 Contactgegevens Hieronder vindt u contactgegevens van De Nederlandsche Bank. De Nederlandsche Bank NV Postbus 98 1000 AB Amsterdam Voor inhoudelijke vragen over de rapportages kunt u contact opnemen met de helpdesk pensioenen: E-mail : [email protected] Telefoon : 020 – 524.6260 Voor technische vragen over e-Line DNB kunt u contact opnemen met de IT-servicedesk: E-mail : [email protected] Telefoon : 020 – 524.6111 Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 8 2 JAARSTATEN Algemeen en Governance J101 Organisatie In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Inleiding Op deze staat staan vragen met betrekking tot de organisatie van het pensioenfonds. Toelichting Vraag 1.1: Soort Fonds In te vullen bij deze vraag is het karakter van het fonds: ondernemingspensioenfonds, beroepspensioenfonds, bij wet geregeld pensioenfonds, verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds, vrijwillig bedrijfstakpensioenfonds, een multi-OPF of een geringfencet vermogen. Vraag 1.2.1 Geringfencete vermogens geven aan tot welke multi-OPF het behoort. Vraag 1.2.2 Multi-OPF’en geven aan welke geringfencete vermogens tot hun behoren. Vraag 2.1: Aantal medewerkers In te vullen bij deze vraag is het aantal medewerkers in dienst van het pensioenfonds uitgedrukt in het gemiddeld aantal fte’s in het verslagjaar. Een fonds dat geen personeel in dienst heeft, vult nul in. Vraag 3.1: Aangesloten bij koepelorganisatie In te vullen bij deze vraag de naam van de koepelorganisatie waarbij het fonds is aangesloten. Vraag 4.1 en 4.1.1: Herstelplan van toepassing Onder een herstelplan wordt verstaan een kortetermijnherstelplan of een langetermijnherstelplan als bedoeld in de Pensioenwet (artikelen 138 en 140) respectievelijk in de Wet verplichte beroepspensioenregeling (artikelen 133 en 135). Gevraagd wordt naar de situatie per 31 december van het verslagjaar. Voor de datum van het herstelplan dient het fonds uit te gaan van het meest recente plan waarover overeenstemming met DNB is bereikt. Is nog geen overeenstemming met DNB bereikt, dan moet worden uitgegaan van het meest recente plan dat aan DNB ter instemming is voorgelegd. Vraag 4.2 t/m 4.2.2: Data Gevraagd wordt naar de situatie per 31 december van het verslagjaar. Deze vragen in te vullen met de data per deelvraag (DD-MM-JJ). Vraag 5.1: Uitbesteding pensioenadministratie Het antwoord op deze vraag is “ja” of “nee”. Indien een gedeelte van de pensioenadministratie is uitbesteed dan is het antwoord “ja”. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 9 Vraag 5.2: Aan In te vullen de bij deze vraag is de juridische naam van de organisatie waar (onderdelen van) de pensioenadministratie is (zijn) uitbesteed. Vraag 5.3: Uitbesteding vermogensbeheer Het antwoord op deze vraag is “ja” of “nee”. Vraag 5.4: Naam uitbesteding vermogensbeheer Uitsluitend vermogensbeheerders vermelden die meer dan 30 % van de beleggingen voor risico van het fonds in het verslagjaar hebben beheerd. Vraag 5.5: Overige vormen van uitbesteding Indien andere bedrijfsprocessen zijn uitbesteed wordt dit hier vermeld. Per proces/ activiteit wordt gevraagd de juridische naam van de organisatie waaraan het proces is uitbesteed. Vraag 6.1: Is er een deelnemersraad? Het antwoord op deze vraag is “ja” of “nee”. Vraag 7.1: Is er een verantwoordingsorgaan? Het antwoord op deze vraag is “ja” of “nee”. Vraag 7.2 t/m 7.5: Samenstelling verantwoordingsorgaan In detail wordt gerapporteerd het aantal zetels per groep vertegenwoordigers. Vraag 8.1: Hoe is het interne toezicht geregeld? Hier wordt gevraagd hoe het interne toezicht is ingericht. Vraag 9.1: Is er een beleggingscommissie? Het antwoord op deze vraag is “ja” of “nee”. Vraag 9.2: Samenstelling beleggingscommissie? Hier wordt gevraagd hoe de beleggingscommissie is ingericht. Indien dit is uitbesteed dan dient ook de naam van de organisatie te worden gerapporteerd. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 10 J102 Bestuur, actuaris en accountant In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Inleiding Op deze staat staan vragen met betrekking tot het bestuur van het pensioenfonds. Standaard worden deze gegevens automatisch overgenomen uit de rapportage van het jaar daarvoor. Toelichting Vraag 1.1: Samenstelling bestuur Bij het einde van de zittingsduur moet de einddatum van de lopende bestuurstermijn worden aangegeven zoals volgt uit het schema van aftreden, de statuten en/of de reglementen. Indien de bestuurder voor onbepaalde tijd zitting heeft in het bestuur, geen einddatum invullen. Vraag 2.1: Medebeleidsbepalers ultimo verslagjaar Onder medebeleidsbepaler wordt verstaan een ieder die het beleid van het pensioenfonds bepaalt of mede bepaalt, met uitzondering van de leden van het statutair bestuur. Dit betreft bijvoorbeeld de directieleden van het fonds (zie ook artikel 105 van de Pensioenwet respectievelijk artikel 110 van de Wet verplichte beroepspensioenregeling). Vraag 3.1: Deskundigheidsbevordering beleidsbepalers in verslagjaar Hier wordt een korte beschrijving gevraagd van hetgeen het fondsbestuur en medebeleidsbepalers in het verslagjaar aan deskundigheidsbevorderende activiteiten hebben ondernomen. Gedacht wordt aan vermelding van opleidingen of andere activiteiten die men heeft ondernomen om de deskundigheid te vergroten. Vragen 4.1, 4,2 en 4.3: Actuaris en accountant Met de waarmerkende actuaris wordt de actuaris bedoeld die het actuarieel verslag in de staten waarmerkt (zie ook artikel 148 van de Pensioenwet respectievelijk artikel 143 van de Wet verplichte beroepspensioenregeling). Met de waarmerkende accountant wordt de accountant bedoeld die de staten waarmerkt (zie ook artikel 147, lid 5, van de Pensioenwet respectievelijk artikel 142, lid 5, van de Wet verplichte beroepspensioenregeling). Naast bovengenoemde persoonsgegevens wordt ook gevraagd naar de gegevens (inclusief bedrijfsnaam) van de actuaris die in het verslagjaar als adviserend actuaris heeft gefunctioneerd. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 11 J103 Accountantsverklaring In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Op deze staat wordt de accountantsverklaring met toelichtende paragraaf vastgelegd. Naast deze vrije tekst wordt door middel van een keuze uit een uitklapmenu aangegeven wat de aard van de accountantsverklaring is. Deze staat dient door de accountant ondertekend naar DNB gestuurd te worden. De staat wordt daarnaast, maar dan niet ondertekend, op elektronische wijze ingediend. De verklaring van de accountant moet aan de elektronische versie worden toegevoegd. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 12 J104 Bestuursverklaring In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Deze staat dient door minimaal twee bestuursleden ondertekend naar DNB gestuurd te worden. Deze staat wordt daarnaast op elektronische wijze ingediend. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 13 Bestuursverslag J201 Bestuursverslag In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Inleiding In het bestuursverslag dient het bestuur van het fonds verantwoording af te leggen over de gang van zaken in het verslagjaar en de belangrijkste beleidsbeslissingen tot en met de datum van ondertekening van de staten. De inhoud van het bestuursverslag is in het algemeen gelijk aan het jaarverslag dat op grond van artikel 2:391 van het BW moet worden opgesteld. Op grond van de Pensioenwet, artikel 146, respectievelijk de Wet verplichte beroepspensioenregeling, artikel 141, moet elk pensioenfonds een jaarrekening en bestuursverslag overeenkomstig Titel 9, boek 2 van het Burgerlijk Wetboek vaststellen. Dit jaarverslag dient te worden gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. Deze verplichting staat los van de verplichting tot het indienen van staten bij de toezichthouder DNB. Indien een pensioenfonds een openbaar jaarverslag -dat aan bovenstaande eisen voldoetuiterlijk gelijktijdig met de jaarstaten aan DNB toestuurt, behoeft dit fond de onderhavige staat J201 niet in te vullen behoudens een verwijzing naar het bestuursverslag in het jaarverslag. Alleen eventuele belangrijke beleidsbeslissingen of ontwikkelingen die na publicatiedatum van het jaarverslag zijn genomen of hebben plaatsgevonden en die aldus nog niet in het openbaar verslag zijn vermeld zullen dan in de onderhavige staat moeten worden opgenomen. Overigens kunnen deze fondsen hier volstaan met de mededeling dat verwezen wordt naar het openbare verslag. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 14 Balans Algemene inleiding In de staten J301 en J302 wordt de balans van het pensioenfonds gepresenteerd. Mocht een pensioenfonds deelnemingen consolideren, dan moet het zowel de enkelvoudige (J301) als de geconsolideerde balans (J302) rapporteren. Alle voorschriften, behalve voor deelnemingen, gelden zowel voor de geconsolideerde balans als voor de enkelvoudige balans. Voor de rapportagevoorschriften wordt primair uitgegaan van de jaarverslaggevingsstandaarden (Boek 2 Titel 9 BW en Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving). Met betrekking tot enkele onderwerpen zijn echter ten behoeve van het toezicht aanpassingen noodzakelijk gebleken. Indien hiervan sprake is, dan wordt dit in de aanwijzingen toegelicht. Bij het rapporteren over beleggingen wordt in de staten de ‘look-through’-regel toegepast voor de indeling naar beleggingscategorieën. Het principe van de ‘look through’-regel is dat beleggingsrisico’s van beleggingen uitgesplitst moeten worden. J301 Enkelvoudige balans op actuele waarde In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2011 18 april 2013 Inleiding Een belangrijk startpunt voor deze staat houdt verband met de overdracht van risico´s. Daarbij worden drie hoofdvormen onderscheiden: 1. de situatie waarbij het fonds de risico´s in eigen beheer houdt; 2. de situatie waarbij het beleggingsrisico bij de deelnemers berust, en aanspraken van de individuele deelnemer afhangen van de gerealiseerde rendementen op de beleggingen, en 3. de situatie van herverzekering op basis van een garantiecontract. Het onderscheid wordt zichtbaar gemaakt aan de activa- en passivazijde van de balans. De waardering van balansposten in deze staat gebeurd uitsluitend op basis van actuele waarde. Vergelijkende cijfers vorig boekjaar: In de staat is een kolom opgenomen met vergelijkende cijfers van het vorig boekjaar. Indien het fonds van oordeel is dat voor een getrouw beeld een aanpassing van de in het voorgaande jaar gerapporteerde cijfers van belang is (bij stelselwijziging of ingrijpende correcties) moet hieraan in de toelichting bij de balans en/of het bestuursverslag aandacht aan worden besteed. Toelichting Vraag 1.1: Immateriële activa Immateriële activa zijn vaste activa die niet tastbaar zijn. Immateriële activa kunnen alleen dan op de balans opgevoerd worden, wanneer zij een objectief bepaalbare marktwaarde hebben. Uitgangspunt van de waardering is dat er een inschatting moet zijn van de nuttige gebruiksduur. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 15 Vraag 1.2: Deelnemingen Deelneming zijn beleggingen in ondernemingen waarbij sprake is van een economische zeggenschap en een strategische termijn van bezit. Vraag 1.3: beleggingen voor risico van het fonds De beleggingen worden onderverdeeld in de categorieën Vastgoedbeleggingen, Aandelen, Vastrentende Waarden en Overig. Vraag 1.3.1: (In-)directe beleggingen in vastgoed Bij beleggingen in vastgoed wordt een onderscheid gemaakt tussen directe en indirecte beleggingen. De directe beleggingen in vastgoed omvatten directe belangen alsmede belangen via deelnemingen of andere participaties die niet als beleggingsinstelling volgens de wet aangemerkt worden. De indirecte beleggingen in vastgoed omvatten alle belangen die via beleggingsinstellingen worden aangehouden. Als gevolg van de ‘look-through’ principe kunnen bij de indirecte beleggingen in vastgoed ook delen van beleggingen van beleggingsfondsen behoren. Vraag 1.3.2: Aandelen Hier wordt de waarde van alle aangehouden aandelen per balansdatum gerapporteerd. Vraag 1.3.3: Vastrentende waarden Hier wordt de waarde van alle aangehouden vastrentende beleggingen per balansdatum gerapporteerd. Vraag 1.3.4: Overig Hier worden alle beleggingen voor risico fonds gerapporteerd die niet behoren tot de voorliggende vragen. Fictieve leningen tussen pensioenfondsen en verzekeraars worden opgenomen onder beleggingen voor risico fonds, subcategorie ´Overig´. Dit geldt niet voor situaties waarbij er sprake is van een garantiecontract. Indien met een herverzekeraar contractueel is overeengekomen dat het pensioenfonds deelt in bepaalde (positieve) resultaten, kunnen gedurende de contractperiode latente vorderingen op de herverzekeraar ontstaan. Deze moeten als vordering op de herverzekeraar worden gerapporteerd in dit onderdeel. Het bedrag jaarlijks wordt aangepast aan de stand ultimo verslagjaar conform opgaven van de herverzekeraar. Onder de categorie ´beleggingen voor risico fonds´, subcategorie ´overig´, vallen ook de vorderingen en schulden uit hoofde van af te wikkelen beleggingstransacties. Daarmee wordt aangesloten bij de praktijk: pensioenfondsen beschouwen deze vorderingen en schulden als deel van de beleggingsportefeuille. Indien per saldo een schuldpositie bestaat, wordt dit als negatief bedrag onder de activa gerapporteerd. Vraag 1.4: Beleggingen voor risico deelnemers Beleggingen waarbij het beleggingsrisico (zowel opwaarts als neerwaarts) ligt bij de individuele deelnemers dienen hier gerapporteerd te worden. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 16 Vraag 1.5: Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Deze post heeft betrekking op situaties waarbij de verplichtingen zijn herverzekerd op basis van een garantiecontract. Deze post omvat de gehele, op basis van een garantiecontract herverzekerde, technische voorziening. De waardering van deze balanspost moet geschieden in overeenstemming met de uitgangspunten van het Financieel Toetsingskader. Het is niet toegestaan de herverzekerde pensioenverplichtingen in mindering te brengen op de post technische voorzieningen aan de passiefzijde. Vraag 1.6: Beleggingen u.h.v. overige regelingen Onder deze vraag wordt de totale waarde van de beleggingen uit hoofde van VUT (vraag 1.6.1) en inhaalpensioen VPL (vraag 1.6.2) uitgevraagd. Vraag 1.7: Overig Vorderingen, overlopende activa, liquide middelen die niet voor belegging beschikbaar zijn en overige activa, behoudens activa uit hoofde van af te wikkelen beleggingstransacties, worden gerapporteerd onder Overig. Deze categorie activa kan geen activa bevatten waarbij het risico voor de deelnemers is; indien dit het geval is dienen zij onder beleggingen voor risico deelnemers vermeld te worden. Activa uit hoofde van af te wikkelen beleggingstransacties zijn onderdeel van de categorie ´beleggingen voor risico fonds´, subcategorie ´overig´. Vraag 2.1: Eigen vermogen Het eigen vermogen van het fonds wordt in de balans opgesplitst naar twee categorieën: gespecificeerde reserves en overig eigen vermogen. Indien pensioenfondsen reserves voor specifieke bestemmingen onderscheiden, worden deze op de balans afgezonderd van het overig eigen vermogen. Daarmee wordt het reserveringsbeleid van het fonds ook in de balans zichtbaar gemaakt. Onder gespecificeerde reserves kunnen bijvoorbeeld worden meegenomen gelden die zijn afgezonderd voor toekomstige toeslagverlening, of voor een inkoopregeling uit hoofde van de Wet VPL (zie staat J903). Vraag 2.2: Achtergestelde leningen Achtergestelde leningen zijn schulden van het pensioenfonds. In de presentatie op de balans is ervoor gekozen de achtergestelde leningen direct te laten volgen op de post Eigen vermogen. Dit heeft de voorkeur, omdat achtergestelde leningen bij de solvabiliteitsberekeningen een bijzondere positie innemen. Dit komt in staat J310 aan de orde. Hier moet de actuele waarde worden gerapporteerd van alle achtergestelde leningen die het fonds is aangegaan. Vraag 2.3: Technische voorzieningen De post technische voorzieningen betreft alleen de voorzieningen uit hoofde van onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen. De post wordt hier, analoog aan de indeling aan de activazijde van de balans, uitgesplitst naar een deel waarbij het risico voor het fonds is, een deel waarbij het fonds het risico door middel van een garantiecontract heeft overgedragen aan een herverzekeraar en een deel waarbij het risico voor de deelnemers is (dat wil zeggen dat het beleggingsrisico bij de deelnemers berust en dat aanspraken van de individuele deelnemer afhangen van de gerealiseerde rendementen op de beleggingen). Onder deze laatste categorie dient ook het totaal van spaarsaldi in bijvoorbeeld spaarregelingen te worden gerapporteerd. Indien er sprake is van een regeling met voorwaardelijke toeslagverlening, moet bij de bepaling van de technische voorzieningen ook een toekenning van toeslagen welke effectief wordt op of na 1 januari van het jaar volgend op het verslagjaar, maar waartoe het besluit reeds is genomen in het verslagjaar, meegenomen zijn. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 17 Vraag 2.4: Andere voorzieningen Hieronder dienen, indien van toepassing, voorzieningen opgenomen te worden die geen direct verband houden met de uitvoering van de pensioenregeling(en). Vraag 2.5: Overige passiva Passiva uit hoofde van af te wikkelen beleggingstransacties maken deel uit van de categorie ´beleggingen voor risico fonds´, subcategorie ´overig´, en worden dus aan de actiefzijde gerapporteerd. Deze worden getotaliseerd vermeld. In de opvolgende staten wordt een aantal posten van de actiefzijde van de balans nader toegelicht. Dit betreft niet alle posten: voor sommige posten worden detailgegevens niet opgevraagd bij de jaarstaten omdat deze al door het pensioenfonds zijn gerapporteerd bij de kwartaalstaten over het laatste kwartaal van het verslagjaar. De specificatie van de activa wordt primair gedaan voor de activa voor risico van het fonds; beleggingen voor risico deelnemer worden in staat J305 gerapporteerd. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 18 J302 Geconsolideerde balans In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Uitsluitend pensioenfondsen met deelnemingen die in aanmerking komen voor consolidatie 2011 15 december 2011 Inleiding Consolidatie van deelnemingen: voor de vraag welke deelnemingen geconsolideerd moeten worden, wordt verwezen naar de bepalingen dienaangaande in BW boek 2, titel 9. Voor de geconsolideerde balans gelden dezelfde instructies als voor de enkelvoudige balans, met de volgende uitzonderingen: 1. Onder Beleggingen voor risico fonds is bij de geconsolideerde balans de post ´Deelnemingen´ vervangen door ´Niet geconsolideerde deelnemingen´. 2. Aandeel derden: Bij de geconsolideerde balans worden alle deelnemingen die voor consolidatie in aanmerking komen geconsolideerd verantwoord. Bij partiële deelnemingen is zowel integrale als partiële consolidatie mogelijk. Partiële consolidatie is slechts toegestaan indien is voldaan aan de voorwaarden als geformuleerd in BW boek 2, titel 9. Indien een deelneming integraal wordt geconsolideerd, terwijl het geen 100% deelneming is, wordt onder de passiva het aandeel van derden in de deelneming verantwoord. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 19 Specificatie activa J303 Specificatie activa In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Toelichting Vraag 1.1: Immateriële activa Specificatie per onderdeel van immateriële activa. Indien er meer regels nodig zijn, kan het fonds de rapportage zelf uitbreiden met het gewenste aantal regels. Vraag 2: Directe beleggingen in vastgoed Dit betreft directe beleggingen in vastgoed (voor risico van het fonds). Er wordt een splitsing gemaakt naar locatie (Nederland, buitenland), alsmede naar het soort vastgoed (kantoren, winkels, woningen, overig). Waardering op basis van actuele waarde. In tekstveld van vraag 2.6 wordt de gehanteerde waarderingsgrondslag toegelicht, waaronder de systematiek van taxatie. Vraag 3.1: Niet geconsolideerde deelnemingen Pensioenfondsen die alleen een enkelvoudige balans indienen, vermelden hier al hun deelnemingen. Pensioenfondsen die ook een geconsolideerde balans indienen, specificeren hier de post ´Niet geconsolideerde deelnemingen´ op de geconsolideerde balans. Van de hier vermelde deelnemingen wordt gerapporteerd over de waarde op de balans, en omvang (in procenten) van de deelneming. In twee tekstvelden moet worden aangegeven wat de aard is van de activiteiten van de deelneming, en waarom deze niet wordt geconsolideerd. Daarbij kan volstaan worden met een korte aanduiding. Indien meer regels nodig zijn, kan het fonds de rapportage zelf uitbreiden met het gewenste aantal regels. Vraag 4.1: Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Pensioenfondsen die één of meer garantiecontract(en) met herverzekeraar(-s) zijn aangegaan rapporteren op de balans een bedrag onder Herverzekeringsdeel technische voorzieningen. Gevraagd wordt op welke garantiecontracten dit betrekking heeft. In deze staat wordt hiervoor alleen de einddatum van de contracten en de omvang van de technische voorzieningen opgevraagd. Garantiecontracten die minder dan 5% van de totale technische voorzieningen betreffen, mogen (getotaliseerd) vermeld worden als ´Overig´. In staten J801 en J802 wordt dieper ingegaan op de relevante aspecten van herverzekeringscontracten, waarbij zowel garantiecontracten als andere vormen van herverzekering aan bod komen. Vraag 5.1: Overige activa Het fonds geeft een specificatie van activa die op de actiefzijde van de balans binnen de categorie ´Overig´ zijn meegenomen in de subcategorie ´Overige activa´. Indien meer regels nodig zijn, kan het fonds de rapportage zelf uitbreiden met het gewenste aantal regels. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 20 J304 Geconsolideerde deelnemingen In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Uitsluitend pensioenfondsen die een geconsolideerde balans indienen 2011 15 december 2011 Toelichting Pensioenfondsen die een geconsolideerde balans indienen, specificeren op deze verslagstaat enkele activaposten van de geconsolideerde balans. Vraag 1.1: Immateriële activa Specificatie per onderdeel van immateriële activa. Indien er meer regels nodig zijn, kan het fonds de rapportage zelf uitbreiden met het gewenste aantal regels. Vraag 2: Directe beleggingen in vastgoed Dit betreft directe beleggingen in vastgoed (voor risico van het fonds). Er wordt een splitsing gemaakt naar locatie (Nederland, buitenland), alsmede naar het soort vastgoed (kantoren, winkels, woningen, overig). Waardering op basis van actuele waarde. In tekstveld van vraag 2.6 wordt de gehanteerde waarderingsgrondslag toegelicht, waaronder de systematiek van taxatie. Vraag 3.1: Niet geconsolideerde deelnemingen Pensioenfondsen die alleen een enkelvoudige balans indienen, vermelden hier al hun deelnemingen. Pensioenfondsen die ook een geconsolideerde balans indienen, specificeren hier de post ´Niet geconsolideerde deelnemingen´ op de geconsolideerde balans. Van de hier vermelde deelnemingen wordt gerapporteerd over de waarde op de balans, en omvang (in procenten) van de deelneming. In twee tekstvelden moet worden aangegeven wat de aard is van de activiteiten van de deelneming, en waarom deze niet wordt geconsolideerd. Daarbij kan volstaan worden met een korte aanduiding. Indien meer regels nodig zijn, kan het fonds de rapportage zelf uitbreiden met het gewenste aantal regels. Vraag 4.1: Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Pensioenfondsen die één of meer garantiecontract(en) met herverzekeraar(-s) zijn aangegaan rapporteren op de balans een bedrag onder Herverzekeringsdeel technische voorzieningen. Gevraagd wordt op welke garantiecontracten dit betrekking heeft. In deze staat wordt hiervoor alleen de einddatum van de contracten en de omvang van de technische voorzieningen opgevraagd. Garantiecontracten die minder dan 5% van de totale technische voorzieningen betreffen, mogen (getotaliseerd) vermeld worden als ´Overig´. In staten J801 en J802 wordt dieper ingegaan op de relevante aspecten van herverzekeringscontracten, waarbij zowel garantiecontracten als andere vormen van herverzekering aan bod komen. Vraag 5.1: Overige activa Het fonds geeft een specificatie van activa die op de actiefzijde van de balans binnen de categorie ´Overig´ zijn meegenomen in de subcategorie ´Overige activa´. Indien meer regels nodig zijn, kan het fonds de rapportage zelf uitbreiden met het gewenste aantal regels. Vraag 6.1 Geconsolideerde deelnemingen Bij deze vraag rapporteert het pensioenfonds welke deelnemingen in de consolidatie zijn betrokken. De informatie die hier wordt gerapporteerd is vergelijkbaar met de te rapporteren Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 21 informatie over niet-geconsolideerde deelnemingen. Daarnaast wordt gevraagd of de deelneming volledig of partieel is geconsolideerd. Indien meer regels nodig zijn, kan het fonds de rapportage zelf uitbreiden met het gewenste aantal regels. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 22 J305 Beleggingen voor risico deelnemers In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen die een regeling uitvoeren, waarbij het beleggingsrisico berust bij de individuele deelnemer 2007 15 december 2010 Toelichting Pensioenfondsen die een regeling uitvoeren waarbij het beleggingsrisico bij de deelnemers berust (waarbij de aanspraken van de individuele deelnemer afhangen van de gerealiseerde rendementen op de beleggingen) rapporteren op de balans een bedrag onder Beleggingen voor risico deelnemers. Deze post is op de balans uitgesplitst naar ‘asset classes’. Gevraagd wordt het inzicht in de beleggingsperformance per beleggingscategorie over het verslagjaar. Voor de verschillende begrippen wordt verwezen naar de aanwijzingen bij staat K205. Vervolgens wordt gevraagd of gebruik wordt gemaakt van derivaten. Indien daarvan sprake is, wordt in het tekstveld een toelichting gegeven op het karakter van deze derivaten. Bij het gebruik van derivaten wordt vermeld (1) de waarde van de post ‘beleggingen voor risico deelnemers’ exclusief derivaten en (2) de waarde van de derivaten. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 23 Specificatie passiva J306A Specificatie passiva enkelvoudige balans In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2012 21 december 2012 Inleiding In deze staat wordt een aantal posten van de passiefzijde van de enkelvoudige balans nader toegelicht. De technische voorzieningen en de achtergestelde leningen worden niet in deze staat toegelicht omdat hieraan elders in de statenset aandacht wordt besteed. Toelichting Vragen 1.1 t/m 1.4: Gespecificeerde reserve In de balans wordt het eigen vermogen van het fonds opgesplitst naar twee categorieën: (1) gespecificeerde reserves en (2) overig eigen vermogen. Indien pensioenfondsen reserves voor specifieke bestemmingen onderscheiden, worden deze op de balans afgezonderd van het overig eigen vermogen en wordt over deze reserves in deze staat nadere informatie verstrekt. Bij de post ´Gespecificeerde reserves´ dienen alle reserves weergegeven te worden die op grond van de actuariële en bedrijfstechnische nota, de statuten of het reglement door het fonds worden onderkend. In ieder geval dienen te worden opgenomen een eventueel aangehouden reserve bestemd voor toeslagverlening (met deze omschrijving wordt het eigen vermogen ten behoeve van toeslagverlening aangeduid waarover wordt gesproken in artikel 137, lid 1, sub b van de Pensioenwet, respectievelijk artikel 132, lid 1, sub b, van de Wet verplichte beroepspensioenregeling), en een reserve voor inkoop van inhaalpensioen op grond van de wet VPL, indien het fonds een dergelijke reserve gevormd heeft (zie ook staat J903). Met uitzondering van de in de tabel genoemde reserves wordt de naamgeving van de aangehouden reserves in de staat door het fonds bepaald. Indien meer regels nodig zijn, kan het fonds de rapportage zelf uitbreiden met het gewenste aantal regels. Vraag 1.5: Toelichting grondslagen c.q. berekeningswijze gespecificeerde reserves Per gespecificeerde reserve moeten de dotaties en de onttrekkingen afzonderlijk worden vermeld en toegelicht. Per gespecificeerde reserve dient een toelichting te worden gegeven op de methodiek voor de vaststelling van de reserve en de gehanteerde grondslagen. Vraag 2.1: Aandeel derden Bij de geconsolideerde balans kunnen partiële deelnemingen zowel volledig als partieel geconsolideerd worden. Indien een deelneming volledig wordt geconsolideerd, terwijl het geen 100% deelneming is, wordt hier het aandeel van derden in de deelneming verantwoord. Indien er meer regels nodig zijn, kan het fonds de rapportage zelf uitbreiden met het gewenste aantal regels. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 24 Vragen 3.1 t/m 3.5: Andere voorzieningen Onder de post ´Andere voorzieningen´ dienen die voorzieningen opgenomen te worden die geen direct verband houden met de uitvoering van de pensioenregeling(en), bijvoorbeeld een VUT-voorziening. Ook een voorziening voor voorwaardelijke toekomstige toeslagverlening, in het geval er sprake is van een vrijwillig gevormde technische voorziening (toeslagenmatrix, toeslagcategorie D5), dient hierin worden opgenomen. Echter, indien er een afzonderlijke voorziening wordt gevormd voor onvoorwaardelijke toeslagverlening moet deze worden opgenomen onder de technische voorzieningen. Per voorziening moeten de dotaties en de onttrekkingen afzonderlijk worden vermeld en toegelicht. Voor elke voorziening wordt een toelichting gegeven op de methodiek voor de vaststelling van de voorziening en de gehanteerde grondslagen. Indien meer regels nodig zijn, kan het fonds de rapportage zelf uitbreiden met het gewenste aantal regels. Vraag 4.1: Overige passiva Het fonds specificeert de post ‘overige passiva’ van de enkelvoudige balans (J301). Per post moeten bedrag en omschrijving worden vermeld. Indien van toepassing, dienen daarnaast nog enkele aanvullende gegevens ingevuld te worden. Indien er meer regels nodig zijn, kan het fonds de rapportage zelf uitbreiden met het gewenste aantal regels. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 25 J306B Specificatie passiva enkelvoudige balans In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2012 21 december 2012 Inleiding In deze staat wordt een aantal posten van de passiefzijde van de geconsolideerde balans nader toegelicht. Alleen pensioenfondsen die een geconsolideerde verslagstaat invullen (J302) rapporteren dit formulier. Voor een nadere toelichting op dit formulier wordt verwezen naar de instructies bij formulier J306A. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 26 Zekerheden en garanties J307 Zekerheden en garanties In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Inleiding In dit onderdeel dient het fonds aan te geven of bepaalde situaties van toepassing zijn. Indien op één of meer vragen met ´ja´ wordt geantwoord, moet een toelichting worden gegeven, waaruit onder meer de omvang van de lopende transacties naar voren komt. Onder de sponsor wordt de bijdragende onderneming verstaan. Onder groepsondernemingen worden eventuele andere ondernemingen verstaan, die tot dezelfde groep behoren als de sponsor. Toelichting Vraag 1: Lopende transacties inzake repo’s, securities lending en collateral management Het fonds rapporteert door middel van ja/nee-antwoorden over de lopende transacties per einde boekjaar inzake repo’s, securities lending en collateral management. In de overige onderdelen (vragen 2.1 tot en met 3.4) blijven deze transacties verder geheel buiten beschouwing . Vraag 2: Ontvangen zekerheden en garanties Het fonds rapporteert door middel van ja/nee-antwoorden over zekerheden en garanties ontvangen van de sponsor, groepsondernemingen en overige ontvangen zekerheden en garanties per einde boekjaar. Ontvangen zekerheden en garanties die niet van materiële betekenis zijn, worden onder de restpost ´overige´ opgenomen. Vraag 3: Gestelde zekerheden en garanties Het fonds rapporteert door middel van ja/nee-antwoorden over zekerheidstellingen en garanties afgegeven aan de sponsor, groepsondernemingen en overige gestelde zekerheden en afgegeven garanties per einde boekjaar. Ontvangen zekerheden en garanties die niet van materiële betekenis zijn, worden onder de restpost ´overige´ opgenomen. Vraag 4: Toelichting Indien het antwoord op één of meer van de vragen 3.1. tot en met 3.3 ´ja´ luidt, verstrekt het fonds een toelichting waarin het fonds de omvang van de verplichtingen uit hoofde van gestelde zekerheden en afgegeven garanties vermeldt. Het fonds rapporteert daarbij inzake: - de aard van de activa; - de actuele waarde van deze financiële activa; - de voorwaarden gesteld aan deze zekerheden of garanties; - de typen zekerheden en garanties; - eventuele toestemming van DNB voor toepassing van een verrekeningssysteem (‘netting arrangement’). Rapportagekader pensioenfondsen 18 april 2013 Toelichting op de balans J308 Toelichting op de balans In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 12- 2007 15 december 2010 Inleiding Het fonds neemt in deze jaarstaat algemene informatie op, of voegt een bijlage bij, die ondermeer informatie bevat over de volgende onderwerpen (niet limitatief). - Waarderingsgrondslagen Indien het fonds over beleggingen beschikt, waarvan de waarde niet ontleend is aan een marktnotering, licht het fonds toe welke methode het fonds heeft gehanteerd en wat de grondslagen zijn voor de vaststelling van de actuele waarde van de betreffende beleggingen. - Beperkingen in de beschikkingsbevoegdheid van de activa Indien het fonds beperkte beschikkingsbevoegdheid over (een deel van) de activa heeft, dan wel indien het juridische en het economische eigendom van bepaalde activa bij een derde berust, neemt het fonds een toelichting op. Indien het fonds zich tegenover derden verbonden heeft bepaalde activa niet (verder) te bezwaren, neemt het fonds eveneens een toelichting op. Daarin staat in ieder geval welke (groepen van) activa het betreft en met welke (groepen van) passiva dit verband houdt. Indien enig actief niet vrij ter beschikking staat van het fonds om andere redenen dan vermeld in staat J307, vermeldt het fonds aard en omvang van de beperking. - Consolidatiemethode Het fonds licht de toegepaste criteria en grondslagen voor consolidatie toe. - Niet in de balans opgenomen verplichtingen Het fonds rapporteert over de aard en omvang van belangrijke financiële verplichtingen (waaronder verplichtingen terzake van beleggingen, bijvoorbeeld in de vorm van commitments voor private equity contracten) en over verplichtingen die van bijzondere betekenis zijn. - Stelselwijzigingen Het fonds rapporteert over stelselwijzigingen. Het fonds vermeldt de invloed van deze wijzigingen op het vermogen en resultaat. Het fonds vermeldt het motief voor de grondslagwijziging. Indien de presentatie van de samenstelling van het vermogen en van het resultaat gewijzigd is, licht het fonds dat eveneens toe. - Gebeurtenissen na balansdatum met financiële consequenties Het fonds rapporteert over gebeurtenissen na balansdatum met belangrijke financiële gevolgen voor het fonds. Het fonds neemt een raming van de omvang van deze gevolgen op. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 28 Financiële relaties J309 Financiële relaties In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Inleiding Ondernemingspensioenfondsen vullen alle vragen van J309 in, bedrijfstakpensioenfondsen en beroepspensioenfondsen uitsluitend de vragen 4.1 t/m 4.4. Ook pensioenfondsen die op grond van dispensatie formeel als bedrijfstakpensioenfonds functioneren maar die de facto ondernemingspensioenfonds zijn, dienen vragen 1.1 t/m 3.2 in te vullen. In deze jaarstaat blijven vorderingen en schulden uit hoofde van achtergestelde leningen aan het fonds buiten beschouwing. Deze informatie wordt in jaarstaat J310 opgenomen. Toelichting Financiële relaties met bijdragende onderneming(en) Het fonds verstrekt in deze staat (vraag 1.1 tot en met vraag 1.6) informatie over de financiële relatie tussen het fonds en de bijdragende onderneming(-en) (´de sponsor´). Indien het (een) onderneming(en) uit een groep betreft, verstrekt het fonds dezelfde informatie over de financiële relatie met de andere ondernemingen uit de groep (vraag 2.1 tot en met vraag 2.3). Vraag 1.1: Nog te ontvangen premies Het fonds vermeldt de nog te ontvangen premies over de periode tot en met 31 december van het verslagjaar. Indien het fonds nog geen eindafrekening heeft opgesteld, vermeldt het fonds de geraamde nog te ontvangen premies. Indien premieafrekening verloopt via de rekening-courant verhouding met de bijdragende onderneming(en), vermeldt het fonds het deel van het rekening courant saldo dat betrekking heeft op de premieafrekening. Vraag 1.2: Vordering uit hoofde van rekening courant verhouding: Het fonds vermeldt het positieve of negatieve saldo van de rekening courantverhouding met de bijdragende onderneming(en) verminderd met het bedrag van de premievordering (zie vraag 1.1). Vragen 1.3 en 1.4: Beleggingen in de bijdragende onderneming in aandelen en in converteerbare obligaties Het fonds vermeldt de marktwaarde van de beleggingen in de bijdragende onderneming. Vraag 1.5: Andere vorderingen op bijdragende onderneming: Het fonds vermeldt de langlopende vorderingen en leningen onder hypothecair verband verstrekt aan de bijdragende ondernemingen. Vraag 1.6: Schulden aan de bijdragende onderneming: Het fonds vermeldt de schulden van het fonds aan de bijdragende ondernemingen, met uitzondering van de schuld uit hoofde van een negatief rekening courantsaldo en met uitzondering van de schulden uit hoofde van een achtergestelde lening. Het fonds vermeldt daarbij eveneens de voorgenomen terugstortingen Daaronder tevens begrepen terugstortingen waartoe pas na afloop van het verslagjaar is besloten, indien en voorzover deze terugstorting voortvloeit uit de vermogenspositie per 31 december van verslagjaar. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 29 Vraag 1.7: Totaal A Dit bedrag is gelijk aan de uitkomst van de optelsom van vraag 1.1 tot en met vraag 1.6. Vraag 1.8: Als percentage van de totale portefeuille Dit bedrag is gelijk aan de uitkomst van de vraag 1.7 gedeeld door de totale marktwaarde van de bezittingen maal 100%. De vermelding van het percentage vindt plaats ter vergelijking met de bepaling in artikel 135 van de Pensioenwet dat beleggingen in de bijdragende onderneming ten hoogste 5% van de portefeuille als geheel mogen bedragen. Vraag 2: Groepsondernemingen Het fonds verstrekt in deze staat (vraag 2.1 tot en met vraag 2.3) informatie over de financiële relatie tussen het fonds en de niet bijdragende ondernemingen uit de groep, waartoe de bijdragende onderneming behoort. Vragen 2.1 tot en met 2.3: De vragen zijn identiek aan de vragen 1.3 tot en met 1.5, maar hebben dan betrekking op de financiële relatie met de andere ondernemingen uit de groep. Vraag 2.4: Totaal B Dit bedrag is gelijk aan de uitkomst van de optelsom van vraag 2.1 tot en met vraag 2.3. Vraag 2.5: Totaal A en B Dit bedrag is gelijk aan de uitkomst van de optelsom van vraag 1.7 en vraag 2.4. Vraag 2.6: Als percentage van de portefeuille als geheel Dit bedrag is gelijk aan de uitkomst van de vraag 2.5 gedeeld door de totale marktwaarde van de bezittingen maal 100%. De vermelding van het percentage vindt plaats ter vergelijking met de bepaling in artikel 135 van de Pensioenwet dat beleggingen in de ondernemingen die tot dezelfde groep als de bijdragende onderneming behoren, ten hoogste 10% van de portefeuille als geheel mogen bedragen. Transacties met bijdragende onderneming(en) en andere ondernemingen uit de groep Vragen 3.1 en 3.2: Transacties met bijdragende onderneming(en) en andere ondernemingen uit de groep: Het fonds rapporteert over financiële transacties met groepsondernemingen. Daaronder worden onder meer verstaan de verhuur van onroerende zaken, beheren van liquiditeiten van de ondernemingen, door het fonds afgegeven (bank)garanties, beleggingstransactie met de ondernemingen (zoals aan- of verkoop onroerend goed), uitbesteding administratie door fonds aan onderneming. Vragen 4.1 tot en met 4.4: Personen Het fonds rapporteert over financiële betrekkingen met partijen die in nauwe relatie tot het fonds staan. Vorderingen/schulden uit hoofde van een eventuele achtergestelde lening aan het fonds worden daarbij buiten beschouwing gelaten. Het fonds rapporteert door middel van ja/nee antwoorden of er (hypothecaire) leningen die niet op ´at arms length´ basis zijn aangegaan, zijn verstrekt aan: - (voormalige) bestuurders, directieleden, andere medebeleidsbepalers en werknemers van het fonds; Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 30 - (voormalige) bestuurders, directieleden en werknemers van de bijdragende ondernemingen en (voormalige)bestuurders en directieleden van andere ondernemingen uit de groep; - (voormalige) bestuurders en directieleden van de werkgevers- en werknemersorganisaties die de leden van het bestuur van het fonds benoemen. Het fonds verstrekt een toelichting indien één of meer van deze vragen met ´ja´ wordt beantwoord. Het fonds vermeldt daarbij tenminste de volgende informatie: - het totaal uitstaande bedrag, onderverdeeld naar hypothecaire leningen, andere langlopende leningen en overige leningen; - de gemiddelde resterende looptijd; - een beknopte omschrijving van ´bijzondere´ leningvoorwaarden; - specificatie van leningen die meer dan EUR 250.000 bedragen (te vermelden gegevens zijn: bedrag; hypothecair/anders; positie/functie van degene aan wie de lening is verstrekt). Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 31 J310 Achtergestelde leningen In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Toelichting Vragen 2.1 tot en met 2.4 en 3.1 Het fonds verstrekt informatie over aan het fonds verstrekte achtergestelde leningen. Achtergestelde leningen nemen bij de solvabiliteitsberekeningen een bijzondere positie in. De mate waarin dergelijke leningen kunnen bijdragen aan de solvabiliteit is begrensd in het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen (artikel 8). Voor een toelichting op het begrip ´solvabiliteit´ wordt verwezen naar staat J501. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 32 Grote posten J311 Grote posten voor risico fonds In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Inleiding Het fonds verstrekt een overzicht van de grote posten binnen de beleggingen voor risico van het pensioenfonds. Hiermee wordt inzicht gegeven over het concentratierisico. In algemeenheid geldt dat concentratierisico kan optreden als adequate spreiding van activa en passiva ontbreekt. Het fonds dat concentratierisico’s loopt, houdt een daarbij passende solvabiliteit aan. De scenario's in het standaardmodel gaan voor de bepaling van het vereist eigen vermogen namelijk uit van een gediversifieerde portefeuilles van zowel beschikbare activa als voorzienbare verplichtingen. Concentratierisico's kunnen optreden bij een concentratie van de portefeuille in regio's, economische sectoren of tegenpartijen. Het fonds kan op een portefeuille van leningen die sterk sectorgebonden is, door deze concentratie een verhoogd risico lopen. Als bijvoorbeeld de aandelenportefeuille eveneens in dezelfde sector is geconcentreerd, is sprake van een cumulatief concentratierisico. Volledigheidshalve, de definitie van concentratierisico is niet beperkt tot beleggingen. Toelichting Vragen 1.1, 2.1, 3.1 en 4.1: Om te bepalen welke posten hieronder vallen cumuleert het fonds per categorie alle instrumenten met dezelfde debiteur. Als grote post wordt aangemerkt elke post die meer dan 2% van het balanstotaal uitmaakt. Daarnaast wordt een post aangemerkt als grote post als deze minder dan 2% van het balanstotaal bedraagt, maar wel meer dan 10% van de beleggingen voor risico van het fonds bedraagt. Deze laatste toevoeging is uiteraard alleen relevant indien een fonds slechts een klein gedeelte van het balanstotaal in eigen beheer heeft. Indien een post verschillende instrumenten omvat (bijvoorbeeld twee obligaties met verschillende looptijden) vermeldt het fonds deze gecumuleerd. Vragen 5.1 en 5.2: Andere concentratierisico´s Het is mogelijk dat het fonds, naast de concentratierisico´s die in de voorliggende vragen aan bod komen, nog andere concentratierisico´s loopt. Het fonds moet zich een oordeel vormen over de aanwezigheid van concentratierisico en deze onderkende concentratierisico’s moeten aanvullend worden toegelicht. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 33 J312 Grote beleggingen voor risico deelnemers In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen die een regeling uitvoeren, waarbij het beleggingsrisico berust bij de individuele deelnemer 2007 15 december 2010 Op deze staat wordt een overzicht gevraagd van de grote posten binnen de beleggingen voor risico van de deelnemers. De methodiek is daarbij gelijk aan de methodiek van staat J311. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 34 J314 Specificatie beleggingen voor fondsen met een geconsolideerde balans In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen die een geconsolideerde balans indienen en verplicht zijn kwartaalstaat K201 in te dienen 2007 21 december 2012 Inleiding Het pensioenfonds dient in staat J314 een specificatie van de beleggingen in op geconsolideerde basis. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 35 Rekening van baten en lasten J401 Rekening van baten en lasten In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 21 december 2012 Inleiding Fondsen die een geconsolideerde balans indienen, gaan bij de rekening van baten en lasten eveneens van de geconsolideerde cijfers uit. Toelichting Vraag 1.1: Premiebaten Het fonds vermeldt de totale feitelijke premie inclusief extra stortingen, premiekortingen en premieterugstortingen. Het fonds neemt deze bedragen dus niet onder andere baten of lasten op. Dit betekent dat de feitelijke premie ook negatief kan zijn. Indien het fonds eveneens een VUT-regeling uitvoert, wordt de door het fonds ontvangen VUT-premie niet verantwoord onder premiebaten, maar onder ´andere baten´. Voor pensioenfondsen die een inkoopregeling in het kader van de wet VPL uitvoeren, is het volgende nog van belang. In die situatie zal de feitelijke premie vaak ook een bijdrage omvatten die bedoeld is voor deze regeling (vaak wordt deze som toegevoegd aan een in dit verband gecreëerde reserve). In deze staat wordt tevens de door het fonds ontvangen premie voor inhaalpensioen (VPL) opgenomen. (Zie hiervoor ook staat J903) Vraag 1.2: Overdrachtssom overgenomen pensioenverplichtingen Het fonds vermeldt het ontvangen bedrag uit hoofde van overgenomen pensioenverplichtingen. Dit bedrag is over het algemeen niet gelijk aan de actuele waarde van de pensioenverplichtingen op basis van de grondslagen van het fonds. Het fonds maakt, evenals elders binnen de staten gebruikelijk is, een splitsing naar ´voor risico fonds´, ´voor risico deelnemer´ en ´gedekt door garantiecontract´. Vraag 1.2.3 en vraag 2.5.3: Verwerking van waardeoverdrachten bij garantiecontracten In de regel wijken de door de herverzekeraar gehanteerde tarieven af van de wettelijke grondslagen voor waardeoverdracht. Het fonds zal bij waardeoverdracht een aanvullende premie verschuldigd zijn of er zal sprake zijn van vrijval van waarde. Als deze aanvullingen of vrijval in de feitelijk betaalde herverzekeringspremie verwerkt zijn, rapporteert het fonds bij de vragen 1.2.3 en 2.5.3 (Overdrachtssom overgenomen c.q. overgedragen pensioenverplichtingen) terzake geen bedragen. Het fonds neemt deze bedragen op in staat J603 bij vraag 2.5. (Zie hiervoor de toelichting bij staat J603) Indien het fonds en de herverzekeraar deze waardeoverdrachten daarentegen afzonderlijk verrekenen, vermeldt het fonds de betreffende bedragen onder vraag 1.2.3 en vraag 2.5.3 (Overdrachtssom overgenomen c.q. overgedragen pensioenverplichtingen). Het pensioenfonds verantwoordt de bijbehorende geldstroom tussen pensioenfonds en herverzekeraar onder vraag 2.3 ´Premie herverzekeraar garantiecontract´. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 36 Vraag 1.3: Directe beleggingsopbrengsten (bruto) Het fonds maakt onderscheid tussen de directe beleggingsopbrengsten: dividend, intrest en overige. Het fonds gaat daarbij uit van de bruto opbrengsten. Vraag 1.4: Indirecte beleggingsopbrengsten Het fonds vermeldt waardestijgingen en -dalingen van de beleggingen. Vraag 1.5: Kosten vermogensbeheer (-/-) Het fonds vermeldt de beleggingskosten en dergelijke onder vraag 1.5 ´kosten vermogensbeheer´ en vult daartoe het negatieve bedrag in. De kosten vermogensbeheer betreffen het volledige vermogensbeheer en houden dus verband met zowel de directe als de indirecte beleggingsinkomsten. Indien het exacte bedrag aan kosten vermogensbeheer niet bij het fonds bekend is, geeft het fonds een zo goed mogelijke benadering. Fondsen die ook ten behoeve van andere rapportages (bijvoorbeeld voor de CEM-survey) de kosten vermogensbeheer bepalen, kunnen bij het invullen van vraag 1.5 de aldaar gangbare definities hanteren. Vraag 1.6: Baten uit Herverzekering Het pensioenfonds splitst de inkomsten uit, enerzijds naar garantiecontracten en overige herverzekeringsvormen en anderzijds naar uitkeringen en resultatendeling. Het fonds vermeldt de toe- of afname van de latente claims van het pensioenfonds op de herverzekeraars uit hoofde van resultatendeling. Vraag 1.7: Andere baten Het fonds vermeldt alle baten die niet onder de andere categorieën kunnen worden gerapporteerd. Het fonds rapporteert een eventueel ontvangen VUT-premie bij deze vraag. Het fonds verstrekt een toelichting bij vraag 3 van staat J402 indien een bedrag wordt vermeld bij vraag 1.7. Vraag 1.8: Totaal baten Het bedrag vormt de uitkomst van een berekening. Het veld wordt automatisch ingevuld. Vraag 2.1: Mutatie technische voorzieningen Het fonds splitst de mutatie technische voorzieningen uit naar de posten ´voor risico fonds´ en ´voor risico deelnemers´. Bij een garantiecontract is het niet altijd mogelijk om de aan de verzekeraar betaalde premie op te splitsen. Het pensioenfonds rapporteert voor een garantiecontract daarom één totaalbedrag onder vraag 2.3 ´Premie herverzekeraar garantiecontract´. Het fonds vermeldt het effect van een stelselwijziging bij de waardering van de technische voorzieningen eveneens onder deze vraag. Vraag 2.2: Mutatie andere voorzieningen Het fonds verstrekt een toelichting bij vraag 3 van staat J402 indien een bedrag wordt vermeld bij vraag 2.2. Het fonds rapporteert een eventuele vrijval van een voorziening als een negatieve last bij deze vraag en niet als bate bij vraag 1.7 ´Andere baten´. Vragen 2.3 en 2.4: Premies herverzekering Het fonds deelt premies herverzekering op naar garantiecontract en overige herverzekeringsvormen. Het fonds rapporteert bij garantiecontract de gehele, aan de herverzekeraar betaalde, premie (zie ook toelichting bij vraag 2.1). Het fonds rapporteert bij andere herverzekeringscontracten (onder andere kapitaalcontracten) de gehele premie voor risicodekking. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 37 Vraag 2.5: Overdrachtssom overgedragen pensioenverplichtingen Het fonds vermeldt het uitbetaalde bedrag uit hoofde van overgedragen pensioenverplichtingen. Dit bedrag is over het algemeen niet gelijk aan de actuele waarde van deze pensioenverplichtingen op basis van eigen grondslagen. (Zie voor garantiecontracten ook de toelichting bij vraag 1.2.3). Vraag 2.6: Uitkeringen Het fonds splitst de uitkeringen op naar ouderdomspensioen (tijdelijk, levenslang), nabestaandenpensioen, arbeidsongeschiktheidspensioen en overig. Het fonds vermeldt eventuele VUT uitkeringen niet hier, maar onder vraag 2.8 ´andere lasten´. Vraag 2.7: Kosten (exclusief kosten vermogensbeheer) Het fonds rapporteert het totaal aan kosten. Het fonds geeft een specificatie van de kosten in staat J402, vraag 2. Het fonds rapporteert de kosten vermogensbeheer aan de batenzijde bij vraag 1.5. Vraag 2.8: Andere lasten Het fonds rapporteert de lasten die niet onder de andere categorieën kunnen worden gerapporteerd. Het fonds vermeldt eventuele verstrekte VUT uitkeringen onder deze vraag. Het fonds verstrekt een toelichting bij vraag 3 van staat J402 indien een bedrag wordt vermeld bij vraag 2.8. Vraag 2.9: Totaal lasten Het bedrag vormt de uitkomst van een berekening. Het veld wordt automatisch ingevuld Vraag 2.10: Aandeel van derden in resultaten van geconsolideerde deelnemingen Indien het fonds de rekening van baten en lasten op geconsolideerde basis heeft vastgesteld, is het volgende van belang. Indien er sprake is van integrale consolidatie bij partiële deelnemingen, wordt het aandeel van derden in de baten en lasten, als positief of negatief bedrag, afzonderlijk gerapporteerd. Vraag 3.1: Saldo boekjaar Als sluitpost wordt in het overzicht het saldo van baten en lasten getoond. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 38 J402 Specificatie rekening van baten en lasten In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2012 21 december 2012 Inleiding Het fonds verstrekt in deze staat nadere informatie over een aantal onderdelen van de rekening van baten en lasten. Als een fonds een geconsolideerde balans indient, gaat het fonds hier evenals bij staat J401 uit van de geconsolideerde rekening van baten en lasten. In deze jaarstaat worden de “kosten vermogensbeheer” uitgesplitst naar verschillende (beleggings)categorieën. Het uitgangspunt is dat alle vermogensbeheerkosten hierin worden opgenomen. Het gaat daarbij om zowel gefactureerde kosten als kosten die worden ingehouden op de behaalde brutorendementen. De ‘look through’-regel is hier van toepassing. Het principe van de ‘look through’-regel is dat beleggingskosten uitgesplitst moeten worden. Bij beleggingen via bijvoorbeeld beleggingsfondsen of fund of funds moeten de kosten van alle tussenliggende beleggingslagen in beeld worden gebracht tot de uiteindelijke belegging. Het gaat om netto vermogensbeheerkosten. Dit betekent dat eventuele kortingen die een pensioenfonds krijgt op de kosten die in het beleggingsfonds in rekening worden gebracht, gesaldeerd moeten worden. Voor de uitsplitsing van de kosten vermogensbeheer naar de verschillende beleggingscategorieën en eventuele overlay beleggingen moet worden aangesloten bij de categorieën uit de kwartaalstaten. Zie hiervoor de toelichting bij kwartaalstaat K201, sectie 1.5. Vraag 5 bestaat uit drie kolommen. De eerste kolom bevat de uitsplitsing over verschillende beleggingscategorieën van de beheerkosten. De tweede kolom bevat de performance gerelateerde kosten en de derde kolom bevat de transactiekosten. Toelichting Vragen 1.1 t/m 1.4: Pensioenuitkeringen Het fonds rapporteert de periodieke uitkeringen, de afkoop van kleine pensioenen en de pensioenuitkeringen die ineens worden uitgevoerd. Voor wat betreft de afkoop van kleine pensioenen rapporteert het fonds zowel de omvang als de frequentie, dat wil zeggen het aantal maal dat het fonds uit hoofde van afkoop een bedrag heeft uitgekeerd. Vraag 2.1 t/m 2.5: Specificatie kosten Het fonds rapporteert naast het totaalbedrag van de kosten (als vermeld in staat J401 bij vraag 2.7) bij deze vraag de uitsplitsing van de kosten exclusief de kosten voor vermogensbeheer naar de functies binnen het pensioenfonds. Deze uitsplitsing vindt eveneens plaats indien de activiteiten geheel of gedeeltelijk zijn uitbesteed. Het fonds splitst de kosten uit naar de volgende onderdelen: - bestuurskosten: kosten bestuur, directie, etc. - administratiekosten: alle kosten die direct verband houden met de pensioenadministratie, inclusief excassokosten - advies- en controlekosten: kosten (externe) actuaris, accountant, alsmede eventuele additioneel uitgevoerde controles en adviesdiensten - huur (ook toegerekende huur eigen gebouw). Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 39 Het fonds wijst de kosten aan één van de genoemde categorieën toe. Het fonds splitst de kosten uit naar interne kosten en kosten als gevolg van uitbesteding (inkoop bij derden). Alle kosten die worden gemaakt in het kader van uitbestede werkzaamheden (bijvoorbeeld aan werkgever, accountant, actuaris en administrateur) worden gerapporteerd als ‘inkoop bij derden’. Interne kosten zijn bijvoorbeeld kosten van personeel rechtstreeks in dienst bij het pensioenfonds, kosten van huisvesting indien het gebouw in eigendom van het pensioenfonds is, en directe bestuurskosten (bijvoorbeeld onkostenvergoedingen). Indien het fonds de kosten voor interne doeleinden niet aan één van de hierboven genoemde categorieën toewijst, maakt het fonds voor deze staat een goede schatting. Vraag 3: Toelichting Het fonds verstrekt in ieder geval een toelichting indien het fonds bij staat J401, vraag 1.7 ‘andere baten’, vraag 2.2. ‘mutatie andere voorzieningen’, en/of vraag 2.8 ‘andere lasten’ bedragen heeft vermeld. Vraag 4.1: Schattingsmethodieken Het is mogelijk dat op het moment van indienen van de jaarstaten nog niet alle kosten bekend zijn. Het pensioenfonds maakt dan een zo goed mogelijke schatting en beantwoordt deze vraag met ‘ja’. Vraag 4.2: Toelichting schattingsmethodieken Indien het pensioenfonds vraag 4.1 met ‘ja’ heeft beantwoord, neemt het in dit toelichtingsveld op: binnen welke beleggingscategorieën gebruik is gemaakt van schattingen welke bedragen tot stand zijn gekomen door middel van een schatting wat de reden is dat deze bedragen (nog) niet bekend zijn welke methodiek(en) voor de schatting(en) zijn gebruikt. Vraag 5.1: aan- en verkoopkosten beleggingstitels inclusief? De Pensioenfederatie definieert in haar Aanbevelingen Uitvoeringskosten transactiekosten1 als (1) aan- en verkoopkosten van beleggingstitels, (2) acquisitiekosten en (3) in- en uitstapvergoedingen van beleggingsfondsen. In vraag 5.2 t/m 5.11 wordt in de kolom transactiekosten in principe alleen naar acquisitiekosten (indien de facturen voorhanden zijn) en/of in- en uitstapvergoedingen van beleggingsfondsen gevraagd. Indien het pensioenfonds voor alle beleggingscategorieën inzicht heeft in de aan- en verkoopkosten van beleggingstitels en in de derde kolom de transactiekosten inclusief deze kosten wil opvoeren, wordt vraag 5.1 met ‘ja’ beantwoord. Vraag 5.2 t/m 5.8: Kosten beleggingscategorieën Het pensioenfonds splitst haar kosten vermogensbeheer naar beleggingscategorie. Deze categorieën komen overeen met de kwartaalstaten beleggingen (K201). Deze rapportage bevat de volgende kolommen kostensoorten: Kolom 1: het pensioenfonds rapporteert de beheerkosten (beheervergoedingen) inclusief bewaarloon. Kolom 2: het pensioenfonds rapporteert de performance afhankelijke kosten (performance vergoedingen) en Kolom 3: het pensioenfonds rapporteert de transactiekosten. Deze omvatten in ieder geval acquisitiekosten en in- en uitstapvergoedingen van beleggingsfondsen. Afhankelijk van het antwoord op vraag 5.1 worden ook de aan- en verkoopkosten op beleggingstitels gerapporteerd. De acquisitiekosten die gemaakt zijn voor een beleggingscategorie waar nog niet daadwerkelijk in belegd is, worden ook opgenomen bij de betreffende 1 http://www.pensioenfederatie.nl/Document/Publicaties/Servicedocumenten/Aanbevelingen_Uitvoeringskosten.pdf Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 40 beleggingscategorie. Ook de inhuur van bijvoorbeeld een externe transitiemanager valt hieronder. Gemengde exposure Voor een gemengd beleggingsfonds en/of -mandaat rapporteert het pensioenfonds de kosten evenredig naar de exposure over de verschillende beleggingscategorieën. Er kan worden volstaan met de uitsplitsing naar kostensoorten per mandaat- of fondsbelegging mits geen materieel risico wordt gelopen op meerdere beleggingscategorieën. De kosten van bijvoorbeeld een aandelenmandaat met 1 procent van de beleggingen gealloceerd naar beursgenoteerd vastgoed en 2 procent van de beleggingen in liquide middelen hoeft niet te worden uitgesplitst naar kosten op aandelen, vastgoed en vastrentende waarden, maar mag volledig gerapporteerd worden onder de aandelenkosten. Voor een mixfonds met 50 procent van de beleggingen gealloceerd naar aandelen en vastrentende waarden geldt dat de kosten wel dienen te worden uitgesplitst naar kosten op aandelen en vastrentende waarden. Liquide middelen Kosten van liquide middelen die aangehouden worden voor margin-verplichtingen of die anderszins aangehouden worden voor derivatenexposure worden onder de beleggingscategorie gerapporteerd waarvoor ze worden aangehouden. Kosten van overige liquide middelen (zoals een strategische allocatie naar cash) worden (conform K201) gerapporteerd onder kosten van overige beleggingen, vraag 5.8. Het fonds geeft dan een toelichting bij vraag 6.1. Vraag 5.10: Kosten overlay Indien het pensioenfonds gebruik maakt van een overlay voor bijvoorbeeld valuta- of renteafdekking, worden de kosten hiervan op deze regel opgenomen. Ook kosten voor het uitvoeren van een tactische asset allocatie kunnen hier onder worden gebracht, indien zij niet aan een beleggingscategorie zijn toe te wijzen. In de toelichting bij vraag 6.1 wordt opgenomen wat deze belegging betreft. Vraag 5.12 : Kosten vermogensbeheer pensioenfonds en bestuursbureau Door het pensioenfonds (bijvoorbeeld de beleggingscommissie) en het eventuele bestuursbureau worden kosten gemaakt met betrekking tot vermogensbeheer. Deze dienen te worden toegerekend en onder deze noemer te worden gerapporteerd. Vraag 5.13: Kosten fiduciair beheer Kosten voor fiduciair beheer zijn niet toe te rekenen aan een beleggingscategorie en worden hier gerapporteerd. Vraag 5.14: Bewaarloon Bij voorkeur wordt het bewaarloon bij de betreffende beleggingscategorie gerapporteerd in vraag 5.2 t/m 5.11. Indien toerekening niet mogelijk is, wordt het bewaarloon in zijn totaliteit hier gerapporteerd. Vraag 5.15: Kosten advies vermogensbeheer Alle kosten die het pensioenfonds maakt om advies in te winnen met betrekking tot het vermogensbeheer worden hier gerapporteerd. Dit kan gaan om bijvoorbeeld een risicobudgetteringstudie, externe vermogensbeheeradviseurs of juridisch advies met betrekking tot vermogensbeheer. Vraag 5.16: Overige kosten vermogensbeheer Het pensioenfonds vermeldt onder vraag 5.15 ‘overige kosten vermogensbeheer’. Het pensioenfonds vermeldt hier alleen bedragen die niet onder andere (meer specifieke) vragen in staat J402 verantwoord kunnen worden. Ook kosten voor liquide middelen, die niet aangehouden worden voor margin-verplichtingen of anderszins aangehouden worden voor Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 41 derivatenexposure, worden hier gerapporteerd. In de toelichting bij vraag 6.1 wordt opgenomen waarop deze kosten betrekking hebben. Vraag 6.1: Toelichting kosten vermogensbeheer Het pensioenfonds verstrekt in ieder geval een toelichting indien het pensioenfonds bij vraag 5.8 ‘overige beleggingen’ of vraag 5.16 ‘overige kosten vermogensbeheer’ bedragen heeft vermeld. Ook als er bij vraag 5.10 ‘kosten overlay beleggingen’ een bedrag worden ingevuld, verstrekt het pensioenfonds in de toelichting aanvullende informatie over de betreffende overlay. Daarnaast verstrekt het pensioenfonds een toelichting indien er belangrijke wijzigingen in de vermogensbeheerkosten zijn ten opzichte van het vorige verslagjaar. Een voorbeeld betreft bijvoorbeeld hoge kosten in een nieuwe categorie omdat eenmalig opstartkosten gemaakt worden om in deze categorie te gaan beleggen. Vraag 6.2: Toelichting verschil met rekening van baten en lasten Het is mogelijk dat het totaalbedrag aan kosten vermogensbeheer niet aansluit bij het bedrag in de jaarrekening (zoals opgenomen in staat J401, vraag 1.5), bijvoorbeeld als deze uitsluitend gebaseerd is op gefactureerde kosten. Indien het totaal van de kosten vermogensbeheer bij vraag 5.18 ongelijk is aan de kosten vermogensbeheer in staat J401 (vraag 1.5) dan geeft het fonds een toelichting op het verschil. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 42 J403 Premiegegevens over het afgelopen kalenderjaar (ex post) In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2011 15 december 2011 Inleiding Het fonds verstrekt in deze jaarstaat ex-post informatie over de feitelijke hoogte en samenstelling van de (kostendekkende) premie. Uit oogpunt van vergelijkbaarheid met de in kwartaalstaat K401 verstrekte ex-ante informatie is de opstelling in de jaarstaat J403 identiek aan de opstelling in K401. Toelichting Vraag 1.1: Gesloten fonds ja/nee Een “gesloten fonds zonder verdere opbouw van pensioenaanspraken” is een pensioenfonds, dat uitsluitend pensioenregelingen uitvoert waartoe geen nieuwe deelnemers kunnen toetreden en waarbij bestaande deelnemers geen nieuwe pensioenaanspraken opbouwen anders dan uit hoofde van toeslagverlening. Algemeen ten aanzien van vragen 2 en 3 Bij de vragen over de systematiek voor de vaststelling van de (gedempte) kostendekkende premie en de bijbehorende bedragen (vragen 2 en 3) in staat J403 (premie ex post) gaat het fonds uit van het beleid zoals dat aan het begin van het verslagjaar van kracht was en zoals is verantwoord in staat K401 (premie ex-ante). Eventuele wijzigingen in de systematiek voor de vaststelling van de (gedempte) kostendekkende premie gedurende het verslagjaar zijn geen aanleiding om ex-post voor hetzelfde verslagjaar een andere systematiek te verantwoorden dan ex-ante Vraag 2.1: Systematiek kostendekkende premies Het fonds rapporteert de van toepassing zijnde systematiek bij de vaststelling van de (gedempte) kostendekkende premie en heeft daarbij de keuze uit: - Gebaseerd op de actuele rentetermijnstructuur (RTS); - Systematiek van gedempte premie op basis van voortschrijdend gemiddelde RTS; - Systematiek van gedempte premie op basis van een vaste rente of het verwachte rendement. Vraag 2.2: Disconteringsvoet Het fonds beantwoordt deze vraag uitsluitend indien bij vraag 2.1 “Systematiek van gedempte premie op basis van een vaste rente of het verwachte rendement” is geantwoord. Het fonds vermeldt met welke disconteringsvoet is gerekend bij het vaststellen van de ‘actuarieel benodigde premie voor onvoorwaardelijk pensioen’ (vraag 3.1 tweede kolom). Vraag 2.3: Termijn van de demping Het fonds vermeldt de termijn (in maanden) waarover het voortschrijdende gemiddelde van de RTS is vastgesteld. Het fonds sluit hierbij aan op de peildatum voor de vaststelling van de premie en de kostendekkendheid (vraag 2.4). Voorbeeld: Het fonds hanteert een systematiek van een gedempte kostendekkende premie op basis van een voortschrijdend gemiddelde rentetermijnstructuur. De gedempte kostendekkende premie voor het verslagjaar is berekend op basis van de 36-maands gemiddelde rentetermijnstructuur tot en met 30 september van het jaar voorafgaand aan het verslagjaar. Het fonds vermeldt bij vraag 2.3 “36”. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 43 Vraag 2.4: Peildatum vaststelling premie en kostendekkendheid Het fonds vermeldt per welke datum de premie voor het verslagjaar en de ex-ante kostendekkendheid daarvan zijn vastgesteld. Vanwege de beschikbaarheid van een door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur en een betrouwbare schatting van de dekkingsgraad, vermeldt het fonds hierbij de peildatum voor de gegevens onderliggend aan dit besluit per maandeinde. Voorbeeld 1. Het fonds heeft de premie en de kostendekkendheid daarvan voor het verslagjaar 2011 vastgesteld in de bestuursvergadering van 14 oktober 2010. Het bestuur is daarbij uitgegaan van de voorhanden zijnde gegevens (waaronder de schatting van de dekkingsgraad en de rentetermijnstructuur) per 30 september 2010. Het fonds vermeldt 30.09.10 als peildatum. Vraag 3: Kostendekkende premie Het fonds dat een gedempte kostendekkende premie hanteert, rapporteert de kostendekkende premie zowel op basis van de actuele rentetermijnstructuur (in de eerste kolom) als de voor het betreffende fonds geldende methodiek van premiedemping (in de tweede kolom). Het fonds dat de kostendekkende premie op basis van de actuele rentetermijnstructuur vaststelt, rapporteert uitsluitend volgens deze methodiek. De actuele rentetermijnstructuur is de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur per jaareinde van het jaar voorafgaand aan het verslagjaar. Premie voor verplichtingen voor risico fonds Het fonds rapporteert onder vraag 3.1 tot en met vraag 3.5 de actuarieel benodigde premie vanwege de aangroei van pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds in het verslagjaar. Het fonds gaat daarbij uit van de rentetermijnstructuur en de overige actuariële grondslagen zoals die per jaareinde van het jaar voorafgaand aan het verslagjaar van kracht waren. Vraag 3.1: Actuarieel benodigde premie onvoorwaardelijk pensioen Het fonds rapporteert de actuarieel benodigde premie voor de inkoop van de onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioenovereenkomst. Daaronder wordt verstaan, de premie benodigd voor: - de opbouw van pensioenaanspraken (coming service en backservice) over het verslagjaar inclusief onvoorwaardelijke indexatie van deze pensioenaanspraken en overige onvoorwaardelijk toegekende aanspraken; - de in het verslagjaar toegekende toeslagen die direct ten laste van de premie gefinancierd zijn (zoals een koopsom voor indexatie betaald door de werkgever); - de risicodekking van bijvoorbeeld het overlijdens- en/of arbeidsongeschiktheidsrisico gedurende het verslagjaar (voor zover dit niet gedekt wordt uit eventueel opgebouwde pensioenen); - de opslag voor toekomstige uitvoeringskosten horend bij de in het verslagjaar toegekende onvoorwaardelijke aanspraken (deze opslag wordt toegevoegd aan voorziening voor uitvoeringskosten die onder is van de technische voorzieningen). Indien het pensioenfonds een inkoopregeling in het kader van de wet VPL2 uitvoert, geldt het volgende. Zowel de ´inkoop´ (dus: de toevoeging aan de technische voorzieningen) als de, in verband met deze regeling, ontvangen premies, worden buiten beschouwing gelaten bij de 2 De wet VPL kent de mogelijkheid om pensioen in te kopen over perioden in het verleden voor zover daar nog fiscale ruimte bestaat en de financiering daarvan uit te stellen tot uiterlijk 15 jaar na het moment van toezegging (of eerder tijdstip van pensioeningang). Er ontstaat pas een onvoorwaardelijk recht op deze aanspraken naar de mate waarin ze daadwerkelijk op individueel niveau gefinancierd (ingekocht) zijn. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 44 onderdelen 3 en 4 van deze staat. Het fonds rapporteert uitsluitend in onderdeel 5 over de inkoopregeling wet VPL en de daaraan gerelateerde premie. Het betreft premie voor opbouw van aanspraken waarvan die opbouw afhankelijk is van onzekere toekomstige factoren (zoals wel of niet in dienst). Indien het pensioenfonds meer dan één regeling uitvoert, rapporteert het fonds bij vraag 3.1 de resultante van afzonderlijke berekeningen voor de verschillende regelingen. Vraag 3.2: Opslag instandhouding vereist eigen vermogen Het fonds rapporteert de opslag voor het in stand houden van het vereist eigen vermogen op basis van het strategische beleggingsbeleid. Als peildatum voor het vereist eigen vermogen (op basis van het strategische beleggingsbeleid) geldt het jaareinde van het jaar voorafgaand aan het verslagjaar. De opslag voor instandhouding van het vereist eigen vermogen (vraag 3.2) sluit aan bij het volledige bedrag verantwoord onder vraag 3.1 (het actuarieel benodigde bedrag voor onvoorwaardelijk pensioen). Indien het fonds een gedempte premie hanteert, kan het fonds de opslag voor de instandhouding van het vereist eigen vermogen in de 2e kolom baseren op vraag 3.1 (2e kolom, gebaseerd op een gedempte premie). Vraag 3.3: Opslag voor uitvoeringskosten Het fonds rapporteert de benodigde opslag ter dekking van de uitvoeringskosten in het verslagjaar (exclusief kosten vermogensbeheer) voor zover die niet gefinancierd worden uit de voorziening voor uitvoeringskosten (onderdeel van de technische voorziening). Het fonds houdt bij vraag 3.3 geen rekening met de opslag in verband met aangroei van de voorziening voor toekomstige uitvoeringskosten (zoals reeds verantwoord onder vraag 3.1). De systematiek van de kostendekkende premie (rentetermijnstructuur of gedempt) heeft geen invloed op de opslag voor uitvoeringskosten in het verslagjaar. Deze kosten hebben immers een horizon van maximaal 1 jaar. Het fonds vermeldt ex-ante (staat K401) de beste schatting van het benodigde bedrag. Het fonds vermeldt ex-post (staat J403) de feitelijke realisatie. Eventuele verschillen tussen de ex-ante raming en de ex-post realisatie komen daarmee één-op-één tot uitdrukking in de rapportages over de kostendekkende premie voor het verslagjaar. Voorbeeld: Het fonds raamt, op het moment van de vaststelling van de premie en de kostendekkenheid voor het betreffende kalenderjaar, de totale uitvoeringskosten (exclusief vermogensbeheer) op 100. Vanuit de voorziening voor toekomstige uitvoeringskosten (onderdeel technische voorziening) wordt naar verwachting 30 gefinancierd. Het fonds vermeldt derhalve 70 in de ex-ante opgave (K401) van de kostendekkende premie voor het betreffende kalenderjaar. Na afloop van het betreffende kalenderjaar (het verslagjaar) blijkt dat de werkelijke uitvoeringskosten 105 bedragen waarvan 30 gefinancierd uit de voorziening voor uitvoeringskosten. Het fonds vermeldt derhalve 75 in de ex-post opgave (J403) van de kostendekkende premie voor het verslagjaar. Vraag 3.4: Actuarieel benodigde premie voorwaardelijk pensioen Het fonds rapporteert de actuarieel benodigde premie ten behoeve van voorwaardelijke toeslagverlening. Het betreft uitsluitend de voorwaardelijke toeslagverlening zoals bedoeld in artikel 137, sub a, b of d Pensioenwet. Een fonds dat de onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen heeft herverzekerd op basis van een garantiecontract, en waarbij de voorwaardelijke toeslagverlening in beginsel voor rekening en risico van het fonds komt, rapporteert de daartoe actuarieel benodigde premie eveneens bij deze vraag. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 45 Premie voor verplichtingen voor risico deelnemer Het fonds rapporteert onder vraag 3.6 tot en met vraag 3.9 de benodigde premie vanwege de aangroei van pensioenverplichtingen voor rekening en risico van de deelnemers. Vraag 3.6 tot en met 3.9 Deze vragen worden analoog aan vraag 3.1 tot en met 3.4 beantwoord voor de pensioenregeling(en) voor rekening en risico van de deelnemers. Afhankelijk van de financiële opzet kunnen enkele vragen mogelijk met nul worden beantwoord. Premie voor verplichtingen onder garantiecontract Het fonds rapporteert onder vraag 3.10 tot en met 3.12 de verschuldigde premie vanwege de aangroei van pensioenverplichtingen die op basis van een garantiecontract herverzekerd zijn. Vraag 3.10: Totaalpremie te betalen aan verzekeraar Het fonds rapporteert de aan de verzekeraar verschuldigde totale premie over het verslagjaar. Vraag 3.11: Premie voor uitvoeringskosten ten laste van fonds Het fonds rapporteert de premie, benodigd om de uitvoeringskosten te dekken, die over het verslagjaar ten laste van het fonds zijn gekomen. Vraag 3.13: Uitsplitsing actuarieel benodigde premie (rentetermijnstructuur en eventueel gedempt). Bij vraag 3.13 geeft het fonds een uitsplitsing (naar aard) van de actuarieel benodigde premie zoals verantwoord onder vraag 3.1. Hierbij geeft het fonds in ieder geval een uitsplitsing naar de volgende componenten van de actuarieel benodigde premie: - coming service ouderdoms- en partnerpensioen - backservice ouderdoms- en partnerpensioen - overige onvoorwaardelijk verleende aanspraken (met toelichting in de tekstregel) - toeslagen toegekend ten laste van de premie - risicodekking overlijden en/of arbeidsongeschiktheid - de opslag voor toekomstige uitvoeringskosten (als onderdeel technische voorzieningen) - overige componenten (met toelichting in de tekstregel). Indien het fonds meerdere regelingen uitvoert, kan het fonds bij vraag 3.13 – evenals bij vraag 3.1 – uitgaan van som over de verschillende regelingen (bijvoorbeeld één bedrag voor risicodekking overlijden). Er kunnen extra regels worden toegevoegd door een aantal nieuwe regels te kiezen en vervolgens op ‘toevoegen’ te drukken. Benodigde premie Bijzondere omstandigheden bij het pensioenfonds kunnen ertoe leiden dat een opslag nodig is boven de voor het fonds relevante kostendekkende premie. Dit kan bijvoorbeeld zijn omdat contractueel een bijstorting verschuldigd is, een inhaalfinanciering voor nog niet toegekende aanspraken of een opslag in verband met een herstelplan. Het fonds rapporteert hierover bij vragen 4.1 tot en met 4.4. Vraag 4.1: Vermeerdering vanwege extra premies in herstelplan ja/nee Wordt deze vraag met ja beantwoord, dan moet vraag 4.2 worden ingevuld. Vraag 4.2: Indien ja, met welk bedrag? Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 46 Het fonds rapporteert het bedrag aan extra premies in het betreffende jaar zoals volgt uit het herstelplan. Het fonds geeft een verplichte toelichting bij vraag 4.6. Vraag 4.3: Vermeerdering vanwege extra premies op andere gronden ja/nee Wordt deze vraag met ja beantwoord, dan moet vraag 4.4 worden ingevuld. Vraag 4.4: Indien ja, met welk bedrag? Het fonds rapporteert het bedrag aan extra premies op andere gronden in het betreffende jaar. Het fonds geeft een verplichte toelichting bij vraag 4.6. Vraag 4.5: Benodigde premie Dit bedrag is een optelling van de vragen 3.14 of 3.15, 4.2 en 4.4. Vraag 4.6: Toelichting Het fonds geeft een verplichte (concrete) toelichting op de vermelde opslagen onder 4.1 en 4.3. Feitelijk overeengekomen premie Vraag 5.1 en vraag 5.2: Hoogte werkgevers- en werknemerspremie Het fonds rapporteert de feitelijke premie (inclusief eventuele bijstortingen of extra premie in het kader van een herstelplan) gesplitst naar werkgevers- en werknemerspremie. Kolommen 1 en 2: Exclusief en inclusief ´Inkoopregeling VPL´ Zoals reeds aangegeven bij onderdeel 3.1 van deze staat, is een bijzondere situatie van toepassing voor pensioenfondsen die een inkoopregeling in het kader van de wet VPL uitvoeren. De met deze regeling verband houdende premies zijn in de onderdelen 3 en 4 geheel buiten beschouwing gelaten. De feitelijk overeengekomen premie omvat echter vaak wel een bijdrage die bedoeld is voor deze regeling (vaak wordt deze som toegevoegd aan een in dit verband gecreëerde reserve). Fondsen waarvoor dit geldt, vermelden in de eerste kolom de premie exclusief de premie voor de inkoopregeling VPL en in de tweede kolom apart de premie voor de inkoopregeling VPL. Pensioenfondsen die geen inkoopregeling in het kader van de wet VPL uitvoeren, vullen in de tweede kolom op beide regels een nul in. Vraag 5.3: Hoogte feitelijk overeengekomen premie Dit bedrag is gelijk aan de uitkomst van de optelsom van vraag 5.1. en vraag 5.2. Vraag 5.4 Pensioengevend salarissom (parttime) Het fonds rapporteert hier de omvang van de (parttime) netto salarissom van de actieve deelnemers per jaarultimo. Vraag 5.5: Premie o.b.v. pensioengrondslagsom of salarissom Het fonds geeft aan of de premie, voor de belangrijkste pensioenregeling (gemeten naar feitelijk overeengekomen premie) die het fonds uitvoert, gebaseerd is op de pensioengrondslagsom of op de salarissom. Vraag 5.6: Welk percentage (gemiddeld)? Het fonds vermeldt het premiepercentage van de pensioengrondslagsom of salarissom (zie keuze vraag 5.5) voor de belangrijkste pensioenregeling (gemeten naar feitelijk overeengekomen premie) die het fonds uitvoert. Voorbeeld Indien het fonds bijvoorbeeld een basisregeling (90% van de premie), een excedentregeling (6% van de premie) en een afwijkende regeling voor een specifieke werkgever (4% van de premie) uitvoert, dan vermeldt het fonds het geldende premiepercentage voor de Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 47 basisregeling. Indien het percentage gedurende het verslagjaar is gewijzigd, geeft het fonds het gewogen gemiddelde percentage. Vraag 5.6.1 Wat is de omvang van de pensioengrondslag Het fonds rapporteert hier de omvang van de (parttime) pensioengrondslag van de actieve deelnemers per jaarultimo. Vraag 5.7 en 5.8: Premie staat langer dan één jaar vast Het fonds vult bij vraag 5.7 “ja” in als de premie voor langer dan één jaar vaststaat en gedurende deze periode niet kan worden aangepast. Het fonds vult “nee” in als dat niet zo is. Indien het fonds bij vraag 5.7 “ja” heeft ingevuld, dan vult het fonds bij vraag 5.8 het resterende aantal jaren in waarvoor de premie vaststaat, gerekend vanaf het jaareinde van het jaar voorafgaand aan het verslagjaar. Voorbeeld De premie is voor een periode van 3 jaar vastgezet. Het verslagjaar is het laatste jaar van deze periode en de premie zal derhalve voor het jaar volgend op het verslagjaar opnieuw worden vastgesteld. Het fonds vermeldt bij vraag 5.8 “1”. Vraag 5.9: Bijstortingsverplichting werkgever Het fonds vult “ja” in als de werkgever een contractueel vastgelegde bijstortingsverplichting heeft die afhankelijk is van de vermogenspositie van het fonds. Het fonds vult “nee” in als dat niet zo is. Vraag 5.10 en 5.11: Is er bijgestort? Het fonds vult “ja” in als de werkgever in het verslagjaar heeft bijgestort buiten de reguliere pensioenpremie om. Indien het fonds bij vraag 5.10 “ja” heeft ingevuld, dan vult het bij vraag 5.11 het bedrag van de ontvangen bijstorting in. Merk op dat het bedrag van de ontvangen bijstorting ook deel uitmaakt van de feitelijk overeengekomen premie in het verslagjaar (vraag 5.1 en 5.2). Bij vraag 5.1 en 5.2 wordt immers de totaal ontvangen premie verantwoord. Indien de in het verslagjaar ontvangen bijstorting betrekking heeft op contractueel overeengekomen extra betalingen, dan zijn deze betalingen overigens reeds verantwoord onder vraag 4 als onderdeel van de totaal benodigde premie. Onder vraag 4 is eveneens een toelichting opgenomen op deze extra betalingen. Voorbeeld In het kader van een herstelplan is een bijstorting door de werkgever overeengekomen per jaarultimo ter grootte van 1/3e van het verschil tussen het minimaal vereist eigen vermogen en het aanwezige eigen vermogen van het fonds. Op het moment van vaststelling van de premie voor het kalenderjaar (ex-ante) is de verwachte bijstorting ultimo het betreffende kalenderjaar 100. Dit bedrag wordt als volgt verantwoord in K401 (ex-ante): Vraag 4.2 Vraag 5.1 Vraag 5.11 100 (met toelichting bij vraag 4.6) het werkgeversdeel van de reguliere pensioenregeling vermeerderd met 100 100 Per jaarultimo van het verslagjaar wordt de bijstorting definitief op basis van de vermogenspositie van het fonds definitief vastgesteld op 50. Dit bedrag wordt als volgt verantwoord in J403 (ex-post): Vraag 4.2 Vraag 5.1 Vraag 5.11 50 (met toelichting bij vraag 4.6) het werkgeversdeel van de reguliere pensioenregeling vermeerderd met 50 50 Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 48 Vraag 6.1 en 6.2: Toelichting van het verschil Dit onderdeel wordt binnen e-line berekend aan de hand van de gegevens in onderdeel 5.3 (de totaal ontvangen premie) en 4.5 (de totaal benodigde premie) met betrekking tot het verslagjaar. Indien blijkt dat de totaal ontvangen premie lager is dan de totaal benodigde premie, is er aanleiding te veronderstellen dat de feitelijke premie niet toereikend is. Dit kan onder andere een van de volgende redenen hebben: - er is sprake van premiekorting als bedoeld in artikel 129 lid 1 Pensioenwet er is sprake van een terugstorting als bedoeld in artikel 129 lid 2 Pensioenwet er is sprake van een verschil tussen de ex-post realisatie en de ex-ante verwachting op het moment van premiestelling (alleen bij J403 ex-post) er is sprake van een vermeerdering van de benodigde premie ihkv een herstelplan of op andere gronden, en deze contractueel overeengekomen betalingen zijn niet (volledig) ontvangen (alleen bij J403 ex-post). In deze situaties is vereist dat het fonds onder vraag 6.2 de achtergrond van het verschil toelicht. Indien er sprake is van een premiekorting of terugstorting als bedoeld in artikel 129 Pensioenwet, moet in de toelichting tevens worden aangetoond dat a. voldaan is aan de wettelijke vereisten met betrekking tot de premiestelling en b. dit in overeenstemming is met het beleid zoals opgenomen in de abtn. Merk in dit kader het volgende op: indien er sprake is van een vermeerdering van de benodigde premies uit hoofde van een herstelplan (4.2) of om andere redenen (4.4) maar deze bedragen zijn niet daadwerkelijk (volledig) ontvangen, dan leidt dit mogelijk tot een negatief bedrag onder vraag 6.1. Onder vraag 6.2 dient in dat geval een toelichting te worden gegeven. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 49 Solvabiliteit J501 Aanwezige solvabiliteit In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Inleiding In dit onderdeel van de jaarstaten staat de solvabiliteit van het pensioenfonds centraal. Uit de staten blijkt of het pensioenfonds voldoet aan de wettelijke eisen ten aanzien van het (minimaal) vereist eigen vermogen. In het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen staan nadere regels voor de bepaling van het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen. In het betreffende besluit staat ook welke vermogenscomponenten meetellen ´als onderdeel van het eigen vermogen´. In de jaarstaten wordt het totaal van de aanwezige vermogenscomponenten die aldus zijn aangemerkt aangeduid als de aanwezige solvabiliteit. Deze term wordt in dit hoofdstuk eveneens gehanteerd. Het pensioenfonds verantwoordt de aanwezige solvabiliteit in staat J501. De aanwezige solvabiliteit geldt als basisinformatie ter bepaling van de solvabiliteitspositie van het pensioenfonds. De aanwezige solvabiliteit is niet per definitie gelijk aan het eigen vermogen volgens staat J301. De waarde van de immateriële activa behoort daar niet toe en de waarde van (de delen van) de achtergestelde leningen juist weer wel. Ook zijn nog andere correctieposten mogelijk. Toelichting: Vraag 1.1: Eigen vermogen volgens balans Het fonds vult het bedrag van het eigen vermogen volgens de (indien van toepassing: geconsolideerde) balans in. Vraag 1.2: Immateriële activa Het bedrag wordt automatisch overgenomen uit staat J301. Vraag 1.3: Achtergestelde leningen, voor zover bijdragend aan de solvabiliteit Het bedrag wordt automatisch overgenomen uit staat J301. Vraag 1.4: Andere correctieposten (indien van toepassing) Het pensioenfonds vermeldt eventuele andere correctieposten op het eigen vermogen, die noodzakelijk zijn om de aanwezige solvabiliteit te bepalen. Bepaalde reserves mogen bijvoorbeeld niet meegerekend worden bij de bepaling van de aanwezige solvabiliteit. Het pensioenfonds beoordeelt zelf – gegeven de bestaande wet- en regelgeving – welke correcties noodzakelijk zijn. Indien het fonds een positieve correctie toepast, legt het fonds dit vooraf ter goedkeuring aan DNB voor. Het fonds vult bedragen, die op het eigen vermogen in mindering komen, als een negatief bedrag in. De reserve, die door de inkoopregeling Wet VPL is ontstaan, wordt tot het eigen vermogen maar telt niet mee bij de berekening van de aanwezige solvabiliteit. Het fonds neemt voor deze reserve een correctiepost op. Vraag 1.5: Aanwezige solvabiliteit Het bedrag vormt de uitkomst van een berekening. Het veld wordt automatisch ingevuld. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 50 Vraag 2.1: Toelichting andere correctieposten Indien bij vraag 4.1 een bedrag is ingevuld dient het fonds deze correcties hier toe te lichten. Vraag 3.1: Aanwezige solvabiliteit Het bedrag vormt de uitkomst van een berekening. Het veld wordt automatisch ingevuld. Vraag 3.2: Minimaal Vereist Eigen Vermogen Het pensioenfonds beschikt over een minimaal vereist eigen vermogen (art. 131 PW resp. art. 126 WVB), tenzij één van de in die wetsartikelen genoemde uitzonderingsvoorwaarden geldt. Indien één van de uitzonderingen van toepassing is, vult het pensioenfonds bij Minimaal Vereist Eigen Vermogen nihil in. In alle andere gevallen rapporteert het pensioenfonds de hoogte van het minimaal vereist eigen vermogen. Het fonds stelt het minimaal vereist eigen vermogen vast met inachtneming van de bepalingen in art. 11 Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen. Bijlage 1 bij deze aanwijzingen bevat een sjabloon die als hulpmiddel bij de berekening kan dienen. De regels in het Besluit zijn echter doorslaggevend. Het pensioenfonds vult de exact berekende waarde van het minimaal vereist eigen vermogen (en dus niet een standaardpercentage van 5%). Vraag 3.3: Dekkingspositie Het bedrag vormt de uitkomst van een berekening. Het veld wordt automatisch gevuld. De dekkingspositie is gelijk aan het verschil tussen aanwezige solvabiliteit en minimaal vereist eigen vermogen. Vraag 4.1: Welk model gebruikt u bij de berekening van het vereiste Eigen Vermogen Maak een keuze. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 51 J502 Bepaling toetswaarde solvabiliteit bij gebruik van het Standaardmodel In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen, met uitzondering van de pensioenfondsen die toestemming hebben voor het toepassen van een vereenvoudigd model of van een intern model 2007 15 december 2010 Inleiding Het pensioenfonds beschikt over een vereist eigen vermogen en stelt het vereist eigen vermogen zodanig vast dat met een zekerheid van 97,5% wordt voorkomen dat het pensioenfonds binnen een periode van één jaar over minder waarden beschikt dan de hoogte van de technische voorzieningen. (art. 132, eerste lid PW). Er gelden nadere regels inzake de berekening en de samenstelling van het vereist eigen vermogen (art. 132, tweede lid PW). In art. 12, eerste lid Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen, staat dat het fonds voor de berekening van het vereist eigen vermogen het standaardmodel hanteert waarin door middel van risicofactoren voor de gehele balans van activa en passiva rekening wordt gehouden met een aantal nader genoemde risico’s. Art. 24-25 Regeling Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling en bijlage 3 bij deze regeling stelt regels met betrekking tot het standaardmodel. Indien het standaardmodel de risico’s waaraan het pensioenfonds blootstaat onvoldoende representeert, dient het fonds in overleg te treden met DNB over de te nemen maatregelen. Een mogelijkheid kan zijn het toepassen van een intern model. Fondsen die het standaardmodel hanteren vullen staat J502 in. De uitkomst van de berekening in staat J502 is niet gelijk aan het vereist eigen vermogen in de evenwichtssituatie. Het pensioenfonds berekent het vereist eigen vermogen binnen het standaardmodel namelijk door middel van een iteratief proces (zie ook de toelichting bij staat J505). De uitkomst van de berekening in staat J502 is de uitkomst na één iteratie en wordt daarom aangeduid als ´Toetswaarde solvabiliteit´. Het pensioenfonds geeft in staat J502 voor elk van de risicofactoren S1 tot en met S6 in de daarvoor bestemde kolommen aan op basis van welke schok gerapporteerd wordt en wat het effect van deze schok is op de waarde van de bezittingen (activa) resp. de verplichtingen (passiva) van het pensioenfonds. Op deze manier stelt het pensioenfonds het totale effect van alle schokken tezamen op de solvabiliteit vast. De feitelijke beleggingsportefeuille ultimo verslagjaar (zowel qua samenstelling als qua omvang) is bepalend bij de vaststelling van de ´toetswaarde solvabiliteit´. Het pensioenfonds neemt alle balansposten (dus ook vorderingen en schulden, alsmede de balansposten voor risico deelnemers) integraal mee in de toets. De schokken zullen bij deze extra balansposten hoogstwaarschijnlijk hetzelfde schokeffect teweegbrengen bij activa en passiva, zodat de solvabiliteit als gevolg daarvan niet significant verandert. Toelichting op vragen 1 tot en met 6: Risicofactoren S1 t/m S6: De kolom ‘Gerapporteerde schok’ Het fonds verstrekt in deze kolom informatie over de gerapporteerde schok. Het fonds vermeldt of de schok is gebaseerd op een stijging of een daling van de risicofactor en het percentage waarmee de betreffende risicofactor stijgt of daalt. Het fonds houdt bij de keuze van de schokken rekening met hetgeen hierover in art. 24 Regeling Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling en bijlage 3 bij deze regeling is bepaald. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 52 De kolom ‘Delta solvabiliteit’ De bedragen vormen de uitkomsten van berekeningen. De velden worden automatisch ingevuld. De berekeningen vinden plaats overeenkomstig art. 25 Regeling Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling. De uitkomst is steeds gelijk aan de absolute waardedaling van het eigen vermogen als gevolg van de schok in de betreffende risicofactor. Het fonds vult uitsluitend de totaalwaarde voor S6 wel zelf in. Benaderingsmethoden voor rente en kredietrisico zijn niet meer toegestaan. Vraag 1.1: S1 Renterisico Het is belangrijk dat de berekeningsmethode van het pensioenfonds aansluit op de karakteristieken van de beleggingen. Bijzondere aandacht is onder meer nodig in het geval van: (embedded) optionaliteiten, complexe derivatenconstructies en gestructureerde producten. De omvang van de kasstromen kan bijvoorbeeld afhankelijk zijn van de rentestand. In de doorrekening van de stress scenario’s moet de impact van deze veranderingen worden meegenomen bij de waardering. Het pensioenfonds past de rentefactoren (conform art. 1 van bijlage 3 bij Regeling Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling) op de door DNB gepubliceerde risicovrije rentetermijnstructuur toe. Het fonds berekent de waardeverandering als gevolg van de renteschok het meest zuiver op basis van de daadwerkelijke (alle verwachte) kasstromen per looptijd door de relevante renteschok voor elke afzonderlijke looptijd op de bij die looptijd horende kasstroom toe te passen. In geval van bijvoorbeeld kredietobligaties worden alle toekomstige cashflows (inclusief die als vergoeding voor kredietrisico) geschokt. Bij het verdisconteren schokt het fonds het risicovrije gedeelte van de verdisconteringscurve, de kredietopslag blijft gelijk. (de risicovrije curve vormt samen met de kredietopslag de totale curve die gebruikt wordt bij het verdisconteren) (Het pensioenfonds kan de credit spread per beleggingsproduct bijvoorbeeld bepalen door aan de hand van de marktwaarde per balansdatum en de rentetermijnstructuur, zoals per die datum door DNB gepubliceerd, terug te rekenen naar de credit spread, die aan de betreffende marktwaardering ten grondslag ligt.) Het pensioenfonds bepaalt het totale renterisico door de uitkomsten van de individuele schokken te sommeren. Deze sommatie leidt vervolgens tot de totale renteschok. Vraag 5: S5 Kredietrisico Het fonds berekent de credit-spreadschok het meest zuiver op basis van de daadwerkelijk (verwachte) kasstromen per looptijd door de relevante credit-spread. De berekening is identiek aan de berekening, zoals beschreven bij vraag 1.1, met als verschil dat het fonds nu de credit spread (in de verdisconteringscurve) van elk afzonderlijk beleggingsproduct een factor 1,4 toepast en de risicovrije rentetermijnstructuur ongewijzigd laat. Vraag 7: Toetswaarde solvabiliteit Het bedrag vormt de uitkomst van een berekening. Het veld wordt automatisch ingevuld. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 53 Vraag 8 tot en met 13: Aanvullende informatie risicofactoren Het pensioenfonds verstrekt bij deze vragen nadere toelichting bij de berekening van de schokken voor een aantal risicofactoren. Vraag 8: S1 Renterisico Het pensioenfonds rapporteert de modified duration van respectievelijk de vastrentende waarden, de technische voorzieningen en het vreemd vermogen. Onder vreemd vermogen worden ´andere voorzieningen´, ´achtergestelde leningen´ en langlopende ´overige verplichtingen´ verstaan. Het pensioenfonds verstrekt bij vraag 8.4 in het tekstblok een algemene beschrijving van de berekening van het renterisico. Het fonds geeft daarbij aan wat de invloed is van eventuele afdekking van het renterisico en welke factoren uit de tabellen zijn gebruikt. Het pensioenfonds vermeldt de modified duration van de portefeuille met vastrentende waarden inclusief derivaten in de toelichting. Vraag 9: S2 Zakelijke waarden risico Het pensioenfonds licht onder meer toe op welke wijze rekening is gehouden met het effect van leverage bij bijvoorbeeld hedge funds. Ook verstrekt het pensioenfonds informatie over de invloed van eventuele derivaten op de uitkomst na de schok. Deze informatie is noodzakelijk omdat door het gebruik van derivaten sprake kan zijn van niet-lineaire effecten op de balansposities en de uitkomst daardoor kan afwijken van een berekening waarbij als zakelijke-waardenschok enkel een percentage wordt losgelaten op een bedrag. Vraag 10: S3 Valuta risico Het pensioenfonds geeft zowel de waarde van de beleggingen in niet-Eurozone als de afgedekte waarde weer. Het pensioenfonds kan bij vraag 10.4 een toelichting geven op onder meer het effect van eventuele derivaten. Vraag 11: S4 Grondstoffenrisico Het pensioenfonds geeft een toelichting bij de berekening en het effect van eventuele derivaten. Vraag 12: S5 Kredietrisico Het pensioenfonds geeft een toelichting bij de beleggingen met kredietrisico en de daarbij geldende credit spreads. Het pensioenfonds verstrekt informatie over de kredietwaardigheid van de herverzekeraars. Vraag 13: S6 Verzekeringstechnisch risico Het pensioenfonds geeft in de toelichting aan hoe de drie onderdelen van het verzekeringstechnisch risico, zijnde het 1-jaars procesrisico en de voor de gehele looptijd geldende trendsterfteonzekerheid (TSO) en de negatieve stochastische afwijking (NSA) zijn bepaald. Daarnaast licht het fonds de gekozen methodiek om op basis van deze drie elementen tot een totaalwaarde te komen toe. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 54 J503 Toetswaarde solvabiliteit bij gebruik van een intern model In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Uitsluitend pensioenfondsen die toestemming hebben voor het toepassen van een intern model 2007 15 december 2010 Toelichting Het pensioenfonds dat een intern model toepast vult de uitkomst van de berekening van de vereiste solvabiliteit bij vraag 1.1 in. Het pensioenfonds hanteert in deze staat (anders dan in staat J505) de feitelijke beleggingsportefeuille ultimo verslagjaar (zowel qua samenstelling als qua omvang) voor de vaststelling van de vereiste solvabiliteit. Het pensioenfonds licht de uitkomst van de berekening bij vraag 1.2 in het tekstblok toe of voegt de toelichting als bijlage toe. Het pensioenfonds besteedt daarbij in ieder geval aandacht aan: - De risicofactoren die het meest bepalend zijn voor de uitkomst; - De aannames en parameterwaarden die het pensioenfonds als input hanteert; - De aanpassingen van de aannames en parameterwaarden ten opzichte van die van de vorige rapportage en de oorzaak van deze aanpassing. - Een toelichting op significante verschillen in de uitkomsten ten opzichte van vorige rapportages, zo mogelijk onderbouwd met een analyse. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 55 J504 Solvabiliteitstoets In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Inleiding In deze staat vindt de solvabiliteitstoets plaats. Daarbij wordt de aanwezige solvabiliteit getoetst aan de in staat J502 of J503 genoemde Toetswaarde solvabiliteit. Toelichting Vraag 1.1: Aanwezige solvabiliteit Het pensioenfonds heeft in staat J501 de aanwezige solvabiliteit berekend. Het veld wordt automatisch gevuld met de uitkomst van die berekening. Vraag 1.2: Toetswaarde solvabiliteit Het pensioenfonds neemt de toetswaarde solvabiliteit bij het gebruik van het standaardmodel over uit staat J502 en bij gebruik van een intern model uit staat J503. Vraag 1.3: Saldo Het bedrag vormt de uitkomst van een berekening. Het veld wordt automatisch ingevuld. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 56 J505 Toetsing aan het vereist eigen vermogen in evenwichtssituatie In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Inleiding Het pensioenfonds heeft de toetswaarde solvabiliteit in de staten J502 en J503 bepaald vanuit de feitelijke situatie per einde verslagjaar. De resulterende uitkomst is in hoge mate afhankelijk van de feitelijke situatie ultimo verslagjaar: bij een fonds met een financiële positie ver van de evenwichtssituatie valt het berekende bedrag in staat J502 of J503 veel hoger of lager uit dan het daadwerkelijk in de evenwichtssituatie vereiste eigen vermogen. Het pensioenfonds rapporteert daarom in staat J505 de omvang van het vereist eigen vermogen in de evenwichtssituatie. Toelichting Vraag 1.1: Aanwezige solvabiliteit Het pensioenfonds heeft in staat J501 de aanwezige solvabiliteit berekend. Het veld wordt automatisch gevuld met de uitkomst van die berekening. Vraag 1.2: Vereist eigen vermogen in evenwichtssituatie Bij gebruik van het standaardmodel berekent het pensioenfonds het vereist eigen vermogen in de evenwichtssituatie via een iteratief proces, zoals beschreven in art. 2 van bijlage 3 van de Regeling Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling. Bij gebruik van een intern model berekent het pensioenfonds het vereist eigen vermogen via datzelfde iteratieve proces. Vraag 1.3: Saldo Het bedrag vormt de uitkomst van een berekening. Het veld wordt automatisch ingevuld. Indien de uitkomst van de berekening negatief is, verkeert het pensioenfonds in reservetekort. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 57 Actuariële staten J601 Grondslagen technische voorzieningen voor risico fonds In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen met technische voorzieningen voor risico fonds 2012 21 december 2012 Inleiding Het pensioenfonds verschaft in deze staat informatie over de actuariële grondslagen en methoden voor het vaststellen van de technische voorzieningen voor risico van het fonds. Daarnaast geeft het fonds inzicht in de nominale kasstromen van de technische voorzieningen. Toelichting Vraag 1.1.1 t/m 1.1.120: Overzicht kasstromen ultimo verslagjaar Het fonds geeft een overzicht van de kasstromen ultimo verslagjaar uitgesplitst naar actieven, slapers en gepensioneerden (in duizenden euro’s) zonder rekening te houden met de opslag voor toekomstige uitvoeringskosten (netto niet verdisconteerde kasstromen). Verdiscontering van de onder deze vraag verantwoorde kasstromen met de rentetermijnstructuur per jaareinde van het verslagjaar geeft – eventueel na vermeerdering in verband met overige onderdelen van de technische voorzieningen, zoals een opslag voor toekomstige uitvoeringskosten – de omvang van de technische voorzieningen gesplitst naar actieven, slapers en gepensioneerden. Vraag 1.1: Technische voorzieningen gesplitst naar actieven, slapers, gepensioneerden Het fonds vermeldt bij vraag 1.1 de omvang van de technische voorzieningen gesplitst naar actieven, slapers, gepensioneerden en (als totaalbedrag) de overige onderdelen van de technische voorziening voor risico van het fonds (zoals bijvoorbeeld een voorziening voor toekomstige uitvoeringskosten en/of technische voorzieningen in verband met arbeidsongeschiktheid).In de toelichting bij vraag 1.3 geeft het fonds een uitsplitsing van de overige onderdelen. Het totaal dient aan te sluiten bij de technische voorzieningen voor risico fonds uit staat J301 (vraag 2.3.1). Vraag 1.2 Modified duration technische voorzieningen voor risico fonds Het fonds rapporteert de modified duration van de technische voorzieningen voor risico fonds, in totaal en gesplitst naar de categorieën actieven, slapers en gepensioneerden. De modified duration is de procentuele waardeverandering van de technische voorzieningen als gevolg van een parallelle verandering van de RTS van 100 basispunten. Vraag 1.3 Toelichting op overige onderdelen technische voorziening risico fonds Het fonds geeft een toelichting op de samenstelling van de overige onderdelen van de technische voorziening voor risico van het fonds waarvan het totaalbedrag is gerapporteerd onder vraag 1.1. Vraag 3.1 Overlevingskansstelsel Het fonds vermeldt onder vraag 3.1a of het gebruik maakt van een landelijke overlevingstafel. Indien het fonds onder vraag 3.1a ‘overige’ antwoordt, geeft het onder vraag 3.1.1 een toelichting op de gehanteerde overlevingstafel. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 58 Indien het fonds een eigen (fondsspecifieke) overlevingstafel hanteert, is het volgende van belang. Veelal is de eigen overlevingstafel gebaseerd op een landelijke overlevingstafel (bijvoorbeeld voor de basissterftekansen en de geprognosticeerde ontwikkeling hiervan) in combinatie met een correctie voor de waargenomen fondsspecifieke ervaringscijfers ten opzichte van de landelijke sterftecijfers. In dat geval vermeldt het fonds onder vraag 3.1a de landelijke overlevingstafel die als basis dient voor de fondsspecifieke sterftekansen. De gehanteerde correctie voor fondsspecifieke ervaringscijfers kan onder de vragen 3.2 en 3.3 worden verantwoord. Voorbeeld bij 3.1a Het fonds hanteert de eigen sterftetafel. Deze sterftetafel is gebaseerd op de AG Prognosetafel 2012-2062 en is aangepast voor de waargenomen fondsspecifieke ervaringssterfte. De geprognosticeerde ontwikkeling van de sterftekansen voor toekomstige berekeningsjaren is conform de AG Prognosetafel. Het fonds vermeldt bij vraag 3.1a de AG Prognosetafel 2012-2062. Het fonds beantwoordt vraag 3.2 met “ja”, 3.2.1 met “nee” en vermeldt bij vraag 3.3 de gehanteerde correctiefactoren voor fondsspecifieke ervaringssterfte. Indien vraag 3.1a niet met ‘overige’ wordt beantwoord, vermeldt het fonds onder vraag 3.1b het gehanteerde startjaar uit de landelijke overlevingstafel. Veelal komt dit overeen met het jaar direct volgend op het verslagjaar. Indien vraag 3.1a niet met ‘overige’ wordt beantwoord, geeft het fonds tevens bij vraag 3.1c en 3.1d aan of er gebruik wordt gemaakt van een leeftijdscorrectie voor respectievelijk mannen en vrouwen. Als de leeftijdscorrectie niet uniform voor alle leeftijden wordt gebruikt, verantwoordt het fonds onder vraag 3.1a de leeftijdscorrectie in het belangrijkste leeftijdsgebied voor de vaststelling van de technische voorzieningen (leeftijd 65 – 85) en geeft het fonds een toelichting bij vraag 7.2 (overige bijzonderheden). Vraag 3.1.1 Toelichting bij overige sterftetafel Indien vraag 3.1a met ‘overige’ is beantwoord, geeft het fonds een toelichting op de gehanteerde overlevingstafel. Merk op dat fondsspecifieke overlevingstafels mogelijk als combinatie van een landelijke overlevingstafel (vraag 3.1a) en een fondsspecifieke correctie voor ervaringssterfte (vragen 3.2 en 3.3) dienen te worden verantwoord. Vraag 3.2 Wordt er gebruik gemaakt van leeftijdsafhankelijke correctiefactoren op de sterftekansen? Het fonds geeft aan of het gebruik maakt van leeftijdsafhankelijke correctiefactoren op de sterftekansen uit de onder vraag 3.1a vermelde landelijke overlevingstafel (de zogenoemde selectsterfte). Vraag 3.2.1 en 3.2.2 Maakt het fonds gebruik van een standaardtabel van een advieskantoor/uitvoerder zonder fondsspecifieke aanpassingen? Als het fonds vraag 3.2 met ‘ja’ heeft beantwoord, geeft het onder vraag 3.2.1 aan of er gebruik wordt gemaakt van een generieke tabel van een advieskantoor/uitvoerder. In dat geval geeft het fonds onder vraag 3.2.2 aan welke generieke correctietabel gehanteerd is. Als vraag 3.2.1 met ‘nee’ is beantwoord, dan vult het fonds de gehanteerde correctietabellen man en vrouw in onder vraag 3.3. Vraag 3.2.1 dient alleen met ‘ja’ te worden beantwoord als het fonds gebruik maakt van een generieke correctietabel van een advieskantoor/uitvoerder zonder dat hier op basis van fondsspecifieke waarnemingen of overwegingen aanpassingen op gemaakt zijn. In de volgende situaties dient vraag 3.2.1 in ieder geval met ‘nee’ te worden beantwoord: - De correctietabel is gebaseerd op fonds- of branchespecifieke waarnemingen Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 59 - - De correctietabel is gebaseerd op waarnemingen bij een ander fonds De generieke correctietabel van een advieskantoor/uitvoerder is op basis van fonds- of branchespecifieke waarnemingen verhoogd of verlaagd met een bepaalde schaalfactor De generieke correctietabel wordt voor of vanaf bepaalde leeftijden niet toegepast. Indien de afwijking van de generieke tabellen zich beperkt tot de wijze waarop de sterftekansen voor medeverzekerden worden gecorrigeerd, kan vraag 3.2.1 met ‘ja’ worden beantwoord. Onder vragen 3.2.3 en 3.2.4 kan het fonds in dat geval een toelichting geven op welke wijze voor medeverzekerden wordt gecorrigeerd. Vraag 3.2.3 Worden de tabellen man/vrouw ook gehanteerd voor de medeverzekerde? Het fonds geeft aan of voor medeverzekerden dezelfde correctietabellen man/vrouw worden gebruikt als voor hoofdverzekerden. Onder medeverzekerde wordt in deze context verstaan: de partner van de hoofdverzekerde die aanspraak heeft op het (latent of ingegaan) partnerpensioen na overlijden van de hoofdverzekerde. 3.2.4 Geef een toelichting op de wijze waarop de sterftekansen voor medeverzekerden worden gecorrigeerd Als het fonds vraag 3.2.3 met ‘nee’ beantwoordt, geeft het onder 3.2.4 een toelichting op het verschil tussen de wijze waarop voor hoofd- en medeverzekerden wordt gecorrigeerd. Indien het voor de duidelijkheid en volledigheid nodig is om de correctiefactoren te vermelden, kan worden volstaan met de correctiefactoren man/vrouw op leeftijd 65, 75, 85 en 90. Vraag 3.3 Gehanteerde tabel Indien vraag 3.2.1 met ‘nee’ is beantwoord, vult het fonds de gehanteerde correctietabel voor mannen en vrouwen in. De correctiefactor wordt weergegeven in percentages (2 decimalen nauwkeurig), waarbij 1,00 aangeeft dat er geen correctie is op de sterftekans uit de landelijke sterftetafel (vraag 3.1a). Vraag 3.3.4 Geef een toelichting op de wijze waarop de leeftijdsafhankelijke correctiefactoren zijn vastgesteld Het fonds geeft een toelichting op de gehanteerde correctietabel man/vrouw zoals ingevuld onder vraag 3.3. Hierbij worden in ieder geval de volgende punten kort toegelicht: - de methode op basis waarvan de tabellen zijn vastgesteld - de gehanteerde brondata - de waarnemingsperiode (indien van toepassing) - het verslagjaar waarin de tabellen voor het laatst zijn vastgesteld - het verslagjaar waarin de tabellen opnieuw zullen worden vastgesteld (indien bekend). Vraag 3.4 Opslag technische voorzieningen vanwege sterftetrend anders dan reeds bevat in de sterftegrondslagen Het fonds geeft aan of er sprake is van een opslag in de technische voorzieningen vanwege de sterftetrend anders dan al is meegenomen in de sterftegrondslagen, of om andere redenen. Een voorbeeld hiervan is de situatie waarin het fonds de technische voorzieningen (al dan niet tijdelijk) verhoogt met een percentage, vooruitlopend op de (mogelijke) toekomstige aanpassing van de grondslagen. Het fonds geeft de opslag als percentage of bedrag (in duizenden euro’s) en geeft een toelichting. Vraag 3.5 Gehuwdheidsfrequenties Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 60 Het fonds geeft een toelichting op de gehanteerde partnerfrequenties bij de vaststelling van de technische voorzieningen. Er kan worden volstaan met een toelichting op een generieke tabel of een beschrijving van de fondsspecifieke tabel. Vraag 4.1 t/m 4.6 Kosten Het fonds vermeldt bij de vragen 4.1 tot en met 4.5 het verloop van de voorziening voor toekomstige uitvoeringskosten. Bij vraag 4.6 geeft het fonds in ieder geval een toelichting op de volgende punten: - de wijze waarop de omvang van de voorziening voor toekomstige uitvoeringskosten is vastgesteld - de wijze waarop middelen aan deze voorziening worden toegevoegd - de wijze waarop middelen aan deze voorziening worden onttrokken. Indien er sprake is van meerdere voorzieningen voor toekomstige uitvoeringskosten, geeft het fonds bij vraag 4.6 een toelichting op de afzonderlijke voorzieningen, en de bijbehorende bedragen (in duizenden euro’s). Vraag 5.1 t/m 5.2.1 Arbeidsongeschiktheidsrisico Het fonds geeft bij vraag 5.1 aan welke vormen van arbeidsongeschiktheidsrisico worden afgedekt voor eigen rekening. Er is ook sprake van ‘eigen rekening’ indien het risico deels herverzekerd is, bijvoorbeeld via een stop-loss verzekering. Het fonds geeft bij vraag 5.2 een toelichting op de wijze waarop bij de vaststelling van de technische voorzieningen rekening is gehouden met de vormen van arbeidsongeschiktheidsrisico die worden afgedekt voor eigen rekening (vraag 5.1). Hierbij wordt ook toegelicht hoe er rekening wordt gehouden met zieke deelnemers die nog niet arbeidsongeschikt zijn gemeld of waarvan de status nog onduidelijk is (IBNR, Incurred But Not Reported of IBNER, Incurred But Not Enough Reported). Het fonds vermeldt bij vraag 5.2.1 tevens het bedrag dat in de technische voorzieningen is opgenomen voor de vormen van arbeidsongeschiktheidsrisico die worden afgedekt voor eigen rekening (vraag 5.1). Vraag 6.1 t/m 6.4 Toeslagverlening Het fonds geeft bij vraag 6.1 aan of in de technische voorziening een bedrag voor toekomstige toeslagen is opgenomen. Deze voorziening hoeft niet het gehele fonds te betreffen, maar kan bijvoorbeeld ook alleen van toepassing zijn op een specifieke deelnemersgroep met een recht op een onvoorwaardelijke toeslagverlening. Indien vraag 6.1 met ‘ja’ wordt beantwoord, geeft het fonds bij vraag 6.1.1 tevens een toelichting op hoe deze voorziening is bepaald. Het fonds geeft bij vraag 6.2 aan of in de technische voorziening ultimo verslagjaar rekening is gehouden met een verhoging (toeslag) van de aanspraken en rechten na balansdatum. Deze vraag betreft toeslagbesluiten, zoals gerapporteerd in staat J604, waarvan de besluitvorming voor balansdatum heeft plaatsgevonden en de ingangsdatum van de toeslagverlening na balansdatum ligt. Indien het fonds met ‘ja’ antwoordt, dan wordt bij vraag 6.2.1 tevens het bijbehorende bedrag vermeld dat vanwege de toeslagverlening aan de technische voorziening is toegevoegd. Het fonds geeft bij de vraag 6.3 aan of in de technische voorziening ultimo verslagjaar rekening is gehouden met een verlaging (korting) van de aanspraken en rechten na balansdatum. Deze vraag betreft kortingsbesluiten, zoals gerapporteerd in staat J604, waarvan de besluitvorming voor balansdatum heeft plaatsgevonden en de effectuering van de korting na balansdatum ligt. Vanwege uiting RJ 2013-6 van de Raad voor de Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 61 Jaarverslaglegging kan het hierbij ook gaan om onvoorwaardelijke kortingsbesluiten die ná balansdatum zijn genomen op grond van een dekkingstekort per balansdatum. Indien het fonds met ‘ja’ antwoordt, dan wordt bij vraag 6.3.1 tevens het bijbehorende bedrag vermeld waarmee de technische voorziening vanwege de korting is verlaagd. Bij vraag 6.4 kan het fonds indien nodig een nadere toelichting geven op de wijze waarop de toeslagverlening dan wel korting is verwerkt in de technische voorziening. Vraag 7.1 Zijn de grondslagen gewijzigd? Het fonds geeft bij vraag 7.1 aan of de grondslagen voor de vaststelling van de technische voorzieningen in het verslagjaar zijn gewijzigd. Indien vraag 6.1 met ‘ja’ wordt beantwoord, geeft het fonds tevens een toelichting op de grondslagen die in het verslagjaar zijn gewijzigd en de gevolgen hiervan voor de omvang van de technische voorziening. Let op: deze vraag gaat over het geheel aan grondslagen voor de vaststelling van de technische voorzieningen (waaronder sterfte, gehuwdheidsfrequentie, kosten, arbeidsongeschiktheid en gewijzigde toeslagen). Vraag 7.2 Welke bijzonderheden zijn verder nog relevant? Het fonds geeft een toelichting op de overige bijzonderheden die relevant zijn met betrekking tot de grondslagen voor het vaststellen van de technische voorzieningen. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 62 J602 Ontwikkeling technische voorzieningen voor risico fonds In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen met technische voorzieningen voor risico fonds 2007 15 december 2010 Toelichting Het pensioenfonds vult staat J602 niet in. De inhoud van staat J602 wordt automatisch gevuld op basis van de informatie, die het pensioenfonds in staat J605 heeft verstrekt. Voor het toezicht biedt staat J605 voldoende informatie over de ontwikkeling van de technische voorzieningen. Staat J602 is toegevoegd om te voorzien in de behoefte van het bestuur van het fonds, de accountant, en andere betrokkenen aan een inzichtelijke analyse van de ontwikkeling van de technische voorzieningen. Rapportagekader pensioenfondsen 18 april 2013 J603 Premiespecificatie garantiecontract In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Uitsluitend pensioenfondsen die één of meer garantiecontract(en) met een herverzekeraar zijn aangegaan 2007 15 december 2010 Inleiding Voor pensioenfondsen met een garantiecontract gelden eveneens de voorschriften over de kostendekkende premie en de toeslagenmatrix. Daarom verstrekt het pensioenfonds met een garantiecontract in deze staat informatie over de opbouw van de premie, die het fonds met betrekking tot het verslagjaar aan de herverzekeraar heeft betaald. Toelichting Vraag 1.1 tot en met vraag 1.4: Aan resultaat gerelateerde korting op de premie Het pensioenfonds herleidt de feitelijk betaalde premie, inclusief verleende kortingen tot de bruto premie. Daartoe vermeerdert het fonds de feitelijk betaalde premie met resultaatgerelateerde kortingen. Het fonds hoeft daarbij niet te corrigeren voor een administratiekostenkorting, die de herverzekeraar bijvoorbeeld heeft verstrekt in verband met de omvang van het contract. Vraag 2.1 tot en met 2.7: Onderverdeling bruto premie Het pensioenfonds splitst de bruto premie naar de verschillende onderdelen waarop deze betrekking heeft. Het fonds specificeert kosten en garantiepremie alleen indien de verzekeraar deze separaat in rekening heeft gebracht door de herverzekeraar. Indien de kostenopslagen een integraal onderdeel vormen van het gehanteerde tarief verwerkt het pensioenfonds de kosten als onderdeel van de bruto premie voor opbouw, toeslagverlening etc. Vraag 2.5: Saldo in- en uitgaande waardeoverdrachten voor zover niet separaat verrekend De tarieven, die de herverzekeraar hanteert, wijken in de regel af van de wettelijke grondslagen voor waardeoverdracht. Het fonds zal ofwel een aanvullende premie verschuldigd zijn ofwel er zal sprake zijn van vrijval van waarde bij waardeoverdracht. Voor zover deze aanvullende premie en vrijval van waarden in de feitelijk betaalde herverzekeringspremie verwerkt zijn wordt dat hier gespecificeerd. Voor zover het pensioenfonds en de herverzekeraar de aanvullende premie en de vrijval van waarden in verband met waardeoverdracht direct met elkaar verrekenen, mag het fonds deze direct verrekende bedragen desgewenst onder de waardeoverdrachten verwerken in de rekening van baten en lasten. Het fonds hoeft deze dan niet bij de garantiepremie te specificeren. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 64 J604 Gegevens met betrekking tot toeslagverlening In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2012 21 december 2012 Inleiding Het pensioenfonds vult deze staat per regeling in. Regelingen dienen in kwartaalstaat K602 opgevoerd te zijn voordat ze in deze staat gebruikt kunnen worden. Voor het begrip regeling verwijzen wij naar de toelichting bij kwartaalstaat K602. Het pensioenfonds verstrekt in staat J604 informatie over de toeslagverlening waartoe het bestuur van het pensioenfonds in het verslagjaar een besluit heeft genomen. Het betreft zowel voorwaardelijke en onvoorwaardelijke toeslagen, als korting (negatieve toeslag). De feitelijke ingangsdatum van de toeslag kan buiten het betreffende verslagjaar vallen. Ook als het fonds geen (doelgericht) toeslagbeleid kent, moet deze staat worden ingevuld. De vragen 1 tot en met 5 gaan over toeslagen verleend aan deelnemers . De vragen 6 tot en met 10 gaan over toeslagen verleend aan gewezen deelnemers en gepensioneerden. Bij een eindloonregeling hoeft alleen informatie te worden verstrekt over toeslagen ten behoeve van de gewezen deelnemers en gepensioneerden. Tevens dient het fonds eventuele kortingsbesluiten met betrekking tot actieve deelnemers te rapporteren. Toelichting Diverse regelingen Indien het fonds diverse pensioenregelingen uitvoert, vult het pensioenfonds staat J604 meerdere malen in. De pensioenregelingen waarover het fonds kan rapporteren, sluiten aan bij staat K602. Het fonds rapporteert in ieder geval over de toeslagverlening bij regelingen waarvan de omvang van de technische voorzieningen ten minste 5% van de totale omvang van de technische voorzieningen van het fonds is en/of waarvan het aantal actieve deelnemers ten minste 5% is van het totale aantal actieve deelnemers van het fonds. Vragen 1 en 6: Toeslagbeleid Het pensioenfonds rapporteert de toeslagcategorie die volgens het pensioenreglement van toepassing is. De keuzemogelijkheden zijn de categorieën uit bijlage 1a van de Regeling Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling. Als categorie F2 van toepassing is voor de actieve deelnemers, moet bij gewezen deelnemers en gepensioneerden worden gekozen uit één van de toeslagcategorieën van A tot en met E. Het pensioenfonds verstrekt in de toelichting (bij vraag 1.3 en/of 1.5 en vraag 6.3 en/of 6.5) de exacte specificatie van de gekozen (on)voorwaardelijke maatstaf (bij vraag 1.2 en/of 1.4 en vraag 6.2 en/of 6.4) Wanneer bijvoorbeeld bij vraag 1.4 “Algemene prijsontwikkeling” als voorwaardelijke maatstaf is gerapporteerd, dan kan een specificatie hiervan zijn bij vraag 1.5, “CBS consumentenprijsindex alle huishoudens, afgeleid, periode september jaar t-1 – september jaar t”. Het pensioenfonds geeft een toelichting (bij vraag 1.6 en 6.6) op het geambieerde percentage waarmee het de voorwaardelijke maatstaf volgt. Indien de ambitie niet is uitgedrukt in een maatstaf maar in een vast toeslagpercentage, vermeldt het fonds dit percentage in de toelichting. Vragen 2 en 7: Toeslagbesluiten Het pensioenfonds rapporteert alle toeslagbesluiten in het verslagjaar die tot een verhoging van de pensioenaanspraken en -rechten hebben geleid, met uitzondering van toegekende Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 65 inhaaltoeslagen (zie bij vraag 5 en 10) en eenmalige toeslagen (zie bij vraag 4 en 9), ook als de ingangsdatum van de toeslagverlening na balansdatum ligt. Behalve het toegekende percentage wordt ook vermeld hoe de toegekende toeslag zich verhoudt tot de voorwaardelijke maatstaf en de ingangsdatum. De gegevens stemmen overeen met de informatie die wettelijk aan deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden moet worden verstrekt. Indien toeslagcategorie E van toepassing is, bestaat de toegekende toeslag uit twee componenten. Onder vraag 2.1 en 7.1 wordt het totaal van het voorwaardelijke en het onvoorwaardelijke deel gerapporteerd. In de toelichting bij vraag 2.2 en 7.2 wordt vervolgens een uitsplitsing gemaakt van het toegekende percentage naar de voorwaardelijke en onvoorwaardelijke maatstaf van de toeslagverlening, zoals gerapporteerd bij vraag 1.2, 1.4, 6.2 en 6.4. Vragen 3 en 8: Kortingsbesluiten Het fonds rapporteert onvoorwaardelijk vastgestelde kortingen waarover in het verslagjaar een definitief kortingsbesluit is genomen, ook als de ingangsdatum van de korting na balansdatum ligt. Er wordt hier ook gerapporteerd over onvoorwaardelijke kortingsbesluiten die ná balansdatum zijn genomen op grond van een dekkingstekort per balansdatum en die vanwege uiting RJ 2013-6 van de Raad voor de Jaarverslaglegging zijn verwerkt in de jaarrekening van het fonds. Dit geldt zowel voor kortingen waartoe definitief besloten is gedurende de looptijd van het herstelplan als voor een eventuele eindkorting waartoe definitief besloten wordt na afloop van het herstelplan. Behalve het kortingspercentage wordt ook de datum waarop de korting onvoorwaardelijk is/wordt doorgevoerd vermeld. Bij vraag 3.2 en 8.2 licht het fonds het kortingsbesluit toe, waarbij in ieder geval wordt vermeld of er sprake is van differentiatie tussen groepen (en zo ja op welke manier wordt gedifferentieerd), en welke aanspraken eventueel niet worden gekort. Ook wordt toegelicht op welke grond het bestuur heeft besloten tot een korting, wat het effect van de korting is en op basis van welke dekkingsgraad (hoogte en peildatum) het besluit tot korten is genomen. In geval een definitief kortingsbesluit na balansdatum afwijkt van de gerapporteerde korting in de 4e kwartaalstaat pensioenfondsen in herstel, dan geeft het fonds een toelichting op het verschil. Vragen 4 en 9: Eenmalige toeslag Het fonds geeft aan of het bestuur in het verslagjaar een besluit heeft genomen, dat tot een eenmalige uitkering leidt in het verslagjaar of in een ander jaar. Het pensioenfonds vermeldt in de toelichting (bij vraag 4.5 en 9.5) aan welke groepen van deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden de toeslag is toegekend en waaruit de toeslag bestond (bijv. percentage, vast bedrag). Het fonds vermeldt tevens op welke wijze aan gewezen deelnemers een vergelijkbare toeslag is verleend als de eenmalige toeslag die gepensioneerden ontvangen. Het pensioenfonds vermeldt daarbij ook het bedrag waarmee de technische voorzieningen voor gewezen deelnemers toeneemt. Vraag 5 en 10: Inhaaltoeslagen Inhaaltoeslagen zijn toeslagen die worden toegekend op grond van het feit dat in eerdere jaren niet de volledige toeslag werd toegekend. Het fonds geeft aan of de pensioenregeling de mogelijkheid van inhaaltoeslagen bevat. Het fonds verstrekt informatie over een eventueel toegekende inhaaltoeslag en over de cumulatieve achterstand. Leidraad bij het invullen van dit onderdeel is de mate van inhaalindexatie die de deelnemers eventueel nog tegemoet kunnen zien. De cumulatieve achterstand wordt bepaald met inachtneming van de reglementaire bepalingen terzake (zoals een eventueel reglementair maximum voor de toekenning van inhaaltoeslagen of een eventueel reglementair bepaalde maximale termijn waarover inhaaltoeslagen worden verleend). Als in het reglement geen termijn is vermeld, Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 66 dan wordt teruggegaan tot het moment waarop de mogelijkheid tot het geven van inhaalindexatie is ingesteld. Vraag 11: Staffel Het pensioenfonds vermeldt of het bestuur een staffel toepast bij het bepalen van de toeslagen. Indien het antwoord op vraag 11.1 ‘ja’ is, geeft het fonds onder vraag 11.1.1 een nadere toelichting op de gebruikte staffel. Vraag 12.1 en 12.2 Financiering Het fonds vermeldt bij vraag 12.1 of in het verslagjaar voor de financiering van de toeslagverlening een additionele koopsom van de werkgever is ontvangen buiten de reguliere premie om. Indien het antwoord op deze vraag ‘ja’ is, wordt tevens bij vraag 12.1.1 het bedrag gerapporteerd en bij vraag 12.1.2 een nadere toelichting gegeven. Wanneer deze koopsom meerdere regelingen of een bepaalde groep deelnemers betreft, dan kan het fonds dit opmerken in de toelichting. Het fonds vermeldt bij vraag 12.2 of in het verslagjaar voor de financiering van de toeslagverlening een beroep gedaan op een reserve of voorziening voor toeslagen. Indien het antwoord op deze vraag ‘ja’ is, wordt tevens bij vraag 12.2.1 het bedrag gerapporteerd en bij vraag 12.2.2 een nadere toelichting gegeven. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 67 J605 Technische analyse In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2012 21 december 2012 Inleiding Het pensioenfonds verstrekt in deze staat een technische analyse. De analyse is erop gericht inzicht te verschaffen in de mate waarin de verschillende bronnen hebben bijgedragen aan het resultaat (saldo van baten en lasten) in het verslagjaar. De staat biedt eveneens inzicht in de ontwikkeling van de technische voorzieningen gedurende het verslagjaar. Zoals uit de navolgende toelichting blijkt, is het uitdrukkelijk de bedoeling dat in dit overzicht duidelijk onderscheid gemaakt wordt tussen enerzijds financiële baten en lasten (kolommen 1 en 2, zijnde financiële stromen) en anderzijds actuariële baten en lasten (kolommen 3 en 4, zijnde mutaties in de technische voorzieningen). De inhoud van staat J605 wordt automatisch overgenomen in staat J602 (ontwikkeling van de technische voorzieningen voor risico fonds), maar wordt daar anders gepresenteerd. Algemeen Binnen de kolommen baten en lasten is er op enkele plaatsen sprake van een soort ‘double entry accounting’: een bate wordt onder een bepaald bestedingsdoel (bijvoorbeeld premie) onttrokken als last om vervolgens onder een ander bestedingsdoel (bijvoorbeeld kosten) opnieuw als bate te worden geboekt. Dit wordt onder andere gebruikt om zuiver inzicht te krijgen in de aanwending van de ontvangen premiebijdragen voor de afzonderlijke bestedingsdoeleinden. Door deze vorm van ‘double entry accounting’ sluiten de afzonderlijke totalen van de kolommen baten en lasten uit staat J605 niet noodzakelijkerwijs aan op de totalen in de interne actuariële analyse van het fonds. Als het fonds overige baten, lasten of mutaties van de technische voorzieningen verantwoordt, is het van belang dat een concrete en indien nodig cijfermatige toelichting wordt gegeven in de bijbehorende toelichtingsvelden. De instructies hiertoe zijn bij de betreffende vragen opgenomen. Toelichting Vraag 1.1: Directe beleggingsopbrengsten (niet geschoond voor beleggingskosten) Het fonds rapporteert hier de totale directe beleggingsopbrengsten (conform staat J401 vraag 1.3 waarin de directe beleggingsopbrengsten zijn opgesplitst in interest, dividend en overige directe beleggingsopbrengsten). Het fonds gaat daarbij uit van bruto opbrengsten zonder te salderen met de kosten van het vermogensbeheer. Dit geldt ook voor de kosten vermogensbeheer die in de praktijk worden verrekend met de beleggingswaarde (bijvoorbeeld in een beleggingsfonds). Let op: Merk op dat in staat J605 een andere – meer uitgebreide – definitie wordt toegepast voor kosten vermogensbeheer dan in staat J401 vraag 1.3. Zie hiertoe de toelichting bij vraag 1.4. Indien de kosten vermogensbeheer verschillen tussen de staten J401 en J605, zullen ook de directe beleggingsopbrengsten mogelijk van elkaar verschillen. De netto directe beleggingsopbrengsten (opbrengsten minus kosten) worden immers niet beïnvloed door de definitie van de kosten vermogensbeheer. Vraag 1.2: Indirecte beleggingsopbrengsten (niet geschoond voor beleggingskosten) Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 68 Het fonds rapporteert hier de totale waardestijgingen en -dalingen van de beleggingen (conform staat J401 vraag 1.4 waarin een uitsplitsing wordt gevraagd naar vastgoed, aandelen, vastrentende waarden en overige beleggingen). Let op: Merk op dat in staat J605 een andere – meer uitgebreide – definitie wordt toegepast voor kosten vermogensbeheer dan in staat J401 vraag 1.3. Zie hiertoe de toelichting bij vraag 1.4. Indien de kosten vermogensbeheer verschillen tussen de staten J401 en J605, zullen ook de directe beleggingsopbrengsten mogelijk van elkaar verschillen. De netto directe beleggingsopbrengsten (opbrengsten minus kosten) worden immers niet beïnvloed door de definitie van de kosten vermogensbeheer. Vraag 1.3: Rentelasten vreemd vermogen (negatief bedrag onder baten) Het fonds rapporteert de rentelasten vreemd vermogen, waaronder begrepen rentelasten op achtergestelde leningen of rentelasten in verband met rekening courantverhoudingen met andere partijen, als negatief bedrag onder baten. Vraag 1.4: Kosten vermogensbeheer (negatief bedrag onder baten) Het fonds vermeldt de totale kosten vermogensbeheer als negatief bedrag onder baten. De totale kosten vermogensbeheer (ten aanzien van zowel de directe als de indirecte beleggingsopbrengsten) hebben zowel betrekking op de kosten waarvoor een factuur wordt ontvangen, als de kosten die ten laste worden gebracht van de waarde van de beleggingen. Voor de onderdelen van de totale kosten vermogensbeheer die niet exact bij het fonds bekend zijn, wordt een zo goed mogelijke benadering gegeven. Vraag 1.5: Resultaatdeling uit hoofde van risicoherverzekering of garantiecontract (alleen interestcomponent) Het fonds vermeldt een eventuele resultaatdeling uit hoofde van een garantiecontract of een herverzekeraar voor zover dit resultaatdeling op intrest (rendement) betreft. Hierbij wordt rekening gehouden met een eventuele toe- of afname van een vordering uit hoofde van deze resultaatdeling in het verslagjaar. Eventuele resultaatdelingen betreffende overlijden of arbeidsongeschiktheid komen terug onder 6.1 ‘Saldo uit hoofde van kanssystemen’. Vraag 1.6: Benodigde intresttoevoeging technische voorzieningen Het fonds stelt de benodigde interesttoevoeging aan de technische voorzieningen voor risico fonds over het verslagjaar vast door gebruik te maken van de eerstejaars spot rate, volgend uit de door DNB gepubliceerde RTS per jaareinde van het vorige verslagjaar. Het fonds vermeldt onder vraag 1.6 ook de benodigde intrest/rendementstoevoeging aan de technische voorzieningen voor risico deelnemers; dit is in het algemeen gelijk aan de beleggingsopbrengsten voor rekening en risico van de deelnemers. Vraag 1.7: Mutatie technische voorzieningen uit hoofde van wijziging rentetermijnstructuur Het fonds rapporteert de mutatie van de technische voorzieningen voor risico fonds als gevolg van de overgang van de RTS zoals die per jaareinde van het vorige verslagjaar van toepassing was, naar de nieuwe RTS per einde van het verslagjaar. De mutatie van de technische voorzieningen voor risico deelnemers onder vraag 1.7 is in het algemeen nihil; de waardeverandering door intrest en rendement wordt onder vraag 1.6 vermeld. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 69 Vraag 2.1 Totaal ontvangen premies (exclusief inkoop regeling voor inhaalpensioen VPL) Het fonds vermeldt de totaal in het verslagjaar ontvangen premie exclusief de ontvangen premie voor een inkoopregeling in het kader van de wet VPL (die onder vraag 9.5.1 wordt verantwoord). Het bedrag verantwoord onder vraag 2.1 sluit aan bij staat J403 (premiegegevens ex post) vraag 5.3 (feitelijk ontvangen premie exclusief VPL). Indien dit niet het geval is, geeft het fonds een toelichting onder vraag 11.2. Vraag 2.2 Betaalde premies risicoherverzekering Indien het pensioenfonds bepaalde risico´s (zoals overlijden of arbeidsongeschiktheid) heeft herverzekerd, vermeldt het de betaalde premies aan een herverzekeraar als last. Herverzekeringspremies worden bruto verantwoord en niet gesaldeerd met eventuele resultaatdeling of ontvangen uitkeringen uit de risicoherverzekering. Deze posten zijn onder vraag 6 ‘Saldo uit hoofde van kanssystemen’ separaat opgenomen. Vraag 2.3 Betaalde premies garantiecontract (zonder te salderen met waardeoverdrachten) Het fonds vermeldt het bedrag dat het fonds aan de herverzekeraar verschuldigd is in verband met een garantiecontract, zonder daarbij rekening te houden (salderen) met betaalde en ontvangen overdrachtsommen in verband met inkomende en uitgaande waardeoverdrachten uit hoofde van een garantiecontract. Deze bedragen worden namelijk onder vraag 3 ‘Saldo uit hoofde van waardeoverdrachten’ separaat opgenomen. Vraag 2.4 Betaalde premies overig Het fonds vermeldt eventuele overige betaalde premies als positief bedrag onder lasten en geeft een verplichte toelichting onder vraag 11.2. Vraag 2.5 Actuarieel benodigd bedrag voor inkoop backservice aanspraken Het fonds vermeldt de toename van de technische voorzieningen door de inkoop van backservice aanspraken. Dit betreft de verhoging van pensioenaanspraken over achterliggende dienstjaren door verhoging van de pensioengrondslag in het verslagjaar. Er wordt geen rekening gehouden met de opslag voor toekomstige uitvoeringskosten (die separaat worden verantwoord onder 2.13). Vraag 2.6 Actuarieel benodigd bedrag voor inkoop coming service aanspraken (exclusief risico-onderdelen en opslag toekomstige uitvoeringskosten) Het fonds vermeldt de toename van de technische voorzieningen door de inkoop van coming service aanspraken. Dit betreft de aanspraken die ontstaan door de toename van de diensttijd in het verslagjaar. Onder vraag 2.6 wordt geen rekening gehouden met risicokoopsommen voor overlijden en arbeidsongeschiktheid en de opslag voor toekomstige uitvoeringskosten. Deze posten zijn elders onder vraag 2 separaat opgenomen. Ook wordt het benodigde bedrag voor de inkoop van rechten in verband met de uitvoering van een VPL-regeling hier buiten beschouwing gelaten. Dit wordt onder vraag 9 verantwoord. Bij het bedrag onder vraag 2.6 wordt geen rekening gehouden met de mutaties van de technische voorzieningen in verband met voorwaardelijke toeslagverlening. Onder vraag 2.6 wordt geen rekening gehouden met de toename van de technische voorzieningen in verband met in het verslagjaar toegekende toeslagen die gefinancierd Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 70 worden uit de premie (bijvoorbeeld categorie D3 uit de toeslagenmatrix). De toename van de technische voorzieningen als gevolg van toeslagverlening (al dan niet gefinancierd via de premie) wordt onder vraag 7 ‘Saldo uit hoofde van toeslagverlening’ verantwoord. Zie hiervoor de toelichting bij vraag 2.9. Vraag 2.8 Actuarieel benodigd bedrag voor inkoop overig Het fonds vermeldt de toename van de technische voorzieningen vanwege overige inkoop niet zijnde toeslagen of een inkoopregeling VPL. De toename van de technische voorzieningen in verband met toeslagen of een inkoopregeling VPL worden elders separaat verantwoord. Het fonds geeft tevens een verplichte toelichting onder vraag 11.2 indien het bedragen onder vraag 2.8 verantwoordt. Vraag 2.9 In premie opgenomen opslag voor toeslagen Het fonds vermeldt de in het verslagjaar ontvangen premie die expliciet bestemd is voor de financiering van toeslagen (bijvoorbeeld categorie D3 uit de toeslagenmatrix of een koopsom bestemd voor toeslagverlening). Het bedrag onder 2.9 (last) wordt als bate overgenomen onder vraag 7 ‘Saldo uit hoofde van toeslagverlening’ waar dit als bate dient bij de bepaling van het resultaat op toeslagen. Onder vraag 2.9 wordt geen rekening gehouden met een premieopslag voor de financiering van (toekomstige) toeslagverlening voor zover het fonds beslist over de wijze waarop en de mate waarin deze premieopslag daadwerkelijk wordt aangewend voor toeslagverlening. Bijvoorbeeld indien het fonds in geval van dekkings- en/of reservetekort kan beslissen om geen (of slechts ten dele) toeslag toe te kennen en de premieopslag aan te wenden voor herstel. Deze premieopslag komt ten goede aan het resultaat op premie, terwijl de toegekende toeslag ten laste komt van het resultaat op toeslagen. Voorbeeld 1: de werkgever beslist jaarlijks of een koopsom wordt betaald aan het fonds voor het toekennen van een toeslag. Het fonds kent alleen een toeslag toe indien en voor zover de koopsom wordt ontvangen. De in het verslagjaar ontvangen koopsom maakt onderdeel uit van de totaal ontvangen premies (2.1) en wordt vervolgens verantwoord onder vraag 2.9 als last om vervolgens als bate verantwoord te worden onder “Premiecomponent bestemd voor toeslagverlening” (7.4) Voorbeeld 2: als onderdeel van de financiële opzet wordt bij de premiestelling rekening gehouden met gedeeltelijk geïndexeerde kasstromen. Het fonds beslist evenwel jaarlijks op basis van de financiële positie van het fonds over de vraag of en in welke mate toeslagen worden toegekend. De in het verslagjaar ontvangen opslag op de premie in verband met (toekomstige) toeslagverlening wordt niet verantwoord onder vraag 2.9 als last. Vraag 2.10 Risicokoopsom overlijden Het fonds voegt de risicokoopsom voor overlijden (voor het nog niet gefinancierde deel van het verzekerde partner- en/of wezenpensioen) onder vraag 2.10 toe aan de technische voorzieningen. Onder vraag 6 ‘Saldo uit hoofde van kanssystemen’ vraag 6.1.6 wordt de risicokoopsom voor overlijden overgenomen uit vraag 2.10 als vrijval uit de technische voorzieningen. Vraag 2.11 Risicokoopsom arbeidsongeschiktheid Het fonds voegt de risicokoopsom voor arbeidsongeschiktheid (voor onder andere premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid en arbeidsongeschiktheidspensioen) onder vraag 2.11 toe aan de technische voorzieningen. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 71 Onder vraag 6 ‘Saldo uit hoofde van kanssystemen’ vraag 6.2.2 wordt de risicokoopsom voor arbeidsongeschiktheid overgenomen uit vraag 2.11 als vrijval uit de technische voorzieningen. Vraag 2.12 In premie opgenomen voor dekking directe kosten Het fonds vermeldt de ontvangen bijdrage in de premie ter dekking van de directe uitvoeringskosten in het verslagjaar bij vraag 2.12 als positief bedrag onder lasten. Onder vraag 4 ‘Saldo uit hoofde van kosten’ vraag 4.1 wordt dit bedrag overgenomen als bate. Vraag 2.13 In premie opgenomen voor dekking toekomstige kosten Het fonds vermeldt de bijdrage in de premie ter dekking van de toekomstige uitvoeringskosten horend bij de inkoop van nieuwe pensioenaanspraken in het verslagjaar bij vraag 2.13 als positief bedrag onder lasten.. Onder vraag 4 ‘Saldo uit hoofde van kosten’ vraag 4.2 wordt dit bedrag overgenomen als bate. Vraag 2.14 Overige posten i.v.m. premie Het fonds vermeldt onder vraag 2.14 overige baten, lasten en mutaties van de technische voorzieningen in verband met premie. Het fonds vermeldt alleen bedragen onder vraag 2.14 die niet onder andere (meer specifieke) vragen in staat J605 verantwoord kunnen worden. Onder vraag 2.14 worden geen bedragen verantwoord die samenhangen met toeslagverlening of een inkoopregeling VPL. De kasstromen en de mutatie van de technische voorzieningen uit hoofde van toeslagen of een inkoopregeling VPL worden elders separaat verantwoord en de resultaten op deze bronnen dienen aldaar volledig inzichtelijk te worden gemaakt. Onder vraag 2.14 wordt ook de omzetting van aanspraken voor risico van de deelnemers naar aanspraken voor risico van het fonds verantwoord. Dit is bijvoorbeeld het geval als het fonds uitvoering geeft aan een premieovereenkomst en op pensioendatum de mogelijkheid biedt om het kapitaal om te zetten in een pensioenuitkering (uitkeringsovereenkomst) bij het fonds. Het fonds geeft een verplichte toelichting onder vraag 11.2 indien het bedragen onder vraag 2.14 verantwoordt. Vraag 11.2 Toelichting bij vraag 2.14 Overige posten i.v.m. premie Het fonds geeft een verplichte toelichting als het bedragen onder de vragen ‘overige’ verantwoordt. Dit betreft vraag 2.4, 2.8 en 2.14. De toelichting is concreet en indien nodig uitgesplitst per oorzaak. Vraag 3.1 Overdrachtssom overgenomen pensioenverplichtingen Het fonds vermeldt de ontvangen overdrachtssom voor overgenomen pensioenverplichtingen als positief bedrag onder baten. Hierbij wordt geen rekening gehouden met overgenomen pensioenverplichtingen vallend onder een garantiecontract (deze kasstromen worden apart verantwoord onder vraag 3.7). Vraag 3.2 Mutatie T.V. uhv overgenomen pensioenverplichtingen Het fonds vermeldt de mutatie van de technische voorzieningen uit hoofde van de overgenomen pensioenverplichtingen. Vraag 3.4 Overdrachtssom overgedragen pensioenverplichtingen Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 72 Het fonds vermeldt de betaalde overdrachtssom voor overgedragen pensioenverplichtingen als positief bedrag onder lasten. Hierbij wordt geen rekening gehouden met overgedragen pensioenverplichtingen vallend onder een garantiecontract (deze kasstromen worden apart verantwoord onder vraag 3.8). Vraag 3.5 Mutatie T.V. uhv overgedragen pensioenverplichtingen Het fonds vermeldt de mutatie van de technische voorzieningen uit hoofde van de overgedragen pensioenverplichtingen. Vraag 3.7 Overdrachtssom overgenomen pensioenverplichtingen onder garantiecontract Het fonds vermeldt zowel de ontvangen overdrachtssom (positief bedrag onder baten) als de aan de herverzekeraar betaalde overdrachtssom (positief bedrag onder lasten) voor overgenomen pensioenverplichtingen onder een garantiecontract. Vraag 3.8 Overdrachtssom overgedragen pensioenverplichtingen onder garantiecontract Het fonds vermeldt zowel de van de herverzekeraar ontvangen overdrachtssom (positief bedrag onder baten) als de betaalde overdrachtssom (positief bedrag onder lasten) voor overgedragen pensioenverplichtingen onder een garantiecontract. Vraag 4.1 In premie begrepen bedrag directe kosten De ontvangen bijdrage in de premie voor directe uitvoeringskosten in het verslagjaar wordt als bate overgenomen uit vraag 2.12 (last). Vraag 4.2 In premie begrepen bedrag toekomstige kosten De ontvangen bijdrage in de premie voor toekomstige uitvoeringskosten in het verslagjaar wordt als bate overgenomen uit vraag 2.13 (last). Vraag 4.3 Toevoeging aan technische voorzieningen ivm kostenvoorziening Het fonds vermeldt de totale toevoeging in het verslagjaar aan de voorziening voor uitvoeringskosten als positief bedrag onder vraag 4.3. Vraag 4.4 Vrijval voor kosten uit technische voorzieningen Het fonds vermeldt de totale vrijval uit de voorziening voor uitvoeringskosten ter dekking van de uitvoeringskosten in het verslagjaar als negatief bedrag onder vraag 4.4. Vraag 4.5 Kosten verslagjaar (excl kosten vermogensbeheer) Het fonds vermeldt de totale uitvoeringskosten in het verslagjaar exclusief de kosten vermogensbeheer (deze worden als negatief bedrag onder baten verantwoord onder vraag 1.4). Het bedrag sluit in het algemeen aan bij staat J401 vraag 2.7. Vraag 5.1 Mutatie technische voorzieningen uhv uitkeringen Het fonds vermeldt de vrijval van de technische voorzieningen uit hoofde van de in het verslagjaar verrichte uitkeringen als negatief bedrag. Vraag 5.2 Uitkeringen ontvangen van herverzekeraar uhv garantiecontract Indien het fonds over een garantiecontract beschikt op grond waarvan in het verslagjaar uitkeringen van de herverzekeraar aan het fonds zijn gedaan, vermeldt het fonds deze ontvangen uitkeringen bij vraag 5.2 als positief bedrag onder baten. Vraag 5.3 Feitelijke uitkeringen Het fonds vermeldt de in het verslagjaar verrichte uitkeringen als positief bedrag onder lasten. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 73 Vraag 5.5 Vrijval technische voorziening door afkopen Het fonds vermeldt de vrijval van de technische voorzieningen in verband met de in het verslagjaar verrichte afkopen als negatief bedrag. Vraag 5.6 Feitelijke afkopen Het fonds vermeldt de in het verslagjaar feitelijk verrichte afkopen als positief bedrag onder lasten. Vraag 6 Saldo uit hoofde van kanssystemen Algemene toelichting op langleven, kortleven en risicopremies Het fonds geeft onder vraag 6 inzicht in het resultaat op kanssystemen waaronder het resultaat op sterfte en een nadere uitsplitsing in het resultaat op langleven, kortleven en risicoherverzekering. Om een zo zuiver mogelijk beeld te geven, zijn de volgende twee zaken van belang: - het fonds verantwoordt de bedragen onder de juiste categorie (bijvoorbeeld langleven en kortleven) - het fonds waarborgt een consistente methode voor het bepalen van de afzonderlijke bedragen (met name ten aanzien van de rentetermijnstructuur en de sterftegrondslagen). Hieronder worden enkele begrippen kort toegelicht. Langleven Langleven betreft het risico dat zich voordoet bij verzekeringen waarbij de (periodieke) uitbetaling voorwaardelijk is van het in leven zijn van de verzekerde op een vooraf overeengekomen moment van uitbetaling. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een ouderdomspensioen of een reeds eerder tot uitkering gekomen nabestaandenpensioen. Indien er in werkelijkheid minder verzekerden overlijden dan verwacht (gewogen met de verzekerde aanspraken) dan moet het fonds meer reserveren en leidt het een verlies op langleven. Het maximale verlies treedt op indien er in het betreffende verslagjaar geen overlijdensgevallen plaatsvinden onder de betreffende groep verzekerden. De risicopremie langleven (toevoeging aan de technische voorzieningen) is gelijk aan dit maximale verlies in het verslagjaar. Het maximale verlies in het verslagjaar wordt berekend als de verwachte vrijval uit de voorziening door overlijden (langleven) in het verslagjaar op basis van de sterftegrondslagen van het fonds. Kortleven Kortleven betreft het risico dat zich voordoet bij verzekeringen waarbij de (periodieke) uitbetaling voorwaardelijk is van het overlijden van de verzekerde vóór een vooraf overeengekomen moment van uitbetaling. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een nabestaandenpensioen. Indien er in werkelijkheid minder verzekerden overlijden dan verwacht, kan het fonds minder reserveren dan verwacht en maakt het een winst op kortleven. De maximale winst treedt op indien er in het betreffende verslagjaar geen overlijdengevallen plaatsvinden onder de betreffende groep verzekerden. De risicopremie kortleven (vrijval technische voorzieningen) is gelijk aan de maximale winst in het verslagjaar. De maximale winst in het verslagjaar wordt berekend als de verwachte toevoeging aan de voorziening door overlijden in het verslagjaar op basis van de sterftegrondslagen van het fonds. Het begrip “risicopremie kortleven” heeft betrekking op het pensioen waarvoor in de technische voorzieningen is gereserveerd. De “risicokoopsom overlijden” heeft betrekking op het pensioen waarvoor niet gereserveerd is in de technische voorzieningen. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 74 Vraag 6.1.1 Door overlijden vrijgevallen uit de technische voorziening (langleven) Het fonds vermeldt het bedrag dat in het verslagjaar door overlijden (langleven) is vrijgevallen uit de technische voorzieningen als negatief bedrag onder vraag 6.1.1. N.B. Onder langleven valt niet de vrijval van de voorziening voor latent partnerpensioen. Deze vrijval wordt onder kortleven bij vraag 6.1.5 verantwoord. Vraag 6.1.2 Risicopremie langleven Het fonds vermeldt de risicopremie langleven als positief bedrag onder vraag 6.1.2. Vraag 6.1.3 Subtotaal resultaat op langleven Het subresultaat op langleven wordt automatisch berekend aan de hand van de bedragen verantwoord onder vragen 6.1.1 en 6.1.2. Vraag 6.1.4 Toevoeging technische voorziening door ingegaan NP Het fonds vermeldt het bedrag dat in het verslagjaar door overlijden (kortleven, door ingegaan nabestaandenpensioen) is toegevoegd aan de technische voorzieningen als positief bedrag onder vraag 6.1.4. Vraag 6.1.5 Door overlijden vrijgevallen uit de technische voorziening (kortleven) Het fonds vermeldt het bedrag dat in het verslagjaar door overlijden (kortleven, door opgebouwd nabestaandenpensioen) is vrijgevallen uit de technische voorzieningen als negatief bedrag onder vraag 6.1.5. Vraag 6.1.6 Risicokoopsom (overlijden) De risicokoopsom (overlijden) wordt als negatief bedrag overgenomen uit vraag 2.10. Dit heeft betrekking op het pensioen waarvoor niet in de technische voorzieningen is gereserveerd. Vraag 6.1.7 Risicopremie kortleven Het fonds vermeldt de risicopremie (kortleven) als positief bedrag onder vraag 6.1.7. Dit heeft betrekking op het pensioen waarvoor wél in de technische voorzieningen is gereserveerd. Vraag 6.1.8 Subtotaal resultaat op kortleven Het subresultaat op kortleven wordt automatisch berekend aan de hand van de bedragen verantwoord onder vragen 6.1.4 t/m 6.1.7 door de som van deze bedragen te vermenigvuldigen met min één. Vraag 6.1.9 Resultaatdeling uhv risicoherverzekering of garantiecontract (overlijden) Indien van toepassing, vermeldt het fonds een resultaatdeling uit hoofde van een garantiecontract of een herverzekering voor zover dit resultaatdeling op overlijden betreft. Hierbij wordt ook rekening gehouden met een eventuele toe- of afname van een vordering uit hoofde van deze resultaatdeling in het verslagjaar. Eventuele resultaatdeling betreffende intrest of arbeidsongeschiktheid worden elders verantwoord. Indien de uitsplitsing van de technische resultaatdeling tussen overlijden en arbeidsongeschiktheid niet exact bekend is, wordt de resultaatdeling zo goed mogelijk gesplitst op grond van de betaalde premies of de bekende resultaten. Vraag 6.1.10 Ontvangen uitkeringen uhv risicoherverzekering of garantiecontract (overlijden) Het fonds vermeldt de in het verslagjaar ontvangen uitkeringen uit hoofde van herverzekering van het overlijdensrisico als positief bedrag onder baten. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 75 Vraag 6.1.11 Subtotaal resultaat uhv risicoherverzekering of garantiecontract Het subresultaat op risicoherverzekering wordt automatisch berekend aan de hand van de bedragen verantwoord onder vragen 6.1.9 en 6.1.10. Vraag 6.2.1 Mutatie TV door arbeidsongeschiktheidsschades Het fonds vermeldt de mutatie van de technische voorzieningen in verband met arbeidsongeschiktheidsschades in het verslagjaar. Hieronder vallen ook mutaties in de technische voorzieningen voor toekomstige arbeidsongeschiktheidsschades (bijvoorbeeld in verband met de wachttijd na de eerste ziektedag). Vraag 6.2.2 Risicokoopsom (arbeidsongeschiktheid) De risicokoopsom (arbeidsongeschiktheid) wordt als negatief bedrag overgenomen uit vraag 2.11. Vraag 6.2.3 Resultaatdeling uhv risicoherverzekering of garantiecontract (arbeidsongeschiktheid) Zie de toelichting onder vraag 6.1.9. Vraag 6.2.4 Ontvangen uitkeringen uhv risicoherverzekering of garantiecontract (arbeidsongeschiktheid) Zie de toelichting onder vraag 6.1.10. Vraag 6.3 Actuarieel resultaat op mutaties Het fonds vermeldt de mutatie van de technische voorzieningen in verband met administratieve mutaties en flexibiliseringsmogelijkheden (bijvoorbeeld uitruil) in het verslagjaar. Verschillen tussen de realisatie en de reservering in de technische voorzieningen (bijvoorbeeld het aangenomen leeftijdsverschil man/vrouw in het onbepaald partnerpensioen) worden verantwoord onder vraag 6.4. Merk op dat onder andere de volgende mutaties / wijzigingen elders verantwoord worden: - afkoop (vraag 5.5 en 5.6) - omzetting van aanspraken risico deelnemers in risico fonds (vraag 2.14) - actuarieel resultaat op overige technische grondslagen (vraag 6.4) - wijziging van de pensioenregeling (vraag 8.1) - wijziging van de actuariële grondslagen en methoden alsmede demografische en economische veronderstellingen (vraag 8.2) - overige mutaties van de technische voorzieningen (vraag 8.3). Vraag 6.4 Actuarieel resultaat op overige technische grondslagen Het fonds vermeldt de mutatie van de technische voorzieningen uit hoofde van overige technische grondslagen. Dit betreft bijvoorbeeld afwijkingen tussen de verwachting en realisatie met betrekking tot veronderstelde partnerfrequenties en het leeftijdsverschil tussen man/vrouw. Het fonds geeft een verplichte toelichting onder vraag 11.2 indien het materiële bedragen onder vraag 6.4 verantwoordt. Vraag 7.1 tot en met 7.3: Mutatie technische voorzieningen uhv toegekende toeslagen Het fonds vermeldt de mutatie van de technische voorzieningen in verband met in het verslagjaar toegekende toeslagen, gesplitst naar deelnemers (actieven), gewezen deelnemers (slapers) en gepensioneerden. Onder vraag 7 wordt ook rekening gehouden met toegekende toeslagen die gefinancierd zijn ten laste van een in het verslagjaar hiertoe ontvangen premiebijdrage (bijvoorbeeld categorie D3 uit de toeslagenmatrix, zie de toelichting onder vraag 2.9). Verder wordt onder vraag 7 Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 76 rekening gehouden met eventuele verschillen tussen de verwachte onvoorwaardelijke toeslagverlening (waarvoor gereserveerd is in de technische voorzieningen) en de realisatie in het verslagjaar. Indien er in het verslagjaar sprake is van een vermindering van de opgebouwde pensioenaanspraken en –rechten (een korting als bedoeld in artikel 134 Pensioenwet), dan vermeldt het fonds onder de vragen 7.1 tot en met 7.3 eveneens de invloed van deze maatregel op de technische voorzieningen. 7.1 betreft actieven (deelnemers) 7.2 betreft slapers (gewezen deelnemers) 7.3 betreft gepensioneerden Het betreft hier een specificatie van het bedrag dat in staat J601 (vraag 6.3.1) wordt vermeld als het bedrag waarmee de technische voorziening is verlaagd vanwege een korting vermeld in staat J604 (vragen 3 en 8). Vraag 7.4 Premiecomponent bestemd voor toeslagverlening De premiecomponent bestemd voor toeslagverlening wordt overgenomen uit vraag 2.9 (zie de toelichting bij vraag 2.9). Vraag 8.1 Mutatie technische voorzieningen ivm wijziging regeling Het fonds vermeldt de mutatie van de technische voorzieningen vanwege een wijziging van de pensioenregeling. Alleen indien het fonds een expliciete (eenmalige) premiebijdrage heeft ontvangen voor de wijziging van de pensioenregeling, dan vermeldt het fonds dit bedrag als bate. Onder vraag 8.1 wordt geen rekening gehouden met een eventueel in het verslagjaar doorgevoerde korting van de pensioenaanspraken en -rechten inclusief een eventuele vermindering van de onvoorwaardelijke toeslagverlening waarvoor gereserveerd wordt in de technische voorzieningen. Dit wordt onder vraag 7 verantwoord. Het fonds geeft een verplichte toelichting onder vraag 11.3 indien het materiële bedragen onder vraag 8.1 verantwoordt. Vraag 8.2 Mutatie technische voorzieningen ivm wijziging actuariële grondslagen/methoden Het fonds vermeldt de mutatie van de technische voorzieningen ivm een wijziging van de actuariële grondslagen/methoden in het verslagjaar (zoals bijvoorbeeld de sterftegrondslagen). Alleen indien het fonds een expliciete (eenmalige) premiebijdrage heeft ontvangen voor de wijziging van de actuariële grondslagen, dan vermeldt het fonds dit bedrag als bate. Het fonds geeft een verplichte toelichting onder vraag 11.3 indien het materiële bedragen onder vraag 8.2 verantwoordt. Vraag 8.3 Overige mutaties technische voorzieningen Het fonds vermeldt alleen bedragen onder vraag 8.3 die niet onder andere (meer specifieke) vragen in staat J605 verantwoord kunnen worden. Het fonds vermeldt de mutatie van de technische voorzieningen uhv overige mutaties. Alleen indien het fonds een expliciete (eenmalige) premiebijdrage heeft ontvangen in verband met overige mutaties van de technische voorzieningen, dan vermeldt het fonds dit bedrag als bate. Onder vraag 8.3 worden evenwel geen bedragen verantwoord die samenhangen met toeslagverlening/korting of een inkoopregeling VPL. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 77 Het fonds geeft een verplichte toelichting onder vraag 11.3 indien het bedragen onder vraag 8.3 verantwoordt. Vraag 11.3 Toelichting bij vraag 8.3 Overige mutatie technische voorzieningen Het fonds geeft een verplichte toelichting onder vraag 11.3 als het bedragen onder de vraag 8.3 verantwoordt. Tevens dient het onder vraag 11.3 een toelichting te geven op materiële posten verantwoord onder vragen 8.1 en 8.2. Vraag 9.1 Overige baten Het fonds vermeldt de overige baten die niet onder een andere (meer specifieke) vraag in staat J605 verantwoord kunnen worden. Het fonds geeft een verplichte toelichting onder vraag 11.1. Vraag 9.2 Overige lasten Het fonds vermeldt de overige lasten die niet onder een andere (meer specifieke) vraag in staat J605 verantwoord kunnen worden. Het fonds geeft een verplichte toelichting onder vraag 11.1. Vraag 9.3 Mutaties andere voorzieningen Het fonds vermeldt een eventuele mutatie van de andere voorzieningen onder vraag 9.3 als positief bedrag onder lasten (dotatie aan andere voorzieningen) of negatief bedrag onder lasten (onttrekking aan andere voorzieningen). Het fonds geeft een verplichte toelichting onder vraag 11.1. De andere voorzieningen worden overigens gespecificeerd in staat J306 (specificatie passiva) onder vraag 3. Vraag 9.5.1 Totaal ontvangen premie uhv regeling voor inhaalpensioen VPL Het fonds vermeldt de totaal in het verslagjaar ontvangen premie voor een inkoopregeling in het kader van de wet VPL. Dit sluit in het algemeen aan bij staat J403 (premiegegevens expost) vraag 5.3 (tweede kolom) en staat 903 (Inkoopregeling in het kader van de wet VPL) vraag 2.8. Vraag 9.5.2 Onttrekking (bate) of toevoeging (last) aan VPL-voorziening (als onderdeel andere voorzieningen) Indien van toepassing, vermeldt het fonds onder vraag 9.5.2 de onttrekking (positief bedrag onder baten) en / of de dotatie (positief bedrag onder lasten) aan een VPL-voorziening in het verslagjaar. Merk op dat dotaties en/of onttrekkingen aan een VPL-reserve (als onderdeel van het eigen vermogen) worden verantwoord onder vraag 9.5.3. Vraag 9.5.3 Onttrekking (bate) of dotatie (last) aan VPL-bestemmingsreserve (als onderdeel gespecificeerde reserves in eigen vermogen) Het fonds vermeldt onder vraag 9.5.3 de onttrekking (positief bedrag onder baten) en/of de dotatie (positief bedrag onder lasten) aan een VPL -bestemmingsreserve (als onderdeel van de gespecificeerde reserves in het eigen vermogen) in het verslagjaar. Een VPLbestemmingsreserve wordt overigens ook verantwoord in staat J306 (specificatie passiva) onder vraag 1.2. Het saldo van de dotatie en de onttrekking aan de bestemmingsreserve sluit in beginsel aan bij staat J903 (Regeling voor inhaalpensioen met uitstelfinanciering) vraag 4.2.2 (dotatie) en vraag 4.3.2 (onttrekking). Onttrekkingen en/of dotaties aan reserves (als onderdeel van het eigen vermogen) verlopen in het algemeen niet via de staat van baten en lasten maar betreffen mutaties binnen het Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 78 eigen vermogen. Om het resultaat over het verslagjaar sluitend te krijgen, worden baten en lasten onder vraag 9.5.3 geneutraliseerd onder vraag 9.6 (tegenpost VPLbestemmingsreserve). Vraag 9.5.4 Actuarieel benodigd bedrag voor inkoop onvoorwaardelijke aanspraken uhv regeling voor inhaalpensioen VPL Het fonds vermeldt de totale toename van de technische voorzieningen door de onvoorwaardelijke toekenning van pensioenaanspraken en –rechten uit hoofde van een VPL-regeling in het verslagjaar (inclusief de benodigde opslag voor toekomstige uitvoeringskosten). Het actuarieel benodigde bedrag wordt bepaald op basis van de RTS en de overige actuariële grondslagen die per jaareinde van het vorige verslagjaar van toepassing waren. Vraag 9.6 Tegenpost mutatie VPL-bestemmingsreserve De bedragen onder vraag 9.6 baten en lasten worden met tegengesteld teken overgenomen uit vraag 9.5.3. Zie de toelichting onder vraag 9.5.3. Vraag 11.1 Toelichting Het fonds geeft een verplichte toelichting als het materiële bedragen verantwoordt onder de vragen 9.1 tot en met 9.3. De toelichting is concreet en indien nodig uitgesplitst per oorzaak. Het fonds kan tevens een toelichting geven bij de overige vragen in staat J605 (toelichtingen bij de vragen 2 en 8 worden gegeven bij respectievelijk vraag 11.2 en 11.3). Vraag 11.2 Toelichting bij vraag 2 Het fonds geeft een verplichte toelichting als het materiële bedragen verantwoordt onder de volgende vragen. De toelichting is concreet en indien nodig uitgesplitst per oorzaak. - 2.4 Betaalde premies overig - 2.8 Actuarieel benodigd bedrag voor inkoop overig - 2.14 Overige posten i.v.m. premie Vraag 11.3 Toelichting bij vraag 8 Het fonds geeft een verplichte toelichting als het materiële bedragen verantwoordt onder de vragen 8.1 tot en met 8.3. De toelichting is concreet en indien nodig uitgesplitst per oorzaak. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 79 J606 Actuarieel verslag In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2012 21 december 2012 Inleiding Art. 147, vierde lid Pensioenwet respectievelijk art. 142, vierde lid Wet verplichte beroepspensioenregeling schrijven voor dat de actuaris zich ervan heeft overtuigd dat is voldaan aan art. 126- 140 Pensioenwet respectievelijk aan art. 121 – 135 Wet verplichte beroepspensioenregeling. De actuaris waarmerkt de staten J601 tot en met J605 en legt hierover in staat J606 een verklaring af en is bevoegd zijn verklaring nader toe te lichten of op enig punt een voorbehoud te maken. Toelichting Vraag 1.1: Karakteriseren van de vermogenspositie Het bestuur legt de solvabiliteitstoets vast in de staten J501 tot en met J505. De actuaris velt een zelfstandig oordeel over de vermogenspositie van het fonds en legt daarover in deze staat een verklaring af. De actuaris verklaart of het pensioenfonds zich bevindt in situatie van: A) dekkingstekort; B) reservetekort; of C) toereikende solvabiliteit. Vraag 2.1: Verklaring van de actuaris De actuaris legt zijn verklaring (al dan niet voorzien van een voorbehoud) uit hoofde van art. 147, derde lid, sub h Pensioenwet of uit hoofde van art. 142, derde lid, sub h Wet verplichte beroepspensioenregeling als antwoord bij deze vraag vast. Vraag 3.1 t/m 3.4: Toelichting en/of voorbehoud bij de verklaring van de actuaris De actuaris is ingevolge de wet bevoegd zijn verklaring nader toe te lichten of op enig punt een voorbehoud te maken. De actuaris geeft onder vraag 3.1 (toelichting) en vraag 3.3 (voorbehoud) expliciet aan of hij van deze bevoegdheid gebruik wil maken. Indien dit het geval is, dan legt de actuaris zijn nadere toelichting en/of zijn voorbehoud vast onder vraag 3.2 respectievelijk vraag 3.4. De nadere toelichting onder vraag 3.2 bevat in ieder geval de belangrijkste zorgopmerkingen die de waarmerkend actuaris in het actuarieel rapport of het actuarieel verslag aan het bestuur heeft meegegeven. De actuaris licht voorts onder vraag 3.4 het gemaakte voorbehoud bij zijn verklaring toe. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 80 Deelnemers J701 Deelnemers In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen 2007 15 december 2010 Inleiding Het pensioenfonds verstrekt in staat J701 informatie over het deelnemersbestand Toelichting Vragen 1.1 t/m 1.4: Overzicht deelnemers Het fonds geeft een overzicht van het verloop van het deelnemersbestand. Het fonds vermeldt daarbij uitsluitend de collectieve waardeoverdrachten separaat. Het aantal deelnemers worden uitgedrukt in het aantal natuurlijke personen. Dit betekent dat een deeltijdwerknemer als één persoon meetelt. Actieven zijn deelnemers voor wie het pensioenfonds premie ontvangt en deelnemers die vanwege arbeidsongeschiktheid zijn vrijgesteld van premiebetaling en nog pensioenaanspraken opbouwen. Gewezen deelnemers zijn deelnemers die aanspraken hebben opgebouwd, maar waarvoor geen premie meer wordt afgedragen. Dit omdat hun dienstbetrekking bij de aangesloten werkgever is beëindigd. Ook deelnemers van wie de premiebetaling geheel is opgeschort wegens verlof, worden tot de slapers gerekend. Pensioengerechtigden ontvangen een pensioenuitkering van het pensioenfonds. Wanneer een natuurlijk persoon zowel een ouderdomspensioen ontvangt als premie ook betaalt, bijvoorbeeld omdat hij in deeltijd gepensioneerd is, rekent het pensioenfonds deze persoon wel mee bij de actieven en niet bij de pensioengerechtigden. Dit om dubbeltellingen te voorkomen. Een natuurlijk persoon wordt wel tweemaal geteld als hij een partnerpensioen ontvangt en een eigen ouderdomspensioen opbouwt of ontvangt. Mutaties zijn wijzigingen in de jaarultimo-stand ten opzichte van de primo-stand. Dit betekent dat een wijziging die door een tweede wijziging binnen het jaar ongedaan wordt gemaakt genegeerd wordt in de tellingen. Mutaties worden bovendien geteld vanuit het perspectief van het pensioenfonds. Wanneer een deelnemer van werkgever verandert zonder van pensioenfonds te veranderen, geldt dit niet als een mutatie. Vraag 2.1 t/m 2.18: Demografie Het pensioenfonds rapporteert het aantal deelnemers per leeftijdsklasse. De definitie voor actieven, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden komt overeen met die bij vraag 1. De totalen uit beide tabellen komen eveneens overeen. Vraag 3.1, 3.2 en 4: Geografische spreiding deelnemers en premies Het pensioenfonds rapporteert voor statistische doeleinden informatie over de geografische spreiding van zowel de deelnemers (daaronder zijn actieven, slapers en gepensioneerden te verstaan) als de premies op basis van woonplaats van de deelnemers. De woonplaats van de deelnemer is in beginsel bepalend voor de categorie waartoe hij behoort. Hierop zijn drie belangrijke uitzonderingen. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 81 Deelnemers die weliswaar niet in Nederland wonen, dienen toch onder de categorie Nederland te worden opgenomen, indien het betreft: - Grensarbeiders die langdurig in Nederland werken. - Werknemers die voor een periode korter dan een jaar naar het buitenland worden uitgezonden. - Diplomaten. Onder de categorie ´Overige EU-landen´ vallen de volgende landen: België Denemarken Finland Hongarije Letland Malta Portugal Slowakije Verenigd Koninkrijk Bulgarije Duitsland Frankrijk Ierland Litouwen Oostenrijk Roemenië Spanje Zweden Cyprus Estland Griekenland Italië Luxemburg Polen Slovenië Tsjechië Onder de categorie ´Overige EEA-landen´ vallen de volgende landen: IJsland Turkije Liechtenstein Zwitserland Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) Noorwegen 82 Herverzekeringen J801 Details garantiecontracten In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Uitsluitend pensioenfondsen die één of meer garantiecontract(en) met een herverzekeraar zijn aangegaan 2007 15 december 2010 Inleiding Deze staat moet ingevuld worden voor contracten waarbij de verzekerde rechten tenminste 5% van de totale technische voorzieningen van het fonds uitmaken. Dat geldt ook indien het contract reeds premievrij is. Tevens moet de staat ingevuld worden voor contracten waaronder tenminste 5% van het actieve aantal deelnemers verzekerd is, ook als de verzekerde rechten minder dan 5% van de totale technische voorzieningen van het fonds uitmaken. Indien een fonds meerdere garantiecontracten heeft waarvoor dit geldt, zal deze staat per contract ingevuld moeten worden. Als garantiecontract worden aangemerkt de herverzekeringen waarbij zowel de negatieve verzekeringstechnische als de negatieve beleggingsrisico´s (in uiterste instantie) voor rekening van de herverzekeraar komen. De opgebouwde nominale rechten kunnen bij contractsbeëindiging premievrij achterblijven en worden door de verzekeraar gegarandeerd. Er moet vaststaan dat het fonds nooit is gehouden meer te betalen dan de vooraf overeengekomen jaarpremie (uitgezonderd de kosten voortvloeiend uit mutaties binnen het bestand). Toelichting Vraag 2.4: Is sprake van enigerlei vorm van resultaatdeling Als vormen van resultaatdeling onderscheiden wij premiekorting, bijvoorbeeld op basis van de rentestand, maatschappijwinstdeling, beleggingswinstdeling op basis van een gesepareerd depot en deling in de positieve technische resultaten. Indien het fonds hiervoor in aanmerking komt moet vraag 2.4 met ´ja´ beantwoord worden. In de vragen 4, 5 en 6, moeten de nadere details gespecificeerd worden. Indien vormen van resultaatdeling naast elkaar bestaan moeten deze allemaal ingevuld worden. Vraag 2.5: Worden de pensioenrechten na ingang ervan overgedragen aan de gerechtigde? Vraag 2.5 en 2.6 uitsluitend invullen indien feitelijk overdracht plaatsvindt en de betreffende rechten op pensioen niet meer ten laste van het fonds komen. Indien de herverzekeraar slechts de uitbetaling van de pensioenen voor zijn rekening neemt, zonder dat sprake is van rechtenoverdracht moet deze vraag dus niet ingevuld worden. Vraag 2.6: Omvang technische voorzieningen van de in verslagjaar overgedragen pensioenen Zie toelichting vraag 2.5. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 83 Vraag 5: Beleggingswinstdeling op basis gesepareerd depot Er moeten enige bijzonderheden vermeld worden indien het fonds deelt in de positieve beleggingsresultaten (vraag 5) of verzekeringstechnische resultaten (vraag 6). In de regel wordt afgerekend per contractsperiode. In de vragen 5 en 6 moet het aandeel van het fonds in de resultaten in het betreffende jaar c.q. het saldo van de vordering van het fonds op de verzekeraar vermeld worden. Ook indien dat saldo negatief is. Het aandeel in het resultaat waar het fonds van jaar tot jaar recht op krijgt moet ook via de rekening van Baten en Lasten worden verantwoord, echter slechts voor zover het totale saldo resultaat groter of gelijk is aan nul. Tot het moment van daadwerkelijke afrekening zal een positief te verrekenen resultaatsaldo voor zover dat voor rekening van het fonds komt ook in de balans opgenomen moeten worden als vordering op de herverzekeraar. Vraag 6: Verzekeringstechnische resultaten Zie toelichting vraag 5 Vraag 7.1: Zijn er vorderingen op de verzekeraar in de vorm van fictieve leningen? Indien het fonds een vordering op de verzekeraar heeft in de vorm van fictieve leningen moet dat hier gespecificeerd worden. De waarde van de fictieve lening wordt op de balans niet apart gespecificeerd maar maakt onderdeel uit van de post ´herverzekeringsdeel technische voorzieningen´. Vraag 7.7 In sommige gevallen wordt gerekend met een netto premie en worden de administratiekosten separaat in rekening gebracht. Ook komt het in geval van een gesepareerd depot wel voor dat herverzekeraar een aparte vergoeding vraagt voor de door hem afgegeven garanties. Indien van toepassing moet dat hier aangegeven worden. Vraag 8: Exit-bepalingen Hier moet informatie verstrekt worden over eventuele bijzondere bepalingen die gelden in geval van contractsbeëindiging. In de praktijk komt een breed scala aan exit bepalingen voor. Vraag 9: Kredietrisico Indien het bestuur van een pensioenfonds besloten heeft en gecommuniceerd heeft geen reserves aan te houden voor het kredietrisico uit hoofde van de vordering op de verzekeraar dan moet vraag 9.1 met ‘ja’ worden beantwoord. Bij vraag 9.2 moet worden vermeld op welke wijze in de balans rekening is gehouden met het kredietrisico op de verzekeraar. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 84 J802 Details kapitaalcontracten en risicoherverzekering In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen die verzekeringstechnische risico´s hebben herverzekerd, anders dan door middel van een garantiecontract 2007 15 december 2010 Inleiding Deze staat moet ingevuld worden voor alle contracten waarvoor het op risicobasis verzekerde kapitaal (contante waarde van verzekerde rente) of waarvoor de voorziening van de onder het kapitaalcontract verzekerde rechten ten minste 5% van de technische voorzieningen van het fonds uitmaakt. Indien een fonds meerdere contracten heeft waarvoor dit geldt, zal deze staat per contract ingevuld moeten worden. Een kapitaalcontract is een herverzekeringsvorm waarbij de pensioenopbouw bij de verzekeraar is ondergebracht maar niet wordt gegarandeerd. De negatieve verzekeringstechnische risico´s (korte termijn) komen in de regel volledig voor rekening van de herverzekeraar. De beleggingsrisico´s (positief en negatief) en het langleven risico komen in de regel voor rekening van het fonds. De opgebouwde rechten kunnen bij contractsbeëindiging niet premievrij achterblijven (men kan uiteraard dan wel onderhandelen over omzetting in een garantiecontract, in welk geval eerst afgerekend moet worden). In de onderhavige staat moeten fondsen die risicoherverzekeringen hebben gesloten of een kapitaalcontract hebben, aangeven welke risico´s verzekerd zijn. Voorts wordt enige aanvullende informatie gevraagd met betrekking tot de verzekeringen. Toelichting Vragen 3 t/m 6: Verzekerde risico’s In de vragen 3 t/m 6 moet nader toegelicht worden welke risico´s de herverzekeraar zijn gedekt, in welke mate dat gebeurt en in welke vorm. Vragen 3 en 4: Daarbij worden in 3 en 4 onderscheiden: - rentevorm, waarbij het nabestaandenpensioen of de arbeidsongeschiktheidsuitkering in rentevorm wordt verzekerd en bij intreden van het risico ook in rentevorm uitgekeerd en gegarandeerd door de verzekeraar. Ingegane uitkeringen uit hoofde van een dergelijke risicoverzekering moeten bij de invulling van de staten behandeld worden als garantiecontracten. (Staat J801 hoeft hiervoor echter niet ingevuld te worden). Fondsen moeten voor deze uitkeringen ook rekening houden met krediet risico; - kapitaalvorm waarbij een risicokapitaal verzekerd is. Vraag 5: Stop loss verzekeringen. Hier moet informatie gegeven worden over eventuele stop loss verzekeringen Vraag 6: Andere verzekerde risico’s Hier moet informatie gegeven worden over eventuele andere verzekerde risico´s. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 85 Vraag 7: (Verzekeringstechnische) resultaten Indien het fonds deelt in de positieve verzekeringstechnische resultaten wordt in de regel afgerekend per contractsperiode. In vraag 7.5 en 7.6 moet het aandeel van het fonds in het resultaat in het betreffende jaar c.q. het saldo van de vordering van het fonds op de verzekeraar vermeld worden. Ook indien dat saldo negatief is. Het aandeel in het resultaat waar het fonds van jaar tot jaar recht op krijgt moet ook via de rekening van Baten en Lasten worden verantwoord, echter slechts voor zover het totale saldo resultaat groter of gelijk is aan nul. Tot het moment van daadwerkelijke afrekening zal een positief te verrekenen resultaatsaldo voor zover dat voor rekening van het fonds komt ook in de balans opgenomen moeten worden als vordering op de herverzekeraar. Indien nog andere vormen van positieve resultaatdeling voorkomen met betrekking tot het contract moet dat ook toegelicht worden. Vraag 8: Exit-bepalingen Hier moet men denken aan bepalingen die een inperking inhouden ten opzichte van de aanspraken en rechten die gegolden zouden hebben bij voortzetting van het contract of aan additionele kortingsbepalingen bij waardeoverdracht bij contracteinde etc.. Vraag 9: Bijzondere afspraken kapitaalcontracten Fictieve leningen kunnen verschillende oorsprong hebben, bijvoorbeeld: - om lasten van grondslagverzwaring te neutraliseren; - een nog niet door verzekeraar terugverdiende rentestandkorting of andere kortingen die op het moment van omzetting van garantiecontract in het kapitaalcontract; - ´inbrengleningen´ in relatie tot de overgang van garantiecontract met een (fictief) gesepareerd depot naar een kapitaalcontract. Fictieve leningen dienen op marktwaarde gewaardeerd te worden en in de balans opgenomen te worden onder ´overig´ binnen de ´Beleggingen´. Bij deze vraag moet nadere informatie over deze verschillende leningen verstrekt worden. Vraag 10: Kredietrisico Bij een kapitaalcontract berust het juridisch eigendom van de beleggingen bij de verzekeraar. Het fonds loopt derhalve kredietrisico. Ook uit andere hoofde kan het fonds kredietrisico lopen met betrekking tot de herverzekeraar. Bij vraag 10 moet worden vermeld op welke wijze in de balans rekening is gehouden met het kredietrisico op de verzekeraar. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 86 Overige J901 Regelingen voor risico deelnemers In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen die een regeling uitvoeren, waarbij het beleggingsrisico berust bij de individuele deelnemer (ook als er een rendementsgarantie wordt gegeven, waardoor het neerwaartse risico van de deelnemer begrensd is) 2007 15 december 2010 Inleiding Bij staat J901 gaat het om regelingen waarbij aanspraken van de individuele deelnemer afhangen van de gerealiseerde rendementen op de beleggingen. Het beleggingsrisico is tot aan pensioendatum voor rekening van de deelnemer. Ook als er een rendementsgarantie wordt gegeven, waardoor het neerwaartse risico van de deelnemer begrensd is, moet deze staat worden ingevuld. Gerapporteerd moet worden over alle regelingen voor risico deelnemers waarvan de technische voorzieningen ten minste 5% van de totale technische voorzieningen van het fonds uitmaken en/of het aantal actieve deelnemers ten minste 5% uitmaakt van het totaal aantal actieve deelnemers. Indien het fonds meerdere regelingen heeft waarbij de beleggingsvrijheid voor de deelnemers in die regelingen op dezelfde wijze wordt ingevuld, moet over de regelingen samen worden gerapporteerd. In dat geval moet bovengenoemde norm beoordeeld worden aan de hand van het totaal van de technische voorzieningen c.q. het aantal deelnemers in de betreffende regelingen. Indien er geen beleggingsvrijheid is voor de individuele deelnemer of gewezen deelnemer (het fonds bepaalt het beleggingsbeleid) dient in een tekstveld de actuele beleggingsmix ultimo verslagjaar te worden vermeld. Indien de beleggingsvrijheid van de individuele deelnemer of gewezen deelnemer zover reikt dat de deelnemer in beginsel vrij is in de samenstelling van de beleggingsportefeuille, zonder gebonden te zijn aan een keuze uit een beperkt aantal voorgedefinieerde beleggingsportefeuilles of een combinatie daarvan, dient het fonds toe te lichten op welke wijze de beleggingsvrijheid begrensd wordt omwille van de zorgplicht van het fonds. (In artikel 52 van de Pensioenwet respectievelijk artikel 63 van de Wet verplichte beroepspensioenregeling wordt bepaald dat het fonds in dergelijke gevallen in het belang van de deelnemer en de gewezen deelnemer de beleggingsvrijheid moet begrenzen.) Indien de individuele deelnemer of gewezen deelnemer kan kiezen uit (een combinatie van) een beperkt aantal voorgedefinieerde beleggingsportefeuilles, wordt gevraagd dat het fonds de samenstelling van het belegde vermogen specificeert aan de hand van de gehanteerde beleggingsportefeuilles. Opsommen in volgorde van aflopend risicoprofiel: te beginnen met de portefeuille met het hoogste risicoprofiel. Voor elk van de portefeuilles aangeven hoeveel deelnemers hun beleggingen geheel of gedeeltelijk in deze portefeuille hebben belegd, en wat de totale marktwaarde daarvan is (ultimo verslagjaar) Een eventueel nog niet belegd bedrag wordt apart vermeld. Omdat deelnemers bij meer dan één portefeuille kunnen worden meegeteld, hoeft het aantal deelnemers niet te sommeren tot het aantal deelnemers aan de regeling. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 87 Vraag 5.2: Beschrijving basisportefeuille In veel gevallen is er sprake van een basisportefeuille, waarin deelnemers participeren tenzij zij zelf tot een ander beleggingsprofiel besluiten. Als dat zo is wordt de basisportefeuille hier vermeld. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 88 J902 VUT-regelingen In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Uitsluitend pensioenfondsen die een VUT overgangs- of uitloopregeling uitvoeren 2007 15 december 2010 In het kader van de overgang van VUT naar prepensioen is in een aantal gevallen besloten dat ook een VUT overgangs- of uitloopregeling door het fonds uitgevoerd wordt. Indien daarvan sprake is moet in staat J902 informatie over de VUT regeling worden verstrekt. Opgegeven moeten worden de einddatum van de regeling, waarbij onderscheid moet worden gemaakt naar de reglementaire einddatum en de datum waarop de regeling feitelijk uitgestorven zal zijn (het jaar waarin de jongste (potentiële) uitkeringsgerechtigde 65 wordt). Indien de regeling uitsluitend tot uitkeringen kan leiden voor werknemers die op een bepaalde, in het verleden liggende datum reeds in dienst waren, is sprake van een gesloten regeling. Indien de regeling zodanig luidt dat deze ook tot uitkeringen kan leiden voor werknemers die pas in de toekomst in dienst treden, is sprake van een open regeling. De voorwaarden waaronder men nog kan toetreden moeten in dat geval worden toegelicht. Indien de kosten van de VUT regeling via een doorsneepremie in rekening worden gebracht dienen het doorsneepremie percentage en de premiegrondslag in het verslagjaar ingevuld te worden. Indien de verrekening anders plaatsvindt, moet dat toegelicht worden. De feitelijke voor de VUT ontvangen premie moet in de rekening van baten en lasten en de toelichting daarop verwerkt en gespecificeerd worden onder ´andere baten´. Het aantal uitkeringsgerechtigden respectievelijk potentiële uitkeringsgerechtigden betreft het aantal personen dat ultimo het verslagjaar in het genot was van een VUT uitkering respectievelijk het aantal werknemers dat te zijner tijd in aanmerking kan komen voor een VUT uitkering. Bij een gesloten regeling zal dit aantal dus jaarlijks dalen. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 89 J903 Regeling voor inhaalpensioen met uitstelfinanciering (ook wel VPL- of 15jarenregeling) In te vullen door: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Uitsluitend pensioenfondsen die een rol spelen in de uitvoering van een regeling voor inhaalpensioen n.a.v. de afschaffing van VUT en/of prepensioen 2012 15 december 2012 Inleiding De wet VPL3 kent de mogelijkheid om pensioen in te kopen over perioden in het verleden voor zover daar nog fiscale ruimte bestaat en de financiering daarvan uit te stellen tot uiterlijk 15 jaar na het moment van toezegging (of eerder tijdstip van pensioeningang). Dit wordt ook wel inhaalpensioen genoemd. Deze inhaalpensioentoezegging is een arbeidsvoorwaardelijke toezegging. Er ontstaat pas een onvoorwaardelijk recht op deze aanspraken naar de mate waarin deze toezegging daadwerkelijk op individueel niveau gefinancierd en ingekocht is. Indien het fonds een dergelijke regeling voor inhaalpensioen uitvoert, dan moet daarover in deze staat informatie verstrekt worden. Toelichting Vraag 1.1: Heeft het fonds een rol in de uitvoering van een regeling voor inhaalpensioen n.a.v. de afschaffing van VUT en/of prepensioen (ook wel VPL-regeling of 15-jarenregeling) Antwoord ‘ja’ of ‘nee’. Alleen als het fonds ‘ja’ antwoordt, hoeft het deze staat niet verder in te vullen. Vraag 2.1: Naam regeling(en) Het fond vermeldt de naam van de regeling(en) zoals intern gehanteerd. Vragen 2.2: Einddatum regeling De regeling heeft een looptijd van maximaal 15 jaar. De einddatum is de datum waarop de regeling wettelijk uiterlijk gefinancierd moet zijn. Vraag 2.3 Aantal deelnemers Het fonds rapporteert het aantal deelnemers dat nog aanspraak kan maken op inkoop van inhaalpensioen. Dit aantal is dus exclusief de deelnemers waarvoor het inhaalpensioen ultimo verslagjaar reeds volledig is gefinancierd en opgebouwd en/of reeds is ingegaan. Vraag 2.4: Contante waarde van de niet gefinancierde/opgebouwde aanspraken op inhaalpensioen (technische voorziening alsof de aanspraken op inhaalpensioen onvoorwaardelijk zouden zijn toegekend) Het fonds geeft de contante waarde van de nog niet gefinancierde (en daarmee nog niet opgebouwde) aanspraken op inhaalpensioen alsof deze aanspraken ultimo verslagjaar Zo genoemd naar de Wet aanpassing fiscale behandeling VUT/Prepensioen en introductie levensloopregeling (wet VPL), waardoor de belastingvoordelen voor VUT en prepensioen met ingang van 2006 zijn afgeschaft. 3 Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 90 onvoorwaardelijk zouden zijn en daarmee zouden zijn opgenomen in de technische voorzieningen voor pensioenverplichtingen. Indien er sprake is van gedeeltelijke financiering / opbouw (bijvoorbeeld in geval van tijdsevenredige inkoop), dan wordt alleen rekening gehouden met het gedeelte van de totale aanspraak op inhaalpensioen dat nog niet is gefinancierd / opgebouwd. Indien de toekenning van de aanvullende aanspraken op ouderdomspensioen ook leidt tot een aanvullende aanspraak op partnerpensioen, dan houdt het pensioenfonds hier rekening mee bij het berekenen van de contante waarde. Indien er sprake is van een onvoorwaardelijke stijging van de aanspraken op inhaalpensioen zolang deze nog niet gefinancierd / opgebouwd zijn, houdt het pensioenfonds ook hier zo goed mogelijk rekening mee bij het berekenen van de contante waarde. Het fonds houdt geen rekening met voorwaardelijke elementen zoals ontslagkansen, en saldeert niet met de gelden in een bestemmingsreserve of nog te ontvangen gelden voor de inkoop van inhaalpensioen. Bij de berekening wordt gebruik gemaakt van dezelfde grondslagen als voor de normale technische voorzieningen van het pensioenfonds, waaronder (maar niet uitsluitend) de DNB rentetermijnstructuur, de gehanteerde sterftegrondslagen en een opslag voor toekomstige uitvoeringskosten per einde verslagjaar. Vraag 2.5: Korte omschrijving van de regeling(en) voor inhaalpensioen Er wordt een toelichting gegeven op de hoofdlijnen van de regeling voor inhaalpensioen, waaronder in ieder geval: - Voor welke deelnemers geldt de regeling voor inhaalpensioen - Zijn de aanspraken eenmalig vastgesteld of kunnen deze nog worden aangepast (bijvoorbeeld door toeslagverlening, CAO-stijgingen of garantiebepalingen) - Worden de aanspraken ook toegekend indien de deelname aan de pensioenregeling tussentijds eindigt (bijvoorbeeld door ontslag of arbeidsongeschiktheid) - Hoe worden de aanspraken ingekocht (wanneer ontstaat een onvoorwaardelijke aanspraak en vindt dus omzetting plaats naar een pensioentoezegging in de zin van de Pensioenwet) - Zijn er afspraken over wederkerigheid (bijvoorbeeld met andere bedrijfstakpensioenfondsen of vrijgestelde ondernemingspensioenfondsen) - Welke rol heeft het pensioenfonds in de regeling voor inhaalpensioen? - Wat zijn de contractuele afspraken op basis waarvan het pensioenfonds premie ontvangt en/of een reserve vormt voor niet gefinancierde/opgebouwde aanspraken voor inhaalpensioen? - Aanpassingen in (het niveau van) de regeling in het verslagjaar voor zover deze niet het gevolg zijn van bestuursbesluiten (deze worden onder vraag 2.7 toegelicht). Vraag 2.6 Neemt het bestuur periodiek een besluit over de wijze waarop de aanspraken op inhaalpensioen worden toegekend/opgebouwd? Antwoord ‘ja’ of ‘nee’. Wanneer het antwoord ‘ja’ is, geeft het fonds een toelichting onder vraag 2.7. Vraag 2.7: Toelichting op besluiten mbt de toekenning/opbouw van aanspraken op inhaalpensioen in het in verslagjaar Het fonds geeft een toelichting op alle besluiten die het bestuur in het afgelopen verslagjaar heeft genomen met betrekking tot de toekenning en/of opbouw van aanspraken op inhaalpensioen. Dit kan bijvoorbeeld besluitvorming betreffen over het onvoorwaardelijk toekennen van de voorwaardelijke VPL-toezegging aan een bepaalde jaarlaag. Ook als het Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 91 bestuur beslist over de hoogte van de premie voor inhaalpensioen (VPL), dan wordt dat hier toegelicht. Financiële opzet regeling voor inhaalpensioen Bij vraag 3.1 wordt middels een keuzemenu aangegeven op welk wijze de aanspraken op inhaalpensioen worden gefinancierd: - 1. Directe inkoop ten laste van de in het verslagjaar ontvangen premie (volledige aanspraak zodra deze onvoorwaardelijk wordt) - 2. Tijdsevenredige inkoop ten laste van in het verslagjaar ontvangen premie (tijdsevenredige financiering met eventuele affinanciering bij eerder onvoorwaardelijk worden) - 3. Vorming van een bestemmingsreserve door premie en inkoop (verslagjaar en toekomstig) ten laste van deze bestemmingsreserve - 4. Combinatie van directe inkoop ten laste van premie en vorming bestemmingsreserve voor toekomstige inkoop - 5. Andere financiële opzet (toelichting). Indien voor bij vraag 3.1 voor ‘Andere financiële opzet’ is gekozen, geeft het fonds bij vraag 3.2 een nadere toelichting op hoe de regeling wordt gefinancierd. Vraag 4.1.1 t/m 4.1.5: Financiële gegevens voor het verslagjaar Bij de vragen 4.1.1 t/m 4.1.4 wordt de ontvangen premie in het verslagjaar en de aanwending daarvan gerapporteerd. Het fonds rapporteert bij vraag 4.1.1 de totaal ontvangen premie/bijdrage in het verslagjaar voor inhaalpensioen en specificeert bij vraag 4.1.2 welk deel van deze premie toegevoegd is aan een bestemmingsreserve en bij vraag 4.1.3 welk deel bestemd is voor directe inkoop inhaalpensioen. De ontvangen premie in vraag 4.1.1 sluit aan bij de feitelijk ontvangen premie voor de inkoopregeling VPL die is gerapporteerd in staat J403, vraag 5.3. In e-line wordt bij vraag 4.1.4 het verschil tussen de ontvangen en aangewende premie berekend. In beginsel wordt de volledige premie toegevoegd aan de bestemmingsreserve en/of aangewend voor directe inkoop en is hier geen verschil. Mocht er toch sprake zijn van een overschot of tekort op de financiering van de regeling in het verslagjaar, dan wordt toegelicht bij vraag 4.1.5. Daarbij geeft het fonds ook een toelichting op de bestemming (overschot) of bron (tekort) van dit verschil. Bij vraag 4.1.5 kan het fonds een toelichting geven op de premie/bijdrage. Een toelichting is verplicht wanneer er sprake is van een positief of negatief saldo bij vraag 4.1.4. Vraag 4.2.1 t/m 4.2.8: Bestemmingsreserve In de vragen onder 4.2.1 t/m 4.2.7 wordt het verloop van de bestemmingsreserve in het verslagjaar gerapporteerd. Bij vraag 4.2.1 vermeldt het fonds de omvang van de bestemmingsreserve aan het begin van het verslagjaar. Bij vraag 4.2.2 wordt de ontvangen premie die in het verslagjaar is toegevoegd aan de bestemmingsreserve voor de inkoop van inhaalpensioen overgenomen uit vraag 4.1.2. Indien het fonds de ontvangen premie eerst aanwendt voor de inkoop van inhaalpensioen en het (niet vooraf gedefinieerde) overschot toekent aan de bestemmingsreserve, dan vult het fonds (bij vraag 4.1.2) alleen dit overschot in. Bij vraag 4.2.3 vermeldt het fonds het voor inkoop benodigde bedrag in het verslagjaar als negatief bedrag (dat daarmee wordt onttrokken aan de bestemmingsreserve). Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 92 Indien de inkoop van inhaalpensioen volledig ten laste van de bestemmingsreserve komt (optie 3 bij vraag 3.1), dan wordt het voor inkoop benodigde bedrag dat wordt onttrokken aan de bestemmingsreserve niet gesaldeerd met het de ontvangen premie in het betreffende verslagjaar. Bij vraag 4.2.4 vermeldt het fonds het beleggingsrendement dat in het verslagjaar aan de bestemmingsreserve is toegerekend. De wijze waarop dit rendement wordt bepaald, licht het fonds toe bij vraag 5.3. Als in het verslagjaar een bedrag is onttrokken aan de bestemmingsreserve voor de regeling voor inhaalpensioen anders dan voor inkoop van inhaalpensioen, dan verantwoordt het fonds dit bedrag bij vraag 4.2.5 als negatief bedrag. Bij vraag 4.2.8 geeft het fonds een concrete en cijfermatige toelichting op dit bedrag. Als er een bedrag is toegevoegd aan de bestemmingsreserve voor de regeling voor inhaalpensioen anders dan door ontvangen premie, dan verantwoordt het fonds dit bedrag bij vraag 4.2.6 als positief bedrag. Bij vraag 4.2.8 geeft het fonds een concrete en cijfermatige toelichting op dit bedrag. In e-line wordt bij vraag 4.2.7 aan de hand van de ingevulde toevoegingen en onttrekkingen (bij vraag 4.2.2 t/m 4.2.6) het saldo van de bestemmingsreserve voor inhaalpensioen ultimo verslagjaar berekend. Bij vraag 4.2.8 kan het fonds een toelichting geven op de bestemmingsreserve. Een toelichting is verplicht wanneer bij vraag 4.2.5 en/ 4.2.6 een bedrag is gerapporteerd. Vraag 4.3.1 t/m 4.3.6: Inkoop in het verslagjaar In de vragen onder 4.3.1 t/m 4.3.5 wordt de inkoop en de daarvoor beschikbare financiering in het verslagjaar gerapporteerd. Bij vraag 4.3.1 wordt de ontvangen premie die in het verslagjaar is bestemd is voor de directe inkoop van inhaalpensioen overgenomen uit vraag 4.1.3. Bij vraag 4.3.2 wordt het bedrag dat in het verslagjaar is onttrokken uit de bestemmingsreserve voor inkoop van inhaalpensioen overgenomen uit vraag 4.2.3. In e-line wordt bij vraag 4.3.3 het totaalbedrag berekend dat in het verslagjaar beschikbaar is voor de inkoop van inhaalpensioen. Bij vraag 4.3.4 geeft het fonds het bedrag dat volgens de in de relevante fondsstukken vastgelegde financieringsmethodiek nodig was voor de inkoop van inhaalpensioen in het verslagjaar. Het fonds geeft bij vraag 4.4.3 aan welke uitgangspunten zijn gehanteerd. In e-line wordt bij vraag 4.3.5 het verschil berekend tussen het voor inkoop beschikbare en benodigde bedrag. Hierbij is de financieringsmethodiek voor inkoop van inhaalpensioen zoals vastgelegd in de relevante overeenkomsten en fondsstukken leidend. Indien het beschikbare en benodigde bedrag van elkaar verschillen, geeft het fonds bij vraag 4.3.6, een toelichting op dit verschil. Daarbij geeft het fonds in ieder geval aan wat de bestemming is van het overschot dan wel op welke wijze in het tekort is voorzien. Bij vraag 4.3.6 kan het fonds een toelichting geven op de inkoop. Een toelichting is verplicht wanneer er sprake is van een negatief bedrag bij vraag 4.3.5. Vraag 4.4.1 t/m 4.4.3: Uitgangspunten inkoop inhaalpensioen Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 93 Bij vraag 4.3.1 wordt het benodigde bedrag voor inkoop in haalpensioen in het verslagjaar (volgens de financieringsmethodiek zoals vastgelegd in de relevante fondsdocumenten) overgenomen uit vraag 4.3.4. Bij vraag 4.4.2 vult het fonds het bedrag in dat correspondeert met de inkoop van dezelfde aanspraken op inhaalpensioen als onder vraag 4.3.4 alleen dan op basis van de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur per 31 december in het jaar voorafgaand aan het verslagjaar en de sterftetafel en overige actuariële grondslagen per dat moment. Voor deze berekening wordt geen rekening gehouden met de opslag voor het vereist eigen vermogen. Bij vraag 4.4.3 geeft het fonds een toelichting op de uitgangspunten die zijn gehanteerd bij het bepalen van het benodigde bedrag voor inkoop van inhaalpensioen in het verslagjaar (vraag 4.3.4). Het fonds geeft in ieder geval het volgende aan: - de rente(termijnstructuur) - de sterftetafel en overige actuariële grondslagen - opslagen voor kosten en/of vereist eigen vermogen - eventueel andere significante elementen - waar deze uitgangspunten vastliggen. Vraag 5.1 t/m 5.3: Toelichting beleggingen tegenover de bestemde reserve inhaalpensioen Het fonds vermeldt bij vraag 5.1 of er tegenover de bestemde reserve voor inhaalpensioen aangemerkte beleggingen staan (antwoord ‘ja’ of ‘nee’). Aangemerkt betekent in deze context dat bekend is welke beleggingen horen bij de bestemmingsreserve. Indien er alleen sprake is van een gespecificeerd beleggingsbeleid, beantwoordt het fonds deze vraag met ‘nee’. Bij vraag 5.2 beschrijft het fonds op hoofdlijnen op welke wijze het fonds de bestemmingsreserve voor inhaalpensioen ten behoeve van sociale partners wordt belegd. Bij vraag 5.3 geeft het fonds aan hoe de rendementsvergoeding over de bestemmingsreserve (vraag 4.2.4) is bepaald (bijvoorbeeld op basis van het gerealiseerde fondsrendement in het verslagjaar of specifieke rendementsvergoeding die overeengekomen is met sociale partners). Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 94 3 KWARTAALSTATEN Dekkingsgraad K101 Dekkingsgraad In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen met technische voorzieningen voor risico van het pensioenfonds Elk kwartaal Eerste kwartaal 2009 21 december 2012 Inleiding In deze staat wordt op kwartaalbasis een aantal gegevens ingevuld waardoor het verloop van de feitelijke dekkingsgraad gevolgd kan worden. Het betreft uitsluitend gegevens over de beschikbare middelen voor risico van het pensioenfonds en de geraamde technische voorzieningen voor risico van het fonds. De gebruikte begrippen sluiten aan bij de hoofdindeling van de balans die moet worden gerapporteerd in de jaarstaten (J301). Indien het pensioenfonds een herverzekering op basis van een garantiecontract heeft afgesloten met een verzekeraar, worden de middelen die deze verzekeraar in een gesepareerd depot aanhoudt niet aangemerkt als ´Beleggingen voor risico pensioenfonds´. Ook worden de herverzekerde verplichtingen van het fonds niet aangemerkt als verplichtingen voor risico van het fonds. Toelichting Vraag 1.1: Beleggingen voor risico pensioenfonds Het fonds rapporteert (als totaalpost) alleen de beleggingen voor risico van het fonds, zoals opgenomen onder vraag 1.3 in staat J301. Vraag 1.2: Immateriële activa, deelnemingen en overige activa voor risico fonds Het fonds rapporteert de immateriële activa, deelnemingen en overige activa gezamenlijk. Onder overige activa worden de balansposten zoals opgenomen onder vragen 1.7 t/m 1.7.5 in staat J301, verstaan: ‘Vorderingen verzekeringsmaatschappijen’, ‘Overige vorderingen’, ‘Overlopende activa’, ‘Liquide middelen (niet beschikbaar voor belegging)’ en ‘Overige activa’. Alles voor zover deze posten voor risico van het fonds worden aangehouden. Vraag 1.3: Achtergestelde leningen Het fonds rapporteert de totaalpost van de aan het pensioenfonds verstrekte achtergestelde leningen, zoals opgenomen onder vraag 2.2 in staat J301. Vraag 1.4: Andere voorzieningen Het fonds rapporteert de voorzieningen die niet direct verband houden met de uitvoering van de pensioenregeling(en), zoals opgenomen onder vraag 2.4 in staat J301. Bedragen die onder deze vraag worden opgenomen, moeten worden toegelicht onder vraag 2.8. Vraag 1.5: Overige verplichtingen Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 95 Het fonds rapporteert onder deze post alle overige verplichtingen zoals opgenomen onder vraag 2.5 ‘ Overige passiva’ in staat J301. Dat kunnen bijvoorbeeld onderpanden zijn die uit hoofde van securities lending contracten op de balans zijn opgenomen. Bedragen die onder deze vraag worden opgenomen, moeten worden toegelicht onder vraag 2.8. Vraag 1.6: Totaal beschikbare middelen voor risico fonds Dit bedrag is een optelling van de vragen 1.1 en 1.2 onder aftrek van de vragen 1.3, 1.4 en 1.5. Vraag 2.1: Totaal beschikbare middelen voor risico fonds Dit bedrag is overgenomen van vraag 1.6. Vraag 2.2: Achtergestelde leningen (voor zover bijdragend aan aanwezige solvabiliteit) Achtergestelde leningen mogen onder bepaalde voorwaarden geheel of gedeeltelijk bij de eerder berekende totale beschikbare middelen worden opgeteld. Voor de bepaling van de hoogte van het in te vullen bedrag wordt verwezen naar de toelichting bij de jaarstaat J310 in deze aanwijzingen. Deze bepaling sluit tevens aan bij de bepalingen hieromtrent in het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen4. Bedragen die onder deze vraag worden opgenomen, moeten worden verklaard in het toelichtingsveld onder vraag 2.8. Vraag 2.3: Andere correctieposten Voor een zorgvuldige bepaling van de geraamde dekkingsgraad kan het nodig zijn om een correctiepost op te nemen. Reden kan bijvoorbeeld zijn dat bepaalde reserves of immateriële activa bij de bepaling van de solvabiliteit niet mogen worden meegeteld. Een correctiepost die een lagere solvabiliteit tot gevolg heeft, moet als een negatief bedrag worden vermeld. Een correctiepost die een hogere solvabiliteit tot gevolg heeft, moet als een positief bedrag worden vermeld. Het fonds beoordeelt, binnen de grenzen van de wet- en regelgeving, zelf welke correcties noodzakelijkerwijs moeten worden toegepast. Indien het fonds van oordeel is dat een positieve correctie mag worden toegepast, wordt dit vooraf ter instemming voorgelegd aan DNB. Bij invulling van J501 en K101 wordt een consistente gedragslijn van het fonds verwacht. Bedragen die onder deze vraag worden opgenomen, moeten worden verklaard in het toelichtingsveld onder vraag 2.8. Let op. Immateriële activa worden in de jaarstaten in staat J501 onttrokken aan het eigen vermogen volgens de balans teneinde te komen tot de aanwezige solvabiliteit. In de staat K101 is het fonds zelf verantwoordelijk om te beoordelen of immateriële activa (indien en voor zover onder vraag 1.2 verantwoord) dienen te worden gecorrigeerd bij vraag 2.3. Vraag 2.4: Totaal Dit bedrag is een optelling van de vragen 2.1, 2.2 en 2.3. Vraag 2.5: Geraamde technische voorzieningen voor risico fonds Voor wat betreft de technische voorzieningen voor risico van het fonds kan volstaan worden met een raming (fondsen die de omvang van de technische voorzieningen exact berekenen vermelden uiteraard het exacte bedrag), overeenkomstig onderstaande richtlijnen. 4 Zie het besluit Financieel Toetsingskader Pensioenfondsen, artikel 8. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 96 Bij de raming van de technische voorzieningen voor risico van het fonds moeten de volgende aspecten meegenomen worden, voor zover deze betrekking hebben op, of plaatsgevonden hebben in, het betreffende kwartaal: - reglementaire opbouw (zie hieronder); - toename of afname door collectieve waardeoverdrachten of andere bestandswijzigingen die een aanzienlijke invloed op de technische voorzieningen hebben; - aanpassing van de technische grondslagen; - toekenning van toeslagen; - kortingsbesluiten; - verrichte uitkeringen; - benodigde interest (zie hieronder); - wijzigingen van de rentetermijnstructuur (zie hieronder). De omvang van de reglementaire opbouw kan benaderd worden door per kwartaal 25 procent te nemen van de actuarieel benodigde premie voor de ´jaarinkoop´ van de onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioenovereenkomst voor risico van het fonds. Deze premiecomponent wordt door het fonds gerapporteerd in staat K401. Onder ´benodigde intrest´ wordt hier verstaan de intresttoevoeging aan de technische voorzieningen in het betreffende kwartaal. Deze wordt geraamd aan de hand van de technische voorzieningen ultimo vorig verslagjaar en het rentepercentage voor het 1e jaar van de rentetermijnstructuur zoals die gold per 31 december van het vorige verslagjaar. Rente over de toe- en afname van de technische voorzieningen tijdens het lopende verslagjaar mag buiten beschouwing gelaten worden. Effecten van een gewijzigde rentetermijnstructuur moeten te allen tijden geraamd worden aan de hand van de kasstromen bij de technische voorzieningen en de rentetermijnstructuur per rapportagedatum. Het fonds past alleen een benaderingsmethode o.b.v. het verschil in rentepercentages toe voor posten die in de raming worden opgeteld bij de technische voorzieningen ultimo het vorige verslagjaar indien en voor zover dit noodzakelijk is omdat deze posten nog niet zijn vertaald in kasstromen. Het fonds vergewist zich er in dat geval van dat de mogelijke afwijkingen (door niet parallelle veranderingen van de rentetermijnstructuur) op totaalniveau niet materieel zijn. Vraag 2.6: Geraamde dekkingsgraad (%) Dit percentage wordt berekend door het totaalbedrag van vraag 2.4 te delen door de geraamde technische voorzieningen van vraag 2.5. Let op. Omdat de onder 2.6 gerapporteerde dekkingsgraad alleen betrekking heeft op de technische voorzieningen voor risico van het fonds, geven gedeeltelijk herverzekerde fondsen een nadere toelichting op de financiële positie onder 2.8. Vraag 2.7.1: Vereiste dekkingsgraad (%) feitelijke mix Het fonds rapporteert de vereiste dekkingsgraad op basis van de feitelijke beleggingsmix per kwartaaleinde. Vraag 2.7.2: Vereiste dekkingsgraad (%) strategische mix Het fonds rapporteert de vereiste dekkingsgraad op basis van de strategische beleggingsmix per kwartaaleinde. Vraag 2.7.3: Toelichting Het fonds wordt gevraagd een toelichting te verstrekken op materiële verschil tussen de vereiste dekkingsgraad op basis van de feitelijke mix en de strategische mix per Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 97 kwartaaleinde. Met name wordt gevraagd aan te geven waarom de feitelijke beleggingen afwijken van de strategische mix, zoals vastgelegde in het beleggingsbeleid, en op welke termijn het fonds verwacht naar de strategische mix toe te groeien. Vraag 2.8: Toelichting Het fonds geeft in ieder geval een toelichting indien de vragen 1.4, en/of 1.5, en/of 2.2 en/of 2.3 zijn ingevuld. Indien het fonds een gedeelte van de technische voorziening heeft herverzekerd via een garantiecontract geeft de dekkingsgraad onder 2.6 geen volledige informatie over de financiële positie. Het fonds dient in dat geval de solvabiliteitspositie op basis van de volledige technische voorzieningen cijfermatig toe te lichten door de technische voorzieningen onder garantiecontract in euro’s hier te rapporteren als ook het daarbij behorende minimaal vereist eigen vermogen in euro’s. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 98 Beleggingen K201 BELEGGINGEN VOOR RISICO FONDS In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen met technische voorzieningen voor risico van het pensioenfonds Elk kwartaal Eerste kwartaal 2012 1 juli 2012 Algemeen In deze kwartaalstaat wordt een specificatie van de beleggingen naar subcategorieën voor rekening en risico van het fonds gerapporteerd. Beleggingen voor risico deelnemers en beleggingen uit hoofde van een garantiecontract worden hier niet gerapporteerd. Het doel van K201 is inzicht te verschaffen op de risicoposities van een pensioenfonds. Daarnaast bevat K201 een check op de mate van het uitvoeren van het strategische beleggingsbeleid door de feitelijke allocatie te vergelijken met de strategische normwegingen. De beleggingen moeten op marktwaarde worden gerapporteerd. De aandelen worden inclusief dividend claims gerapporteerd en de vastrentende waarden worden inclusief de opgelopen rente gerapporteerd. Daarnaast moet bij het rapporteren van de beleggingen de zogenoemde ´look through´-regel worden toegepast voor de indeling naar beleggingscategorie. Door toepassing van deze regel wordt een zo zuiver mogelijk beeld verkregen van de beleggingsrisico´s. De kwartaalstaat K201 bestaat uit 16 kolommen waarvan de kolommen één tot en met vier en de kolommen zes tot en met twaalf ingevuld kunnen worden: De kolommen één tot en met vier bevatten de uitsplitsing van de marktwaarde(exposures) van de mandaatbeleggingen. De kolommen zes tot en met acht bevatten de normwegingen die bij deze mandaatbeleggingen horen. De kolommen negen tot en met twaalf bevatten gegevens over de marktwaarde(exposures) van de overlay-beleggingen. De kolommen negen tot en met twaalf zijn equivalent aan de kolommen één tot en met vier bij de mandaatbeleggingen. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 99 Uitsplitsing verschillende beleggingscategorieën Vastgoedbeleggingen Vraag 2.1 Direct vastgoed Vraag 2.2: Indirect vastgoed, beursgenoteerd Vraag 2.3: Indirect vastgoed, niet-beursgenoteerd De directe beleggingen in vastgoed omvatten directe belangen alsmede belangen via deelnemingen of andere participatievormen die niet als beleggingsinstelling aangemerkt worden. Bij directe vastgoedbeleggingen is in ieder geval geen sprake van leverage door externe financiering. Verder dienen de indirecte beleggingen uitgesplitst te worden over beursgenoteerde en niet-beursgenoteerde beleggingen. Vraag 3: Aandelen Vraag 3.1: Mature markets Vraag 3.2: Emerging markets De beleggingen in aandelen worden verdeeld over aandelenbeleggingen in mature en emerging markets. Aandelen uit OESO landen worden tot de beleggingen in aandelen mature markets gerekend. Alle overige beursgenoteerde aandelen worden aan aandelen emerging markets toegerekend. Vraag 4.1: Private equity De niet-beursgenoteerde aandelen en beleggingen in private equity worden op regel 4.1 gerapporteerd. Dit betreffen ook niet-beursgenoteerde beleggingen in infrastructuur en microfinanciering. Vraag 4: Vastrentende waarden Vraag 5.1: Staatsobligaties, niet-index linked Alle staatsobligaties die niet gekoppeld zijn aan inflatie worden, ongeacht hun credit-rating, op regel 5.1 onder staatsobligaties gerapporteerd. Vraag 5.2: Index linked bonds Alle obligaties die gekoppeld zijn aan een inflatie-index worden, ongeacht hun credit-rating, op regel 5.2 onder index-linked bonds gerapporteerd. Dit geldt voor zowel staats- als bedrijfsobligaties. Vraag 5.3: Hypothecaire leningen Hypothecaire leningen, mortgage backed securities en asset backed securities (inclusief gedekte obligaties, ofwel covered bonds) worden gerapporteerd op regel 5.3 onder hypotheken. Vraag 5.4: Credits De post credits op regel 5.4 bevat uitsluitend ongedekte obligaties en leningen die niet zijn uitgegeven door overheden. Op deze regel worden ook de converteerbare obligaties gerapporteerd. Vraag 5.5: Kortlopende vorderingen en liquide middelen Onder kortlopende vorderingen en liquide middelen (regel 5.5) meldt de rapporteur alle direct opeisbare gelden en deposito’s die niet aangehouden worden voor margin-verplichtingen en ook niet anderszins aangehouden worden voor derivatenexposure. Liquide middelen en kortlopende vorderingen die wel aangehouden worden voor margin-verplichtingen of anderszins aangehouden worden voor de exposure naar derivaten worden gerapporteerd op regel 8.3 onder overige liquide middelen. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 100 Vraag 6.1: Hedge funds Beleggingen in (funds of) hedge funds dienen gerapporteerd te worden op regel 6.1. Volledige look-through is niet van toepassing voor hedge fund beleggingen; de posities die hedge funds aanhouden hoeven niet op de betreffende categorie gerapporteerd te worden. Overigens dient een pensioenfonds wel volledig zicht te hebben op de posities en het risicoprofiel van de hedge fund beleggingen. Vraag 7.1: Commodities Beleggingen in niet-financiële activa zoals grondstoffen worden gerapporteerd op regel 7.1. De kortlopende vorderingen en liquide middelen uit hoofde van de derivatenposities voor de exposure naar grondstoffenderivaten worden niet hier, maar op regel 8.3 onder overige liquide middelen gerapporteerd (zie pagina 113 voor een nadere toelichting op het invullen van grondstoffenderivaten). Vraag 8.1: Securities lending en repo Onderpandsverplichtingen die samenhangen met de uitleen van effecten (securities lending en repurchase agreements (repo)) worden gerapporteerd op regel 8.1. Deze transacties worden gezien als het aangaan van een lening. De omvang van deze lening wordt gerapporteerd op regel 8.1 onder securities lending als een negatief getal, omdat het hier een verplichting voor het pensioenfonds betreft. Bij het inlenen van effecten is dit vice versa en wordt hier een positief getal gerapporteerd. Vraag 8.2: herbelegging vanuit securities lending en repo De herbelegging van hierboven ontvangen lening wordt gerapporteerd op regel 8.2, mits er geen sprake is van materiële additionele risico’s die voortvloeien uit deze herbelegging. Als er wel sprake is van materiële additionele risico’s worden de herbeleggingen gerapporteerd onder de categorie waar zij betrekking op hebben en dient de herbelegging te worden toegelicht in het toelichtingenveld. Hier kan sprake van zijn als bijvoorbeeld bij securities lending cash collateral wordt herbelegd. Als er sprake is van like-for-like transacties waar securities worden uitgeleend tegen onderpand dat bestaat uit soortgelijke securities dan worden op regel 8.1 en regel 8.2 in kolom 1 gelijke, maar tegenovergestelde bedragen gerapporteerd. Hieronder beschrijven we hoe in een aantal voorbeeldsituaties securities lending en repo’s gerapporteerd moeten worden. Voorbeeld securities lending (like-for-like) Als voorbeeld voor het rapporteren van securities lending zonder materiële additionele risico’s nemen we het uitlenen van €100 miljoen aandelen, waarvoor €110 miljoen andere, minder liquide, aandelen worden ontvangen. De waarde van de onderpandsverplichting (-/€110 miljoen) wordt op regel 8.1 in de eerste kolom gerapporteerd. De vierde kolom toont de tegenwaarde van de onderliggende, uitgeleende stukken (€100). Het verschil van €10 miljoen is het gevolg van overcollateralisatie. Feitelijk is dit een verplichting aan de tegenpartij (de inlenende partij). Deze verplichting wordt in de vierde kolom van regel 8.4 onder ‘overige beleggingen’ gerapporteerd. De waarde van de ontvangen, minder liquide aandelen (€110 miljoen) wordt als herbelegging op regel 8.2 gerapporteerd. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 101 Categorie in miljoenen € Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 8.1 Sec. lending / repo -110 -100 8.2 Herbelegging 110 110 8.4 Overig 0 -10 Voorbeeld securities lending (herbelegging) Als er sprake is van herbelegging van onderpand dan dient dit altijd te worden toegelicht in het toelichtingenveld. Het uitgangspunt is wederom een aandelenuitleenprogramma van €100 miljoen. Echter, in dit geval wordt €110 miljoen cash als onderpand ontvangen en dit wordt herbelegd in geldmarktfondsen. De onderpandsverplichting wordt wederom op regel 8.1 gerapporteerd als minus €110 miljoen in kolom 1 met de tegenwaarde van de uitgeleende aandelen (€100 miljoen) in kolom 4. Dit is als het ware het exposure van het onderpand. De herbelegging van €110 miljoen in geldmarktfondsen behoort in dit geval op regel 5.5 kortlopende vorderingen en liquide middelen gerapporteerd te worden. Op regel 8.4 ontstaat door de overcollateralisatie een exposure van -/-€10 in kolom 4. In deze situatie dient ook in het toelichtingenveld vermeld te worden dat het onderpand vanuit securities lending voor €110 miljoen is herbelegd in kortlopende vorderingen. Categorie in miljoenen € Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 5.5 Kortl. vord. 110 110 8.1 Sec. lending / repo -110 -100 8.2 Herbelegging 8.4 Overig 0 -10 Stel nu dat de waarde van de geldmarktfondsen afneemt tot €100 miljoen en de waarde van de uitgeleende stukken toeneemt tot €125 miljoen. Het verlies op de geldmarktfondsen is voor rekening van het pensioenfonds en de partij die de aandelen leent hoeft dit ontstane ‘tekort’ van €10 miljoen niet aan te vullen. Op regel 5.5 wordt de waarde van de herbelegging in geldmarktfondsen van €100 miljoen gerapporteerd. De lenende partij moet wel €25 miljoen aan onderpand bijstorten vanwege de toegenomen waarde van de geleende aandelen. De resulterende waarde van de uitgeleende aandelen van €125 miljoen wordt gerapporteerd in de vierde kolom op regel 8.1. Het gestorte bedrag aan onderpand (€135 miljoen) wordt op regel 8.1 in de eerste kolom gerapporteerd. Het extra gestorte onderpand van €25 miljoen wordt niet onmiddellijk herbelegd in geldmarktfondsen. Daarom wordt dit gerapporteerd op regel 8.2. Er is nog altijd sprake van overcollateralisatie, zoals blijkt uit het verschil tussen kolom 1 en kolom 4 op regel 8.1. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 102 Categorie in miljoenen € Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 5.5 Kortl. vord. 100 100 8.1 Sec. lending / repo -135 -125 8.2 Herbelegging 25 25 8.4 Overig 0 -10 In dit voorbeeld tellen de totalen van de kolommen op tot -/- €10 miljoen. Dit komt overeen met het verlies van €10 miljoen voor rekening van het pensioenfonds. Als in bovenstaand voorbeeld het additionele onderpand van €25 miljoen overigens nog niet is gestort, dan wordt dit gerapporteerd als een vordering op de tegenpartij ter grootte van €25 miljoen op regel 8.4. Categorie in miljoenen € Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 5.5 Kortl. vord. 100 100 8.1 Sec. lending / repo -135 -125 8.2 Herbelegging 8.4 Overig 25 15 Voorbeeld repo Als een pensioenfonds €90 miljoen liquide middelen leent en daarvoor voor €100 miljoen onderpand (in de vorm van staatsobligaties) verstrekt in een repurchase agreement (repo), dan komt dat als volgt naar voren in staat K201: Categorie in miljoenen € Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 5.5 Kortl. vord. 90 90 8.1 Sec. lending / repo -90 -100 8.2 Herbelegging 8.4 Overig 0 10 De liquide middelen worden gerapporteerd op regel 5.5 (kortlopende vorderingen) ter waarde van €90 miljoen. De waarde van de opgenomen lening wordt op regel 8.1 in kolom 1 gerapporteerd. Dit heeft een exposure van €100 miljoen waaruit derhalve overcollateralisatie ter waarde van €10 miljoen blijkt. Deze overcollateralisatie wordt in kolom vier van regel 8.4 als vordering gerapporteerd. Deze invulling is gebaseerd op de veronderstelling dat de lening wordt aangehouden in cash; als deze in een andere (sub-)categorie wordt belegd, dan dient deze vanzelfsprekend op de regel van de betreffende (sub-)categorie gerapporteerd te worden. Als de staatsobligaties in waarde dalen tot €80 miljoen en er (nog) geen additioneel onderpand is gestort door het pensioenfonds, ziet de rapportage er als volgt uit: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 103 Categorie in miljoenen € Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 5.5 Kortl. vord. 90 90 8.1 Sec. lending / repo -90 -80 8.2 Herbelegging 8.4 Overig 0 -10 In deze situatie resteert in kolom vier op regel 8.4 een verplichting van €10 miljoen door de daling van de waarde van het onderpand. Vraag 8.3: Overige liquide middelen Op regel 8.3 onder overige liquide middelen worden alle kortlopende vorderingen en liquide middelen gerapporteerd die aangehouden worden voor margin-verplichtingen of anderszins ten grondslag liggen aan de exposure die middels derivaten wordt gerealiseerd. Vraag 8.4: Overig De post overig onder overige beleggingen op regel 8.4 bevat alle beleggingen die niet onder een van de eerder genoemde subcategorieën gerapporteerd kunnen worden. De beleggingen die op regel 8.4 gerapporteerd worden dienen altijd te worden toegelicht in het tekstveld op regel 12.1. Vraag 10.1: Currency overlay Valutaderivaten dienen gerapporteerd te worden op regel 10.1. Voor een nadere toelichting op het invullen van valutaderivaten wordt verwezen naar pagina 116. Op pagina 126 wordt beschreven hoe de valutaderivaten uitgesplitst dienen te worden over mandaat- en overlaybeleggingen. Vraag 11.2: Rente-afdekking Op regel 11.2 onder de post ‘waarvan (producten aangehouden voor) rente-afdekking TV’ worden nogmaals alle beleggingen gerapporteerd die worden aangehouden ter afdekking van het nominale renterisico van de verplichtingen. Dit valt buiten de totaaltelling op regel 11.1, omdat dit een waarvan post betreft. Beleggingen op regel 8.3 (overige liquide middelen) worden overigens niet opgeteld bij de rente-afdekking. Deze beleggingen en met name de rho equivalenten dragen immers ook niet bij aan de rente-afdekking. Op pagina 121 wordt een voorbeeld gegeven voor het invullen van deze regel. Kolom 2 & kolom 3: Derivaten Deze sectie beschrijft aan de hand van voorbeelden op welke wijze pensioenfondsen hun derivaten moeten rapporteren in staat K201. De marktwaarde van derivatencontracten dient gesplitst te worden in een delta- en een rho-equivalent in deze staat. Het delta equivalent is te omschrijven als de hoeveelheid onderliggende waarde die aangehouden moet worden om dezelfde exposure als het derivaat te krijgen voor kleine waardeveranderingen van de onderliggende waarde. Het rho equivalent is de impliciete vorm van financiering van deze exposure. Een gevolg hiervan is dat het rho equivalent voor sommige derivaten gezien kan worden als een sluitstuk bij het invullen van K201. Het rho equivalent van de derivaten wordt gerapporteerd op regel 8.3 onder overige liquide middelen. Afhankelijk of er bij de derivaten sprake is van mandaat- of overlay beleggingen worden de derivaten gerapporteerd in de kolommen twee en drie of de kolommen tien en elf. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 104 Renteswaps De marktwaarde van een renteswap wordt gerapporteerd in de tweede kolom van K201 op de regel staatsobligaties. Voor de invulling van een renteswap in K201 beschouwen we deze als een combinatie van een obligatie met vaste rente (fixed leg) inclusief hoofdsom en een obligatie met variabele rente (floating leg) inclusief hoofdsom. Het waardeverschil tussen deze twee obligaties is de waarde van de swap. Het delta equivalent van een receiver swap is gelijk aan de marktwaarde van de obligatie met vaste rente en het rho equivalent is gelijk aan de marktwaarde van de obligatie met variabele rente. Voorbeeld 1: renteswaps Als voorbeeld nemen we een 4% receiver swap met een looptijd van 30 jaar en een notional van €100 miljoen. Bij het aangaan van een renteswap heeft deze over het algemeen waarde nul. We veronderstellen een vlakke rentecurve op 4%. De waarde van een obligatie met coupons van 4% en een notional van €100 miljoen is bij het aangaan van de swap €100 miljoen en de waarde van de floating leg is ook €100 miljoen. Bij het aangaan van deze swap wordt K201 dan als volgt ingevuld: Categorie in miljoenen € 5.1 Staatsobligaties 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 0 100 100 -100 -100 De delta exposure van de swap is de waarde van de fixed leg van de swap op regel 5.1 en de waarde van de floating leg is het rho equivalent onder 8.3. De som van de delta exposure en het rho equivalent tellen op tot de marktwaarde van nul. Als in het komende kwartaal de rente stijgt tot 5% voor alle looptijden, dan daalt de waarde van deze receiver swap. Deze waardedaling is toe te schrijven aan de waardedaling van de obligatie met de vaste rente, de fixed leg van de swap, tot ongeveer €85 miljoen. De waarde van de obligatie met de variabele rente, de floating leg van de swap, verandert niet of nauwelijks. De waarde van de receiver swap daalt dus van €0 miljoen tot minus €15 miljoen. In deze situatie ziet K201 er als volgt uit: Categorie in miljoenen € 5.1 Staatsobligaties 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 -15 85 85 -100 -100 De som van de delta eposure en de rho equivalenten is gelijk aan de marktwaarde van minus €15 miljoen. Bij een rentedaling tot 3% stijgt de waarde van de swap tot €20 miljoen als gevolg van de waardestijging van de fixed leg van de swap tot €120 miljoen. De waarde van de floating leg blijft gelijk aan €100 miljoen. Deze situatie vertaalt zich tot de volgende rapportage in K201: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 105 Categorie in miljoenen € 5.1 Staatsobligaties 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 20 120 120 -100 -100 Renteswaptions Voor het invullen van renteswaptions worden deze gezien als opties op (forward starting) renteswaps. Wederom geldt dat de marktwaarde van de swaptions wordt ingevuld in de tweede of tiende kolom van K201 op de regel staatsobligaties. Het delta equivalent van de swaption komt overeen met het delta equivalent van een positie in de (forward starting) renteswap, waar de swaption recht op geeft, die dezelfde basis point value (DV01) heeft. Het rho equivalent op de regel overige liquide middelen is min of meer een sluitstuk en is het verschil tussen de marktwaarde van de swaption en het delta equivalent. Op die manier tellen de tweede en derde (of tiende en elfde) kolommen marktwaarde en delta rho equivalenten weer op tot hetzelfde bedrag. Voorbeeld 2: renteswaptions Als voorbeeld nemen we een 5-30 4% receiver swaption met een notional van €100 miljoen die het recht geeft over 5 jaar een 30-jaars receiver swap aan te gaan waarin jaarlijks 4% wordt ontvangen over €100 miljoen. De waarde van de forward starting swap is ook het verschil tussen een obligatie met vaste rente (fixed leg) en een obligatie met variabele rente (floating leg) met beiden een looptijd van 30 jaar, maar die pas over 5 jaar 'beginnen'. Bij een vlakke rentecurve van 4% is de swaption forward-at-the-money en op dit moment heeft de forward starting swap dan ook waarde nul, omdat zowel de fixed leg als de floating leg ongeveer €82 miljoen waard zijn. Het delta equivalent van de forward starting swap is dan dus ook €82 miljoen. De marktwaarde van de swaption is (afhankelijk van het model, aannames etc.) €9,5 miljoen en dit bedrag vullen we in in de tweede of tiende kolom van K201 op de regel staatsobligaties. Het delta equivalent van de swaption dient overeen te komen met een equivalente positie in de 5-30 forward starting swap. Hiervoor bepalen we van zowel de swaption als de onderliggende 5-30 forward starting swap de basis point value (BPV) of DV01, de waardeverandering van deze contracten als de relevante rentecurve 1 basispunt stijgt of daalt. Onderstaande tabel geeft de waarde van de swaption en de forward starting swap als de rente met 1 basispunt stijgt of daalt (in miljoenen €): 3,99% 4,00% swaption €9,54 €9,46 (forward starting) swap €0,14 €0,00 4,01% BPV / DV01 €9,39 0,07 -€0,14 0,14 De BPV van de swaption is 0,07, wat betekent dat bij een stijging of daling van de rente met 1 basispunt de swaption €70.000 in waarde daalt of stijgt. De BPV van de forward starting swap is 0,14. Dit betekent dat één positie in de swaption overeenkomt met 0,07 / 0,14 = 0,5 positie in de forward starting swap. Het delta equivalent van de swaption komt daarmee uit op €41 miljoen, omdat dit gelijk is aan 0,5 X €82 miljoen (het delta equivalent van de forward starting swap). Het rho equivalent tenslotte is het verschil tussen de waarde van de swaption en het delta equivalent van de swaption: €9,5 - €41 = -€31,5 miljoen. In K201 wordt deze swaption als volgt gerapporteerd: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 106 Categorie in miljoenen € 5.1 Staatsobligaties 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 9,5 41 41 -31,5 -31,5 Als in het kwartaal daarop de rente stijgt tot 5% voor alle looptijden, dan daalt de waarde van de receiver swaption tot €4,3 miljoen. Daarnaast verandert ook het delta equivalent, omdat de swaption meer out-of-the-money geraakt. Hiervoor berekenen we wederom de BPV van de swaption en de onderliggende forward starting swap: 4,99% 5,00% swaption €4,31 €4,28 forward starting swap -€11,94 -€12,04 5,01% BPV / DV01 €4,24 0,03 -€12,15 0,10 Hieruit volgt dat één positie in de swaption overeenkomt met 0,03 / 0,10 = 0,3 positie in de forward starting swap. Het delta equivalent van de forward starting swap is door de rentestijging ook gedaald tot ongeveer €66 miljoen. Hiermee komt het delta equivalent van de swaption op 0,3 X €66 = €19,8 miljoen. Het rho equivalent is in dit geval dan €4,3 - €19,8 = -€15,5 miljoen. De rapportage in K201 is nu: Categorie in miljoenen € 5.1 Staatsobligaties 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 4,3 19,8 19,8 -15,5 -15,5 Cross-currency interest rate swaps Cross-currency interest rate swaps worden op dezelfde wijze behandeld als reguliere swaps: fixed legs van de swaps worden in Euro’s gerapporteerd op regel 5.1 onder staatsobligaties en floating legs van de swaps worden in Euro’s gerapporteerd op regel 8.3 onder overige liquide middelen. We beschrijven hieronder hoe drie varianten van cross-currency interest rate swaps in K201 gerapporteerd moeten worden. Voorbeeld 3: Cross-currency interest rate swaps Als eerste scenario nemen we een cross-currency interest rate swap met een looptijd van vijf jaar waar de Japanse 6-maands rente wordt betaald en de 6-maands USD-LIBOR wordt ontvangen over een notional van respectievelijk ¥1000 miljoen en $12,5 miljoen. Voor het invullen van K201 zien we deze swap als een floating rate lening van ¥1000 miljoen ter financiering van een positie in een Amerikaanse floating rate note van $12,5 miljoen. Bij aanvang van de swap is de wisselkoers van de Japanse Yen ten opzichte van de Euro ¥100/€ en de wisselkoers van de Amerikaanse Dollar $1,25/€. Hiermee komt de waarde in Euro’s van de short positie in de Japanse floating rate note uit op €10 miljoen (rho equivalent) en de long positie in de Amerikaanse floating rate note is ook €10 miljoen (delta equivalent): bij aanvang van de cross-currency interest rate swap heeft deze dus marktwaarde nul. Aangezien zowel de long als short leg een positie in een (fictieve) floating rate note is, worden beide posities gerapporteerd op regel 8.3 onder overige liquide Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 107 middelen. Dit betekent dat zowel het rho als het delta equivalent hier in de derde of elfde kolom wordt gerapporteerd; de marktwaarde van nul komt in de tweede of tiende kolom. Dit ziet er in K201 als volgt uit: Categorie in miljoenen € 5.1 Staatsobligaties 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 0 0 0 Stel nu dat de wisselkoersen wijzigen in ¥80/€ en $1,5/€. Renteveranderingen laten we buiten beschouwing, omdat deze een kleinere rol spelen vanwege de long en short positie in een (fictieve) floating rate note. In dit geval neemt de waarde van de short positie in de Japanse floating rate note toe tot €12,5 miljoen (¥1000 miljoen gedeeld door ¥80/€). De waarde van de long positie in de Amerikaanse floating rate note neemt dan af tot €8,3 miljoen ($12,5 miljoen gedeeld door $1,5/€). Hiermee komt de marktwaarde van de crosscurrency interest rate swap door de depreciatie van de US dollar en de appreciatie van de Japanse Yen uit op -€4,2 miljoen, is het delta equivalent €8,3 miljoen en het rho equivalent €12,5 miljoen. In K201 wordt dit als volgt gerapporteerd: Categorie in miljoenen € 5.1 Staatsobligaties 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 -4,2 -4,2 -4,2 Het tweede scenario beschrijft de situatie waar sprake is van dezelfde swap, maar waar over een looptijd van vijf jaar niet de 6-maands Japanse rente wordt betaald, maar een vast percentage van 1 procent over de Japanse notional in ruil voor het ontvangen van de 6 maands USD-LIBOR. In dit geval is het delta equivalent, de long positie in de (fictieve) Amerikaanse floating rate note die de 6 maands USD-LIBOR betaalt over $12,5 miljoen, bij een wisselkoers van $1,25/€, ongewijzigd op €10 miljoen. Het rho equivalent is nu niet de short positie in een (fictieve) Japanse floating rate note, maar een short positie in een (fictieve) Japanse staatsobligatie met een vaste rente van 1 procent. Als we uitgaan van een vlakke Japanse rentecurve op 1 procent, dan is de marktwaarde van de staatsobligatie met een coupon van 1 procent over een notional van ¥1000 miljoen bij een wisselkoers van ¥100/€ €10 miljoen. In dit geval is er sprake van een (fictieve) short positie in een Japanse staatsobligatie en wordt deze ook gerapporteerd in de derde of elfde kolom op regel 5.1 onder staatsobligaties. De marktwaarde van deze swap is bij aanvang ook nul en wordt gerapporteerd onder overige liquide middelen op regel 8.3. De marktwaarde van derivaten wordt immers altijd op dezelfde regel gerapporteerd als de delta equivalenten. In K201 ziet dit er als volgt uit: Categorie in miljoenen € 5.1 Staatsobligaties 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 -10 -10 10 10 Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 0 108 Stel nu dat de wisselkoersen wederom wijzigen in ¥80/€ en $1,5/€ en dat de Japanse rente stijgt tot 2 procent. De waarde van de (fictieve) long positie in de Amerikaanse floating rate note en daarmee het delta equivalent nemen door de verandering van de wisselkoers af tot €8,3 miljoen. Door de toename van de Japanse rente neemt de waarde van de (fictieve) short positie in de Japanse staatsobligatie af van ¥1000 miljoen tot ¥953 miljoen. Echter, door de appreciatie van de Japanse Yen ten opzichte van de Euro tot ¥80/€ is de waarde toegenomen tot €11,9 miljoen. De marktwaarde van deze cross-currency interest rate swap is dan -€3,6 miljoen (€8,3 miljoen minus €11,9 miljoen). Deze swap wordt in deze situatie als volgt in K201 gerapporteerd: Categorie in miljoenen € 5.1 Staatsobligaties 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 -11,9 -11,9 8,3 8,3 -3,6 Als er sprake is van het ontvangen van een vaste rente en het betalen van een variabele rente bij een cross-currency interest rate swap, dan worden de delta equivalenten en de marktwaarde van de cross-currency interest rate swaps op regel 5.1 onder staatsobligaties en de rho equivalenten op regel 8.3 onder overige liquide middelen. Er is immers sprake van de tegenovergestelde situatie als in het hier geschetste voorbeeld met een long positie in een staatsobligatie die gefinancierd is met een floating rate note. Het derde scenario beschrijft de situatie waar onder de cross-currency interest rate swap twee vaste rentes worden uitgewisseld over een looptijd van vijf jaar. In dit voorbeeld gaan we uit van het betalen van 1 procent over de notional van ¥1000 miljoen en het ontvangen van 2 procent over een notional van $12,5 miljoen. Als we veronderstellen dat de Japanse rentecurve vlak is op 1 procent en de rentecurve in de Verenigde Staten vlak is op 2 procent, dan zijn de waardes van de (fictieve) staatsobligaties met vaste rente respectievelijk ¥1000 miljoen en $12,5 miljoen. Bij de huidige wisselkoersen van ¥100/€ en $1,25/€ komt dit overeen met zowel een rho als een delta equivalent van €10 miljoen. Bij het aangaan van deze swap is de marktwaarde (dus) nul. Aangezien er sprake is van zowel een long als short positie in een (fictieve) staatsobligatie met vaste rentes worden zowel het rho als delta equivalent ingevuld in de derde of elfde kolom op regel 5.1 staatsobligaties. In K201 wordt deze situatie als volgt gerapporteerd: Categorie in miljoenen € 5.1 Staatsobligaties 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 0 0 0 Stel nu dat in dit voorbeeld de wisselkoersen ook wijzigen in ¥80/€ en $1,5/€, de Japanse rente stijgt tot 2 procent en de Amerikaanse rente daalt tot 1 procent. In dat geval neemt het delta equivalent, de marktwaarde van de (fictieve) Amerikaanse staatsobligatie, toe tot $13,1 miljoen, oftewel €8,7 miljoen tegen de nieuwe wisselkoers. Het rho equivalent, de marktwaarde van de (fictieve) Japanse staatsobligatie, neemt door de rentestijging af tot ¥953 miljoen, oftewel €11,9 tegen de nieuwe wisselkoers. De marktwaarde van deze positie komt hiermee uit op -€3,2 miljoen. Aangezien het delta en het rho equivalent beiden in de derde of elfde kolom op regel 5.1 worden ingevuld, wordt de marktwaarde van deze crosscurrency interest rate swap zowel in de tweede of tiende én derde of elfde kolom ingevuld: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 109 Categorie in miljoenen € 5.1 Staatsobligaties 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 -3,2 -3,2 -3,2 Als een van de twee legs van de cross-currency interest rate swaps in Euro’s is, dan hoeft de betreffende poot vanzelfsprekend niet geconverteerd te worden naar Euro’s. Als beide legs van de swap in Euro’s zijn, dan is er sprake van een reguliere renteswap. Inflation swaps In het kader van het invullen van K201 beschouwen we inflatieswaps als een combinatie van een Inflation Linked Bond (ILB) en liquide middelen; als inflatiebescherming wordt gekocht, dan is er sprake van een long positie in een ILB die gefinancierd wordt met een short positie in staatsobligaties. De (markt-)waarde van de long leg van de inflatie swap, de positie in de ILB, wordt gerapporteerd op regel 5.2 index-linked bonds in de kolom met de delta equivalenten. De rho equivalenten van de inflatie swaps, de short leg van de swap, worden op regel 8.3 overige liquide middelen gerapporteerd, ondanks dat de positie equivalent is aan een short positie in staatsobligaties. De marktwaarde van de inflatieswaps wordt uiteraard gerapporteerd in de tweede of tiende kolom op regel 5.2. Voorbeeld 4: Inflation swaps Als voorbeeld nemen we een zero-coupon inflatieswap waarbij aan het einde van de looptijd van 10 jaar de gerealiseerde inflatie wordt ontvangen en een vaste notional wordt betaald. Deze vaste notional is de oprenting van de verwachte inflatie (met risicopremie) en in dit geval gaan we uit van 2% op een notional van €10 miljoen. Hiermee betalen we na 10 jaar €12,1 miljoen. De marktwaarde van een zero coupon bond met een notional van €12,1 miljoen is bij een vlakke nominale rentecurve van 4% €8,2 miljoen. Het rho equivalent van de positie in de inflatieswap is hiermee -€8,2 miljoen en wordt gerapporteerd op de regel overige liquide middelen. Het delta equivalent is de synthetische long positie in een zerocoupon ILB met een notional van €10 miljoen. De marktwaarde daarvan is ook €8,2 miljoen (de verdiscontering van de met 2% opgerente notional van €10 miljoen tegen de vlakke rentecurve van 4%); bij het aangaan van de inflatieswap heeft deze waarde nul. De marktwaarde van deze long positie in de ILB wordt gerapporteerd op de regel inflation-linked bonds in de kolom met delta equivalenten. De marktwaarde van nul van de inflatieswap wordt gerapporteerd in de tweede of tiende kolom in K201. K201 ziet er als volgt uit bij het aangaan van deze inflatieswap: Categorie in miljoenen € 5.2 Index-linked bonds 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 0 8,2 8,2 -8,2 -8,2 Stel nu dat de inflatieverwachting toeneemt van 2% tot 3% en dat de reële rente gelijk blijft. Hiermee stijgt de nominale rente tot 5%. De waarde van de long leg van de swap, de positie in de ILB, verandert niet of nauwelijks, omdat de reële rente ongewijzigd blijft. Het delta equivalent in deze nieuwe situatie blijft dan ook €8,2 miljoen. Het rho equivalent, de short positie in de zero coupon staatsobligatie met een notional van €12,1 miljoen verandert wel Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 110 door de stijging van de nominale rente: deze daalt in waarde tot €7,5 miljoen. Door de stijging van de inflatie is de marktwaarde van de inflatieswap dus gestegen tot €8,2 - €7,5 = €0,7 miljoen. In K201 wordt dit dan als volgt gerapporteerd (met het rho equivalent gerapporteerd op regel 8.3 overige liquide middelen in plaats van op de regel staatsobligaties): Categorie in miljoenen € 5.2 Index-linked bonds 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 0,7 8,2 8,2 -7,5 -7,5 Er zijn ook andere vormen van inflatieswaps; deze worden op analoge wijze als een short positie in een corresponderende (staats-)obligatie op regel 8.3 overige liquide middelen en een long positie in een corresponderende ILB gerapporteerd. Credit Default Swaps (CDS) Voor de invulling van Credit Default Swaps (CDS) in K201 behandelen we deze derivaten als een combinatie van een risicovrije obligatie met variabele rente en een (fictieve) obligatie met variabele rente waar bescherming voor is gekocht of verkocht. Een positie in een risicovrije obligatie en een geschreven CDS hebben tenslotte dezelfde waarde en risico als de onderliggende kredietobligatie met variabele rente. Overigens worden ook CDS’en op staatsobligaties gerapporteerd op de regel credits, 5.4. De marktwaarde van de CDS zelf wordt in de tweede of tiende kolom gerapporteerd op regel 5.4. Het rho equivalent is de waarde van de risicovrije obligatie en die is in dit geval altijd gelijk aan de hoofdsom van de CDS; de risicovrije obligatie met variabele rente loopt immers geen renterisico. In dit geval is het sluitstuk het delta equivalent: dit is het verschil tussen de marktwaarde van de CDS en het rho equivalent. Dit delta equivalent is de positie in de (fictieve) kredietobligatie met variabele rente en dezelfde looptijd als de CDS. Deze waarde is alleen afhankelijk van het verschil in de credit spread zoals die volgt uit de CDS ten tijde van het aangaan van de CDS en de credit spread zoals die op de rapportagedatum is op de (fictieve) kredietobligatie. Merk op dat we in het voorbeeld hierboven geen rekening houden met tegenpartijrisico en collateral issues. DNB verwacht dat de fondsen deze risico’s beheersen en indien deze materieel zijn ook naar voren laten komen in K201. Voorbeeld 5: Credit default swap Als voorbeeld nemen we een gekochte CDS met een notional van €10 miljoen die bij het aangaan een marktwaarde van €0 heeft. Op regel 5.4 in K201 vullen we nu in de tweede of tiende kolom de marktwaarde van de CDS van €0 in. Het rho equivalent op regel 8.3 is gelijk aan de notional van €10 miljoen. Het delta equivalent is het verschil tussen de marktwaarde en het rho equivalent en is dus €0 - €10 = -€10 miljoen. Het delta equivalent is negatief, omdat we bescherming hebben gekocht en daarmee de exposure naar credits hebben verlaagd. In K201 ziet dit er als volgt uit: Categorie in miljoenen € 5.4 Credits 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 0 -10 -10 10 10 Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 111 Stel nu dat de credit spread oploopt. In dat geval stijgt de waarde van de gekochte CDS tot bijvoorbeeld €1 miljoen. De rho equivalenten blijven ongewijzigd op €10 miljoen; de notional van het contract verandert immers niet (evenals de waarde van de risicovrije obligatie met variabele rente niet in waarde verandert als de credit spread verandert). Het delta equivalent van deze positie is nu dus €1 - €10 = -€9 miljoen. K201 is nu als volgt: Categorie in miljoenen € 5.4 Credits 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 1 -9 -9 10 10 Aandelen opties De marktwaarde van aandelen put en call opties komen in de tweede of tiende kolom op regel 3.1 aandelen mature markets (tenzij het opties zijn op emerging market indices of aandelen; deze worden gerapporteerd op regel 3.2). Het delta equivalent van aandelenopties is de vermenigvuldiging van de delta van de optiepositie met de koers van de onderliggende waarde maal het aantal stukken waarop de optie recht geeft. De delta meet de gevoeligheid van de optieprijs voor veranderingen in de onderliggende waarde. Het delta equivalent is feitelijk de positie in onderliggende aandelen die bij een kleine koersverandering dezelfde waardeverandering heeft als de opties. Het rho equivalent is wederom de sluitpost; het verschil tussen de marktwaarde van de opties en de delta equivalenten. Voorbeeld 6: Aandelen opties Als voorbeeld nemen we 1 miljoen gekochte put opties op de S&P500 met een uitoefenprijs van 1000, terwijl de huidige stand van de S&P500 1250 is. De opties hebben een looptijd van 1 jaar en hebben een waarde van €28,31 (afhankelijk van het gekozen model, aannames, etc.). De totale waarde van deze positie komt daarmee uit op €28,3 miljoen. De delta van deze out-of-the-money put optie volgens het Black-Scholes model bedraagt -0,15. Dit betekent dat een stijging van de index met 1 punt, leidt tot een daling van de waarde van de put optie met €0,15. Het delta equivalent van de 1 miljoen put opties komt daarmee uit op 1 miljoen X -0,15 X 1250 = -€187,5 miljoen. Het rho equivalent is nu het verschil tussen de marktwaarde van de 1 miljoen opties en het delta equivalent: €28,3 - -€187,5 = €215,8 miljoen. K201 komt er als volgt uit te zien: Categorie in miljoenen € 3.1 Aandelen mature 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 28,3 -187,5 -187,5 215,8 215,8 Bij een daling van de S&P500 tot 1000 punten stijgen de opties in waarde en neemt ook de delta in absolute zin toe, omdat de opties meer in-the-money komen. De waarde van een enkele optie neemt toe tot €99,48, waarmee de totale positie nu €99,5 miljoen waard is. De delta van een enkele optie is na de koersdaling -0,45. Het delta equivalent van de 1 miljoen opties is nu 1 miljoen X -0,45 X 1000 = -€450 miljoen. Het rho equivalent is €99,5 - -€450 = €549,5 miljoen. K201 wordt nu zo ingevuld: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 112 Categorie in miljoenen € 3.1 Aandelen mature 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 99,5 -450 -450 549,5 549,5 Grondstoffen (en andere) futures en forwards én Total Return Swaps (TRS) Doorgaans wordt de exposure naar grondstoffen niet aangegaan door direct te investeren in de grondstoffen zelf, maar door futures te kopen. Niet alleen exposure naar grondstoffen, maar ook (tijdelijke) exposure naar aandelen of vastrentende waarden kan worden aangegaan middels futures of forwards. Er zijn subtiele verschillen tussen futures en forwards die afzonderlijk zullen worden toegelicht. Het invullen van Total Return Swaps (TRS) in K201 is in de meeste gevallen, afhankelijk van de contractvoorwaarden, equivalent aan het invullen van forwards. Het invullen van Total Return Swaps wordt om die reden dan ook niet expliciet toegelicht. Forwards Het invullen van forwards in K201 komt ook sterk overeen met het invullen van een renteswap met het verschil dat de positie in de obligatie met vaste rente is vervangen door een positie in de onderliggende grondstoffen. De marktwaarde van het forward contract wordt ingevuld op regel 7.1 in de tweede of tiende kolom (tenzij er sprake is van forwards op andere assets; deze worden op de betreffende regel gerapporteerd). De delta equivalenten van een dergelijke positie is gelijk aan de spotprijs prijs maal de notional van het contract. Het rho equivalent is het verschil tussen de marktwaarde en het delta equivalent. Dit komt overeen met de contant gemaakte waarde van de notional maal de uitoefenprijs van het forward contract. Hiermee is het aangaan van een forward contract in feite niets anders dan het kopen van de onderliggende grondstoffen met een lening ter grootte van de uitoefenprijs met vaste rente. Hieruit volgt ook de analogie met receiver swaps waar een korte lening tegen variabele rente wordt aangegaan (floating leg) om de aankoop van een obligatie met langere looptijd en vaste rente (fixed leg) te financieren. Voorbeeld 7: Forwards Als voorbeeld willen we €15 miljoen investeren in goud. Hiervoor maken we €15 miljoen cash vrij voor onder andere de collateral verplichtingen. Als we het restant van de €15 miljoen dat niet gebruikt wordt voor de margin verplichtingen in andere assets beleggen is er sprake van leverage, omdat met minder dan €15 miljoen toch een exposure van €15 miljoen naar goud wordt opgebouwd. Voor de totale exposure sluiten we 100 forward contracten op 100 troy ounce per contract af. Bij het aangaan van het contract is de forward prijs €1575 per troy ounce, terwijl de spotprijs van goud €1500 is. De marktwaarde bij het aangaan van het contract is uiteraard nul en dit komt in de tweede kolom op regel 7.1 onder commodities. De delta equivalenten van deze positie zijn 100 contracten X €1500 (spotprijs) X 100 en zijn gelijk aan de €15 miljoen exposure. Dit wordt ook gerapporteerd op regel 7.1, maar dan in de derde of elfde kolom. Het rho equivalent in kolom drie of elf op regel 8.3 bij overige liquide middelen is het verschil tussen de marktwaarde en de delta equivalenten: €0 - €15 = -€15 miljoen. De cash die aangehouden wordt voor de contracten van samen ook €15 miljoen wordt gerapporteerd in de eerste overige liquide middelen op regel 8.3. Als de resterende cash niet achter de hand wordt gehouden, maar wordt geïnvesteerd (en er dus sprake is van leverage), dan wordt deze investering gerapporteerd onder de betreffende categorie waar in geïnvesteerd is. In K201 ziet de positie in goud er als volgt uit: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 113 Categorie in miljoenen € 7.1 Commodities 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 15 15 -15 0 0 15 Stel nu dat de goudprijs met 10% is gestegen tot €1650 en dat de prijs van de forward daardoor is toegenomen tot €1700 (naast de stijging van de goudprijs is ook de rente gedaald). De waarde van één forward contract is nu €12.132. De 100 contracten samen hebben nu een marktwaarde van €1,2 miljoen die in de tweede of tiende kolom op regel 7.1 wordt gerapporteerd. De delta equivalenten op dezelfde regel in de derde of elf kolom zijn nu 100 contracten X €1650 X 100 is €16,5 miljoen exposure. Het rho equivalent op regel 8.3 is het verschil tussen de marktwaarde en de delta equivalenten: €1,2 - €16,5 = -€15,3 miljoen. Door de renteverandering is ook de waarde van de lening waarmee exposure naar goud is gekocht in waarde veranderd. K201 wordt nu op de volgende manier ingevuld: Categorie in miljoenen € 7.1 Commodities 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 16,5 16,5 -15,3 -0,3 1,2 15 Futures De behandeling van futures is analoog aan de behandeling van de forwards met enkele kleine verschillen veroorzaakt door de daily settlement van de futures contracten. De belangrijkste consequentie is dat de spotprijs geen rol speelt bij het invullen. De delta exposure van de futures positie is de notional maal de futures prijs. Aangezien veranderingen van de futures prijs direct worden verrekend via de margin account onder kortlopende vorderingen op banken is de marktwaarde van de futures positie altijd nul. Het rho equivalent is daarmee altijd gelijk aan minus het delta equivalent. Als er geen sprake is van leverage dan zijn de kortlopende vordering op banken altijd gelijk aan de delta equivalenten; de waarde van de futures contracten wordt volledig gereflecteerd in de cash positie onder kortlopende vorderingen op banken. Voorbeeld 8: Futures Als we via futures €15 miljoen exposure naar goud willen bij een futures prijs van €1500 (de spotprijs is niet van belang) dan gaan we 100 futures contracten op 100 troy ounce per contract aan. De €15 miljoen cash die we hiervoor vrij maken rapporteren we onder kortlopende vorderingen op banken; tenzij we deze niet alleen voor de margin verplichting beschikbaar maken, maar een gedeelte ervan in andere assets investeren. In dat geval is er sprake van leverage en dient de investering van de cash onder de betreffende categorie inzichtelijk te worden gemaakt. De marktwaarde bij het aangaan van het contract is uiteraard nul en dit komt in de tweede of tiende kolom op regel 7.1 onder commodities. De delta equivalenten van deze positie zijn 100 contracten X €1500 (futures prijs) X 100 en gelijk aan de €15 miljoen exposure. Het rho equivalent in kolom drie of elf op regel 8.3 bij overige liquide middelen is het verschil tussen de marktwaarde en de delta equivalenten: €0 - €15 = €15 miljoen. Het geld op de margin account en de resterende cash die aangehouden wordt voor de contracten van samen ook €15 miljoen wordt gerapporteerd in de eerste of negende kolom onder overige liquide middelen op regel 8.3. In K201 ziet de positie in goud er als volgt uit: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 114 Categorie in miljoenen € 7.1 Commodities 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 15 15 -15 0 0 15 Stel nu dat de futures prijs met 10% is gestegen tot €1650. De 100 contracten samen zijn nu met €1,5 miljoen in waarde gestegen. Deze waardestijging wordt bijgeschreven op de margin account en wordt daarmee gerapporteerd onder overige liquide middelen op regel 8.3. Deze komt samen met de al aanwezige cash van €15 miljoen uit op totaal €16,5 miljoen. De marktwaarde van het contract is hiermee direct verrekend waardoor de marktwaarde van de commodities op regel 7.1 in de tweede of tiende kolom nul blijft. De delta equivalenten op dezelfde regel in de derde of elfde kolom zijn nu 100 contracten X €1650 X 100 is €16,5 miljoen exposure. Het rho equivalent op regel 8.3 is het verschil tussen de marktwaarde en de delta equivalenten: €0 - €16,5 = -€16,5 miljoen, oftewel minus €16,5 miljoen. K201 wordt nu als volgt ingevuld: Categorie in miljoenen € 7.1 Commodities 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 0 16,5 16,5 -16,5 0 16,5 Stel dat in voorgaande voorbeelden de margin verplichting 25% van de notional van de contracten is en de overige 75% van de cash of het cash collateral herbelegd wordt, dan dient deze herbelegging ook als afzonderlijke belegging op de regel van de betreffende categorie gerapporteerd te worden. Als voorbeeld voor de herbelegging investeren we de 75% in bedrijfsobligaties. In dat geval rapporteren we 25% van de €15 miljoen als marginverplichtingen in de eerste kolom onder kortlopende vorderingen op banken en het restant van de €15 miljoen in de eerste kolom onder credits. De delta en rho equivalenten van de forwards of de futures blijven ongewijzigd op €15 miljoen. K201 ziet er bij deze herbelegging als volgt uit: Categorie in miljoenen € 5.4 Credits 7.1 Commodities 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 11,25 11,25 0 3,75 15 15 -15 -11,25 Op deze manier komt de balansverlenging als gevolg van de herbelegging duidelijk naar voren, omdat de totale exposures van €15 miljoen belegging uitkomt op een totale exposure van €26,3 miljoen; €11,3 miljoen exposure naar credits plus €15 miljoen exposure naar commodities. Structured notes Een structured note heeft vaak het risicokarakter van een obligatie en een derivaat. Als voorbeeld nemen we een structured note afgesloten met een investment bank met een Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 115 hoofdsom van €10 miljoen die op de einddatum de hoofdsom maal het rendement op een commoditiy index uitbetaalt. Tot de vervaldatum betaalt de investment bank jaarlijks 3 procent over de hoofdsom. Deze structured note is een combinatie van een obligatie met hoofdsom €10 miljoen uitgegeven door de investment bank en een commodity forward met een hoofdsom van €10 miljoen. De marktwaarde van de (vergelijkbare) obligatie is €9 miljoen en initieel is de marktwaarde van de commodity forward nul. De K201-rapportage ziet er in deze situatie als volgt uit: Categorie in miljoenen € 5.4 Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 Credits 7.1 Commodities 8.3 Ov. liq. middelen 9 9 0 0 10 10 -10 -10 Stel nu dat de credit spread van de investment bank oploopt en de marktwaarde van de (vergelijkbare) obligatie daalt tot €8 miljoen. Veronderstel ook dat daarnaast de commodity index met 50 procent is gestegen, waardoor de marktwaarde van de forward toeneemt tot €5 miljoen. De rapportage ziet er in deze situatie als volgt uit: Categorie in miljoenen € 5.4 Credits 7.1 Commodities 8.3 Ov. liq. middelen Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 5 10 10 -10 -10 8 8 0 Vraag 10.1: Valutaderivaten Bij valutaderivaten worden zowel de delta als de rho equivalenten op regel 10.1 onder currency overlay gerapporteerd. De marktwaarde van de valutaderivaten worden in kolom twee of tien ingevuld. Aangezien zowel de delta en rho equivalenten in de derde of elfde kolom op dezelfde regel worden ingevuld is het bedrag in deze kolom gelijk aan de marktwaarde van de valutaderivaten in de tweede of tiende kolom. De invulling van valutaderivaten in K201 is dus geheel onafhankelijk van de looptijd, valuta, notional etc.; enkel de marktwaarde hoeft bekend te zijn. Voor het toepassen van de valutaschokken in staat K204 is deze informatie wel nodig. Als de marktwaarde van de valutaderivaten van de mandaatbeleggingen (of de valuta-overlay op portefeuilleniveau) €10 miljoen is, dan wordt dat als volgt gerapporteerd in K201: Categorie in miljoenen € 10.1 Mandaat | Overlay MW ex. der MW der δ/ρ eq. Exp. 01 | 09 02 | 10 03 | 11 04 | 12 0 10 10 10 currency overlay Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 116 Kolom 4 & 12: Exposure De kolommen vier en twaalf betreffen de totale exposure van de beleggingen. Dit is in veel gevallen de optelsom van respectievelijk kolommen één en drie of kolommen negen en elf. De totale exposure van de beleggingen op een regel wordt immers gevormd door de marktwaarde exclusief derivaten en de delta-gevoeligheden van de beleggingen op de betreffende regel. De additionele exposure als gevolg van leverage door het aangaan van leningen binnen mandaat- of overlay-beleggingen dient ook gerapporteerd te worden. Ook hier is het look-through principe van toepassing. Voorbeeld exposure We beschrijven twee voorbeeldsituaties voor een indirecte vastgoedbelegging en een belegging in een private equity fund of fund. Als voorbeeld nemen we een deelneming in een vastgoedfonds ter waarde van €50 miljoen. Dit vastgoedfonds gaat een lening aan bij een externe financier ter waarde van €50 miljoen. Hiermee blijft de totale waarde van de deelneming onveranderd, maar is de gevoeligheid van de waarde van de deelneming verdubbeld tot €100 miljoen. Een restant van €450 miljoen wordt belegd in staatsobligaties. De marktwaarde van de vastgoedbelegging van €50 miljoen wordt gerapporteerd in kolom één op regel 2.3 onder indirect niet-beursgenoteerd vastgoed. De totale exposure naar vastgoed van het mandaat bedraagt €100 miljoen; deze wordt op dezelfde regel in kolom vier gerapporteerd. De additionele exposure van €50 miljoen als gevolg van de externe financiering in het mandaat wordt als minus €50 miljoen gerapporteerd in kolom vier op regel 8.3 onder overige liquide middelen. De rapportage in K201 ziet er nu als volgt uit: Categorie in miljoenen € 2.3 Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 ind vastg niet-gnt 50 100 5.1 Staatsobligaties 450 8.3 Ov. liq. middelen 11.1 Totaal 11.2 Rente-afdekking Feit % 05 Wegingen Norm Norm Norm % % % (min) (max) 06 07 08 Overlay beleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 09 10 11 12 Totaal beleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 20 10 5 15 50 100 450 90 90 85 95 450 450 -50 -10 500 500 100 450 450 -50 100 500 500 450 450 Een ander voorbeeld is een private equity fund of fund belegging ter waarde van €50 miljoen. Middels een lening van €50 miljoen wordt het beschikbaar vermogen van dit fonds om te beleggen in private equity funds verhoogd tot €100 miljoen. Het private equity fund of fund commit vervolgens €25 miljoen aan vier private equity funds. Twee van deze private equity funds gaan vervolgens ook zelf weer leningen aan ter grootte van €25 miljoen. Hiermee wordt met de inleg van €50 miljoen een totaal exposure naar private equity aangegaan van €150 miljoen. Oftewel, in totaal is er sprake van €100 miljoen exposure door externe financiering. Merk hierbij op dat de leverage binnen de bedrijven niet worden meegenomen om de totale exposure te bepalen, net zoals dit bij beursgenoteerde aandelen niet het geval is. De leverage binnen de bedrijven leidt mogelijk wel tot additionele risico’s. Deze private equity fund of fund belegging dient als volgt gerapporteerd te worden in K201: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 117 Categorie in miljoenen € Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 Totaal beleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 4.1 Private Equity 50 150 30 10 5 15 50 150 5.1 Staatsobligaties 450 450 90 90 85 95 450 450 8.3 Ov. liq. middelen -100 -20 11.1 Totaal 500 500 100 11.2 Rente-afdekking 450 450 -100 100 500 500 450 450 Kolom 6 t/m 8: Normwegingen en bandbreedtes In de kolom zes, zeven en acht worden achtereenvolgens de normwegingen én de ondergrens en de bovengrens van deze normwegingen gerapporteerd. Deze normwegingen en begrenzingen dienen overeen te komen met de normwegingen zoals die in de ABTN gehanteerd worden. Een afwijking tussen de normweging in de ABTN en in staat K201 kan echter ontstaan als er sprake is van Liabity Driven Investments (LDI) beleggingen (zoals onder meer Long Duration Overlay) die onder de overlay-beleggingen worden gerapporteerd (zie pagina 123 voor een nadere toelichting). Voor het invullen van de normwegingen en de bandbreedtes is een scherp beeld van het strategische beleggingsbeleid en begrenzingen binnen mandaten en fondsbeleggingen vereist. Als er sprake is van een mandaat- of fondsbelegging die in meerdere subcategorieën belegt, waar voor de subcategorieën normwegingen en begrenzingen beschikbaar zijn, dan worden deze doorvertaald naar normwegingen en bandbreedtes voor de subcategorieën in K201. Als voorbeeld nemen we een fonds dat 50 procent alloceert naar vastrentende waarden en 50 procent naar aandelen ontwikkelde markten van een totale portefeuille van €200 miljoen. De bandbreedte om deze normwegingen zijn plus en min 10 procent, oftewel tussen 40 en 60 procent. Het vastrentende waarden mandaat heeft een normweging van 60 procent naar staatsobligaties en 40 procent naar credits. In het mandaat zijn bandbreedtes gesteld aan de beleggingen in het vastrentende waarden mandaat van plus of min 10 procentpunt. Dit betekent voor de ondergrens dat van de minimale allocatie van 40 procent minimaal 50 procent naar staatsobligaties en minimaal 30 procent naar credits wordt gealloceerd. Dit betekent een ondergrens voor de beleggingen in staatsobligaties van 40 procent maal 50 procent is 20 procent. De ondergrens voor de beleggingen in credits komt volgens de overeenkomstige berekening uit op 12 procent. De bovengrens van de allocatie naar staatsobligaties komt uit op 42 procent: 60 procent allocatie naar vastrentende waarden maal 70 procent allocatie naar staatsobligaties binnen het mandaat. De bovengrens voor de beleggingen in credits bedraagt 30 procent als deze berekening voor credits wordt toegepast. K201 ziet er in deze situatie als volgt uit: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 118 Categorie in miljoenen € Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 Totaal beleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 3.1 Aandelen mature 100 100 50 50 40 60 100 100 3.3 Totaal aandelen 100 100 50 50 40 60 100 100 5.1 Staatsobligaties 60 60 30 30 20 42 60 60 5.4 Credits 40 40 20 20 12 30 40 40 40 60 100 100 200 200 100 100 5.6 Totaal VRW 100 100 50 50 11.1 Totaal 200 200 100 100 11.2 Rente-afdekking 100 100 Als er binnen het vastrentende waarden mandaat geen expliciete begrenzingen zijn aan de normwegingen van 60 procent staatsobligaties en 40 procent credits, dan behoort een allocatie van nul of honderd procent naar credits of staatsobligaties tot de mogelijkheden binnen het mandaat. Deze situatie in het strategische beleggingsbeleid dient naar voren te komen in de staten en wel als ondergrens van de beleggingen in staatsobligaties van nul procent (40 procent allocatie naar vastrentende waarden met daar binnen een minimale allcotie van nul procent) en om dezelfde reden een ondergrens van nul procent naar credits. De bovengrens voor staatsobligaties en credits bedraagt 60 procent in deze situatie. K201 ziet er bij het ontbreken van begrenzingen binnen het mandaat als volgt uit: Categorie in miljoenen € 3.1 Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 Totaal beleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 Aandelen mature 100 100 50 50 40 60 100 100 3.3 Totaal aandelen 100 100 50 50 40 60 100 100 5.1 Staatsobligaties 60 60 30 30 0 60 60 60 5.4 Credits 40 40 20 20 0 60 40 40 40 60 100 100 200 200 100 100 5.6 Totaal VRW 100 100 50 50 11.1 Totaal 200 200 100 100 11.2 Rente-afdekking 100 100 Feitelijke wegingen die buiten de gerapporteerde bandbreedtes komen, dienen te worden toegelicht in het daarvoor bestemde tekstveld. Als voor de overige categorieën op de regels 8.1 tot en met 8.5 geen normwegingen en begrenzingen beschikbaar zijn, dan hoeven deze vanzelfsprekend ook niet te worden ingevuld. De ABTN dient (de normwegingen en boven- en ondergrenzen van) de beleggingen altijd voldoende te expliciteren, zodat het mogelijk is op basis van die informatie de onderverdeling van de beleggingen en normwegingen én boven- en ondergrenzen in K201 te herleiden. Het is mogelijk dat voor (een gedeelte van) de portefeuille een buy-and-hold strategie van toepassing is waarbij het pensioenfonds er voor heeft gekozen de allocatie niet te herbalanceren. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als er sprake is van minder liquide beleggingen zoals private equity, hedge funds en vastgoed, waar aan- en verkopen niet snel te realiseren zijn. Een buy-and-hold strategie kan echter ook zijn vastgesteld voor andere, liquide categorieën of voor de gehele balans. Als er sprake is van een buy-and-hold Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 119 strategie, dan zijn de onder- en bovengrens gelijk aan de normwegingen. Als voorbeeld voor deze situatie nemen we een pensioenfonds met een allocatie van 20 procent naar indirect, niet-beursgenoteer vastgoed, 30 procent aandelen en 50 procent vastrentende waarden van de totale beleggingen van €100 miljoen. Het strategische beleggingsbeleid schrijft voor dat de allocatie van €20 miljoen naar vastgoed niet actief vergroot of verkleind zal worden. Verder schrijft het beleid voor dat de 50-50 procent allocatie naar vastrentende waarden en zakelijke waarden, aandelen en vastgoed, een bandbreedte heeft van 10 procentpunt. Dit impliceert een begrenzing aan de aandelenbeleggingen van minimaal 20 procent en maximaal 40 procent, want de allocatie van 20 procent naar vastgoed staat vast. In K201 ziet deze situatie er als volgt uit: Categorie in miljoenen € Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 Totaal beleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 2.3 ind vastg niet-gnt 20 20 20 20 20 20 20 20 3.1 Aandelen mature 30 30 30 30 20 40 30 30 5.1 Staatsobligaties 50 50 50 50 40 60 50 50 11.1 Totaal 100 100 100 100 100 100 11.2 Rente-afdekking 50 50 50 50 Stel nu dat in bovenstaand voorbeeld de waarde van de vastgoed beleggingen toeneemt tot €30 miljoen, de waarde van de aandelenbeleggingen zijn toegenomen tot €40 miljoen en de waarde van de staatsobligaties is nog steeds €50 miljoen. In dit geval bedraagt de normweging naar vastgoed 25 procent: €30 miljoen van de totale beleggingen van €120 miljoen. De normweging voor aandelen bedraagt dan ook 25 procent; 50 procent allocatie naar zakelijke waarden minus 25 procent normweging voor vastgoed. De boven- en ondergrens van de aandelenbeleggingen bedragen respectievelijk 15 en 35 procent om de allocatie naar zakelijke waarden te begrenzen tussen 40 en 60 procent. K201 wordt na deze koerswijzigingen als volgt ingevuld: Categorie in miljoenen € Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 Totaal beleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 2.3 ind vastg niet-gnt 30 30 25 25 25 25 30 30 3.1 Aandelen mature 40 40 33 25 15 35 40 40 5.1 Staatsobligaties 50 50 42 50 40 60 50 50 11.1 Totaal 120 120 100 100 120 120 11.2 Rente-afdekking 50 50 50 50 Als in bovenstaand voorbeeld het fonds in tegenstelling tot het strategische beleggingsbeleid besluit €10 miljoen extra vastgoed aan te kopen gefinancierd met de verkoop van €10 miljoen staatsobligaties, dan blijven de normwegingen en begrenzingen onveranderd. Deze reflecteren immers het strategische beleggingsbeleid dat uitgevoerd zou moeten zien; het feit dat het fonds afwijkt van dit beleid komt nu op de volgende manier naar voren in K201: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 120 Categorie in miljoenen € Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 Totaal beleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 2.3 ind vastg niet-gnt 40 40 33 25 25 25 40 40 3.1 Aandelen mature 40 40 33 25 15 35 40 40 40 60 5.1 Staatsobligaties 40 40 33 50 11.1 Totaal 120 120 100 100 11.2 Rente-afdekking 40 40 40 40 120 120 40 40 De feitelijke wegingen worden bepaald door de totale exposure in kolom vier te delen door de som van de totale exposures in kolom vier op regel 11.1. Als de normwegingen in de ABTN niet op basis zijn van de totale exposures zoals deze in K201 worden bepaald, dan wijken de feitelijke wegingen als gevolg van leverage mogelijk af van de gerapporteerde normwegingen. Ook deze afwijking dient toegelicht te worden in het toelichtingenveld. DNB hanteert intern zowel de feitelijke weging zoals die in K201 zichtbaar wordt gemaakt als de feitelijke weging exclusief de leverage effecten van het aangaan van additionele leningen. Producten aangehouden ter afdekking van het renterisico Als voorbeeld voor het invullen van regel 11.2 rente-afdekking nemen we een pensioenfonds dat het belegd vermogen van €500 miljoen voor 20 procent in aandelen belegt, 50 procent in staatsobligaties, 10 procent in hypotheken en 20 procent in bedrijfsobligaties. De €250 miljoen exposure naar staatsobligaties wordt gerealiseerd door €150 miljoen staatsobligaties te kopen én voor €100 miljoen cash aan te houden en hiermee voor €100 miljoen exposure renteswaps aan te gaan. De €100 miljoen cash aangehouden voor de exposure naar staatsobligaties middels swaps wordt gerapporteerd in kolom 1 op regel 8.3 De €300 miljoen exposure naar staatsobligaties en hypotheken worden volledig aangehouden ter afdekking van het renterisico (bijvoorbeeld in de match portefeuille). De beleggingen in bedrijfsobligaties bestaan uit twee mandaten; één mandaat van €50 miljoen draagt bij aan de rente-afdekking (in de match portefeuille) en het andere mandaat wordt niet aangehouden voor de rente-afdekking (maar valt bijvoorbeeld in de return portefeuille). Hiermee bedraagt de marktwaarde van de mandaatbeleggingen die aangehouden worden voor de renteafdekking €250 miljoen (€150 miljoen staatsobligaties, €50 miljoen hypotheken en €50 miljoen credits). Het delta equivalent van €100 miljoen van de swaps voor de exposure naar staatsobligaties draagt ook bij aan de rente-afdekking en wordt ook op regel 11.2 opgeteld. Hiermee komt de totale exposure van de mandaatbeleggingen aangehouden voor de afdekking van het renterisico op €350 miljoen. De beleggingen op regel 8.3 worden niet meegeteld bij het bepalen van de producten aangehouden ter afdekking van het renterisico. Aanvullend heeft het fonds in de overlay voor €150 miljoen renteswaps afgesloten om de afdekking van het renterisico te vergroten. De exposure van €150 miljoen die hieruit voortvloeit telt volledig mee voor de rente-afdekking en wordt ook op regel 11.2 gerapporteerd. Ook binnen de overlay beleggingen worden de exposures op regel 8.3 niet opgeteld bij de producten aangehouden voor afdekking van het renterisico. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 121 Categorie in miljoenen € Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 3.1 Aandelen mature 100 5.1 Staatsobligaties 150 5.3 Hypotheken 5.4 Credits Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 100 20 20 15 25 250 50 50 45 55 50 50 10 10 5 100 100 20 20 15 0 8.3 Ov. liq. middelen 100 0 11.1 Totaal 500 11.2 Rente-afdekking 250 100 -100 0 0 0 500 0 100 350 100 0 0 100 150 0 250 400 10 50 0 0 50 25 100 0 0 100 -150 100 0 -250 -150 0 0 100 100 Totaal beleggingen MV Mv δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 150 -150 150 0 0 0 500 0 0 500 0 150 150 250 0 250 500 De voorbeelden in de volgende sectie over de uitsplitsing van de beleggingen over mandaat en overlay laten zien op welke wijze in andere, regelmatig voorkomende situaties regel 11.2 over de rente-afdekking ingevuld dient te worden. Verschil tussen én uitsplitsing van mandaat en overlay beleggingen Een van de doelen van K201 is inzicht te verkrijgen in de mate van uitvoering van het strategische beleggingsbeleid. Hiervoor wordt in K201 de feitelijke allocatie vergeleken met de strategische normwegingen. Deze feitelijke allocatie in kolom 5 in K201 is op basis van de exposure van de beleggingen inclusief derivaten. De exposure van de derivaten die gebruikt worden in de overlay voor bijvoorbeeld de afdekking van het rente- en/of aandelenrisico kan de feitelijke weging doen afwijken van de normwegingen als de strategische normwegingen (i) zijn gebaseerd op de marktwaardes van de beleggingen en (ii) de normwegingen exclusief de marktwaarde en/of exposure van de overlaybeleggingen zijn. Als er sprake is van normwegingen op basis van exposures dan worden alle beleggingen onder mandaatbeleggingen gerapporteerd. Bij de afweging of beleggingen onder mandaat of overlay beleggingen gerapporteerd moeten worden dient gekeken te worden of de strategische norm overeenkomt met de feitelijke exposure bij de invulling van het strategische beleggingsbeleid. De marktwaarde van een belegging in LDI-achtige fondsen of mandaten komt meestal niet overeen met de exposure; immers er is extra exposure ter afdekking van het renterisico. Dergelijke mandaten worden dan ook onder overlay beleggingen gerapporteerd. Als een fonds of mandaat leningen bevat om extra exposure te genereren, zoals bij vastgoed en private equity voorkomt, dan vallen deze nog wel onder mandaatbeleggingen. De voorbeelden in de volgende subsecties beschrijven hoe in de meest voorkomende situaties de afweging tussen mandaat en overlay beleggingen gemaakt dient te worden. Als uitgangspunt voor de voorbeelden nemen we een pensioenfonds met een belegd vermogen van €200 miljoen. Het strategische beleid schrijft voor dat 50 procent van de beleggingen wordt gealloceerd naar aandelen en 50 procent naar staatsobligaties. Deze beleggingen worden geherbalanceerd op het moment dat de feitelijke weging meer dan 5 procent afwijkt van de strategische allocatie. Geen overlay beleggingen Als het pensioenfonds geen gebruik maakt van overlay beleggingen, dan wordt vraag 1.1 met nee beantwoord. Kolommen negen tot en met twaalf blijven verborgen. De beleggingen van het voorbeeldfonds zonder overlay beleggingen dat 50 procent van het belegd vermogen van €200 miljoen in aandelen ontwikkelde markten belegt en de overige 50 procent in staatsobligaties worden als volgt gerapporteerd: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 122 Categorie in miljoenen € Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Feit % 05 Wegingen Norm Norm Norm % % % (min) (max) 06 07 08 Overlay beleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 09 10 11 12 Totaal beleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 3.1 Aandelen mature 100 100 50 50 45 55 100 100 5.1 Staatsobligaties 100 100 50 50 45 55 100 100 11.1 Totaal 200 200 100 100 200 200 11.2 Rente-afdekking 100 100 100 100 Geen overlay beleggingen, derivaten in de mandaatbeleggingen Stel dat het pensioenfonds uit bovenstaand voorbeeld de exposure naar staabsobligaties voor 50 procent aangaat via renteswaps. In dat geval is €50 miljoen direct geïnvesteerd in staatsobligaties en is €50 miljoen cash omgezet middels renteswaps in exposure naar staatsobligaties. Allereerst kan vraag 1.1 met nee worden beantwoord, omdat geen sprake is van overlay beleggingen. Kolommen negen tot en met twaalf blijven verborgen. De €50 miljoen aan cash wordt gerapporteerd in kolom 1 op regel 8.3 onder overige liquide middelen. Bij het aangaan van de renteswaps hebben deze over het algemeen een marktwaarde van €0 miljoen. Dit wordt ingevuld in kolom 2 op regel 5.1 onder staatsobligaties De €50 miljoen exposure van de renteswaps wordt gerapporteerd in kolom 3 op regel 5.1 onder staatsobligaties. Het rho equivalent van de renteswaps van -€50 miljoen wordt gerapporteerd in kolom 3 op regel 8.3 onder overige liquide middelen. De volledige exposure naar staatsobligaties van zowel de renteswaps als de fysieke staatsobligaties telt mee voor de rente-afdekking, waarbij de beleggingen op regel 8.3 onder overige liquide middelen niet worden meegeteld bij de rente-afdekking. K201 ziet er in deze situatie als volgt uit: Categorie in miljoenen € 3.1 Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Aandelen mature 100 5.1 Staatsobligaties 50 0 8.3 Ov. liq. middelen 50 0 11.1 Totaal 200 11.2 Rente-afdekking 50 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 Totaal beleggingen MV Mv δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 100 50 50 45 55 100 0 50 100 50 50 45 55 50 -50 0 0 0 0 0 50 200 100 100 50 100 0 100 0 50 100 0 -50 0 200 0 0 200 50 0 50 100 LDI-achtige beleggingen Pensioenfondsen hebben de mogelijkheid om via LDI-achtige mandaten (een deel van) de rente-afdekking in te regelen. Stel dat het pensioenfonds uit de voorgaande voorbeelden naast een allocatie van 25 procent in staatsobligaties kiest voor een LDI mandaat ter grootte van 25 procent van de balans. Dit LDI mandaat draagt zorg voor een rente-afdekking van 100 procent, met in acht name van de 25 procent allocatie naar staatsobligaties. De 25 procent allocatie naar staatsobligaties mag variëren tussen 20 procent en 30 procent van de balans. Het LDI mandaat heeft meer exposure dan 25 procent om tot 100 procent afdekking van het renterisico te komen. Om deze reden vallen de beleggingen van het LDI mandaat onder overlay beleggingen. Het LDI mandaat wordt ingevuld met €25 miljoen staatsobligaties en €25 miljoen cash. Deze cash wordt gebruikt om middels renteswaps tot 100 procent rente-afdekking te komen. Het LDI mandaat gaat renteswaps aan met een notional van €125 miljoen en een initiële marktwaarde van €0 miljoen. De vraag 1.1 of er sprake is van overlay beleggingen wordt in dit geval beantwoord met ja. De normwegingen voor de beleggingen dienen nu aangepast te worden aan de situatie waar het LDI mandaat niet langer meetelt bij Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 123 de mandaatbeleggingen. Dit betekent dat de normwegingen voor de €150 miljoen aan beleggingen die niet onder het LDI mandaat vallen aangepast moeten worden. De oorspronkelijke normwegingen van 25 procent naar de staatsobligaties buiten het LDI mandaat en 50 procent naar aandelen worden opgeschaald tot 100 procent. Dit betekent dat de normweging naar staatsobligaties uitkomt op 33 procent (25 procent van 75 procent) en 67 procent normweging naar aandelen (50 procent van 75 procent). De boven- en onderwegingen worden op soortgelijke wijze aangepast. Al deze beleggingen worden als volgt gerapporteerd in K201: Categorie in miljoenen € Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 3.1 Aandelen mature 100 100 67 67 60 73 5.1 Staatsobligaties 50 50 33 33 27 40 8.3 Ov. liq. middelen 11.1 Totaal 150 150 11.2 Rente-afdekking 50 50 100 100 Totaal beleggingen MV Mv δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 100 0 0 100 25 0 125 150 75 0 125 200 25 0 -125 -100 25 0 -125 -100 50 0 0 50 200 0 0 200 25 0 125 150 75 0 125 200 Rente swap-overlay Stel dat het pensioenfonds uit de uitgangssituatie, buiten eventuele derivaten in de mandaatbeleggingen, daarnaast streeft naar een totale rente-afdekking van 75%. Daarvoor maakt het gebruik van renteswaps met een notional van €50 miljoen, een initiële marktwaarde van €0, een delta equivalent van €50 miljoen en (daarmee) een rho equivalent van minus €50 miljoen. Allereerst wordt vraag 1.1 met ja beantwoord. De kolommen negen tot en met twaalf komen nu beschikbaar om in te vullen. Deze situatie wordt als volgt gerapporteerd in staat K201: Categorie in miljoenen € Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 3.1 Aandelen mature 100 100 50 50 45 55 5.1 Staatsobligaties 100 100 50 50 45 55 8.3 Ov. liq. middelen 11.1 Totaal 200 200 11.2 Rente-afdekking 100 100 100 100 Totaal beleggingen MV Mv δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 100 0 50 50 100 0 50 150 0 -50 -50 0 0 -50 -50 0 0 0 200 0 0 200 0 50 50 100 0 50 150 Als voorbeeld voor het invullen van een match en return portefeuille nemen we een pensioenfonds met een match portefeuille die een omvang heeft van 80 procent van de technische voorzieningen met een bandbreedte van plus en min 10 procentpunt. Deze match portefeuille bestaat voor de helft uit staatsobligaties en voor de ander helft uit een LDImandaat. De return portefeuille bestaat volledig uit aandelen. Bij een belegd vermogen van €120 miljoen, technische voorzieningen van €100 miljoen en dus een dekkingsgraad van 120 124 100 0 Match en return portefeuille Het is nadrukkelijk niet de bedoeling volledige match portefeuilles te rapporteren onder de overlay beleggingen wanneer er sprake is van een beleggingsbeleid met een match en return portefeuille. Enkel de LDI-achtige beleggingen in de match portefeuille en de overlay worden onder overlay gerapporteerd. Elk LDI mandaat (binnen de match portefeuille) dat gebuik maakt van leverage wordt onder overlay gerapporteerd.. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 0 procent betekent dit een normweging van 33 procent naar staatsobligaties; 50 procent van 80 procent van 120 procent (de dekkingsgraad, om de 80 procent ten opzichte van de technische voorzieningen te vertalen naar een percentage ten opzichte van de totale beleggingen). De allocatie naar het LDI-mandaat komt op gelijke wijze ook uit op 33 procent ten opzichte van de totale beleggingen. De return portefeuille is het restant van de beleggingen dat overblijft na de allocatie naar de match portefeuille: 33 procent allocatie naar aandelen. Binnen het LDI-mandaat is geen sprake van leverage; maar er wordt gebruik gemaakt van €40 miljoen cash in combinatie met €40 miljoen renteswaps om de rentegevoeligheid te vergroten. In dit geval kunnen de match en return portefeuille beiden gewoon onder de mandaatbeleggingen in K201 gerapporteerd worden: Categorie in miljoenen € 3.1 Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Aandelen mature 40 5.1 Staatsobligaties 40 8.3 Ov. liq. middelen 40 11.1 Totaal 120 11.2 Rente-afdekking 40 0 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 Totaal beleggingen MV Mv δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 40 33 33 25 42 40 40 80 67 67 58 75 40 -40 0 0 0 0 0 40 0 0 120 100 100 0 40 80 40 0 40 80 -40 0 120 40 120 0 40 80 Als het LDI mandaat binnen de match portefeuille wel leverage toestaat om bijvoorbeeld tot 100 procent rente-afdekking te komen door renteswaps met een notional van €60 miljoen aan te gaan, dan wordt alleen het LDI mandaat onder overlay gerapporteerd. De normweging van de staatsobligaties binnen de match portefeuille en de normwegingen van de aandelen in de return portefeuille worden aangepast voor het feit dat de €40 miljoen LDIbeleggingen van de totale €120 miljoen niet langer tot de mandaatbeleggingen behoren. De normweging naar aandelen komt uit op 50 procent; 33 procent van 67 procent (67 procent van de totale beleggingen zijn mandaatbeleggingen; immers 33 procent, €40 miljoen van de totale beleggingen €120 miljoen, wordt onder overlay gerapporteerd). De normweging voor de staatsobligaties komt ook uit op 50 procent; 33 procent van 67 procent. Bij deze invulling van de match- en return portefeuille ziet K201 er als volgt uit: Categorie in miljoenen € 3.1 Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 Totaal beleggingen MV Mv δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 Aandelen mature 40 40 50 50 40 60 5.1 Staatsobligaties 40 40 50 50 40 60 0 0 60 60 8.3 Ov. liq. middelen 0 0 0 0 40 0 -60 -20 40 11.1 Totaal 80 0 0 80 100 100 40 0 0 40 120 11.2 Rente-afdekking 40 0 0 40 0 0 60 60 40 40 40 40 0 -60 125 100 -20 120 0 Normwegingen op exposure basis Een uitzondering is als de normwegingen niet gebaseerd zijn op de marktwaarde van de beleggingen, maar op de exposure van de beleggingen. In dat geval wordt vraag 1.1. met nee beantwoord en blijven kolommen negen tot en met twaalf verborgen. Als voorbeeld nemen we een pensioenfonds dat een exposure naar vastrentende waarden (staatsobligaties) nastreeft van 75 procent van de beleggingen en een exposure naar aandelen van 50 procent van de totale beleggingen. Beide allocaties zijn met een bandbreedte van plus of min 5 procent. De additionele exposure naar vastrentende waarden Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 60 60 100 wordt opgebouwd middels renteswaps. Concreet betekent dit dat €100 miljoen aandelen en €100 miljoen staatsobligaties op de balans staan. Daarnaast zijn renteswaps aangegaan met een notional van €50 miljoen en een initiële marktwaarde van €0 miljoen om de exposure naar vastrentende waarden te verhogen tot 75 procent van de totale beleggingen. De normwegingen tellen in deze situatie op tot 125 procent; het overschot van 25 procent wordt als minus 25 procent gerapporteerd in kolom 6, normweging, op regel 8.3 onder overige liquide middelen. De feitelijke en normweging van de overige liquide middelen op regel 8.3 geven de impliciete balansverlenging aan. In staat K201 wordt als volgt gerapporteerd: Categorie in miljoenen € Mandaatbeleggingen MW MW δ/ρ ex. Exp. der eq. der 01 02 03 04 3.1 Aandelen mature 100 5.1 Staatsobligaties 100 8.3 Ov. liq. middelen 100 Wegingen Overlay beleggingen Norm Norm MW Feit Norm MW δ/ρ % % ex. Exp. % % der eq. (min) (max) der 05 06 07 08 09 10 11 12 50 50 45 Totaal beleggingen MV Mv δ/ρ ex. Exp. der eq. der 13 14 15 16 55 100 0 0 100 50 150 75 75 70 80 100 0 50 150 -50 -50 -25 -25 -15 -35 0 0 -50 -50 100 100 200 0 0 200 100 0 50 150 11.1 Totaal 200 0 200 11.2 Rente-afdekking 100 50 150 Currency overlay De valuta-afdekking binnen de mandaat- en fondsbeleggingen worden gerapporteerd op regel 10.1 in de kolommen één tot en met vier. De beleggingen voor de valuta-afdekking van het (resterende) valutarisico op balansniveau worden op regel 10.1 gerapporteerd in de kolommen negen tot en met twaalf onder de overlay beleggingen. Vraag 1.1 dient dus ook met ja te worden beantwoord als enkel sprake is van een valuta-overlay. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 126 K202 Beleggingen voor risico fonds, Valuta In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen met technische voorzieningen voor risico van het pensioenfonds Elk kwartaal Eerste kwartaal 2012 31 december 2012 Vraag 2.1 t/m 2.21 Deze staat heeft uitsluitend betrekking op beleggingen voor risico van het fonds. Om inzicht te verkrijgen in de mogelijke exposure naar valutarisico wordt de waarde van de beleggingen in euro en niet-euro-valuta opgevraagd. Het betreft de waarde van de beleggingen exclusief derivaten. De totale beleggingen van zowel de mandaat- als overlaybeleggingen exclusief derivaten dienen uitgesplitst te worden in euro en niet-euro beleggingen voor de verschillende hoofdcategorieën. De niet-euro beleggingen worden wel in euro’s gerapporteerd tegen de op de kwartaal ultimo geldende wisselkoers. De optelling van de euro en niet-euro beleggingen exclusief derivaten dient per hoofdcategorie overeen te komen met de totalen per hoofdcategorie in staat K201 in kolom 13. Directe beleggingen in fysieke grondstoffen, die in K201 in de eerste kolom op regel 7.1 zijn gerapporteerd worden altijd als Euro beleggingen gerapporteerd. Vraag 3.1: Toelichting Dit is een vrij invulbaar veld om noodzakelijke verduidelijkingen in aan te geven. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 127 K203 Beleggingen voor risico fonds, vastrentende waarden In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen met technische voorzieningen voor risico van het pensioenfonds Elk kwartaal Eerste kwartaal 2009 1 maart 2011 Inleiding Deze kwartaalstaat geeft een specificatie van de portefeuille vastrentende waarden naar risicoklasse. Deze specificatie wordt alleen gevraagd voor vastrentende waarden voor risico van het fonds van zowel de mandaat- als de overlaybeleggingen. Op deze manier kan een inschatting worden gemaakt van de kredietwaardigheid van de vermogenstitels. Daarnaast rapporteert het fonds voor deze portefeuille ook de modified duration zowel inclusief als exclusief derivaten. Toelichting Vraag 1.1 t/m vraag 1.6: Credit rating klasse Er is aansluiting gezocht bij algemeen aanvaarde indelingen (zie onderstaande tabel). Er wordt een aparte opsplitsing gevraagd van AAA t/m BBB, alles lager dan BBB wordt getotaliseerd gerapporteerd. Bij beleggingen waarvan de rating niet bekend is, zal het fonds zoveel mogelijk een adequate inschatting moeten maken. Slechts indien dit niet mogelijk blijkt, kunnen beleggingen worden gerapporteerd in de categorie ‘Geen rating’. Indien er bedragen worden opgenomen onder de categorie ‘Geen rating’, moet hiervoor wel een verklaring in het toelichtingveld onder vraag 3.1 worden opgenomen. Tabel in staten AAA AA Moody’s Aaa Aa1 Aa2 Aa3 S&P AAA AA+ AA AA- Fitch AAA AA+ AA AA- A A1 A2 A3 A+ A A- A+ A A- BBB Baa1 Baa2 Baa3 BBB+ BBB BBB- BBB+ BBB BBB- Lager dan BBB Geen rating Ba1 en lager BB+ en lager BB+ en lager Vraag 1.7: Totaal vastrentende waarden De optelling van de uitsplitsing van de vastrentende waarden op regel 1.7 dient overeen te komen met het totaal van de vastrentende waarden beleggingen in kolom 13 op regel 5.6 in K201. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 128 Vraag 2.1: Modified duration De modified duration geeft de waardeverandering van de mandaat- en overlayportefeuille vastrentende waarden weer als gevolg van een parallelle verandering van de rentetermijnstructuur met 1 procentpunt. De modified duration dient per kwartaaleinde exclusief (eerste kolom) en inclusief het effect van rentederivaten (tweede kolom) gerapporteerd te worden. De modified duration wordt weergegeven in jaren (met één decimaal). De modified duration geeft de rentegevoeligheid voor kleine veranderingen van de rentecurve weer; het is de relatieve waardeverandering van de vastrentende waarden bij een verandering van de rentecurve met één basispunt vermenigvuldigd met 100. Het is dus uitdrukkelijk niet de bedoeling de rentecurve te schokken met 100 basispunten. DNB maakt gebruik van de modified durations om de duration gap tussen de assets en liabilities in kaart te brengen. Hierbij is de modified duration van de vastrentende waarden portefeuille exclusief derivaten de procentuele waardeverandering van de vastrentende waarden portefeuilles. Een modified duration van 5 bij totale vastrentende waarden beleggingen van €100 miljoen impliceert dat de vastrentende waarden bij een parallelle stijging van 10 basispunten van de rentecurve afnemen met ongeveer €0,5 miljoen. De modified duration inclusief derivaten slaat niet terug op enkel de vastrentende waarden portefeuille, maar op de totale balans. Als hetzelfde pensioenfonds naast de €100 miljoen beleggingen in vastrentende waarden ook voor €100 miljoen in aandelen belegt en aanvullend gebruik maakt van rentederivaten, dan betekent een modified duration inclusief derivaten van 10, bij een parallelle rentedaling van de rentecurve met 10 basispunten dat de totale beleggingsportefeuille van €200 miljoen met 1 procent toeneemt tot €202 miljoen. De vastrentende waarden van €100 miljoen met de modified duration van 5 dragen €0,5 miljoen bij aan deze toename en de rentederivaten nemen het restant van de toename van €1,5 miljoen voor hun rekening. Kortom, de modified duration exclusief derivaten geeft de waardeverandering van de vastrentende waarden portefeuille exclusief derivaten (zoals gerapporteerd in kolom 13 op regel 5.6 onder totaal vastrentende waarden in staat K201) weer ten opzichte van de totale vastrentende waarden. De modified duration inclusief derivaten geeft de waardeverandering van de totale beleggingen voor risico fonds inclusief derivaten (zoals gerapporteerd op regel 1.1 onder beleggingen voor risico pensioenfonds in staat K101) weer bij een parallelle verandering van de rentecurve met 1 basispunt vermenigvuldigd met 100. De formule voor het bepalen van de duration inclusief derivaten is als volgt: MDinclusief derivaten MDVRW MarktwaardeVRW MDrentederivaten Notional rentederivaten MarktwaardeTotale Beleggingen Het is hierbij van belang dat de modified duration van de derivaten ook bepaald is ten opzichte van de notional van deze derivaten; als deze modified duration gebaseerd is ten opzichte van de marktwaarde van de fixed legs van de rentederivaten dient de formule langs die lijn te worden aangepast. Vraag 3.1: Toelichting Het fonds geeft in ieder geval een toelichting indien vraag 1.6 is ingevuld. Daarnaast dient de berekening van de modified durations kort te worden toegelicht. Verder is dit een vrij invulbaar veld om noodzakelijke verduidelijkingen in aan te geven. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 129 K204 BELEGGINGEN VOOR RISICO FONDS, DERIVATENPOSITIES In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen met technische voorzieningen voor risico van het pensioenfonds Elk kwartaal Eerste kwartaal 2012 31 december 2012 Deze kwartaalstaat hoeft alleen ingevuld te worden indien het pensioenfonds gebruik maakt van derivaten. Als vraag 1.1 met nee wordt beantwoord, dan zullen de invulvelden niet verschijnen. Het doel van deze staat is, een beter inzicht te verkrijgen in de risico-exposure als gevolg van het gebruik van (niet-lineaire) derivaten door het fonds. Deze kwartaalstaat bevat acht kolommen: De eerste kolom bevat de marktwaarde van de derivaten op de rapportagedatum. De tweede kolom bevat de marktwaarde van de derivaten na het toepassen van de schok uit het standaardmodel op de onderliggende waarde van het derivaat. De derde en vierde kolom bevatten de notional amounts van respectievelijk de derivaten waarin het fonds een long positie dan wel een short positie heeft. De kolommen vijf tot en met acht geven de marktwaarde van de derivaten weer na het toepassen van vier additionele schokken op de onderliggende waarde van het derivaat. Als het fonds gebruik maakt van derivaten met exposure naar meerdere risicofactoren, zoals equity linked swap(tion)s met exposure naar aandelen en rente of cross-currency interest rate swap(tion)s met exposure naar rente en valuta, dan wordt vraag 1.2 met ja beantwoord en zullen additionele velden verschijnen om deze derivaten te rapporteren. Deze vraag dient ook met ja te worden beantwoord als er gebruik wordt gemaakt van derivaten die een materieel exposure hebben op risicofactoren anders dan aandelen-, rente-, valuta-, grondstoffen- of kredietrisico. Deze derivaten kunnen dan onder overige derivaten worden gerapporteerd. Deze overige derivaten zullen altijd moeten worden toegelicht in het toelichtingenveld op regel 9.1. Kolom 1: Marktwaarde derivaten Het totaal van de marktwaarde van de derivaten in staat K204 in de eerste kolom op regel 8.1 dient overeen te komen met de totale marktwaarde van de derivaten die in staat K201 gerapporteerd zijn op regel 11.1 in kolom veertien. Kolom 2: Marktwaarde na standaardschok De marktwaarde van de derivaten na het toepassen van de schokken uit het standaardmodel worden in de tweede kolom van K204 gerapporteerd. De schokken dienen te worden toegepast op de onderliggende waarde van het betreffende derivaat én niet op de marktwaarde van het derivaat. Voor meer informatie over het standaardmodel en de schokken verwijzen wij naar open boek toezicht: http://www.toezicht.dnb.nl/2/50-202138.jsp Vraag 2.1 t/m 2.8: Rentederivaten Op de rentederivaten wordt óf een rentedaling óf een rentestijging van de rentetermijnstructuur op de rapportagedatum toegepast. Deze keuze dient aan te sluiten bij de voor de bepaling van het renterisico in het vereist eigen vermogen van het fonds gebruikte schok. De rentestijging of rentedaling die per looptijd van de verschillende Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 130 kasstromen van de rentederivaten moet worden toegepast staat nader toegelicht op open boek toezicht: http://www.toezicht.dnb.nl/2/50-202312.jsp Vraag 3.1 t/m 3.6: Aandelencontracten De marktwaarde van de aandelenderivaten na het toepassen van de schok van minus 25 procent op de onderliggende aandelen, en minus 35 procent als de onderliggende waarde aandelen uit opkomende markten zijn, wordt gerapporteerd in de tweede kolom onder vraag 3. Meer informatie over het toepassen van de aandelenschok is te vinden op open boek toezicht: http://www.toezicht.dnb.nl/2/50-202102.jsp Vraag 4.1 t/m 4.5: Valutacontracten De marktwaarde van de valutaderivaten na het toepassen van de standaardschok, een depreciatie van alle valuta van 20 procent ten opzichte van de Euro, wordt onder vraag 4 gerapporteerd. Op valutaderivaten waar de Euro geen rol speelt, wordt deze schok niet toegepast; het gaat immers om een depreciatie van alle valuta ten opzichte van de Euro en niet om de depreciatie van niet-Euro valuta onderling. Voor nadere toelichting over de standaardschok van valutaderivaten verwijzen wij naar open boek toezicht: http://www.toezicht.dnb.nl/2/50-202274.jsp Vraag 5.1 t/m 5.5: Commodities derivaten De marktwaarde van de grondstoffenderivaten na het toepassen van de standaardschok van minus 30 procent wordt gerapporteerd onder vraag 5. Meer toelichting over de standaardschok voor grondstoffen is te vinden op open boek toezicht: http://www.toezicht.dnb.nl/2/50-202108.jsp Vraag 6.1 t/m 6.3: Kredietderivaten Onder vraag 6 wordt in de tweede kolom in K204 de marktwaarde van de derivaten na het toepassen van een stijging van de credit spread met 40 procent van de gemiddelde credit spread van de gehele vastrentende waarden portefeuille. Dit betekent concreet dat de credit spreads van alle onderliggende waarden van de kredietderivaten met dit ene percentage worden verhoogd. Op basis van deze toename van de credits spreads van de onderliggende waarden wordt vervolgens de marktwaarde van de kredietderivaten bepaald. Een nadere toelichting over de kredietschok in het standaardmodel is te vinden op open boek toezicht: http://www.toezicht.dnb.nl/2/50-202270.jsp Vraag 7.1 t/m 7.3 Derivaten met exposures naar meerdere factoren en overige derivaten Op derivaten met exposures naar meerdere factoren in het standaardmodel worden de betreffende schokken afzonderlijk toegepast op de onderliggende waarde van deze derivaten. De marktwaarde van de derivaten na het toepassen van de afzonderlijke schokken uit het standaardmodel wordt op de daarvoor bestemde regel onder vraag 10 gerapporteerd. De marktwaarde van derivaten die geen exposure hebben naar de risicofactoren uit het standaardmodel zal gelijk zijn aan de marktwaarde op de rapportagedatum. Voor deze overige derivaten geldt dat de marktwaarde na de schokken van het standaardmodel in de tweede kolom van K204 onder vraag 10.3 gelijk is aan de marktwaarde op de rapportagedatum onder vraag 7.3 in de eerste kolom. Onder vraag 7 in kolom 2 hoeft niets gerapporteerd te worden; de schokken uit het standaardmodel hoeven niet tegelijkertijd te worden toegepast op de derivaten met exposures naar meerdere factoren en overige derivaten met exposures naar andere risicofactoren dan die uit het standaardmodel. Als de overige derivaten materiële risico’s bevatten naar andere risicofactoren dan in het standaardmodel, dan dient het pensioenfonds een (partieel) intern model te hanteren voor deze risico’s. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 131 Kolom 3 & kolom 4: Notional amounts long en short posities In de kolommen drie en vier worden de notional amounts van de betreffende derivatenposities voor de verschillende derivatencategorieën gerapporteerd. Het is de bedoeling dat de notional amounts van de long en short posities afzonderlijk worden gerapporteerd; met betrekking tot de notional amount wordt geen saldering toegepast voor long en short posities in derivaten. Hierbij sluit de definitie van long en short aan bij het antwoord op de vraag of de verkregen exposure naar de onderliggende waarde positief dan wel negatief is. Zo wordt van de derivaten waarvoor in K201 een positieve delta is gerapporteerd de notional amount in kolom 3 gerapporteerd en de notional amount van de derivaten met een negatieve delta in kolom 4. Onderstaande tabel geeft een overzicht in welke kolom (in welke situatie) de notional van veelvoorkomende derivaten gerapporteerd dient te worden: Regel Positie in derivaat Long/Short (3/4) 2.3 Receiver interest rate swap gekocht Long (3) 2.3 Payer interest rate swap gekocht Short (4) 2.4 Payer interest rate swaption geschreven Long (3) 2.4 Payer interest rate swaption gekocht Short (4) 2.5 Receiver interest rate swaption geschreven Short (4) 2.5 Receiver interest rate swaption gekocht Long (3) 3.1 Aandelenfutures gekocht Long (3) 3.2 Aandelenforwards gekocht Long (3) 3.3 Aandelen put optie geschreven Long (3) 3.3 Aandelen put optie gekocht Short (4) 3.4 Aandelen call optie geschreven Short (4) 3.4 Aandelen call optie gekocht Long (3) 5.1 Commodities futures/forwards gekocht Long (3) 6.1 Kredietderivaten (bescherming) gekocht Short (4) Als er sprake is van een verkochte (geschreven) positie in plaats van een gekochte positie in bovenstaande tabel dan wijzigt een long positie in een short positie en vice versa. Valutaderivaten Voor valutaderivaten geldt dat de notional in de derde kolom voor long posities wordt gerapporteerd, indien het derivaat in waarde toeneemt als de Euro deprecieert ten opzichte van de andere valuta. Voor K204 beschouwen we een short positie in een valutaderivaat als het derivaat in waarde toeneemt als de Euro apprecieert ten opzichte van de andere valuta. De notional van valutaderivaten waar de Euro geen betrekking op heeft worden niet gerapporteerd. Cross-currency interest rate swaps Voor het invullen van K204 beschouwen we cross-currency interest rate swaps waar sprake is van het ontvangen van een vaste rente (ongeacht in welke valuta) en het betalen van een variabele rente (ongeacht in welke valuta) als een long positie. Cross-currency interest rate Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 132 derivaten waar een vaste rente betaald wordt en een variabele rente wordt ontvangen, worden als een short positie gerapporteerd, ongeacht de valuta van de uitgewisselde kasstromen. Cross-currency interest rate swaps waar óf zowel een vaste rente wordt ontvangen als betaald óf zowel een variabele rente wordt betaald als ontvangen geldt het volgende: een derivaat waarvoor geldt dat (zonder wijziging van de onderliggende rentecurves) als de marktwaarde toeneemt bij een depreciatie van de Euro ten opzichte van andere valuta, dan wordt de positie als long beschouwd. Als in deze situatie een appreciatie van de Euro ten opzichte van de andere valuta een toename van de marktwaarde van het derivaat impliceert, dan wordt de positie als short beschouwd. De notional amounts van cross-currency interest rate swaps waar óf zowel een vaste rente wordt ontvangen als betaald óf zowel een variabele rente wordt betaald als ontvangen, maar die geen betrekking hebben op de Euro worden niet gerapporteerd. Kolommen 5 t/m 8: Doorrekening marktwaarde na additionele schokken In de kolommen vijf tot en met acht in staat K204 worden de marktwaardes van de derivaten gerapporteerd na het toepassen van vier schokken op de onderliggende waarden van het derivaat. Met het toepassen van deze additionele schokken op de derivatenposities krijgt DNB zicht op de (niet-lineaire) gevoeligheden van de derivaten op de balans van het pensioenfonds. Voor het bepalen van de marktwaarde na het toepassen van de schokken mag geen benaderingsmethode worden gebruikt, maar zal de onderliggende waarde daadwerkelijk moeten worden geschokt. De volgende tabel geeft aan welke schokken dienen te worden toegepast op de onderliggende waarde van de derivaten: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 133 Vraag Derivaat Risicofactor Schok 1 Schok 2 Schok 3 Schok 4 Rente –1% – 0.5% + 0.5% + 1% Aandelen – 25% – 12,5% + 12,5% + 25% Valuta – 25% – 12,5% + 12,5% + 25% 2 Rentederivaten 3 Aandelencontracten 4 Valutacontracten 5 Commodities derivaten Commodities – 25% – 12,5% + 12,5% + 25% 6 Kredietderivaten Credit Spread + 150% + 75% – 25% – 50% Rente Valuta Rente Aandelen – 1% – 25% – 1% – 25% – 0,5% – 12,5% – 0,5% – 12,5% + 0,5% + 12,5% + 0,5% + 12,5% + 1% + 25% + 1% + 25% 7.1 Cross-currency interest rate swaps 7.2 Equity linked swap(tion)s 7.3 Overig 5 6 7 10.1.1 Renteschok Rente –1% – 0.5% + 0.5% + 1% 10.1.2 Valutaschok Valuta – 25% – 12,5% + 12,5% + 25% 10.2.1 Renteschok Rente –1% – 0.5% + 0.5% + 1% 10.2.2 Aandelenschok Aandelen – 25% – 12,5% + 12,5% + 25% 10.3.1 Renteschok Rente –1% – 0.5% + 0.5% + 1% 10.3.2 Aandelenschok Aandelen – 25% – 12,5% + 12,5% + 25% 10.3.3 Valutaschok Valuta – 25% – 12,5% + 12,5% + 25% 10.3.4 Commoditiesschok Commodities – 25% – 12,5% + 12,5% + 25% 10.3.5 Kredietschok Credit Spread + 150% + 75% – 25% – 50% De renteschokken zijn gedefinieerd als een daling, dan wel stijging van de volledige rentecurve met 50 of 100 basispunten. Voor de toepassing van de renteschok op inflatiecontracten wordt uitgegaan dat de nominale renteschok voor 50 procent wordt veroorzaakt door een verandering van de verwachte inflatie en voor 50 procent door een verandering van de reële rente. De negatieve valutaschokken komen overeen met een appreciatie van de euro ten opzichte van de andere valuta. Als de euro geen rol speelt in een bepaald valutaderivaat, dan hoeft de onderliggende waarde van dit valutaderivaat niet geschokt te worden. Voor cross-currency interest rate swaps geldt ook dat de negatieve valutaschokken overeenkomen met een appreciatie van de euro ten opzichte van de andere valuta. Als de euro geen rol speelt in een cross-curency interest rate derivaat dan wordt de valutaschok op dit derivaat niet toegepast. De renteschokken voor cross-currency derivaten worden toegepast op de rentecurves van de onderliggende valuta. De kredietschok betekent een relatieve schok van de credit spread. Als de credit spread van de onderliggende waarde in het kredietderivaat 100 basispunten is, dan wordt de waarde van het kredietderivaat 5 In de kolommen vijf tot en met acht in staat K204 wordt op regel 7.1 de marktwaarde gerapporteerd van een cross-currency interest rate swap(tion) na het toepassen van zowel de renteschok als de valutaschok. Onder vraag 10.1.1 en 10.1.2 wordt gevraagd om de marktwaarde na het toepassen van de afzonderlijke rente- en valutaschok. 6 In de kolommen vijf tot en met acht wordt op regel 7.2 de marktwaarde gerapporteerd van een equity linked swap(tion) na het toepassen van zowel de renteschok als de aandelenschok. Onder vraag 10.2.1 en 10.2.2 wordt gevraagd om de marktwaarde na het toepassen van de afzonderlijke rente- en aandelenschok op de onderliggende waarde van het derivaat. 7 Op overige derivaten en/of derivaten met exposures naar meerdere risicofactoren worden op vraag 7.3 per kolom de marktwaarde van deze derivaten gerapporteerd na het toepassen van alle voor het derivaat relevante schokken uit de betreffende kolom. Op de vragen 10.3.1 tot en met 10.3.5 wordt de marktwaarde na het toepassen van alle afzonderlijke schokken gerapporteerd. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 134 berekend als de credit spread 250 basispunten zou zijn (kolom 5), 175 basispunten (kolom 6), 75 basispunten (kolom 7) en 50 basispunten (kolom 8). Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 135 K205 BELEGGINGEN VOOR RISICO FONDS, BELEGGINGSRENDEMENTEN In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen met technische voorzieningen voor risico van het fonds Elk kwartaal Eerste kwartaal 2012 1 juli 2012 In deze beleggingsstaat wordt de performance van het afgelopen kwartaal en year-to-date gerapporteerd, uitgesplitst over de verschillende beleggingscategorieën en afgezet tegen het benchmarkrendement. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het rendement op de mandaat- en overlaybeleggingen zoals de beleggingen in staat K201 ook zijn uitgesplitst. Tevens wordt hier het resultaat van de rente-afdekking ten opzichte van de wijziging van de technische voorzieningen gerapporteerd. Time-weighted return (TWR) Het rendement op de beleggingen wordt gerapporteerd als het time-weighted return. Dit houdt in dat het gerapporteerde rendement rekening houdt met wijzigingen in de beleggingsmix gedurende het kwartaal. Aldus is aangesloten bij de gangbare presentatiestandaarden (GIPS). Het rendement is gemeten na aftrek van transactiekosten. In deze aanwijzing gaan formules en voorbeelden uit van een situatie waar de beleggingsmix ongewijzigd blijft en er geen sprake is van externe stortingen en onttrekkingen aan de beleggingen. Vraag 1: Performance mandaatbeleggingen Bij vraag 1 in K205 worden enkel de rendementen op de mandaatbeleggingen gerapporteerd. De overlay blijft hier buiten beschouwing. Voor de uitsplitsing van de rendementen op mandaat- en overlay geldt geldt dat aansluiting moet worden gezocht bij de uitsplitsing tussen mandaat en overlay zoals die in K201 is gerapporteerd. Waar in staat K201 volledige look-through moet worden toegepast geldt dat in staat K205 kan worden volstaan met de uitsplitsing van de rendementen per mandaat- of fondsbelegging mits geen materieel risico wordt gelopen op meerdere beleggingscategorieën. Het rendement op bijvoorbeeld een aandelenmandaat met 1 procent van de beleggingen gealloceerd naar beursgenoteerd vastgoed en 2 procent van de beleggingen in liquide middelen hoeft niet te worden uitgesplitst naar een aandelen-, vastgoed en vastrentende waarden rendement, maar mag volledig gerapporteerd worden onder het aandelenrendement. Voor een mixfonds met 50 procent van de beleggingen gealloceerd naar aandelen en vastrentende waarden geldt dat het rendement wel dient te worden uitgesplitst naar een rendement op aandelen en vastrentende waarden. Het rendement op mandaat- en fondsbeleggingen met een Euro-hedged benchmark waar binnen het mandaat of fonds de valuta-afdekking wordt verzorgd hoeft niet te worden uitgesplitst naar een afzonderlijk rendement op de beleggingen en een rendement op de valuta-afdekking. Het rendement op een dergelijk Euro-hedged mandaat of fonds wordt gerapporteerd op de regel van de betreffende categorie (1.1 tot en met 1.7). Het rendement op de valutaderivaten voor de currency-overlay van de mandaten die in staat K201 afzonderlijk worden gerapporteerd hoeven in K205 dus niet te worden uitgesplitst. Het is van belang dat voor dergelijke mandaat- en fondsbeleggingen het benchmarkrendement ook het Euro-hedged rendement weergeeft voor een consistente vergelijking tussen het feitelijke en benchmarkrendement. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 136 De rendementen gerapporteerd op de vragen 1.1 tot en met 1.7 in K205 corresponderen met de waardeveranderingen van de beleggingen gerapporteerd in de kolommen één en twee in de categorieën 2 tot en met 8 in K201 plus de gerapporteerde valuta-overlay binnen de mandaat- en fondsbeleggingen op regel 10.1. Als er binnen een categorie geen waardeonttrekkingen of stortingen hebben plaatsgevonden, dan is het rendement op de categorie: In bovenstaande formule staat “Cat(K1)t” voor de marktwaarde van de beleggingen in een specifieke categorie in kolom 1 en “Val(K2)t” voor de marktwaarde van de valutaderivaten op regel 10.1 in kolom 2 die mandaten en fondsen van de specifieke categorie behoren.. Merk nogmaals op dat bovenstaande formule nog gecorrigeerd moet worden voor onttrekkingen en stortingen zoals dat gangbaar is (volgens GIPS). Het totaalrendement gerapporteerd op regel 1.8 is het rendement over alle mandaatbeleggingen inclusief valuta-overlay binnen deze mandaatbeleggingen. Als er binnen de mandaatbeleggingen geen onttrekkingen en stortingen hebben plaatsgevonden, dan verhoudt het rendement in K205 op regel 1.8 als volgt tot de gerapporteerde beleggingen in K201: In deze formule staat “R11.1K2t” voor de waarde gerapporteerd in K201 op regel 11.1 in kolom 2. Vraag 2: Totaalrendement inclusief overlay exclusief currency-overlay Op deze regel wordt het totaalrendement van de portefeuille inclusief het rendement op de overlaybeleggingen gerapporteerd, maar nog exclusief het rendement op de currencyoverlay op portefeuilleniveau. Dit is in feite het totaalrendement exclusief het rendement op de currency-overlay op portefeuilleniveau die in staat K201 in de kolommen negen tot en met twaalf op regel 10.1 zijn gerapporteerd. Afgezien van onttrekkingen en stortingen ziet de formule er voor dit totaalrendemente exclusief currency overlay op basis van de gegevens in K201 als volgt uit: Vraag 3: Totaalrendement inclusief currency-overlay Op deze regel wordt het totaalrendement op alle beleggingen voor risico van het fonds gerapporteerd inclusief het rendement op de currency-overlay op portefeuilleniveau. In formulevorm op basis van cijfers uit K201 als er geen sprake is van onttrekkingen en stortingen: Vraag 4: Waarvan rendement rente-afdekking Dit geeft aan welk totaalrendement is behaald op de mandaat- en overlaybeleggingen ter afdekking van het renterisico ten opzichte van de totale beleggingen. Dit betreft het Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 137 rendement op alle producten, zowel mandaat als overlay, die in staat K201 ook op regel 11.2 zijn gerapporteerd. Zonder onttrekkingen en stortingen binnen de producten aangehouden ter afdekking van het renterisico zou het rendement op de producten aangehouden ter afdekking van het renterisico er als volgt uit zien: Hiermee geeft dit rendement feitelijk de bijdrage van het rendement op de producten aangehouden voor de afdekking van het renterisico aan het totaalrendement gerapporteerd op regel 3. Als alle vastrentende waarden in de mandaat en overlay beleggingen behoren tot de producten aangehouden ter afdekking van het renterisico (regel 11.2 is gelijk aan regel 5.8 in K201), dan is het rendement op de rente-afdekking op regel 4 gelijk aan de optelling van de performance contributies van de vastrentende waarden mandaat (regel 5.4) en overlay (regel 6.4) beleggingen. Het benchmark rendement rente-afdekking is het percentage van de verandering van de technische voorzieningen ten opzichte van de totale beleggingen dat volgens het strategische beleggingsbeleid wordt afgedekt. Hierbij is het van belang of het strategische rente-afdekkingspercentage is gebaseerd ten opzichte van de technische voorzieningen of ten opzichte van de totale beleggingen (inclusief het eigen vermogen). Als we de opbouw van nieuwe aanspraken, pensioenuitkeringen en waarde-overdrachten buiten beschouwing laten, dan is bij een afdekkingspercentage ten opzichte van de technische voorzieningen het benchmark rendement als volgt gedefinieerd: In deze formule staat “R%t” voor het strategische rente-afdekkingspercentage over het laatste kwartaal, is “TVt” de technische voorzieningen zoals deze in K101 worden gerapporteerd en komt de term “R11.1K13t-1 + R11.1K14t-1” overeen met de totale beleggingen in het voorgaande kwartaal. Bij een dynamische rente-afdekkingsstrategie waar het afdekkingspercentage varieert gedurende het kwartaal dient het benchmark rendement rente-afdekking dit variabele afdekkingspercentage te reflecteren. Bij een renteafdekkingspercentage ten opzichte van de totale beleggingen, waar geen sprake is van waarde-overdrachten, pensioenuitkeringen en opbouw van nieuwe aanspraken, ziet het benchmark rendement er als volgt uit: Het benchmark rendement op de rente-afdekking zal voor waarde-overdrachten, pensioenuitkeringen en nieuwe opbouw van aanspraken moeten worden gecorrigeerd op dezelfde wijze als de beleggingsrendementen worden aangepast voor stortingen en onttrekkingen (volgens GIPS). Vraag 5: Performance contributie mandaatbeleggingen De vragen 5 tot en met 7 geven de bijdrages weer van de afzonderlijke mandaat- en overlaycategorieën aan het totale rendement van het pensioenfonds zoals dat is gerapporteerd op regel 3. Het idee is dat de optelsom op regel 8 van de contributies op de regels 5 tot en met 7 optellen tot het totaalrendement. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 138 Concreet betekent dit voor de mandaatbeleggingen dat de waardeverandering van een specifieke categorie in staat K201 niet ten opzichte van de waarde van de categorie bij aanvang van het kwartaal is, maar ten opzichte van de beginwaarde van de totale beleggingen. De contributies aan het totaalrendement op de regels 5.1 tot en met 5.7 is in de situatie waar geen stortingen en onttrekkingen zijn: Er wordt dus niet gedeeld door de waarde van de categorie bij aanvang van het kwartaal, maar door de waarde van de totale beleggingen bij aanvang van het kwartaal. Op regel 5.8 wordt de contributie aan het totaalrendement van alle mandaatbeleggingen inclusief de currency overlay die binnen deze mandaat- en fondsbeleggingen plaatsvindt automatisch bij elkaar opgeteld. In afwezigheid van stortingen en onttrekkingen is deze contributie dan: Als een fonds geen gebruik maakt van overlyabeleggingen zal dit rendement op regel 5.8 gelijk zijn aan het rendement op regel 1.8. Als er wel sprake is van overlaybeleggingen hoeven deze rendementen dus niet gelijk te zijn aan elkaar. De mate van verschil is afhankelijk van het gedeelte van de balans dat is gerapporteerd onder overlaybeleggingen; op regel 5.8 is enkel de noemer gewijzigd ten opzichte van regel 1.8. Vraag 6: Performance contributie overlaybeleggingen Waar regel 2 in K205 vraagt om het rendement van de totale beleggingen inclusief de overlay beleggingen (exclusief currency overlay) biedt vraag 6 de ruimte om de contributie van de overlaybeleggingen aan het totaalrendement uit te splitsen. Als er geen stortingen en onttrekkingen zijn binnen een categorie overlaybeleggingen is het rendement als volgt: Vraag 7: Performance contributie currency overlay Op regel 7 in staat K205 wordt de bijdrage aan het totaalrendement van de currency overlay op portefeuilleniveau gerapporteerd. Dit betreft de bijdrage aan het totaalrendement van de beleggingen die in K201 op regel 10.1 in kolom 10 wordt gerapporteerd. Zonder onttrekkingen en stortingen (én daarmee zonder het aanpassen van de valuta-afdekking) ziet de bijdrage van de currency overlay op portefeuilleniveau er als volgt uit: Aangezien de marktwaarde van de currency overlay op portefeuilleniveau gemiddeld genomen gering is ten opzichte van de totale beleggingen, zal de performance contributie gerapporteerd op regel 7 min of meer gelijk zijn aan het verschil tussen het totaalrendement inclusief currency overlay op regel 3 en het totaalrendement exclusief currency overlay op regel 2. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 139 Beleggingen voor risico fonds, Kasstromen vastrentende waarden In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Selectie grotere pensioenfondsen met technische voorzieningen voor risico van het pensioenfonds Elk kwartaal Eerste kwartaal 2013 31 december 2012 In deze beleggingsstaat rapporteert het pensioenfonds een kasstroomoverzicht van alle vastrentende waarden beleggingen. Het doel van de staat is een nauwkeurig inzicht te krijgen in de (nominale) rentegevoeligheid van de beleggingen van de geselecteerde pensioenfondsen. Op basis van het kasstroomoverzicht kunnen de effecten van allerlei rentecurvebewegingen op de financiële positie inzichtelijk worden gemaakt. De durations in K203 en de schokken op rentederivaten in K204 verschaffen een eerste inzicht op de rentegevoeligheid, maar de kasstroomoverzichten hebben als doel een voldoende fijnmazig zicht te verkrijgen op de rentegevoeligheid. Aan de hand van voorbeelden van de meest voorkomende producten beschrijven we op welke wijze het kasstroomoverzicht ingevuld moet worden. Het centrale idee is dat de uitkomst van de verdiscontering van de gerapporteerde kasstromen met de marktrentes plus een opslag voor de kredietwaardigheid (en eventueel een afslag voor de break even inflatie bij inflatie gerelateerde producten) gelijk is aan de gerapporteerde marktwaardes8. Obligaties met vaste rente Voor obligaties met een vaste rente geldt dat de coupons en hoofdsom gerapporteerd worden in het jaar dat deze ontvangen worden. Als voorbeeld nemen we een staatsobligatie met vervaldatum 31 december 2023, een hoofdsom van €100 miljoen en een vaste coupon van 4 procent per jaar van de hoofdsom. Deze staatsobligatie wordt op bijvoorbeeld 31 maart 2013 als volgt gerapporteerd bij een dirty price van €101 miljoen en een clean price van €100 miljoen: in miljoenen € 1.1 Staatsobligaties Dirty Clean 101 2013 2014 2015 100 4 4 4 … 4 2021 2022 2023 4 4 104 Obligaties met vaste rente met vervroegde aflossingsmogelijkheden (callable bonds) Bij obligaties waar de uitgever (of de houder) de optie heeft de obligatie vervroegd af te (laten) lossen worden gerapporteerd alsof deze optie er niet is. Als voorbeeld nemen we een bedrijfsobligatie met vervaldatum 31 december 2018, een hoofdsom van €100 miljoen en een vaste coupon van 8 procent per jaar van de hoofdsom. Deze bedrijfsobligatie wordt op bijvoorbeeld 31 maart 2013 als volgt gerapporteerd bij een dirty price van €92 miljoen en een clean price van €90 miljoen: in miljoenen € 1.4 Credits Dirty Clean 92 2013 2014 2015 2016 2017 2018 90 8 8 8 8 8 108 Obligaties met een variabele rente Van obligaties met een variabele rente wordt alleen de hoofdsom en de reeds vastgestelde rente gerapporteerd. Dit betekent veelal dat er alleen één kasstroom in hetzelfde jaar als het 8 DNB zal op basis van de gerapporteerde nominale kasstromen en marktwaardes per producttype (regel) een credit spread en/of break even inflatie kunnen bepalen. Vervolgens is DNB in staat om inzicht te verkrijgen in de waardeontwikkeling van de vastrentende waarden als gevolg van (nominale) renteveranderingen door de waarde van de vastrentende waarden portefeuille te bepalen bij verschillende marktrentecurves. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 140 jaar van de huidige rapportage wordt gerapporteerd of één kasstroom in het jaar volgend op het jaar van de huidige rapportage. Als voorbeeld nemen we een bedrijfsobligatie met een vervaldatum van 30 juni 2018, een variabele rente en een hoofdsom van €100 miljoen, waar de eerstvolgende jaarlijkse coupon voor 30 juni 2013 is vastgesteld op 4. Deze bedrijfsobligatie wordt op 31 maart 2013 bij een dirty price van €96 en een clean price van €95 als volgt gerapporteerd: in miljoenen € 1.4 Credits Dirty Clean 98 2013 2014 2015 2016 2017 2018 95 104 Als deze bedrijfsobligatie op 30 september 2013 gerapporteerd wordt en de eerstvolgende jaarlijkse coupon per 30 juni 2014 is vastgesteld op 5 procent, dan wordt de bedrijfsobligatie bij een dirty price van 97 en een clean price van €96 als volgt gerapporteerd: in miljoenen € 1.4 Credits Dirty Clean 97 2013 2014 2015 2016 2017 2018 96 105 Obligaties met een variabele rente en een vaste opslag Obligaties met een variabele rente hebben vaak een vaste (risico-)opslag bovenop de variabele rente9. In deze gevallen wordt de vaste (risico-)opslag wel over de gehele looptijd van de obligatie gerapporteerd. Als de bedrijfsobligatie uit het eerdere voorbeeld met een variabele rente, een vervaldatum van 30 juni 2018, een hoofdsom van €100 miljoen én een vastgestelde eerstvolgende jaarlijkse coupon van 4 procent (inclusief risico-opslag) per 30 juni 2013 een vaste risico-opslag kent van 200 basispunten, dan wordt deze bedrijfsobligatie op 31 maart 2013 als volgt gerapporteerd: in miljoenen € 1.4 Credits Dirty Clean 98 2013 2014 2015 2016 2017 2018 95 104 2 2 2 2 2 Perpetuals Perpetuals zijn niet volledig zuiver in dit kasstroomoverzicht op te nemen. Als benadering worden de kasstromen zo ‘lang’ mogelijk gerapporteerd. Bij de laatst gerapporteerde kasstroom wordt de hoofdsom opgeteld. Een perpetual uitgegeven door een overheid met een hoofdsom van €100 miljoen en een coupon van 3 procent wordt dan als volgt gerapporteerd: in miljoenen € 1.1 Staatsobligaties Dirty Clean 100 2013 2014 2015 100 3 3 3 … 3 2131 2132 2133 3 3 103 Hypotheken Hypotheken worden gerapporteerd als obligaties met een looptijd overeenkomstig het einde van de rentebedenktijd. Er wordt daarbij geen rekening gehouden met mogelijke opties voor vervroegde aflossingen. Als voorbeeld nemen we een hypotheek met een hoofdsom van €1 miljoen en een einddatum van 31 december 2043, waar de jaarlijkse rente van 5 procent vaststaat tot en met 31 december 2023. In dat geval wordt de hypotheek als volgt gerapporteerd: in duizenden € 1.3 Hypotheken 9 Dirty Clean 2013 … 1000 1000 50 50 Denk hierbij bijvoorbeeld aan rentetarieven als “Libor plus 200 basispoints” Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 141 2022 2023 2024 50 1050 … 2043 Als er geen onderscheid (mogelijk) is tussen de clean en dirty price bij de waardering van de hypotheken kan volstaan worden met het rapporteren van één-en-dezelfde prijs onder dirty price en clean price. Hypotheken met een variabele rente worden gerapporteerd als obligaties met een variabele rente. Index-linked bonds De meest voorkomende index-linked bonds zijn obligaties met een vaste coupon over een hoofdsom die accumuleert volgens een bepaalde prijsindex (bijvoorbeeld CPI). Deze obligaties worden identiek aan obligaties met een vaste rente gerapporteerd, waarbij de gerapporteerde hoofdsom overeenkomt met de geaccumuleerde hoofdsom op de rapportagedatum. Als voorbeeld nemen we een index-linked bond met een vaste coupon van 2 procent per jaar over een initiële hoofdsom van €100 miljoen die accumuleert met een inflatie-index. Op de vervaldatum 31 december 2023 ontvangt de houder van de obligatie de sinds 1 januari 2013 geaccumuleerde hoofdsom. Deze index-linked bond met een dirty price van €101 miljoen en een clean price van €100 miljoen wordt op 31 maart 2013 als volgt gerapporteerd: in miljoenen € 1.2 Index-linked bonds Dirty Clean 101 2013 2014 2015 100 2 2 2 … 2 2021 2022 2023 2 2 102 Stel nu dat de prijsindex op 31 maart 2018 op 150 staat; bij aanvang op 1 januari 2013 stond deze index nog op 100. In dat geval is de hoofdsom toegenomen tot €150 miljoen en wordt jaarlijks 2 procent over deze hoofdsom ontvangen, oftewel €3 miljoen. Op 31 maart 2018 ziet de rapportage van deze index-linked bond er dan als volgt uit: in miljoenen € 1.2 Index-linked bonds Dirty Clean 151 2018 2019 2020 2021 2022 2023 150 3 3 3 3 3 153 Index-linked bonds met een variabele coupon die gelijk is aan de gerealiseerde inflatie over een bepaalde periode, worden op dezelfde wijze gerapporteerd als obligaties met een variabele rente. Forward Rate Agreements (FRA) Onder Forward Rate Agreements (FRA) verstaan we de contracten waar een toekomstige rente over een bepaalde periode reeds is vastgesteld. Voor het invullen van het kasstroomoverzicht beschouwen we een FRA als een long positie in een obligatie met een coupon gelijk aan de vastgestelde forward rente gefinancierd met een short positie in een zero coupon bond ter grootte van de notional van het contract met vervaldatum de aanvangsdatum van de renteperiode vastgelegd in de FRA. Als voorbeeld nemen we een forward rate agreement die over de periode 31 december 2021 tot 31 december 2022 over een hoofdsom van €100 miljoen één jaarlijkse coupon van 4 procent betaalt. Als we een vlakke marktrentecurve veronderstellen van 4 procent op de rapportagedatum van 31 maart 2013, dan heeft deze FRA op dit moment een marktwaarde van nul. Deze FRA wordt als volgt gerapporteerd: in miljoenen € 2.2 Termijncontracten, OTC Dirty Clean Long Short 2013 0 0 100 0 0 … 2021 2022 2023 0 -100 … 104 Stel nu dat de marktrente (vlakke curve) daalt naar 3 procent. In dat geval veranderen de kasstromen niet van de FRA; enkel de waarde van de FRA neemt toe tot €0,8 miljoen. Deze FRA wordt dan als volgt gerapporteerd: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 142 in miljoenen € 2.2 Termijncontracten, OTC Dirty Clean Long Short 2013 0,8 0,8 100 0 0 … 2021 2022 2023 0 -100 … 104 Futures op rente Voor het invullen van rentefutures beschouwen we deze producten identiek aan FRA’s, hoewel er wel degelijk verschillen zijn (in de convexiteit). Voor het invullen van een kasstroomoverzicht beschouwen we futures ook als een long positie in een obligatie met een coupon ter hoogte van de vastgestelde rente gefinancierd met een short positie ter grootte van de notional in het jaar voor de eerste kasstroom. Rentefutures op obligaties Bij rentefutures worden de vaste kasstromen van de onderliggende (op dat moment cheapest to deliver) obligatie, voor zover deze na de vervaldatum van het futures contract plaatshebben, gerapporteerd. Stel nu dat we een rentefuture hebben afgesloten op de staatsobligatie uit het eerste voorbeeld met vervaldatum 31 december 2023 en een jaarlijkse coupon van 4 procent. De vervaldatum van de future is 30 september 2013 en de hoofdsom van het contract is €100 miljoen. In dit geval vallen alle toekomstige vaste kasstromen van de onderliggende staatsobligatie na 30 september 2013. Onder de variabele kasstromen wordt de futures prijs gerapporteerd. In het algemeen wordt de variabele kasstroom op de rapportagedata 31 maart, 30 juni en 30 september in het jaar van de rapportagedatum gerapporteerd en op de rapportagedatum 31 december in het jaar volgende op het jaar van de rapportagedatum. Op de rapportagedatum 31 maart 2013 ziet de rapportage er nu als volgt uit: in miljoenen € 2.2 Termijncontracten, beurs Dirty Clean Long Short 2013 2014 2015 0 0 100 0 3.2 Termijncontracten, beurs … 2021 2022 2023 4 4 4 4 4 4 104 -100 0 0 0 0 0 0 Een forward op een obligatie zou op identieke wijze worden gerapporteerd. Ook voor futures geldt dat een long positie overeenkomt met een positie die in waarde toeneemt als de rente daalt. Stel nu dat bovenstaande positie gerapporteerd wordt bij een vlakke marktrente van 3 procent. In dat geval wijzigen de vaste kasstromen niet; enkel de futures prijs wijzigt in €105 miljoen die onder de variabele kasstromen gerapporteerd moeten worden. De waardestijging van €5 miljoen is immers direct verrekend via de margin. Het kasstroomoverzicht ziet er nu als volgt uit: in miljoenen € 2.2 Termijncontracten, beurs Dirty Clean Long Short 2013 2014 2015 0 0 100 0 3.2 Termijncontracten, beurs … 2021 2022 2023 4 4 4 4 4 4 104 -105 0 0 0 0 0 0 Als het genoemde contract geen future, maar een forward betrof, dan zou niet de variabele kasstroom zijn gewijzigd, maar de prijs van de forward. De rapportage zou er dan als volgt uit zien: in miljoenen € 2.1 Termijncontracten, OTC Dirty Clean Long Short 2013 2014 2015 5 5 100 0 3.1 Termijncontracten, OTC Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 143 … 2021 2022 2023 4 4 4 4 4 4 104 -100 0 0 0 0 0 0 Renteswaps Voor het rapporteren van receiver (payer) renteswaps zien we deze producten als een long (short) positie in een obligatie met een vaste rente en een short (long) positie in een obligatie met een variabele rente. Als voorbeeld nemen we een receiver swap waar een vaste rente van 4 procent wordt ontvangen tot en met 31 december 2042 over een hoofdsom van €100 miljoen. De kasstromen die hieruit voortvloeien worden gerapporteerd op regel 2.3 onder swaps. De hoofdsom plus de eerstvolgende, reeds vastgestelde variabele rente worden gerapporteerd op regel 3.3 onder swaps in het jaar dat de kasstroom ontvangen wordt. In dit voorbeeld gaan we er van uit dat er een jaarlijkse, variabele coupon wordt vastgesteld die op 31 december van ieder jaar betaald wordt. De eerste variabele coupon voor 31 december 2013 is vastgesteld op 4 procent. Bij het aangaan van deze swap is de marktrente vlak op 4 procent; op de rapportagedatum 31 maart 2013 is deze marktrente nog steeds 4 procent en daarmee blijft de huidige marktwaarde van de swap nul. De rapportage van deze receiver renteswap ziet er als volgt uit: in miljoenen € 2.3 Swaps Dirty Clean Long Short 2013 2014 2015 0 0 100 0 3.3 Swaps … 2040 2041 2042 4 4 4 4 4 4 104 -104 0 0 0 0 0 0 Stel nu dat de marktrente per 30 juni 2013 daalt tot 3 procent. Geen van de kasstromen wijzigt dan (tenzij een nieuwe variabele rente is vastgesteld, waar we hier niet van uit gaan); enkel de marktwaarde van de receiver swap is gestegen tot €18 miljoen: in miljoenen € 2.3 Swaps Dirty Clean Long Short 2013 2014 2015 18 18 100 0 3.3 Swaps … 2040 2041 2042 4 4 4 4 4 4 104 -104 0 0 0 0 0 0 Van een forward starting swap worden de vaste kasstromen gerapporteerd op het moment dat zij ook ontvangen worden. Voor de variabele kasstromen geldt dat deze nog niet zijn vastgesteld. De variabele kasstroom die wordt gerapporteerd is het verschil tussen de marktwaarde van de forwarding starting swap en de met de marktrentes verdisconteerde waarde van de kasstromen. Deze variabele kasstroom wordt gerapporteerd in het jaar van de rapportagedatum. Als voorbeeld nemen we een forward starting receiver swap met een vervaldatum van 31 december 2047 jaar die ingaat op 1 januari 2018. De hoofdsom bedraagt €100 miljoen en de coupon is 4 procent. De marktwaarde van deze forward starting swap is nul. De variabele kasstroom bedraagt minus de hoofdsom op het tijdstip van de ingangsdatum. De rapportage van deze forward starting swap ziet er als volgt uit: in miljoenen € 2.3 Swaps Dirty Clean Long Short 2013 0 0 100 0 3.3 Swaps … 2017 2018 … 2046 2047 0 0 0 4 4 4 104 0 0 -100 0 0 0 0 Stel nu dat de marktrente daalt tot 3 procent (vlakke curve). In dat geval neemt de waarde van de forward starting swap toe tot €21 miljoen. De gerapporteerde vaste en variabele kasstromen wijzigen niet. De rapportage ziet er als volgt uit: in miljoenen € 2.3 Swaps Dirty Clean Long Short 2013 21 21 100 0 3.3 Swaps … 2017 2018 … 2046 2047 0 0 0 4 4 4 104 0 0 -100 0 0 0 0 Renteswaptions Renteswaptions worden gezien als opties op de onderliggende forward starting swaps. Van deze renteswaptions worden de kasstromen van de onderliggende forward starting swaps Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 144 gerapporteerd zonder dat gecorrigeerd wordt voor de moneyenss of andere eigenschappen van de optie die invloed hebben op de rentegevoeligheid. Als voorbeeld nemen we een long positie in een receiver swaption op de hierboven genoemde forward starting swap. Deze optie geeft het recht op 31 december 2017 een receiver swap aan te gaan met vervaldatum 31 december 2047. De hoofdsom van de onderliggende swap is €100 miljoen en de coupon bedraagt 4 procent per jaar. De marktwaarde van de receiver swaption bedraagt €8 miljoen. De rapportage van de long positie in deze receiver swaption is met uitzondering van de marktwaardes identiek aan de forward starting swap en ziet er als volgt uit: in miljoenen € 2.4 Call opties Dirty Clean Long Short 2013 8 8 100 0 3.4 Call opties … 2017 2018 … 2046 2047 0 0 0 4 4 4 104 0 0 -100 0 0 0 0 Bij een daling van de rente naar 3 procent neemt de waarde van de receiver swaption toe tot €25 miljoen. In dit geval veranderen de vaste en variabele kasstromen wederom niet: in miljoenen € 2.4 Call opties Dirty Clean Long Short 2013 25 25 100 0 3.4 Call opties … 2017 2018 … 2046 2047 0 0 0 4 4 4 104 0 0 -100 0 0 0 0 De classificatie van put of call optie voor receiver en payer swaptions is identiek aan de classificatie van put en calls in K204. Zie voor de betreffende classificatie de tabel bij de aanwijzing bij staat K204. Het kasstroomoverzicht alleen is onvoldoende om de rentegevoeligheid van de swaptions te bepalen. Het probleem is dat de uitoefendatum onbekend is per (gedeelte van een) kasstroom. Door hier een inschatting van te maken in combinatie met de cijfers over de swaptions uit staat K204 weten we toch tot een benadering van de rentegevoeligheid van de swaptions te komen. Inflatieswaps Als voorbeeld nemen we een inflatieswap waar 2 procent over een te indexeren hoofdsom van €100 miljoen wordt ontvangen en waar een vaste rente van 4 procent wordt betaald over de hoofdsom van €100 miljoen. De vervaldatum van de inflatieswap is 31 december 2023 en op 31 maart 2013 heeft de swap nog de aanvangswaarde van nul. Het betalen van een vaste rente van 4 procent over een nominale hoofdsom van €100 miljoen zien we als een short positie in een staatsobligatie met een vaste rente en het ontvangen van een vast percentage over een te indexeren hoofdsom komt overeen met een long positie in de eerder beschreven index-linked bond. De long positie in de fictieve index-linked bond wordt op regel 2.6 gerapporteerd en de short positie in de fictieve staatsobligatie wordt op regel 2.8 onder overige instrumenten gerapporteerd. Dit betreffen immers vaste kasstromen. Regel 3.6 wordt gebruik voor variabele, te indexeren kasstromen binnen inflatieproducten. De rapportage van deze inflation linked bond ziet er als volgt uit: in miljoenen € 2.6 Inflatiecontracten Dirty Clean Long Short 2013 2014 2015 0 0 100 0 2.8 Overige contracten … 2021 2022 2023 2 2 2 2 2 2 102 -4 -4 -4 -4 -4 -4 -104 Stel nu dat de prijsindex op 31 maart 2018 op 150 staat; bij aanvang op 1 januari 2013 en op de vorige rapportagedatum 31 maart 2013 stond deze index nog op 100. In dat geval is de hoofdsom toegenomen tot €150 miljoen en wordt jaarlijks 2 procent over deze hoofdsom ontvangen, oftewel €3 miljoen. De vaste kasstromen die betaald worden zijn vanzelfsprekend niet gewijzigd. De rapportage ziet er nu als volgt uit: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 145 in miljoenen € 2.6 Inflatiecontracten Dirty Clean Long Short 2018 2019 2020 2021 2022 2023 50 50 150 0 2.8 Overige contracten 3 3 3 3 3 153 -4 -4 -4 -4 -4 -104 Een ander voorbeeld betreft een zero-coupon inflatie swap die op einddatum een geïndexeerde hoofdsom van €100 miljoen uitkeert, waarvoor op dezelfde datum een vaste som van €122 miljoen wordt betaald. Dit betreft de hoofdsom van €100 miljoen geïndexeerd met de op dat moment geldende break-even inflatie van 2 procent. De einddatum van de inflatieswap is 31 december 2023. De rapportage van deze inflatieswap ziet er per 31 maart 2013 als volgt uit: in miljoenen € 2.6 Inflatiecontracten Dirty Clean Long Short 2013 2014 2015 0 0 100 0 2.8 Overige contracten … 2021 2022 2023 0 0 0 0 0 0 100 0 0 0 0 0 0 -122 Als de inflatieswaps variabele kasstromen kennen, bijvoorbeeld het betalen of ontvangen van de inflatie of variabele rente, dan worden deze (gedeeltes van de) kasstromen onder de variabele kasstromen gerapporteerd op respectievelijk de regels 3.6 en 3.8. De marktwaarde van deze swaps wordt op regel 2.6 gerapporteerd en de eventuele vaste nominale kasstroom op regel 2.8. Als voorbeeld nemen we en inflatieswap waar de variabele rente plus een vaste opslag van 200 basispunten wordt betaald en de gerealiseerde inflatie wordt ontvangen. De hoofdsom bedraagt €100 miljoen en de einddatum is 31 december 2023. De rapportage ziet er als volgt uit: in miljoenen € 2.6 Inflatiecontracten Dirty Clean Long Short 2013 2014 2015 0 0 100 0 2.8 Overige contracten … 2021 2022 2023 0 0 0 0 0 0 0 -2 -2 -2 -2 -2 -2 -2 3.6 Inflatiecontracten 100 0 0 0 0 0 0 3.8 Overige contracten -100 0 0 0 0 0 0 Cross-currency interest rate swaps Cross-currency interest rate swaps worden gerapporteerd als reguliere swaps, maar dan op de regels 2.7 en 3.7. De vaste en variabele kasstromen van het instrument worden in Euro’s gerapporteerd op respectievelijk regel 2.7 en regel 3.7. Bij de uitwisseling van twee vaste rentes, wordt enkel regel 2.7 ingevuld en bij de uitwisseling van twee variabele rentes wordt alleen regel 3.7 ingevuld. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 146 Beleggingen voor risico fonds, Geografie In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Selectie grotere pensioenfondsen met technische voorzieningen voor risico van het pensioenfonds Elk kwartaal Eerste kwartaal 2013 18 april 2013 Deze verslagstaat toont een geografische uitsplitsing van de beleggingen. Het betreft de waarde per ultimo kwartaaleinde van de beleggingen exclusief derivaten. Het totaal van de geografisch uitgesplitste beleggingen moet aansluiten bij de gegevens die in kolom 13 van verslagstaat K201 worden opgevraagd. De rubricering van de beleggingen naar instrument is identiek aan kwartaalstaat K201. Dat houdt in dat de volgende zeven hoofdcategorieën onderscheiden worden: - Vastgoed - Aandelen - Private equity - Vastrentende waarden - Hedgefunds - Commodities - Overige beleggingen De geografische uitsplitsing dient naar land van emittent plaats te vinden. Uitzondering hierop vormen beleggingen in effecten die geëmitteerd zijn door EU-instellingen. Hiervoor is een aparte kolom opgenomen. Overige niet-EU internationale instellingen, zoals het IMF, de wereldbank en dergelijke dienen te worden gerapporteerd onder Overig, overig. Op deze verslagstaat is, evenals op de Kwartaalstaten Beleggingen (K201 t/m K205), het look through principe van toepassing. Alleen voor Hedgefunds en Commodities geldt dat deze beleggingen altijd onder Overig, overig moeten worden geplaatst. In deze verslagstaten worden de meest voorkomende landen in beleggingsportefeuilles apart weergegeven. De landen zijn onderverdeeld in 7 regio’s: 1) EU, eurozone 2) EU, niet-eurozone 3) Niet-EU 4) Noord-Amerika 5) Midden- en Zuid-Amerika 6) Azië 7) Overige Voor sommige regio’s zijn de daartoe behorende landen uitputtend weergegeven (EUeurozone, EU-niet-eurozone, Noord-Amerika). Bij de andere regio’s zijn een beperkt aantal individuele landen weergegeven èn een kolom ‘overige landen …zone’. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 147 Z-score K301 Z-score voor verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen Rapportage over eerste kwartaal Vierde kwartaal 2006 15 december 2007 In het Vrijstellingsbesluit Wet Bpf 2000, bijlage 1, is vastgelegd dat een verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds de in de genoemde bijlage beschreven performancetoets jaarlijks dient uit te voeren. In de sector wordt deze toets aangeduid als de berekening van de Zscore. De uitkomst van de performancetoets wordt berekend aan de hand van de waarde zj , te bepalen zoals in Bijlage 1 bij het vrijstellingsbesluit Wet BPF 2000 beschreven10, over een reeks van vijf jaren en moet uiterlijk op 1 april van het jaar bekend zijn. Om deze reden wordt verlangd dat de rapportage van de uitkomst van de performancetoets plaatsvindt gelijktijdig met de indiening van de kwartaalstaten over het eerste kwartaal. In de staat wordt onder 1.2 (Berekende waarde over verstreken kalenderjaar) gevraagd naar de waarde zj-1 waarbij j het huidige jaar aangeeft (en waarbij j-1 dus duidt op het laatste afgesloten boekjaar). Daarnaast wordt gevraagd de uitkomst van de performancetoets over de periode van jaar (j5) t/m (j-1) te vermelden. In onderdeel 6 van de eerder genoemde bijlage bij het Vrijstellingsbesluit Wet Bpf 2000 wordt beschreven hoe deze moet worden bepaald. De berekening maakt ook gebruik van de waarden zj-5 t/m zj-2 ; het is niet nodig dat deze nogmaals worden gerapporteerd. 10 Bij het bepalen van het rendement dient, zoals is vermeld in bedoelde bijlage, gebruik gemaakt te worden van daartoe opgestelde richtlijnen van de Vereniging van Beleggingsanalisten (VBA). Bij wijziging van de richtlijnen van het VBA, zoals bijvoorbeeld plaatsvond in 2006, dienen de fondsen zich hieraan aan te passen. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 148 Premie K 401 Premiegegevens over het nieuwe verslagjaar In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen, met uitzondering van fondsen zonder verdere opbouw van pensioenaanspraken Rapportage over vierde kwartaal eerste kwartaal 2013 21 december 2012 Inleiding Doel van deze staat is om vroegtijdig inzicht te krijgen in de naar verwachting over het gerapporteerde verslagjaar te ontvangen premie en de verwachte kostendekkende premie over het gerapporteerde verslagjaar. Het fonds raamt de te ontvangen premie en de kostendekkende premie zo nauwkeurig mogelijk. Vanaf boekjaar 2011 wordt de staat met premiegegevens zowel vooraf (staat K401 premiegegevens ex-ante) als achteraf (staat J403 premiegegevens ex-post als onderdeel van de jaarstaten) uitgevraagd. Op deze wijze wordt inzicht verkregen in de mate waarin de realisatie ex-post afwijkt van de verwachting ex-ante. Toelichting Vraag 1.1: Gesloten fonds ja/nee Een “gesloten fonds zonder verdere opbouw van pensioenaanspraken” is een pensioenfonds, dat uitsluitend pensioenregelingen uitvoert waartoe geen nieuwe deelnemers kunnen toetreden en waarbij bestaande deelnemers geen nieuwe pensioenaanspraken opbouwen anders dan uit hoofde van toeslagverlening. Vraag 2.1: Systematiek kostendekkende premies Het fonds rapporteert de van toepassing zijnde systematiek bij de vaststelling van de (gedempte) kostendekkende premie en heeft daarbij de keuze uit: - Gebaseerd op de actuele rentetermijnstructuur (RTS) - Systematiek van gedempte premie op basis van een voortschrijdend gemiddelde RTS - Systematiek van gedempte premie op basis van een voortschrijdend gemiddeld rendement - Systematiek van gedempte premie op basis van een verwacht toekomstig rendement - Geen premie voor verplichtingen voor risico van het fonds. Vraag 2.2: Disconteringsvoet Het fonds beantwoordt deze vraag uitsluitend indien bij vraag 2.1 is gekozen voor een systematiek van premiedemping op basis van een voortschrijdend gemiddeld rendement of een verwachte rendement. Het fonds vermeldt met welke disconteringsvoet is gerekend bij het vaststellen van de ‘actuarieel benodigde premie voor onvoorwaardelijk pensioen’ (vraag 3.1 tweede kolom). Vraag 2.3: Periode van de demping Het fonds vermeldt de termijn (in maanden) waarover het voortschrijdende gemiddelde van de RTS of het rendement is vastgesteld. Het fonds sluit hierbij aan op de peildatum voor de vaststelling van de premie en de kostendekkendheid (vraag 2.4). Voorbeeld Het fonds hanteert een systematiek van een gedempte kostendekkende premie op basis van een voortschrijdend gemiddelde rentetermijnstructuur. De gedempte kostendekkende premie voor het gerapporteerde verslagjaar is berekend op basis van de 36-maands gemiddelde Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 149 rentetermijnstructuur tot en met 30 september van het jaar voorafgaand aan het gerapporteerde verslagjaar. Het fonds vermeldt bij vraag 2.3 “36”. Vraag 2.4: Peildatum vaststelling premie en kostendekkendheid Het fonds vermeldt per welke datum de premie voor het gerapporteerde verslagjaar en de ex-ante kostendekkendheid daarvan zijn vastgesteld. Vanwege de beschikbaarheid van een door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur en een betrouwbare schatting van de dekkingsgraad, vermeldt het fonds hierbij de peildatum voor de gegevens onderliggend aan dit besluit per maandeinde. Voorbeeld Het fonds heeft de premie en de kostendekkendheid daarvan voor het gerapporteerde verslagjaar 2012 vastgesteld in de bestuursvergadering van 14 oktober 2011 op basis van de peildatum 30 september 2012 (zoals vastgelegd in de abtn). Het bestuur is daarbij uitgegaan van de voorhanden zijnde gegevens (waaronder de schatting van de dekkingsgraad en de rentetermijnstructuur) per 30 september 2011. Het fonds vermeldt 30.09.10 als peildatum. Vraag 3: Kostendekkende premie Het fonds dat een gedempte kostendekkende premie hanteert, rapporteert de kostendekkende premie zowel op basis van de actuele rentetermijnstructuur (in de eerste kolom) als de voor het betreffende fonds geldende methodiek van premiedemping (in de tweede kolom). Het fonds dat de kostendekkende premie op basis van de actuele rentetermijnstructuur vaststelt, rapporteert uitsluitend volgens deze methodiek. De actuele rentetermijnstructuur is de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur per jaareinde van het jaar voorafgaand aan het gerapporteerde verslagjaar. Premie voor verplichtingen voor risico fonds Het fonds rapporteert onder vraag 3.1 tot en met vraag 3.6 de actuarieel benodigde premie vanwege de aangroei van pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds in het gerapporteerde verslagjaar. Het fonds gaat daarbij uit van de rentetermijnstructuur en de overige actuariële grondslagen zoals die jaarultimo van het jaar voorafgaand aan het gerapporteerde verslagjaar van kracht waren. Vraag 3.1: Actuarieel benodigde premie onvoorwaardelijk pensioen Het fonds rapporteert de actuarieel benodigde premie voor de inkoop van de onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioenovereenkomst. Daaronder wordt verstaan, de premie benodigd voor: - de opbouw van pensioenaanspraken (coming service en backservice) over het gerapporteerde verslagjaar inclusief onvoorwaardelijke indexatie van deze pensioenaanspraken en overige onvoorwaardelijk toegekende aanspraken - de in het gerapporteerde verslagjaar toegekende toeslagen die direct ten laste van de premie gefinancierd zijn (zoals een koopsom voor indexatie betaald door de werkgever) - de risicodekking van bijvoorbeeld het overlijdens- en/of arbeidsongeschiktheidsrisico gedurende het gerapporteerde verslagjaar (voor zover dit niet gedekt wordt uit eventueel opgebouwde pensioenen) - de opslag voor toekomstige uitvoeringskosten horend bij de in het gerapporteerde verslagjaar toegekende onvoorwaardelijke aanspraken (deze opslag wordt toegevoegd aan voorziening voor uitvoeringskosten die onderdeel is van de technische voorzieningen). Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 150 Indien het pensioenfonds een inkoopregeling in het kader van de wet VPL11 uitvoert, geldt het volgende. Zowel de ´inkoop´ (dus: de toevoeging aan de technische voorzieningen) als de, in verband met deze regeling, ontvangen premies, worden buiten beschouwing gelaten bij de onderdelen 3 en 4 van deze staat. Het fonds rapporteert uitsluitend in onderdeel 5 en 7 over de regeling voor inhaalpensioen(VPL) en de daaraan gerelateerde premie. Indien het pensioenfonds meer dan één regeling uitvoert, rapporteert het fonds bij vraag 3.1 de resultante van afzonderlijke berekeningen voor de verschillende regelingen. Vraag 3.2: Opslag instandhouding vereist eigen vermogen Het fonds rapporteert de opslag voor het in stand houden van het vereist eigen vermogen op basis van het strategische beleggingsbeleid. Als peildatum voor het vereist eigen vermogen (op basis van het strategische beleggingsbeleid) geldt het jaareinde van het jaar voorafgaand aan het gerapporteerde verslagjaar. De opslag voor instandhouding van het vereist eigen vermogen (vraag 3.2) sluit aan bij het volledige bedrag verantwoord onder vraag 3.1 (het actuarieel benodigde bedrag voor onvoorwaardelijk pensioen). Indien het fonds een gedempte premie hanteert, kan het fonds de opslag voor de instandhouding van het vereist eigen vermogen in de 2e kolom baseren op vraag 3.1 (2e kolom, gebaseerd op een gedempte premie). Vraag 3.3: Opslag voor uitvoeringskosten Het fonds rapporteert de benodigde opslag ter dekking van de uitvoeringskosten in het gerapporteerde verslagjaar (exclusief kosten vermogensbeheer) voor zover die niet gefinancierd worden uit de voorziening voor uitvoeringskosten (onderdeel van de technische voorziening). Het fonds houdt bij vraag 3.3 geen rekening met de opslag in verband met aangroei van de voorziening voor toekomstige uitvoeringskosten (zoals reeds verantwoord onder vraag 3.1). De systematiek van de kostendekkende premie (rentetermijnstructuur of gedempt) heeft geen invloed op de opslag voor uitvoeringskosten in het gerapporteerde verslagjaar. Deze kosten hebben immers een horizon van maximaal 1 jaar. Het fonds vermeldt ex-ante (staat K401) de beste schatting van het benodigde bedrag voor de verschillende onderdelen van de (gedempte) kostendekkende premie. Het fonds vermeldt vervolgens ex-post (staat J403) de feitelijke realisatie. Eventuele verschillen tussen de exante raming en de ex-post realisatie komen daarmee één-op-één tot uitdrukking in de rapportages over de kostendekkende premie voor het gerapporteerde verslagjaar. Voorbeeld Het fonds raamt, op het moment van de vaststelling van de premie en de kostendekkendheid voor het betreffende verslagjaar, de totale uitvoeringskosten (exclusief vermogensbeheer) op 100. Vanuit de voorziening voor toekomstige uitvoeringskosten (onderdeel technische voorziening) wordt naar verwachting 30 gefinancierd. Het fonds vermeldt derhalve 70 in de ex-ante opgave (K401) van de kostendekkende premie voor het betreffende verslagjaar. Na afloop van het betreffende verslagjaar (het gerapporteerde verslagjaar) blijkt dat de werkelijke uitvoeringskosten 105 bedragen waarvan 30 gefinancierd uit de voorziening voor 11 De wet VPL kent de mogelijkheid om in de periode 2006-2007 eenmalig pensioen in te kopen over perioden in het verleden voor zover daar nog fiscale ruimte bestaat en de financiering daarvan uit te stellen tot uiterlijk 15 jaar na het moment van toezegging (of eerder tijdstip van pensioeningang). Er ontstaat pas een onvoorwaardelijk recht op deze aanspraken naar de mate waarin ze daadwerkelijk op individueel niveau gefinancierd én ingekocht zijn. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 151 uitvoeringskosten. Het fonds vermeldt derhalve 75 in de ex-post opgave (J403) van de kostendekkende premie voor het gerapporteerde verslagjaar. Vraag 3.4: Actuarieel benodigde premie voor voorwaardelijke onderdelen Het fonds rapporteert de actuarieel benodigde premie ten behoeve van voorwaardelijke toeslagverlening. Het betreft uitsluitend de voorwaardelijke toeslagverlening zoals bedoeld in artikel 137, sub a, b of d Pensioenwet. Een fonds dat de onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen heeft herverzekerd op basis van een garantiecontract, en waarbij de voorwaardelijke toeslagverlening in beginsel voor rekening en risico van het fonds komt, rapporteert de daartoe actuarieel benodigde premie eveneens bij deze vraag. Vraag 3.6: Toelichting Het fonds geeft een toelichting op de wijze waarop het bedrag bij vraag 3.4 ‘Actuarieel benodigde premie voor voorwaardelijke onderdelen’ is bepaald. Premie voor verplichtingen voor risico deelnemer Het fonds rapporteert onder vraag 3.7 tot en met vraag 3.13 de benodigde premie vanwege de aangroei van pensioenverplichtingen voor de pensioenregeling(en) voor rekening en risico van de deelnemers in het gerapporteerde verslagjaar. Afhankelijk van de financiële opzet kunnen enkele vragen mogelijk met nul worden beantwoord. Vraag 3.7 Het fonds vermeldt het (netto) bedrag uit de premie dat wordt toegevoegd aan de beleggingen voor risico van de deelnemer. Vraag 3.8 Het fonds rapporteert welk bedrag gedurende het gerapporteerde verslagjaar aan de bruto premie onttrokken wordt voor de risicodekking van bijvoorbeeld het overlijdens- en/of arbeidsongeschiktheidsrisico. Vraag 3.9 Het fonds rapporteert welk bedrag gedurende het gerapporteerde verslagjaar aan de bruto premie onttrokken wordt ter dekking van de uitvoeringskosten. Vraag 3.10 Het fonds rapporteert welk bedrag gedurende het gerapporteerde verslagjaar in het verslagjaar aan de bruto premie onttrokken wordt voor het in stand houden van het vereist eigen vermogen. Vraag 3.11 Het fonds rapporteert eventueel overige premiecomponenten en licht deze toe onder vraag 3.13. Vraag 3.13: Toelichting Het fonds geeft in ieder geval een toelichting als onder vraag 3.11 ‘Overige premiecomponenten’ een bedrag is gerapporteerd. Premie voor verplichtingen onder garantiecontract Het fonds rapporteert onder vraag 3.14 tot en met 3.18 de verschuldigde premie vanwege de aangroei van pensioenverplichtingen die op basis van een garantiecontract herverzekerd zijn. Vraag 3.14: Totaalpremie te betalen aan verzekeraar Het fonds rapporteert de aan de verzekeraar verschuldigde totale premie over het gerapporteerde verslagjaar. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 152 Vraag 3.15: Premie voor uitvoeringskosten ten laste van fonds Het fonds rapporteert de premie, benodigd om de uitvoeringskosten te dekken, die over het gerapporteerde verslagjaar ten laste van het fonds komen. Vraag 3.16 Het fonds rapporteert eventueel overige premiecomponenten en licht deze toe onder vraag 3.18. Vraag 3.13: Toelichting Het fonds geeft in ieder geval een toelichting als onder vraag 3.16 ‘Overige premiecomponenten’ een bedrag is gerapporteerd. Vraag 3.19: Uitsplitsing actuarieel benodigde premie (rentetermijnstructuur en eventueel gedempt). Bij vraag 3.19 geeft het fonds een uitsplitsing (naar aard) van de actuarieel benodigde premie zoals verantwoord onder vraag 3.1. Hierbij geeft het fonds een uitsplitsing naar de volgende componenten van de actuarieel benodigde premie: - coming service ouderdoms- en partnerpensioen - backservice ouderdoms- en partnerpensioen - opslag voor onvoorwaardelijke toeslag (met verplichte toelichting in vraag 3.6) - overige onvoorwaardelijk toegekende aanspraken (met verplichte toelichting in vraag 3.6) - risicopremie voor partner- en wezen pensioen - risicopremie voor arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid - opslag voor toekomstige uitvoeringskosten (als onderdeel technische voorzieningen) - overige componenten als totaalbedrag met een uitsplitsing van de verschillende componenten onder vraag 3.19.10 (met verplichte toelichting in vraag 3.19.11 gebaseerd op rentetermijnstructuur of 3.19.12 gebaseerd op gedempte premie). Er kunnen extra regels worden toegevoegd door een aantal nieuwe regels te kiezen en vervolgens op ‘toevoegen’ te drukken. Afhankelijk van de financiële opzet kunnen enkele vragen mogelijk met nul worden beantwoord. Indien het fonds meerdere regelingen uitvoert, kan het fonds bij vraag 3.13 – evenals bij vraag 3.1 – uitgaan van som over de verschillende regelingen (bijvoorbeeld één bedrag voor risicodekking overlijden). Benodigde premie Bijzondere omstandigheden bij het pensioenfonds kunnen ertoe leiden dat een opslag nodig is boven de voor het fonds relevante kostendekkende premie. Dit kan bijvoorbeeld zijn omdat contractueel een bijstorting verschuldigd is, een inhaalfinanciering voor nog niet toegekende aanspraken of een opslag in verband met een herstelplan. Het fonds rapporteert hierover bij vragen 4.1 tot en met 4.4. Vraag 4.1: Vermeerdering vanwege herstelpremies of bijstortingen in herstelplan ja/nee Wordt deze vraag met ‘ja’ beantwoord, dan moet vraag 4.2 worden ingevuld. Vraag 4.2: Indien ja, met welk bedrag? Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 153 Het fonds rapporteert het bedrag aan extra premies in het betreffende jaar zoals volgt uit het herstelplan. Het fonds geeft een verplichte concrete toelichting bij vraag 4.3. Vraag 4.4: Vermeerdering vanwege extra premies op andere gronden ja/nee Wordt deze vraag met ‘ja’ beantwoord, dan moet vraag 4.5 worden ingevuld. Vraag 4.5: Indien ja, met welk bedrag? Het fonds rapporteert het bedrag aan extra premies op andere gronden in het betreffende jaar. Het fonds geeft een verplichte concrete toelichting bij vraag 4.6. Vraag 4.7: Benodigde premie Dit bedrag is een optelling van de vragen 3.20 of 3.21, 4.2 en 4.4. Feitelijk overeengekomen premie Vraag 5.1 en vraag 5.2: Hoogte werkgevers- en werknemerspremie Het fonds rapporteert de feitelijke premie (inclusief eventuele bijstortingen of extra premie in het kader van een herstelplan) gesplitst naar werkgevers- en werknemerspremie. Kolommen 1 en 2: Exclusief en inclusief ´Inkoopregeling VPL´ Zoals reeds aangegeven bij onderdeel 3.1 van deze staat, is een bijzondere situatie van toepassing voor pensioenfondsen die een inkoopregeling in het kader van de wet VPL uitvoeren. De met deze regeling verband houdende premies zijn in de onderdelen 3 en 4 geheel buiten beschouwing gelaten. De feitelijk overeengekomen premie omvat echter vaak wel een bijdrage die bedoeld is voor deze regeling (vaak wordt deze som toegevoegd aan een in dit verband gecreëerde reserve). Fondsen waarvoor dit geldt, vermelden in de eerste kolom de premie exclusief de premie voor de inkoopregeling VPL en in de tweede kolom apart de premie voor de inkoopregeling VPL. Pensioenfondsen die geen inkoopregeling in het kader van de wet VPL uitvoeren, vullen in de tweede kolom op beide regels een nul in. Vraag 5.3: Hoogte feitelijk overeengekomen premie Dit bedrag is de optelsom van vraag 5.1. en vraag 5.2. De totaalpremie voor inhaalpensioen (VPL) uit de tweede kolom wordt overgenomen in vraag 7.1. Vraag 5.4: Pensioengrondslagsom / salarissom Het fonds vermeldt de pensioengrondslagsom c.q. de salarissom op grond waarvan de feitelijk overeengekomen premie is bepaald. Vraag 5.5: Percentage van pensioengrondslagsom of salarissom Het fonds geeft aan of de premie, voor de belangrijkste pensioenregeling (gemeten naar feitelijk overeengekomen premie) die het fonds uitvoert, gebaseerd is op de pensioengrondslagsom, op de salarissom, op beide of anders wordt bepaald. Bij de keuze ‘anders’ geeft het fonds onder vraag 5.9.1 een toelichting op de premiemethodiek. Vraag 5.6: Percentage van de pensioengrondslagsom Het fonds vermeldt het premiepercentage van de pensioengrondslagsom (keuze vraag 5.5) voor de belangrijkste pensioenregeling (gemeten naar feitelijk overeengekomen premie) die het fonds uitvoert. Indien het percentage gedurende het gerapporteerde verslagjaar naar verwachting wijzigt, geeft het fonds het gewogen gemiddelde percentage. Voorbeeld Indien het fonds bijvoorbeeld een basisregeling (90% van de premie), een excedentregeling (6% van de premie) en een afwijkende regeling voor een specifieke werkgever (4% van de premie) uitvoert, dan vermeldt het fonds het geldende premiepercentage voor de basisregeling. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 154 Vraag 5.6.1: Premiepercentage als % van pensioengrondslagsom gewijzigd tov voorgaand jaar Wordt deze vraag met ‘ja’ beantwoord, dan moet vraag 5.6.2 worden ingevuld. Vraag 5.6.2: Gewijzigd premiepercentage als % van pensioengrondslagsom Indien het premiepercentage (als % van de pensioengrondslagsom) ten opzichte van het voorgaand jaar is gewijzigd, vermeldt het fonds het voorgaande percentage. Vraag 5.7: Percentage van de salarissom Het fonds vermeldt het premiepercentage van de salarissom (keuze vraag 5.5) voor de belangrijkste pensioenregeling (gemeten naar feitelijk overeengekomen premie) die het fonds uitvoert. Indien het percentage gedurende het gerapporteerde verslagjaar naar verwachting wijzigt, geeft het fonds het gewogen gemiddelde percentage. Vraag 5.7.1: Premiepercentage als % van salarissom gewijzigd tov voorgaand jaar Wordt deze vraag met ‘ja’ beantwoord, dan moet vraag 5.7.2 worden ingevuld. Vraag 5.7.2: Gewijzigd premiepercentage als % van salarissom Indien het premiepercentage (als % van de salarissom) ten opzichte van het voorgaand jaar is gewijzigd, vermeldt het fonds het voorgaande percentage. Vraag 5.7: Welk percentage (gemiddeld)? Het fonds vermeldt het premiepercentage van de salarissom (zie keuze vraag 5.5) voor de belangrijkste pensioenregeling (gemeten naar feitelijk overeengekomen premie) die het fonds uitvoert. Vraag 5.8: Herstelbijdrage en/of de bijstorting voor zover niet opgenomen in premiepercentage Het fonds vermeldt het te ontvangen bedrag van een herstelbijdrage en/of bijstorting voor zover dit niet opgenomen is in het percentage van de pensioengrondslag- of salarissom. Merk op dat het bedrag van de te ontvangen herstelbijdrage en/of bijstorting ook deel uitmaakt van de feitelijk overeengekomen premie in het gerapporteerde verslagjaar (vraag 5.1 en 5.2). Bij vraag 5.1 en 5.2 wordt immers de totaal ontvangen premie verantwoord. Indien de in het gerapporteerde verslagjaar te ontvangen herstelbijdrage en/of bijstorting betrekking heeft op contractueel overeengekomen extra betalingen, dan zijn deze betalingen overigens reeds verantwoord onder vraag 4 als onderdeel van de totaal benodigde premie. Onder vraag 4 is eveneens een toelichting opgenomen op deze extra betalingen. Voorbeeld In het kader van een herstelplan is een bijstorting door de werkgever overeengekomen per jaareinde ter grootte van 1/3e van het verschil tussen het minimaal vereist eigen vermogen en het aanwezige eigen vermogen van het fonds. Op het moment van vaststelling van de premie voor het verslagjaar (ex-ante) is de verwachte bijstorting ultimo het betreffende verslagjaar 100. Dit bedrag wordt als volgt verantwoord in K401 (ex-ante): Vraag 4.2 Vraag 5.1 Vraag 5.8 100 (met toelichting bij vraag 4.3) het werkgeversdeel van de reguliere pensioenregeling vermeerderd met 100 100 Per jaareinde van het gerapporteerde verslagjaar wordt de bijstorting definitief op basis van de vermogenspositie van het fonds definitief vastgesteld op 50. Dit bedrag wordt als volgt verantwoord in J403 (ex-post): Vraag 4.2 50 (met toelichting bij vraag 4.3) Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 155 Vraag 5.1 Vraag 5.8 het werkgeversdeel van de reguliere pensioenregeling vermeerderd met 50 50 Vraag 5.10: Reglementair opbouwpercentage Het fonds rapporteert het opbouwpercentage voor de basisregeling zoals dat in het reglementair is bepaald. Als een fonds een gesplitste kortingsregel in het reglement heeft opgenomen, dan is dit het opbouwpercentage waar het fonds in beginsel naar streeft. Vraag 5.11.1: Wijziging reglementair opbouwpercentage Wordt deze vraag met ‘ja’ beantwoord, dan moet vraag 5.11.2 worden ingevuld. Vraag 5.11.2: Gewijzigd reglementair opbouwpercentage Indien het (streef)opbouwpercentage ten opzichte van het voorgaand jaar is gewijzigd, dan vermeldt het fonds het voorgaande (streef)opbouwpercentage. Vraag 5.12: Tijdelijke aanpassing opbouwpercentage / inzet gesplitste kortingsregeling Het fonds geeft voor het verslagjaar aan of het reglementaire (streef)opbouwpercentage tijdelijk is aangepast, of dat de gesplitste kortingsregeling wordt ingezet. Wordt deze vraag met ‘ja’ beantwoord, dan geeft het fonds onder vraag 5.12.1 een concrete toelichting op de aanpassing en de reden daarvoor. Vraag 5.13: Feitelijk opbouwpercentage Het fonds rapporteert het feitelijke opbouwpercentage voor de basisregeling voor het verslagjaar. Vraag 5.14: Is de reguliere pensioenopbouw zoals vastgelegd in het pensioenreglement tov vorig verslagjaar aangepast (anders dan via het opbouwpercentage)? Wordt deze vraag met ‘ja’ beantwoord, dan geeft het fonds onder vraag 5.14.1 een concrete toelichting op de aanpassing en de reden daarvoor. Vraag 5.15: Premie staat langer dan één jaar vast Het fonds vult bij vraag 5.15 ‘ja’ in als de premie voor langer dan één jaar vaststaat en gedurende deze periode niet kan worden aangepast. Het fonds vult ‘nee’ in als dat niet zo is. Indien het fonds bij vraag 5.15 ‘ja’ heeft ingevuld, dan vult het fonds bij vraag 5.15.1 het resterende aantal jaren in waarvoor de premie vaststaat, gerekend vanaf het jaareinde van het jaar voorafgaand aan het gerapporteerde verslagjaar. Voorbeeld De premie is voor een periode van 3 jaar vastgezet. Het gerapporteerde verslagjaar is het laatste jaar van deze periode en de premie zal derhalve voor het jaar volgend op het gerapporteerde verslagjaar opnieuw worden vastgesteld. Het fonds vermeldt bij vraag 5.8 ‘1’. Vraag 5.16: Bijstortingsverplichting werkgever Het fonds vult ‘ja’ in als de werkgever een contractueel vastgelegde bijstortingsverplichting heeft die afhankelijk is van de vermogenspositie van het fonds. Het fonds vult ‘nee’ in als dat niet zo is. Indien het fonds bij vraag 5.16 ‘ja’ heeft ingevuld, dan geeft het fonds bij vraag 5.16.1 een korte toelichting op de bijstortingsverplichting. Vraag 6.1 en 6.2: Toelichting van het verschil Dit onderdeel wordt binnen e-line berekend aan de hand van de gegevens in onderdeel 5.3 (de totaal ontvangen premie) en 4.7 (de totaal benodigde premie) met betrekking tot het gerapporteerde verslagjaar. Indien blijkt dat de totaal ontvangen premie lager is dan de totaal Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 156 benodigde premie, is er aanleiding te veronderstellen dat de feitelijke premie niet toereikend is. Dit kan onder andere een van de volgende redenen hebben: - er is sprake van premiekorting als bedoeld in artikel 129 lid 1 Pensioenwet er is sprake van een terugstorting als bedoeld in artikel 129 lid 2 Pensioenwet er is sprake van een verschil tussen de ex-post realisatie en de ex-ante verwachting op het moment van premiestelling (alleen bij J403 ex-post) er is sprake van een vermeerdering van de benodigde premie ihkv een herstelplan of op andere gronden, en deze contractueel overeengekomen betalingen zijn niet (volledig) ontvangen (alleen bij J403 ex-post). In deze situaties is vereist dat het fonds onder vraag 6.2 de achtergrond van het verschil toelicht. Daarbij kan bijvoorbeeld worden ingegaan op de oorzaak van het verschil in totaal benodigde premie op premievaststellingsdatum ten opzichte van de rapportagedatum 31/12. Indien er sprake is van een premiekorting of terugstorting als bedoeld in artikel 129 Pensioenwet, moet in de toelichting tevens worden aangetoond dat a. voldaan is aan de wettelijke vereisten met betrekking tot de premiestelling en b. dit in overeenstemming is met het beleid zoals opgenomen in de abtn. Vraag 7.1 t/m 7.5 Premie voor regeling inhaalpensioen (VPL) Bij vraag 7.1 wordt automatisch de bij vraag 5.3 gerapporteerde totale premie voor de regeling voor inhaalpensioen (VPL) overgenomen. Het betreft premie voor opbouw van aanspraken waarvan die opbouw afhankelijk is van onzekere toekomstige factoren (zoals wel of niet in dienst). Bij de vragen 7.2 en 7.3 vermeldt het pensioenfonds welk deel van deze premie bestemd is voor directe inkoop/toekenning van inhaalpensioen in het verslagjaar en welk deel wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve voor VPL. Wanneer de som van de directe inkoop (vraag 7.2) en de toevoeging aan de bestemmingsreserve (vraag 7.3) in het gerapporteerde verslagjaar minder (meer) bedraagt dan de ontvangen premie voor inhaalpensioen (VPL) resulteert onder vraag 7.4 ‘Overige’ een positief (negatief) bedrag. Het pensioenfonds licht bij een positief bedrag de bestemming (of bij een negatief bedrag de herkomst) toe bij vraag 7.5. Vraag 8.1 t/m 8.5 Premiedekkingsgraad Vraag 8.1 wordt binnen e-line berekend als de totale feitelijk overeengekomen premie exclusief premie voor inhaalpensioen VPL (vraag 5.3) minus de premie voor verplichtingen voor risico deelnemers (vraag 3.12) en de premie voor verplichtingen die vallen onder het garantiecontract (vraag 3.17), en verminderd met de opslag voor de uitvoeringskosten (vraag 3.3) in het gerapporteerde verslagjaar. Vraag 8.2 wordt binnen e-line berekend als de actuarieel benodigde premie voor de inkoop van onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioenovereenkomst op basis van de rentetermijnstructuur ultimo van het jaar voorgaand aan het verslagjaar (vraag 3.1). Vraag 8.3 wordt binnen e-line berekend als het quotiënt van de beschikbare premie voor inkoop van de voorwaardelijke onderdelen van de pensioenovereenkomst (vraag 8.1) en het actuarieel benodigde bedrag voor deze onderdelen (vraag 8.2) Bij vraag 8.4. antwoordt het fonds ‘ja’ als de eigen berekening van de premiedekkingsgraad overeenkomt met de berekende waarde onder vraag 8.3. Als uitkomst van de eigen berekening anders is, antwoordt het fonds met ‘nee’, vult de uitkomst van de eigen berekening in bij vraag 8.5 en geeft het een concrete en cijfermatig onderbouwde toelichting bij vraag 8.6. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 157 Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 158 K402 Kasstromen bij de onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioenovereenkomst In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen, met uitzondering van fondsen zonder verdere opbouw van pensioenaanspraken Rapportage over vierde kwartaal eerste kwartaal 2012 15 december 2011 Inleiding Het doel van deze staat is om inzicht te geven in de kasstromen (verwachte toekomstige uitkeringen) horend bij de onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioenovereenkomst. Toelichting Vraag 1.1: Toekomstige uitkeringen In staat K401 vraag 3.1 heeft het fonds de actuarieel benodigde premie voor de inkoop van de onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioenovereenkomst verantwoord. In staat K402 vraag 1.1 rapporteert het fonds de bijbehorende kasstromen. Het fonds houdt hierbij geen rekening met de opslag voor toekomstige uitvoeringskosten (onderdeel d in de toelichting bij staat K401 vraag 3.1). Bij de netto kasstromen (zonder opslag voor toekomstige uitvoeringskosten) wordt rekening gehouden met: - de opbouw van pensioenaanspraken (coming service en backservice) over het gerapporteerde verslagjaar inclusief onvoorwaardelijke indexatie van deze pensioenaanspraken en overige onvoorwaardelijk verleende aanspraken; - de in het gerapporteerde verslagjaar toegekende toeslagen die direct ten laste van de premie gefinancierd zijn (zoals een koopsom voor indexatie betaald door de werkgever); - de risicodekking van bijvoorbeeld het overlijdens- en/of arbeidsongeschiktheidsrisico gedurende het gerapporteerde verslagjaar. In aansluiting op staat K401 vraag 3.1 houdt het fonds bij de kasstromen geen rekening met de inkoop uit hoofde van een inkoopregeling VPL. Verdiscontering van de onder vraag 1.1 verantwoorde kasstromen geeft – na vermeerdering met de opslag voor toekomstige uitvoeringskosten – het actuarieel benodigde bedrag voor de inkoop van de onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioenovereenkomst (staat K401 vraag 3.1). Hierbij gaat het fonds uit van de rentetermijnstructuur per jaareinde van het jaar voorafgaand aan het gerapporteerde kalenderjaar (vraag 3.1 eerste) en indien van toepassing de geldende systematiek voor de gedempte premie (vraag 3.2 tweede kolom). Vraag 1.2 Modified duration Het fonds vermeldt de modified duration van de onder vraag 1.1 vermelde kasstromen. De modified duration is de procentuele waardeverandering de contante waarde van een uitkeringsstroom als gevolg van een parallelle verandering van de RTS van 100 basispunten. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 159 4de Kwartaalstaat Pensioenfondsen in herstel K501 Evaluatie herstelplan In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen met technische voorzieningen voor risico van het fonds, die in het afgelopen boekjaar uitvoering gaven aan een korte- en/of langetermijnherstelplan Rapportage over vierde kwartaal Vierde kwartaal 2012 21 december 2012 Inleiding Doel van deze staat is inzicht te krijgen in de voortgang van het herstel van de vermogenspositie en de beleidsinterventies door het fondsbestuur. De 4e Kwartaalstaat Pensioenfondsen in Herstel is een bundeling van de volgende verslagstaten: - K101 Dekkingsgraad - K201 t/m K205 Beleggingen - K401 en K402 Premies - K501 en K502 Evaluatie herstelplan & dekkingsgraadsjabloon. Deze staten vormen eenmaal per jaar gezamenlijk één formulierenset die altijd na afloop van het vierde kwartaal in zijn geheel gerapporteerd wordt. Alleen pensioenfondsen die uitvoering geven aan een herstelplan, vullen deze formulierenset in. De invulling van deze gebundelde set dient (overeenkomstig de invulling van de Jaarstaten) op volgorde van verslagstaat te gebeuren. Enkele gegevens die in de Dekkingsgraad (K101), Beleggingen (K201 t/m K205) en de Premies (K401) ingevuld zijn, komen in de Evaluatie herstelplan (K501) automatisch naar voren. Het betreft onder meer gegevens over de omvang van de (geraamde) technische voorzieningen ultimo verslagjaar uit de K101, het jaarrendement op het belegde vermogen (inclusief derivaten) over het gehele verslagjaar uit K205 en de feitelijke premie (exclusief VPL) voor het lopende jaar uit K401. Voor een toelichting op die verslagstaten wordt verwezen naar eerdere hoofdstukken uit deze Aanwijzingen. In staat K501 en in onderstaande toelichting worden de termen ´verslagjaar´ en ´lopend jaar´ gebruikt. Onder ´verslagjaar´ wordt het afgelopen verslagjaar verstaan; met ´lopend jaar´ wordt het jaar volgend op het verslagjaar aangeduid. Daarbij moet worden bedacht dat deze staat wordt ingediend aan het begin van het (lopend) jaar dat volgt op het verslagjaar. Alle jaren die in de staten K501 en K502 worden gerapporteerd betreffen volledige kalenderjaren. De ontwikkeling van de dekkingsgraad wordt in deze staat gerapporteerd aan de hand van de volgende zes elementen: 1. Premie (M1) 2. Uitkeringen (M2) 3. Toeslagverlening (voorwaardelijk) ten laste van fonds dan wel een korting (M3) 4. Verandering rentetermijnstructuur (M4) 5. Rendement (M5) 6. Overige oorzaken en kruiseffecten (M6) Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 160 De staat volgt hiermee de indeling van het Dekkingsgraadsjabloon behorend bij het herstelplan. Bij alle zes de elementen wordt gevraagd om de invloed op de dekkingsgraad te rapporteren in procentpunten. Deze staat bevat de volgende kolommen: Kolom 1: Kolom 2: het fonds rapporteert de realisatie over het verslagjaar. het fonds rapporteert de verwachting voor het lopende jaar o.b.v. de meest recente inzichten. De gevraagde gegevens hebben uitsluitend betrekking op posten die voor risico van het pensioenfonds zijn. De rendementen, premiegegevens, aanwezige middelen etc. ten behoeve van deze staat moeten direct gerelateerd worden aan de middelen voor risico van het fonds. Voor zover de gegevens over de realisatie in het verslagjaar (kolom 1) nog niet definitief bekend zijn, moeten deze zo nauwkeurig mogelijk geraamd worden. De verwachtingen voor het lopende jaar (kolom 2) moeten berekend worden, uitgaande van de rentetermijnstructuur ultimo verslagjaar. Belangrijke punten Hieronder zijn enkele belangrijke punten met betrekking tot de evaluatie herstelplan (K501 en K502) opgenomen. Aanvullende maatregelen Aanvullende maatregelen, zoals een premieverhoging, aanpassing van de pensioenregeling, het omzetten van een achtergestelde lening in een bijstorting, of een extra bijstorting mogen alleen worden opgenomen indien deze definitief zijn vastgesteld en contractueel zijn vastgelegd. Maatregelen die op het moment dat het fonds de evaluatie bij DNB indient nog niet definitief zijn – en die daarmee nog onvoldoende concreet en haalbaar zijn – kan het fonds eventueel meenemen in de volgende evaluatie. Oude of nieuwe maximale rendementsparameters Met het besluit van 24 juli 2010 tot wijziging van het Besluit FTK (‘het besluit’) zijn nieuwe maximale rendementsparameters vastgesteld die gelden vanaf 1 januari 2012. Alle berekeningen die het fonds vanaf 1 januari 2012 voor toezichtdoeleinden maakt moeten zijn gebaseerd op verwachte rendementen die voldoen aan deze nieuwe parameters. De nieuwe maximale rendementsparameters zijn als bruto rendementen (artikel 23b lid 4). Het gehanteerde rendement dient het fonds te toetsen aan de nieuwe maximale parameters na aftrek van de volledige vermogensbeheerkosten van het fonds. Indien er nog geen volledig beeld is van de totale vermogensbeheerkosten, dient het fonds prudentie te betrachten bij de inschatting hiervan. De wettelijke norm betreft immers een maximum waaraan het fonds moet voldoen. Indien het fonds bij de evaluatie op basis van de nieuwe maximale parameters naar verwachting niet tijdig uit herstel komt, kan het op basis van deze berekeningen (aanvullende) maatregelen nemen. Het is op grond van de overgangsmaatregelen uit het besluit echter ook toegestaan om een berekening te maken die voldoet aan de oude maximale parameters. Hierbij mogen alle in het herstelplan opgenomen aanvullende maatregelen (dus ook de aanvullende maatregelen bij tegenvallend herstel, zoals een voorgenomen korting) doorgerekend worden met rendementen die voldoen aan de oude parameters. Indien het fonds naar aanleiding van de overgangsmaatregel een berekening heeft gemaakt op basis van rendementen die voldoen aan de oude parameters, dan dient het fonds alleen van deze berekening uit te gaan in de evaluatierapportage. Bij de staten K501 en K502 zijn de volgende punten van belang met betrekking tot het verwachte rendement vanaf 1 januari 2012: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 161 - - - - Indien het fonds een berekening heeft gemaakt op basis van rendementen die voldoen aan de oude parameters, dan dient het fonds alleen deze berekening te verantwoorden via de staten K501 en K502. In de staten K501 en K502 dient sprake te zijn van consistentie tussen enerzijds de omvang van de (aanvullende) maatregelen en anderzijds de weergegeven rendementen. Indien de omvang van de (aanvullende) maatregelen (zoals een voorgenomen korting) is berekend op basis van rendementen die voldoen aan de oude parameters, dient het fonds tevens deze rendementen te rapporteren. De verwachte rendementen voor de resterende duur van het korte- en het langetermijnherstelplan voldoen alle aan ofwel de oude parameters ofwel de nieuwe parameters. Een combinatie van regimes is niet mogelijk. Het is uiteraard wel mogelijk om niet voor alle jaren van hetzelfde verwachte rendement uit te gaan, mits alle rendementen maar voldoen aan hetzelfde (oude of nieuwe) regime. Er is consistentie tussen de verwachting voor het lopende jaar in staat K501 en K502. Het fonds vermeldt in staat K501 onder vraag 7.5 of het verwachte rendement voldoet aan de oude of nieuwe parameters. Indien dit niet de oude parameters betreft (het fonds maakt geen gebruik van de overgangsmaatregel), dan vermeldt het fonds tevens de afslag in basispunten voor vermogensbeheerkosten (indien van toepassing, gewogen op totaalniveau). Overigens gelden voor herstelplannen met een startdatum vanaf 1 januari 2011 alléén de nieuwe maximale parameters; voor deze plannen zijn de overgangsmaatregelen niet van toepassing Dit geldt ook voor de lopende herstelplannen met een startdatum vóór 1 januari 2011 welke na deze datum zijn geactualiseerd. Toelichting Vraag 1.1: Datum herstelplan Bij deze vraag rapporteert het fonds de datum waarop het herstelplan is ingediend. In geval van tussentijds aanpassing is dit de datum van het geactualiseerde herstelplan. Vraag 1.2: Is dekkingsgraad ultimo verslagjaar lager dan de minimaal vereiste dekkingsgraad? Ja/Nee Het fonds rapporteert of de dekkingsgraad ultimo verslagjaar al dan niet onder het minimaal vereist eigen vermogen lag. Als dat het geval was, dan verkeert het fonds in dekkingstekort. Indien deze vraag met ‘nee’ wordt beantwoord, dan vervallen vragen 1.3 (datum uit dekkingstekort volgens herstelplan) en 1.4 (huidige verwachting datum uit dekkingstekort). Vraag 1.3: Huidige verwachting datum uit dekkingstekort Het fonds rapporteert in maanden nauwkeurig o.b.v. de berekeningen in het dekkingsgraadsjabloon (staat K502) wat de huidige verwachte datum is waarop het fonds het minimaal vereist eigen vermogen zal bereiken. Vraag 1.4: Huidige verwachting datum uit reservetekort Het fonds rapporteert o.b.v. berekeningen in het dekkingsgraadsjabloon (staat K502) in maanden nauwkeuring de huidig verwachte datum waarop het fonds het vereist eigen vermogen zal bereiken. Hierbij moet de vereiste dekkingsgraad o.b.v. de strategische beleggingsmix (vraag 2.6b) in ogenschouw worden genomen. ALGEMEEN De (vereiste) dekkingsgraad (dan wel de minimaal vereiste dekkingsgraad) voor de evaluatie herstelplan is bepaald als het quotiënt van enerzijds de beschikbare solvabiliteit (de minimaal vereiste solvabiliteit) en anderzijds de technische voorziening voor risico van het pensioenfonds. Het fonds kan hier alleen gemotiveerd (toelichting bij vraag 2.8) van afwijken. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 162 Vraag 2.1: Primo stand dekkingsgraad Het fonds rapporteert de hoogte van de dekkingsgraad aan het begin van de periode. Voor kolom 2 (lopend jaar) geldt dat de primostand van de dekkingsgraad automatisch wordt overgenomen uit staat K101. Vraag 2.2: Mutatie dekkingsgraad Op deze regel wordt automatisch het verschil tussen vraag 2.1 (primo stand dekkingsgraad) en vraag 2.3 (ultimo dekkingsgraad) berekend. Vraag 2.3: Ultimo dekkingsgraad Het fonds rapporteert de ultimo dekkingsgraad. In kolom 1 (realisatie verslagjaar) is deze automatisch overgenomen uit staat K101, waar deze post al is gerapporteerd. De ultimo stand van kolom 1 worden automatisch gekopieerd als primostand van het lopende jaar in kolom 2 (zie vraag 2.1). Vraag 2.4: Geraamde technische voorzieningen Het fonds rapporteert de geraamde technische voorzieningen voor risico fonds. De in het verslagjaar gerealiseerde technische voorzieningen (kolom 1) zijn automatisch overgenomen uit staat K101 (vraag 2.5). Vraag 2.5: Vereist eigen vermogen Het fonds rapporteert in bedragen het vereist eigen vermogen (VEV) volgens de feitelijke (a) en de strategische (b) beleggingsmix. Het vereist eigen vermogen wordt berekend uit een iteratieproces vanuit de feitelijke dekkingsgraad. Voorbeeld: bij een feitelijke dekkingsgraad van 100% komt de wortelformule van de solvabiliteitstoets uit op 15%. Bij een hogere dekkingsgraad wordt de schok iets groter. Na iteratie blijkt bij een dekkingsgraad van 117% de schok precies 17% te zijn. Het VEV is daarmee 17. Voor het berekenen van het VEV volgens de feitelijke mix (a) wordt in het iteratieproces de beleggingsmix niet veranderd. Voor het berekenen van het VEV volgens de strategische mix (b) wordt in het iteratieproces de strategische beleggingsmix aangehouden. Vraag 2.6: Vereiste dekkingsgraad Deze vraag geeft automatisch de vereiste dekkingsgraad volgens de feitelijke (a) en strategische beleggingsmix (b) weer. Deze dekkingsgraad is berekend door de som van vraag 2.4 (geraamde technische voorzieningen) en vraag 2.5 (vereist eigen vermogen) te delen door vraag 2.4 (geraamde technische voorzieningen). Vraag 2.7a: Minimaal vereist eigen vermogen Het fonds rapporteert in bedragen het minimaal vereist eigen vermogen (MVEV). Het MVEV wordt berekend conform artikel 11 van het besluit FTK. Vraag 2.7b: Minimaal vereiste dekkingsgraad Deze dekkingsgraad wordt berekend door de som van vraag 2.4 (geraamde technische voorzieningen) en vraag 2.7a (minimaal vereist eigen vermogen) te delen door vraag 2.4 (geraamde technische voorzieningen). Let op: Hoewel het minimaal vereist eigen vermogen ook wordt aangehouden tegenover technische voorzieningen die niet voor risico fonds zijn, moet de minimaal vereiste dekkingsgraad hier vanwege consistentie met de rest van de evaluatie worden gerapporteerd als percentage van de geraamde technisch voorzieningen voor risico fonds. Vraag 2.8: Toelichting op realisatie verslagjaar Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 163 Het fonds geeft een toelichting op alle opvallende zaken met betrekking tot de realisatie in het verslagjaar voor zover die nog niet zijn geadresseerd onder de elementen M1 t/m M6 en zet deze realisatie af tegen de verwachtingen volgens het herstelplan. Het is niet nodig hier een woordelijke beschrijving te geven van de ontwikkelingen zoals weergegeven onder M1 (premie), M2 (uitkeringen), M3 (toeslagen/korting), M4 (rente), M5 (rendement) en M6 (overige). Let op, aanvullende instructie met betrekking tot vraag 2.7 inzake minimaal vereist eigen vermogen. Indien de vaststelling van de dekkingsgraad, dan wel de minimaal vereiste dekkingsgraad afwijkt van de op onder ‘algemeen’ beschreven methodiek, dan geeft het fonds een cijfermatige (en waar nodig uitgesplitste) toelichting onder vraag 2.8 op de verschillen. Indien het eigen vermogen volgens de balans niet volledig beschikbaar is als aanwezige solvabiliteit, dan vermeldt het fonds de omvang van de posten (in duizenden euro’s) waarmee het aanwezig eigen vermogen volgens de balans is gecorrigeerd tot de aanwezige solvabiliteit. Hierbij verwijzen wij naar de onderscheiden categorieën in staat J501 bij de jaarstaten. Vraag 2.9: Toelichting op verwachting lopend jaar (verslagjaar + 1) Het fonds geeft een toelichting op alle opvallende zaken met betrekking tot de geactualiseerde verwachting voor het lopende jaar voor zover die niet worden geadresseerd onder de overige elementen M1 t/m M6 en zet deze verwachting af tegen de verwachtingen volgens het herstelplan. Het is niet nodig hier een woordelijke beschrijving te geven van de verwachtingen zoals weergegeven onder M1 (premie), M2 (uitkeringen), M3 (toeslagen/korting), M4 (rente), M5 (rendement) en M6 (overige). PREMIE Vraag 3.1: Actuarieel benodigde premie vermeerderd met opslag voor uitvoeringskosten in het betreffende rapportagejaar Het fonds rapporteert naar analogie van de bij staat K401 gegeven aanwijzingen. Het betreft hier de onderdelen van de premie voor verplichtingen voor risico fonds gebaseerd op de rentetermijnstructuur zoals genoemd in vragen 3.1 en 3.3 uit staat K401. Hierbij wordt opgemerkt dat bij deze vraag de premie exclusief solvabiliteitsopslag is. De gegevens in kolom 2 (verwachting lopend jaar) zijn overgenomen uit staat K401. Het fonds geeft bij vraag 3.5 een aanvullende toelichting op de wijze waarop de premiebijdrage aan herstel voor het lopend jaar (M1 kolom 2) is berekend. Vraag 3.2: Feitelijke premie Het fonds rapporteert de feitelijke premie inclusief herstelpremies en bijstortingen door de sponsor en exclusief premie i.v.m. de uitvoering van een VPL-regeling. Een bijstorting of herstelpremies mogen alleen worden meegenomen indien deze definitief zijn vastgesteld en contractueel zijn vastgelegd. Vraag 3.3: Invloed premie op dekkingsgraadverschil (%-punt) Het fonds rapporteert de invloed van de premie op de primostand van de dekkingsgraad. Vraag 3.4: Toelichting op realisatie verslagjaar Het fonds geeft een toelichting en specificatie als in het verslagjaar sprake was van herstelpremie of bijstortingen. Het fonds geeft tevens een toelichting als de realisatie over het verslagjaar materieel afwijkt van de verwachting voor het betreffende verslagjaar uit de vorige evaluatie (M1 voor het lopend jaar in K501 van een jaar eerder). Vraag 3.5: Toelichting op verwachting lopend jaar (verslagjaar + 1) Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 164 Indien u voor het lopende jaar van de adempauze gebruik maakt, of een schriftelijk verzoek voor maatwerk bij DNB heeft ingediend, dan vermeldt u dat onder vraag 3.5. Wanneer de automatisch berekende premiedekkingsgraad in staat K401 (vraag 8.3) afwijkt van uw eigen berekening van de premiedekkingsgraad, dan specificeert het fonds de volgende parameters met betrekking tot de pensioenregeling voor risico van het fonds exclusief VPL, garantiecontract en risico deelnemers, en de berekening van de premiedekkingsgraad. Het fonds vermeldt alleen die parameters die van toepassing zijn voor het lopend jaar: - de premiegrondslag voor de belangrijkste pensioenregeling - het premiepercentage voor de belangrijkste pensioenregeling - de actuarieel benodigde* premie op basis van de rentetermijnstructuur ultimo verslagjaar (en indien van toepassing op basis van de RTS op datum van premievaststelling) - de premiebijdrage voor directe uitvoeringskosten in het lopende jaar - de feitelijke te ontvangen premie voor risico van het pensioenfonds - eventueel een separate premiebijdrage voor herstel (enkel voor zover niet inbegrepen in het bovengenoemde premiepercentage en feitelijk te ontvangen in het lopende jaar) - eventueel een separate premiebijdrage voor voorwaardelijke toeslagen (enkel voor zover niet inbegrepen in het bovengenoemde premiepercentage en feitelijk te ontvangen in het lopende jaar)** - de berekening van de premiedekkingsgraad*** - het gewicht van de nieuwe aanspraken**** * Alleen als het fonds de regeling voor het lopende jaar (al dan niet tijdelijk) heeft aangepast ten opzichte van het verslagjaar, dan dient het fonds de afzonderlijke aanpassingen concreet te benoemen en de invloed hiervan op de actuarieel benodigde premie (in duizenden euro’s) aan te geven. ** Eventuele voorwaardelijke toeslagen die worden gefinancierd ten laste van deze premie worden verantwoord onder M3 als toeslagen ten laste van het eigen vermogen. *** De premiedekkingsgraad wordt gedefinieerd als het quotiënt van enerzijds de feitelijk ontvangen premie voor risico van het fonds en anderzijds de actuarieel benodigde premie op basis van de rentetermijnstructuur ultimo verslagjaar. De feitelijk ontvangen premie wordt hierbij geschoond van alle componenten die nodig zijn voor andere elementen dan de aangroei van de onvoorwaardelijke verplichtingen voor risico van het fonds in het verslagjaar. Hieronder vallen bijvoorbeeld de opslag voor directe uitvoeringskosten in het lopende jaar, premiebijdragen voor de inkoopregeling VPL, risico van deelnemers of een garantiecontract. Onder de actuarieel benodigde premie op basis van de rentetermijnstructuur ultimo verslagjaar vallen alle componenten die leiden tot aangroei van de technische voorziening inclusief risicopremies. De toevoeging aan de technische voorziening in verband met toekomstige kosten (“de excasso-opslag”) wordt hieronder inbegrepen. **** Het gewicht van de nieuwe aanspraken wordt gedefinieerd als de actuarieel benodigde premie op basis van de rentetermijnstructuur ultimo verslagjaar (term 1) gedeeld door de technische voorziening voor risico van het fonds primo (vermeerderd met term 1). De door het fonds opgegeven premiedekkingsgraad en gewicht nieuwe aanspraken voor het lopend jaar leiden onder de toepassing van het formularium tot M1 voor het lopend jaar. UITKERINGEN Vraag 4.1: Uitkeringen Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 165 Het fonds rapporteert de omvang van de gedane pensioenuitkeringen. Vraag 4.2: Omvang solvabiliteitsvrijval Het fonds rapporteert de omvang van de solvabiliteitsvrijval. Vraag 4.3: Invloed solvabiliteitsvrijval op dekkingsgraad (%-punt) Het fonds rapporteert de invloed van de solvabiliteitsvrijval op de primostand van de dekkingsgraad. Vraag 4.4: Toelichting op realisatie verslagjaar Het fonds geeft een toelichting als er in het verslagjaar sprake was van materiële incidentiele uitkeringen die van invloed waren op vraag 4.3 (kolom 1). Vraag 4.5: Toelichting op verwachting lopend jaar (verslagjaar + 1) Het fonds geeft een toelichting als er in het lopend jaar sprake is van incidentele uitkeringen die van invloed zijn op vraag 4.3 (kolom 2). TOESLAGVERLENING/KORTING Het fonds dient eventuele kortingen op pensioenaanspraken en -rechten te beschouwen als negatieve toeslagverlening. Vraag 5.1: Toeslagverlening actieven Het fonds rapporteert de voorwaardelijke toeslagverlening voor actieve deelnemers ten laste van het fonds. De lasten voor onvoorwaardelijke toeslagverlening of backservice en de lasten voor toeslagverlening ten laste van de werkgever (bijvoorbeeld bij toeslagcategorie D3 van de toeslagenmatrix) zijn immers al verwerkt in de actuariële premie zoals opgenomen onder vraag 3.1. Vraag 5.2: Toeslagverlening inactieven Het fonds rapporteert de voorwaardelijke toeslagverlening voor inactieven (gewezen deelnemers en gepensioneerden) ten laste van het fonds. De lasten voor onvoorwaardelijke toeslagverlening en de lasten voor toeslagverlening ten laste van de werkgever (bijvoorbeeld bij toeslagcategorie D3 van de toeslagenmatrix) zijn al verwerkt in de actuariële premie zoals opgenomen onder vraag 3.1. Indien sprake is van een eenmalige toeslag voor inactieven ten laste van de werkgever dan wordt deze niet in vraag 5.2 gerapporteerd. Vraag 5.3: Invloed lasten toeslagverlening op dekkingsgraad (%-punt) Het fonds rapporteert de invloed van de toeslagverlening op de dekkingsgraad. Vraag 5.4 Kortingen actieven Het fonds rapporteert het kortingspercentage voor actieven en licht het kortingsbesluit toe onder vraag 10.2 (uitvoering herstelplan). Vraag 5.5 Kortingen inactieven Het fonds rapporteert het kortingspercentage voor inactieven (gewezen deelnemers en gepensioneerden) en licht het kortingsbesluit toe onder vraag 10.2 (uitvoering herstelplan). Vraag 5.6: Invloed korting op dekkingsgraad (%-punt) Het fonds rapporteert de invloed van de korting op de dekkingsgraad. Een onvoorwaardelijk vastgestelde korting wordt pas na definitieve besluitvorming hiertoe doorgevoerd in de dekkingsgraad. Hieruit volgt ook dat een definitief door te voeren korting op basis van de dekkingsgraad ultimo verslagjaar niet wordt verwerkt in de dekkingsgraad ultimo verslagjaar. Deze dekkingsgraad vormt immers het uitgangspunt van de Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 166 besluitvorming. De invloed op de dekkingsgraad van een kortingsbesluit op basis van de dekkingsgraad ultimo verslagjaar moet worden gerapporteerd in het lopende jaar. Het fonds dient deze korting in het dekkingsgraadsjabloon te verwerken onder M3 als negatieve toeslag onder toepassing van het gebruikelijke formularium voor M3. Dit betekent onder meer dat de mutatie primo het jaar wordt verondersteld waarin de korting wordt geëffectueerd en de invloed wordt afgezet tegen de dekkingsgraad primo (voor de korting). Dit betekent bijvoorbeeld dat de dekkingsgraad aan het eind van het kortetermijnherstelplan niet altijd boven het minimaal vereist eigen vermogen ligt omdat de eventueel benodigde eindkorting in het jaar na afloop van het herstelplan wordt verantwoord. In die gevallen geldt wel dat de dekkingsgraad aan het eind van de hersteltermijn plus de mutatie in M3 uiterlijk 3 maanden na het einde hersteltermijn een dekkingsgraad geeft die op of boven het minimaal vereist eigen vermogen ligt. Bijvoorbeeld wanneer een herstelplan eind 2013 geldt dus: DG(2013) + M3(2014) ≥ 1+MVEV/TV. Eventuele rest- en kruiseffecten met de andere M-waarden worden onder M6 verantwoord. Vraag 5.7: Toelichting op realisatie verslagjaar Het fonds geeft een toelichting indien een toeslag is verleend. Het fonds rapporteert in ieder geval de datum van het toeslagbesluit, de hoogte van de gehanteerde maatstaf en welke gedeelte van de maatstaf is toegekend. Het fonds geeft een toelichting bij korting van pensioenaanspraken en -rechten onder vraag 10.2 (uitvoering herstelplan). Vraag 5.8: Toelichting op verwachting lopend jaar (verslagjaar + 1) Het fonds geeft een toelichting indien naar verwachting een toeslag wordt verleend. Het fonds rapporteert in ieder geval de hoogte van de gehanteerde maatstaf en welke gedeelte van de maatstaf wordt verleend. Het fonds geeft een toelichting bij (voorlopige) korting van pensioenaanspraken en -rechten onder vraag 10.2 (uitvoering herstelplan). VERANDERING RENTETERMIJNSTRUCTUUR Vraag 6.1: Wijziging technische voorziening a.g.v. verandering rentetermijnstructuur Het fonds rapporteert het bedrag van de wijziging van de technische voorzieningen als gevolg van de wijziging van de rentetermijnstructuur. Uitsluitend kolom 1 (realisatie verslagjaar) wordt ingevuld, omdat ex ante wijzigingen in de rentetermijnstructuur niet ingeprijsd mogen worden. Bedragen kunnen zowel positief (rentedaling) als negatief (rentestijging) zijn. Wij merken op dat de wijziging van de rentetermijnstructuur, naast invloed op de technische voorzieningen, ook invloed heeft op de waarde van de vastrentende waarden (koersresultaat). Deze invloed wordt gerapporteerd bij onderdeel 7 (Rendement). Vraag 6.2: Invloed van verandering rentetermijnstructuur op dekkingsgraad (%-punt) Het fonds rapporteert de invloed van de wijziging van de rentetermijnstructuur op de primostand van de dekkingsgraad. Wijzigingen in de rentetermijnstructuur komen alleen in de eerste kolom (realisatie verslagjaar) tot uiting. Een stijging van de technische voorziening heeft een negatief effect op de dekkingsgraad en vice versa. Vraag 7.1: Benodigde interesttoevoeging technische voorzieningen (%) Onder het benodigde rendement wordt verstaan de interesttoevoeging aan de technische voorzieningen. Het fonds stelt deze interesttoevoeging vast op basis van de éénjaarsrente Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 167 volgens de rentetermijnstructuur primo het verslagjaar (voor de realisatie) respectievelijk primo het lopende jaar (voor de verwachtingen over het lopende jaar). RENDEMENT Vraag 7.2: Feitelijk rendement (%) Het feitelijke rendement dient op identieke wijze vastgesteld te worden als in staat K205. Het feitelijke rendement over het verslagjaar (kolom 1) wordt automatisch overgenomen uit staat K205 (vraag 3.5). Het betreft het jaarrendement op het belegde vermogen inclusief derivaten. De meetkundige bepaling van het te verwachten portefeuillerendement voor kolom 2 dient in principe te gebeuren op basis van de strategische beleggingsmix. Het fonds houdt hierbij rekening met de standaarddeviaties van de verschillende beleggingscategorieën en de onderlinge correlaties. Het gehanteerde verwachte portefeuillerendement dient te voldoen aan de maximale rendementsparameters (oud of nieuw). Zie hiertoe eerder in de aanwijzing bij K501. Vraag 7.3: Invloed rendementsverschil op dekkingsgraad (%-punt) Het fonds rapporteert de invloed van het rendementsverschil tussen vraag 7.2 en 7.1 ten opzichte van de primostand van de dekkingsgraad. Vraag 7.4: Toelichting op realisatie verslagjaar Het fonds geeft in ieder geval een toelichting bij een significante afwijking tussen het gerealiseerd rendement en het benchmark-rendement (zowel positief als negatief). Vraag 7.5: Toelichting op verwachting lopend jaar Het fonds geeft in ieder geval een toelichting als het verwachte jaarrendement (in kolom 2) hoger is dan de verwachting die vorig jaar werd aangehouden. Bij een opwaartse bijstelling geeft het fonds tevens een onderbouwing dat dit rendement past binnen de maximale parameters en dat er geen sprake is van verhoging van het risicoprofiel. Het fonds vermeldt hier of het verwachte rendement voldoet aan de oude (voor 1 januari 2011) of nieuwe parameters. Indien het de nieuwe parameters betreft (datum van het herstelplan is na 31 december 2010, of het fonds maakt geen gebruik van de overgangsmaatregel), dan vermeldt het fonds tevens de afslag in basispunten voor vermogensbeheerkosten (indien van toepassing, gewogen op totaalniveau). OVERIGE OORZAKEN EN KRUISEFFECTEN Vraag 8.1: Overige oorzaken en kruiseffecten Dit onderdeel behelst de overige, veelal incidentele, oorzaken van een mutatie in de hoogte van de dekkingsgraad en een correctie voor het weglaten van alle kruiseffecten tussen de verschillende oorzaken. Vraag 8.2: Toelichting op realisatie verslagjaar Het fonds geeft een gekwantificeerde toelichting indien de gerapporteerde overige oorzaken en kruiseffecten een materiële invloed op de dekkingsgraad van het gerealiseerde verslagjaar (kolom 1) hebben. Indien er meerdere invloeden zijn, worden deze afzonderlijk gespecificeerd en gekwantificeerd. Om een beoordeling van de (mogelijke verandering van de) technische voorziening in verband met actuariële grondslagen te ondersteunen, dient het fonds tevens de verzekeringstechnische grondslagen te verantwoorden. Hierin dient het fonds de volgende gegevens op te nemen m.b.t. de sterftegrondslagen: Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 168 - De gehanteerde overlevingstafel; De gehanteerde correctiemethode voor ervaringssterfte; De eventueel gehanteerde procentuele opslag op de technische voorziening; In hoeverre deze gegevens in het verslagjaar gewijzigd zijn. De overige actuariële, demografische en economische grondslagen dient het fonds alleen toe te lichten indien het fonds deze in het verslagjaar heeft gewijzigd ten opzichte van het vorige jaar. Hieronder vallen bijvoorbeeld (maar niet uitsluitend) de veronderstelde partnerfrequenties bij overlijden en de reserveringsmethode voor het arbeidsongeschiktheidspensioen. Vraag 8.3: Toelichting op verwachting lopend jaar Het fonds geeft een gekwantificeerde toelichting indien de gerapporteerde overige oorzaken en kruiseffecten een materiële invloed op de dekkingsgraad van het van het lopende verslagjaar (kolom 2) hebben. Indien er meerdere invloeden zijn worden deze afzonderlijk gespecificeerd en gekwantificeerd. Let op: Indien er in staat K502 over latere jaren dan het lopende jaar sprake is van een substantieel andere/grotere post onder M6, dan licht het fonds dat hier toe. SOM VAN ALLE VERANDERINGEN VAN DE DEKKINGSGRAAD Vraag 9.1: Som van alle veranderingen van de dekkingsgraad Het onder deze vraag vermelde percentage betreft een automatische optelling van de zes voorliggende invloeden op de dekkingsgraad (i.c. de vragen 3.3, 4.3, 5.3, 6.2, 7,3 en 8.1). Behoudens kleine afrondingsverschillen dient de uitkomst overeen te komen met de gegevens uit vraag 2.2 (mutatie dekkingsgraad). UITVOERING HERSTELPLAN Vraag 10.1: Zijn de in het herstelplan opgegeven maatregelen volledig uitgevoerd? Het fonds rapporteert of de maatregelen uit het herstelplan die betrekking hebben op het verslagjaar zijn uitgevoerd. Indien deze vraag met ‘nee’ wordt beantwoord, vult het fonds verplicht vraag 10.2 in. Onder vraag 10.2 wordt overigens ook een toelichting gegeven op de uitvoering van een (voorlopige) korting. Vraag 10.2: Toelichting uitvoering herstelplan Indien vraag 10.1 met ‘nee’ is beantwoord, verstrekt het fonds hierover een gefundeerde toelichting. Vraag 10.2 vervolg: Uitvoering korting: Indien het fonds in het verslagjaar dan wel lopende jaar een definitieve korting doorvoert, dient het fonds bij vraag 10.2 concreet, en waar nodig cijfermatig onderbouwd, toe te lichten op welke wijze het deze korting doorvoert. U dient daarbij in ieder geval de volgende gegevens te rapporteren: - de datum waarop de korting onvoorwaardelijk wordt doorgevoerd - hoe de definitieve korting zich verhoudt tot de aangekondigde korting bij de vorige evaluatie, en wat de reden is van eventuele verschillen tussen de aangekondigde en de definitieve korting - de wijze waarop het kortingspercentage is bepaald (bijvoorbeeld of uniform gekort wordt of dat bij korting gedifferentieerd wordt tussen verschillende groepen); als u daarbij differentieert tussen verschillende groepen, dan dient u een concrete en cijfermatige onderbouwing te geven per groep, alsmede inzicht in het effect op de dekkingsgraad voor het fonds als geheel Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 169 - welke aanspraken eventueel niet worden gekort. Indien het fonds een voorlopige korting opneemt in het lopend jaar of latere jaren (zichtbaar in staat K502), dan licht het fonds concreet en cijfermatig onderbouwd toe op welke wijze het effect van deze voorgenomen korting is berekend. MAATREGELEN GEWIJZIGD T.O.V. HERSTELPLAN Vraag 11.1 t/m 11.6 Bij dit onderdeel wordt gevraagd naar beleidsaanpassingen ten opzichte van het in het herstelplan geschetste beleid. Het betreft hier alle gewijzigde uitgangspunten die materieel van invloed zijn op de voortgang van het herstel van de vermogenspositie. Kolom 1 betreft de aanpassing t.o.v. het herstelplan in het verslagjaar en kolom 2 in het lopende jaar (verslagjaar + 1). Bij een beleidswijziging beantwoordt het fonds de vraag met ‘ja’ en verstrekt het hierop een toelichting bij vraag 11.8 en/of vraag 11.9. In onderdeel 11.1 gaat het om mutaties in het betreffende jaar in de achtergestelde lening. Hierbij kan gedacht worden aan: - een nieuwe achtergestelde lening - verhoging van het nominale bedrag - omzetting van de achtergestelde lening in een bijstorting - (gedeeltelijke) aflossing - verandering in het deel van de achtergestelde lening dat mag meetellen bij de aanwezige solvabiliteit a.g.v. een wijziging in het verschil tussen de nominale en marktwaarde van deze lening (t.g.v. wijziging van het renteprofiel) - verandering in het deel van de achtergestelde lening dat mee mag tellen bij de aanwezige solvabiliteit door wijziging van de vermogenspositie van het fonds. Bij de vragen 11.2 t/m 11.6 gaat het om overige beleidswijzigingen zoals premie, pensioenregeling en beleggingen. Het fonds beantwoordt deze vragen met ‘ja’ indien de beleidswijziging (materieel) relevant is voor de voortgang van het herstel. Het fonds geeft bij elke vraag die met ‘ja’ is beantwoord, een concrete toelichting bij de vragen 11.8 (verslagjaar) of 11.9 (lopend jaar). Ter illustratie zijn onderstaand enkele voorbeelden opgenomen: Voorbeeld 1 (fonds antwoordt ‘nee’) Het fonds zou volgens de in het herstelplan opgenomen verwachtingen, in het verslagjaar het minimaal vereist eigen vermogen bereiken en in het lopend jaar een toeslag toekennen van 0,5%. Vanwege de actuele vermogenspositie zal er naar verwachting geen sprake zijn van toeslagverlening in het lopend jaar. Dit is geen gewijzigd beleid, want de wijziging is direct terug te voeren op afwijkingen in de vermogenspositie (verwachting herstelplan versus realisatie evaluatie). Voorbeeld 2 (fonds antwoordt ‘ja’) Het fonds constateert bij de evaluatie dat het naar verwachting niet tijdig het vereist eigen vermogen bereikt (zoals blijkt uit het dekkingsgraadsjabloon in K502). Het fonds past de toeslagstaffel aan zodat er geen toeslagen worden verleend voordat het VEV volledig is bereikt. Door deze beleidswijziging bereikt het fonds – naar verwachting – wel tijdig het vereist eigen vermogen. Dit is gewijzigd beleid dat materieel relevant is voor het herstel, waarbij de verschillen in het dekkingsgraadsjabloon duidelijk zichtbaar zijn. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 170 Voorbeeld 3 (fonds antwoordt ‘ja’) Door een verandering van het strategische beleggingsbeleid, zoals onder andere vastgelegd in de abtn, is het verwachte rendement dan wel het VEV materieel gewijzigd. Het fonds dient de vraag in dat geval met "ja" te beantwoorden omdat een wijziging van het strategische beleggingsbeleid ook relevant is voor het verloop van het herstelplan voor wat betreft het te bereiken VEV en het verwachte beleggingsrendement. Vraag 11.7: Heeft één van bovengenoemde beleidsmaatregelen een ongunstig effect? Onderdeel 11.7 dient met ‘ja’ beantwoord te worden indien minimaal een van de beleidswijzigingen op zichzelf een ongunstig effect heeft op de dekkingsgraad. Dit geldt ook wanneer de nadelige effecten van deze maatregel(en) op het herstel door andere maatregelen of exogene ontwikkelingen volledig gecompenseerd worden. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 171 K502 Dekkingsgraadsjabloon In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen met een herstelplan die zich op de rapportagedatum in een situatie van dekkingstekort bevinden en alle fondsen in een situatie van reservetekort . Rapportage over vierde kwartaal Vierde kwartaal 2012 21 december 2012 Inleiding Deze staat vormt samen met staat K501 de evaluatie van het herstelplan. Ze verschaft inzicht in het verwachte herstelpad naar een situatie waarin het fonds beschikt over het vereist eigen vermogen. Dit gebeurt door middel van een geactualiseerd dekkingsgraadsjabloon, waarbij wordt uitgegaan van de dekkingsgraad, rentetermijnstructuur en (economische) omstandigheden ultimo verslagjaar. De dekkingsgraadsjabloon is ook onderdeel van het ingediende herstelplan. Pensioenfondsen die ultimo verslagjaar in een tekortsituatie verkeren, dienen een dekkingsgraadsjabloon in te vullen voor de volledige duur van het langetermijnherstelplan. Fondsen die een beleidswijziging ten opzichte van het herstelplan hebben doorgevoerd, dienen het dekkingsgraadsjabloon in op basis van het aangepaste beleid. Een eventuele beleidswijziging ten opzichte van het herstelplan wordt gerapporteerd en toegelicht in K501, waarbij ook het effect van de beleidswijziging op het herstel inzichtelijk wordt gemaakt. Pensioenfondsen die een kortingsmaatregel voorzien, omdat zij zonder deze korting niet binnen de gestelde termijn voldoen aan het minimaal vereist eigen vermogen, vullen de dekkingsgraadsjabloon in alsof deze korting ook daadwerkelijk toegepast gaat worden. Aanvullende maatregelen Aanvullende maatregelen, zoals een premieverhoging, aanpassing van de pensioenregeling, het omzetten van een achtergestelde lening in een bijstorting als er daadwerkelijk gekort moet worden, of een extra bijstorting mogen alleen worden opgenomen indien deze definitief zijn vastgesteld en contractueel zijn vastgelegd. Maatregelen die op het moment dat het fonds de evaluatie bij DNB indient nog niet definitief zijn – en die daarmee nog niet concreet en haalbaar zijn – kan het fonds eventueel meenemen in de volgende evaluatie. Toelichtingen Het formulier K502 bevat geen toelichtingsvelden. Indien bepaalde M-waarden voor de resterende duur van het korte- en/of lange termijnherstelplan niet direct verklaarbaar zijn vanuit de waarde voor het voorgaande jaar en de overige ontwikkeling in de dekkingsgraadsjabloon (bijvoorbeeld de dekkingsgraad), dan dient het fonds een korte toelichting te geven in het formulier K501 onder de betreffende M-waarde. Dekkingsgraadsjabloon In de dekkingsgraadsjabloon wordt de deterministische ontwikkeling van de dekkingsgraad vanuit de situatie aan het begin van het verslagjaar gedurende maximaal 15 jaar gepresenteerd aan de hand van een uitsplitsing naar de belangrijkste onderliggende oorzaken. Het startjaar van de dekkingsgraadsjabloon (vraag 1) sluit in het algemeen aan bij het startjaar van het herstelplan dat het fonds evalueert. Indien het startjaar van het korte- en het langetermijnherstelplan niet hetzelfde is (bijvoorbeeld omdat het fonds in een later jaar in Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 172 dekkingstekort is gekomen en toen pas een nieuw korte termijnherstelplan heeft ingediend) dan dient het fonds het startjaar van het nieuwe korte termijnherstelplan aan te houden. In dat geval is de rapportage over het langetermijnherstelplan geen 15 jaar meer, maar de kortere nog resterende looptijd van het langetermijnherstelplan; het fonds kan dan de jaren die het niet nodig heeft aan het eind van de dekkingsgraadsjabloon open laten (dan wel de mutaties gedurende deze jaren nihil veronderstellen). Let op dat het fonds wel altijd de volledige resterende duur van het langetermijnherstelplan dient te evalueren en K502 niet mag stoppen zodra het naar verwachting het VEV bereikt. Alle jaren in de dekkingsgraadsjabloon (vraag 2.1 tot en met 2.15) komen overeen met gehele kalenderjaren (januari tot en met december). Dit geldt ook voor het eerste jaar van het herstelplan indien het herstelplan een aanvangsdatum ongelijk aan 1 januari heeft. In dat geval start de dekkingsgraadsjabloon mogelijk niet in een situatie van (dekkings)tekort. Speciaal ten behoeve van de dekkingsgraadsjabloon moet vanuit de situatie aan het begin van het verslagjaar een samenhangend deterministisch scenario worden doorgerekend met toepassing van het voorgenomen (herstel)beleid en met het meetkundige portefeuillerendement als input voor het jaarlijkse beleggingsrendement. Om de interne consistentie te waarborgen, is het nadrukkelijk niet de bedoeling dat er als input gebruik wordt gemaakt van de output (gemiddelden of medianen) uit een stochastische analyse. De rentetermijnstructuur ultimo verslagjaar wordt gebruikt als basis voor het invullen van de dekkingsgraadsjabloon. Als een pensioenfonds niet in staat is binnen de gestelde termijn het minimaal vereist eigen vermogen te bereiken (na inzet van aanvullende herstelmaatregelen) dient het fonds een voorgenomen korting op te nemen in K502. Het fonds dient de korting in de dekkingsgraadsjabloon te verwerken onder M3 als negatieve toeslag onder toepassing van het gebruikelijke formularium voor M3. De korting moet worden verwerkt in het jaar waarin deze onvoorwaardelijk wordt. De invloed wordt afgezet tegen de dekkingsgraad primo het jaar (voor de korting). Eventuele rest- en kruiseffecten met de andere M-waarden worden onder M6 verantwoord. Het fonds geeft overigens een toelichting op een in de dekkingsgraadsjabloon gerapporteerde korting in staat K501 (vraag 10.2). Toelichting op de sjabloon: De mutaties van de dekkingsgraad die voortkomen uit deze oorzaken, en kortweg M1 t/m M6 zijn genoemd, worden alle uitgedrukt in procentpunten van de dekkingsgraad. Dit maakt de mutaties onderling vergelijkbaar en maakt een analyse van de ontwikkeling van de dekkingsgraad mogelijk. M1 = Δ DG(premie) Het gaat om de combinatie van enerzijds nieuwe onvoorwaardelijke aanspraken die in het verslagjaar ontstaan en anderzijds de daar tegenover staande premie-inkomsten. Ook andere premie-inkomsten worden in M1 meegenomen, zoals herstelpremies en bijstortingen door de sponsor. In de toelichting bij M1 in staat K501 is een uitgebreide toelichting opgenomen over de wijze waarop M1 doorgaans wordt berekend. M2 = Δ DG(uitkeringen) Het effect M2 in de dekkingsgraadsjabloon is een maat voor de solvabiliteitsvrijval, uitgedrukt als percentage van de voorziening. M3 = Δ DG(indexatie) Hierbij gaat om de impact van de voorwaardelijke indexatie en kortingen (negatieve toeslagverlening). De onvoorwaardelijke indexatie is namelijk al meegenomen bij de bepaling Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 173 van de voorziening en dus al in de bestaande dekkingsgraad verwerkt. In het geval de voorwaardelijke indexatie (mede) wordt gefinancierd uit de premie-inkomsten, ontstaat er een verband tussen M1 en M3 (de ontvangen premiebijdrage telt mee als positieve bijdrage aan herstel en de verleende toeslag als negatieve bijdrage). M4 = Δ DG(rentetermijnstructuur) Oorzaak M4 betreft de impact die een mutatie van de technische voorziening, enkel als gevolg van een onverwachte wijziging van de rentetermijnstructuur, heeft op de dekkingsgraad. Deze kolom kan voor de toekomstige jaren worden gezien als een pro memorie kolom, waarin de effecten 0%-punt zijn, omdat ex ante geen rentevisie die afwijkt van de door de markt ingeprijsde renteontwikkeling in de rentetermijnstructuur mag worden toegepast. M5 = Δ DG(overrendement) Hierbij gaat het om het effect van het extra rendement dat wordt gegenereerd door de beleggingsportefeuille ten opzichte van het benodigde rendement ten behoeve van de technische voorziening (deze is gelijk aan de éénjaarsrente in de rentetermijnstructuur van het betreffende jaar). Bij de meetkundige bepaling van het portefeuillerendement dient rekening te worden gehouden met de standaarddeviaties van de verschillende beleggingscategorieën en de onderlinge correlaties. In staat K501 is een uitgebreide toelichting opgenomen over de maxima waaraan het verwachte meetkundige portefeuillerendement dient te voldoen. M6 = Δ DG(overig) M6 behelst de overige veelal incidentele oorzaken van een mutatie in de hoogte van de dekkingsgraad en een correctie voor het weglaten van alle kruiseffecten tussen de verschillende oorzaken, dus: M6 = Δ DG(overige oorzaken) + Δ DG(kruiseffecten). Gehanteerde veronderstellingen In de vier rechterkolommen van de dekkingsgraadsjabloon worden de waarden van vier belangrijke parameters vermeld. Dit zijn de premiehoogte, het indexatiepercentage voor actieve deelnemers, het indexatiepercentage voor inactieven en het meetkundig gemiddelde portefeuillerendement. Onder het indexatiepercentage wordt ook verstaan een (voorwaardelijke) korting. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 174 Te hanteren formularium De mutatie in de dekkingsgraad kan als volgt in formulevorm worden weergegeven: met: V TV DG DGvoor * TV TV TV Δ DG = toename van de dekkingsgraad in procentpunten als gevolg van een mutatie TV = technische voorziening vóór mutatie V = mutatie van de waarde van de activa (vermogen) als gevolg van een bepaalde oorzaak TV = mutatie van de technische voorziening als gevolg van een bepaalde oorzaak DGvoor = dekkingsgraad vóór mutatie Onderstaande tabel geeft voor elk van de in de sjabloon onderscheiden mutatiefactor een specifieke uitwerking van deze formule. V TV V/TV TV / (TVprimo + TV) ΔDG M1 Feitelijke premie (Prfeit) Actuariële bruto premie (Pract) PremieDG = Prfeit / Pract Pract / (TVprimo + Pract) (PremieDG – DGprimo) * Pract / (TVprimo + Pract) M2 Uitkeringen (-U) 100% -U / (TVprimo - U) (DGprimo – 100%) * U / (TVprimo – U) M3 0 0% TVind / (TVprimo + TVind) - DGprimo * TVind / (TVprimo +TVind) - DGprimo * TVRTS / (TVprimo + TVRTS) Uitkeringen (-U) TVind = TV act * ind% act + TVniet-act * ind% niet-act M4 0 TVRTS 0% TVRTS / (TVprimo + TVRTS) M5 p * Vprimo b * TVprimo p / b * DGprimo b / (1+b) DGprimo * (p–b) / (1+b) onbepaald Δ DG(overige oorzaken ) + Δ DG(kruiseffecten ) M6 onbepaald onbepaald onbepaald Toelichting symbolen: DGprimo = dekkingsgraad per primo boekjaar Vprimo = vermogen per primo boekjaar TVprimo = technische voorziening per primo boekjaar TVRTS = TV als gevolg van de wijziging van de rentetermijnstructuur TVind = TV als gevolg van indexatie. TVact = deel van de voorziening primo voor de actieve deelnemers TVniet-act = deel van de voorziening primo voor de niet actieve deelnemers p = het totale meetkundige rendement (%) van de gehele beleggingsportefeuille; b = het benodigde rendement voor de technische voorziening (%). Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 175 Pensioenregelingen K602 Kenmerken pensioenregelingen In te vullen door: Wanneer in te vullen: Laatste wijziging staat: Laatste wijziging aanwijzing: Alle pensioenfondsen - Indien in de verslagperiode bij bestuursbesluit een wijziging in een van de pensioenregeling is vastgesteld - Jaarlijks per 1 april Vierde kwartaal 2011 21 december 2012 Inleiding Deze staat moet ingevuld worden voor alle regelingen waarvan de omvang van de technische voorzieningen tenminste 5% van de totale omvang van de technische voorzieningen van het fonds is en/of het aantal actieve deelnemers in de regeling ten minste 5% is van het totale aantal actieve deelnemers van het fonds. Een fonds rapporteert zodra een wijziging formeel is vastgesteld, conform artikel 103 van de Pensioenwet respectievelijk artikel 108 van de Wet verplichte beroepspensioenregeling, en niet op het moment dat een regeling van kracht wordt. De ingangsdatum van de gewijzigde regeling kan daarom buiten de verslagperiode vallen. Wanneer de wijziging alleen voor bepaalde groepen deelnemers geldt, dient deze wijziging als een nieuwe regeling opgevoerd te worden zodat ook de ongewijzigde regeling behouden blijft. Hierbij geldt dat deze groep aan de 5%-limiet moet voldoen. De regels voor indiening van deze kwartaalstaat zijn voor volledig herverzekerde fondsen met een garantiecontract niet anders dan voor andere pensioenfondsen. Regeling Onder een regeling verstaan wij een voor de deelnemer samenhangende set pensioenaanspraken. Een deelnemer is normaal gesproken slechts in één regeling (per fonds) actief. In veel gevallen zal er een één op één relatie zijn tussen de pensioenregeling en een pensioenreglement. Soms kunnen meerdere reglementen samen een pensioenregeling vormen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer er een apart pensioenreglement is voor het tijdelijke ouderdomspensioen of het overbruggingspensioen, dan wel het arbeidsongeschiktheidspensioen. De rapportage wordt voor elke regeling apart ingevuld. Een uitzondering wordt gemaakt wanneer de administratie van het pensioenfonds geen onderscheid maakt tussen verschillende regelingen. In dat geval mogen de verschillende regelingen samengevoegd worden tot een regeling. Verschillende staten hanteren een uitsplitsing naar pensioenregeling. Ten einde de consistentie tussen deze staten te waarborgen moeten pensioenregelingen in staat K602 worden opgevoerd voordat zij in jaarstaat J604 kunnen worden gebruikt. Toelichting Bestaande varianten Het fonds vult hier de naam in waaronder de regeling bij het fonds zelf bekend staat. De naam moet consistent gebruikt worden over de verschillende staten en rapportageperioden. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 176 Wanneer de administratie van het pensioenfonds geen onderscheid maakt tussen verschillende regelingen, bijvoorbeeld ten aanzien van het indexatiebeleid, mogen de verschillende regelingen samengevoegd worden tot één regeling. Het fonds maakt voor elke regeling een aparte variant aan. De vragen die voor een bepaalde regeling niet van toepassing zijn worden door de applicatie automatisch verborgen. Vraag 1: Premies en uitkeringen Het fonds rapporteert de ontvangen premies en de betaalde uitkeringen in het voorafgaande jaar (het verslagjaar) die bij het getoonde reglement horen. De bedragen luiden in duizenden euro’s. Vraag 2: Technische voorzieningen Het fonds rapporteert de omvang van de technische voorzieningen ultimo van het voorafgaande jaar (verslagjaar) die bij het getoonde reglement behoren. De bedragen luiden in duizenden euro’s. Vraag 3: Aantallen deelnemers Er wordt bij vraag 3 naar deelnemersaantallen gevraagd. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar geslacht van de deelnemers. Ook worden de deelnemersaantallen uitgesplitst naar drie categorieën: - Actieven - Slapers - Pensioengerechtigden Bij de actieve deelnemers wordt een drietal subcategorieën onderscheiden: - Regel 3.1.1: Actieven waarvoor het pensioenfonds premie ontvangt en die niet tevens een ouderdomspensioenuitkering ontvangen. - Regel 3.1.2: Arbeidsongeschikten zijn actieven waarvoor het pensioenfonds geen premie ontvangt wegens arbeidsongeschiktheid. Indien een deelnemer gedeeltelijk arbeidsongeschikt is en de ontvangen premie hiervoor verminderd maar niet nul is, wordt de deelnemer niet hier maar bij de actieven opgevoerd. - Regel 3.1.3: Deeltijdgepensioneerden zijn actieven waarvoor het pensioenfonds zowel premie ontvangt als waaraan het pensioenfonds een uitkering verstrekt uit hoofde van het ouderdomspensioen. Op regel 3.2 meldt het pensioenfonds alle zogenoemde slapers die tot dit reglement behoren. Slapers zijn personen die pensioenaanspraken hebben opgebouwd maar nu geen aanspraken meer opbouwen bij het fonds. Pensioengerechtigden worden onderverdeeld naar de volgende vier typen pensioenuitkering: - ouderdomspensioen - arbeidsongeschiktheidspensioen - partnerpensioen - wezenpensioen Het totale aantal deelnemers over deze subcategorieën en de verschillende regelingen kan afwijken van het totale aantal deelnemers in staat J701. Een deelnemer die in meerdere regelingen actief is, zal in K602 voor elke regeling meetellen. Een deelnemer kan actief zijn in meerdere regelingen door bijvoorbeeld deel te nemen aan een excedentregeling. In J701 zal elke deelnemer aan het pensioenfonds slechts één keer meegeteld mogen worden. De definities van actieven, slapers en gepensioneerden zijn equivalent aan de in staat J701 gehanteerde definities. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 177 Vraag 4: Is het reglement in het lopende jaar nog van toepassing? Het fonds geeft aan of het reglement per primo van het lopende jaar (het jaar waarin deze rapportage wordt uitgevraagd) nog van toepassing is. Afhankelijk van het antwoord op deze vraag zijn de vragen 5 t/m 15 al dan niet relevant. Kenmerken pensioenregeling De vragen uit dit onderdeel gaan in op het karakter van het fonds. Algemene gegevens De vragen uit onderdeel 5 gaan in op een aantal algemene zaken betreffende de regeling van het fonds. Vraag 5.1: Reglementswijziging Het fonds geeft aan of in het voorliggende jaar reglementswijzigingen plaatsgevonden hebben.. Vraag 5.1.1: Datum vaststelling reglementswijziging Het fonds geeft de datum aan waarop de reglementswijziging is vastgesteld. Vraag 5.1.2: Ingangsdatum van de reglementswijziging De ingangsdatum van de reglementswijziging kan zowel in het verleden als in de toekomst liggen. Vraag 5.1.3: Leidt de reglementswijziging tot aanpassing van rechten over verstreken deelnemingsjaren? Het fonds geeft aan of de reglementswijziging aanpassing van rechten over verstreken deelnemingsjaren inhoudt. Indien de rechten over verstreken dienstjaren verhoogd worden ontstaan extra backservice aanspraken die onderdeel moeten uitmaken van de kostendekkende premie. Hier geeft het fonds ook de korting van pensioenaanspraken uit hoofde van artikel 134 van de Pensioenwet aan die via een wijziging in het pensioenreglement worden gerealiseerd. Vraag 5.2.1: Worden er nog actieve deelnemers opgenomen? Het fonds geeft aan of instroom van deelnemers in deze regeling mogelijk is of dat het hier om een gesloten regeling gaat. Vraag 5.2.2: Vindt er nog pensioenopbouw plaats? Het fonds vult hier in of de deelnemers nog pensioen opbouwen. Dit kan dus ook gelden indien de regeling al gesloten is. Vraag 6.1: Vrijstelling van verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds van toepassing Het fonds rapporteert of de werkgever vrijgesteld is van deelneming in een verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds. Vraag 6.2: Naam bedrijfstakpensioenfonds (indien meerdere alleen de meest relevante opgeven) Hierbij vult het fonds de naam van het bedrijfstakpensioenfonds is dat vrijstelling heeft verleend. Bij vrijstelling van meer bedrijfstakpensioenfondsen gaat het om het meest relevante bedrijfstakpensioenfonds. Vraag 7.1: Doelgroep De meeste pensioenregelingen gelden voor alle medewerkers van een bedrijf(stak). Indien een regeling voor een beperkte groep werknemers geldt kan hier opgegeven worden welke groep dit is. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 178 Uta-personeel is het uitvoerend, technisch, administratief personeel in de bouwsector. Wanneer er aparte regelingen bestaan voor werknemers geboren voor 1950 en voor werknemers geboren vanaf 1950 dienen deze apart te worden opgevoerd. Bij de doelgroep kan dan worden aangegeven voor welke groep deelnemers een regeling bestemd is. Ingeval het fonds een beroepspensioenfonds is, geldt het volgende. Als de pensioenregeling van toepassing is op alle medewerkers die bij de beroepspensioenvereniging zijn aangesloten, dan dient hier “alle medewerkers” te worden geantwoord. Indien dat niet het geval is, dan moet hier “anders” worden ingevuld. Pensioenovereenkomst De vragen uit onderdeel twee gaan in op de verschillende pensioensoorten die in de pensioenregeling zijn opgenomen. Vraag 8.1.1: Ouderdomspensioen Het fonds rapporteert of levenslang ouderdomspensioen een onderdeel van de regeling is. Vraag 8.1.2: Tijdelijk ouderdomspensioen Het tijdelijk ouderdomspensioen gaat vooraf aan het levenslang ouderdomspensioen, het eindigt wanneer het ouderdomspensioen ingaat. De uitkering van het tijdelijk ouderdomspensioen eindigt bij 65. Vraag 8.1.3: Overbruggingspensioen Het overbruggingspensioen is een tijdelijke aanvulling op het levenslange ouderdomspensioen voor de periode dat de gepensioneerde nog geen AOW-uitkering ontvangt. Het onderscheidt zich van het tijdelijk ouderdomspensioen doordat de periode van uitkering die van het ouderdomspensioen overlapt. De uitkering van het overbruggingspensioen eindigt bij 65. De uitkeringen van het levenslang ouderdomspensioen en het overbruggingspensioen beginnen tegelijk. Vraag 8.1.4: Partnerpensioen Hier rapporteert het fonds of de regeling partnerpensioen kent. Vraag 8.1.5: Tijdelijk nabestaandenpensioen Een tijdelijk nabestaandenpensioen is een uitkering bij overlijden van de partner tot een leeftijd van 65 jaar, of anders, indien het pensioenreglement hier iets over zegt. Vraag 8.1.6: Wezenpensioen Hier vult het fonds in of de regeling wezenpensioen voor de kinderen van de deelnemer omvat. Vraag 8.1.7: Arbeidsongeschiktheid pensioen Een arbeidsongeschiktheidspensioen zorgt voor een uitkering bij langdurige arbeidsongeschiktheid (meer dan 2 jaren). Het dient vaak als pensioen over het salarisdeel boven het maximum SV-loon. Daarnaast is een arbeidsongeschiktheidspensioen onder het maximum SV-loon onder voorwaarden mogelijk. Merk op dat ´oude´ gevallen gebruik maken van de Wet op de Arbeidsongeschiktheid (WAO). Ouderdomspensioen De vragen uit onderdeel 9 gaan in op de kenmerken van het ouderdomspensioen. Vraag 9.1.1: Uitkeringsovereenkomst Een pensioenovereenkomst inzake een vooraf vastgestelde pensioenuitkering. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 179 Vraag 9.1.2: Kapitaalovereenkomst Een pensioenovereenkomst inzake een vastgesteld kapitaal dat uiterlijk op de pensioendatum wordt omgezet in een pensioenuitkering. Vraag 9.1.3: Premieovereenkomst Een pensioenovereenkomst inzake een vastgestelde premie die uiterlijk op de pensioendatum wordt omgezet in een pensioenuitkering. Vraag 9.2.1: Scheiding tussen verschillende pensioensystemen Indien de regeling verschillende pensioensystemen voor dezelfde deelnemer kent, geeft het fonds hier aan wat de grondslag voor de splitsing is. Vraag 9.3.1: Uitkeringsovereenkomst op basis van Hier vult het fonds in wat de grondslag van de opbouw is. Het kan ook een combinatie van twee grondslagen zijn. Vraag 9.3.2: Scheiding tussen eind- en middellooncomponent Hier geeft het fonds aan wat het criterium is voor de scheiding tussen de twee componenten. Vraag 9.4.1 Toeslagen op pensioenaanspraken Het fonds vult hier de toeslagcategorie in uit de toeslagenmatrix die van toepassing is op deze pensioenaanspraken. Tussen haakjes staat de positie in de toeslagenmatrix vermeld. Vraag 9.4.2: Financiering voorwaardelijke toezegging Hier vult het fonds de financieringsbron voor deze toeslag in. Tussen haakjes staat de positie in de toeslagenmatrix vermeld. Vraag 9.4.3: Ex ante bepaalde maatstaf (D, E, F) Bij deze vraag rapporteert het fonds op welke vooraf vastgestelde maatstaf de toeslagen gebaseerd zijn. Vraag 9.5.1 Beperkingen op de eindloonregeling Hier vult het fonds in of er sprake is van een zuivere eindloonregeling of dat een er beperking van kracht is. Vraag 9.6.1: Hoogte jaarlijks opbouwpercentage in eindloonregeling Hier vult het fonds het opbouwpercentage in. Vraag 9.6.2: Hoogte jaarlijks opbouwpercentage in middelloonregeling Hier vult het fonds het opbouwpercentage in. Vraag 9.6.3: Hoogte jaarlijks opbouwpercentage tijdelijk ouderdomspensioen Hier vult het fonds het opbouwpercentage in. Vraag 9.6.4: Hoogte jaarlijks opbouwpercentage overbruggingspensioen Hier vult het fonds het opbouwpercentage in. Vraag 9.7.1: Winstdeling Hier rapporteert het fonds of er een winstdelingsregeling van toepassing is. Vraag 9.7.2 Basis voor vaststelling kapitaal Hier vult het fonds in wat de grondslag voor de berekening van het kapitaal is dat voor inkoop van pensioenrechten op de inkoopdatum beschikbaar komt. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 180 Vraag 9.8.1: Premie wordt na storting aangewend voor Hier vult het fonds wat er gebeurt met de ontvangen premie. De premie kan gebruikt worden voor belegging, als storting in een kapitaalverzekering of voor directe inkoop van pensioenaanspraken. Vraag 9.8.2: Premiebedrag Hier vult het fonds in hoe het premiebedrag is samengesteld. Vraag 9.8.3: Premiepercentage Hier vult het fonds in hoe de premie voor de deelnemer is vastgesteld. Vraag 9.9.1: Deelnemersbijdrage ouderdomspensioen Hier geeft het fonds aan of er een deelnemersbijdrage is en zo ja, waaraan deze gekoppeld is. Vraag 9.9.2: Hoogte deelnemersbijdrage ouderdomspensioen (in procenten) Hier vult het fonds het percentage in dat de deelnemers verschuldigd zijn. Vraag 9.9.3: Maximering premie Hier rapporteert het fonds of er een maximum premie van toepassing is en zo ja, waaraan deze gekoppeld is. Vraag 9.9.4: Maximale premie in procenten Hier rapporteert het fonds het percentage in dat als hoogste verschuldigd. Vraag 9.9.5: Premiekorting Hier geeft het fonds aan of premiekorting toegestaan is. Vraag 9.10.1: Toeslagen voor inactieven Het fonds vult hier de toeslagcategorie in uit de toeslagenmatrix die van toepassing is op deze pensioenaanspraken en –rechten. Tussen haakjes staat de positie in de toeslagenmatrix vermeld. Vraag 9.10.2: Financiering voorwaardelijke toezegging Hier vult het fonds de financieringsbron voor deze toeslag in. Tussen haakjes staat de positie in de toeslagenmatrix vermeld. Vraag 9.10.3: Ex ante bepaalde maatstaf (D, E, F) Bij deze vraag rapporteert het fonds op welke vooraf vastgestelde maatstaf de toeslagen gebaseerd zijn. Vraag 9.11.1: Normale toetredingsleeftijd Hier rapporteert het fonds de leeftijd waarop de deelnemer met de opbouw van ouderdomspensioen start. Vraag 9.11.2: Is er een wachttijd, die niet meetelt bij de pensioenopbouw Het fonds geeft aan of er een wachttijd is voor de opbouw van het ouderdomspensioen waarover na toetreding niet alsnog pensioen wordt toegekend. Vraag 9.11.3: Is er een drempeltijd die wel meetelt bij de pensioenopbouw Het fonds vermeldt hier of er een drempeltijd is voor de opbouw van het ouderdomspensioen waarover na toetreding alsnog pensioen wordt toegekend. Vraag 9.11.4: Duur wachttijd of drempeltijd (in maanden) Hier rapporteert het fonds het aantal maanden dat de wacht- of drempeltijd bedraagt. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 181 Vraag 9.12.1: Pensioenrichtleeftijd Hier vermeldt het fonds de leeftijd waarop zonder bijzondere omstandigheden het ouderdomspensioen ingaat. Vraag 9.12.2: Minimum pensioenleeftijd Hier rapporteert het fonds de vroegste leeftijd waarop het ouderdomspensioen kan ingaan. Vraag 9.12.3: Maximum pensioenleeftijd Hier rapporteert het fonds de uiterste leeftijd waarop het ouderdomspensioen kan ingaan. Vraag 9.12.4: Deeltijdpensioen mogelijk voor pensioenrichtleeftijd Hier vermeldt het fonds of het ouderdomspensioen voor de normale pensioenleeftijd al voor een gedeelte kan ingaan. Vraag 9.12.5: Deeltijdpensioen mogelijk na pensioenrichtleeftijd Hier vermeldt het fonds of het ouderdomspensioen bij uitstel van de normale pensioenleeftijd al voor een gedeelte kan ingaan. Vraag 9.13.1: Basis berekening pensioen Hier rapporteert het fonds de basis van het pensioengevende salaris waarover het pensioen wordt berekend. Het gaat hier om de termijnen van vaststelling van het salaris of een andere grondslag. Vraag 9.14.1: Is er een maximum gesteld aan het pensioengevende salaris of de – grondslag Hier rapporteert het fonds of de pensioenregeling een maximum salaris kent dat pensioengevend is. Vraag 9.14.2: Hoe wordt dit maximum vastgesteld? Hier vermeldt het fonds op welke wijze het maximum pensioengevend salaris wordt bepaald. Vraag 9.14.3 Hoogte maximaal pensioengevend salaris Het pensioenfonds geeft de hoogte van het maximaal pensioengevend salaris. Dit bedrag wordt in euro’s ingevuld (dus niet in duizenden euro’s). Vraag 9.15.1: Soort franchise Hierbij rapporteert het fonds wat de basis is van de franchise. Dit is het bedrag (anders dan een maximaal meetellend salaris) dat afgetrokken wordt van het pensioengevend salaris om de grondslag te berekenen waarop pensioen wordt opgebouwd. Vraag 9.15.2: Toeslag op franchise Hier rapporteert het fonds of de franchise door de jaren aangepast wordt en zo ja, volgens welke methodiek. Vraag 9.15.3: Ex ante bepaalde maatstaf Hier geeft het fonds aan volgens welke vooraf vastgelegde maatstaf de aanpassing van de franchise plaatsheeft. Vraag 9.15.4: Hoogte individuele franchise (in euro’s) Het fonds rapporteert de hoogte van de individuele franchise in euro’s. Vraag 9.16: Hoogte maximale pensioengrondslag (in euro’s) Het fonds rapporteert hier de hoogte van de maximale pensioengrondslag. Dit wordt in euro’s gerapporteerd (dus niet in duizenden euro’s). Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 182 De vragen uit onderdeel 10 gaan in op de kenmerken van het nabestaandenpensioen. Indien de regeling niet voorziet in een nabestaandenpensioen zijn deze vragen niet beschikbaar. Vraag 10.1.1: Deelname aan partnerpensioen Hier rapporteert het fonds of de regeling voor partnerpensioen voor de deelnemer al dan niet verplicht is. Vraag 10.1.2: Geldt partnerpensioen voor alle partners? Hier geeft het fonds aan of de pensioenregeling ook partnerpensioen kent voor een partner met wie de deelnemer niet gehuwd is, noch een geregistreerd partnerschap heeft gesloten. Vraag 10.1.3: Hoe wordt de hoogte van het partnerpensioen vastgesteld? Hier vermeldt het fonds waaraan de hoogte van het partnerpensioen gekoppeld is. Vraag 10.1.4; Hoogte partnerpensioen (in procenten tov het ouderdomspensioen) Hier vult het fonds een percentage in. Vraag 10.1.5: Toezegging partnerpensioen voor actieve deelnemers Opbouwbasis: zowel de partners van deelnemers als gewezen deelnemers als gepensioneerden kunnen aanspraak maken op het partnerpensioen; Risicobasis: alleen de partners van deelnemers kunnen aanspraak maken op het partnerpensioen. Voor pensioendatum op risicobasis, na pensioendatum op opbouwbasis: De partners van deelnemers en gepensioneerden kunnen aanspraak maken op het partnerpensioen. De partners van gewezen deelnemers kunnen hier geen aanspraak op maken. Een en ander moet beoordeeld worden aan de hand van het geldende reglement. Veelal zullen regelingen waarbij het partnerpensioen thans op risicobasis verzekerd is nog wel premievrije rechten kennen op in het verleden opgebouwd partnerpensioen. Hier moet geen rekening mee worden gehouden bij de invulling van deze vraag. Ook een aanspraak op partnerpensioen ontstaan uit uitruil van het ouderdomspensioen blijft hier buiten beschouwing. Vraag 10.1.6: Indien partnerpensioen op risicobasis, is de hoogte dan afhankelijk van diensttijd? Hier rapporteert het fonds of het partnerpensioen gerelateerd is aan de diensttijd indien het partnerpensioen op risicobasis is. Vraag 10.1.7: Gelden voor de toeslagen op ingegaan nabestaandenpensioen andere toezeggingen dan voor het ouderdomspensioen? Hier vermeldt het fonds of de wijze waarop de toeslagen op het partnerpensioen worden vastgesteld en gefinancierd, afwijkt van de wijze waarop dit voor het ingegaan ouderdomspensioen gebeurt. Vraag 10.2.1: Deelname wezenpensioen Hier rapporteert het fonds of de regeling voor wezenpensioen voor de deelnemer al dan niet verplicht is. Vraag 10.2.2: Hoe wordt de hoogte van het wezenpensioen vastgesteld? Hier vermeldt het fonds waaraan de hoogte van het wezenpensioen gekoppeld is. Vraag 10.2.3: Hoogte wezenpensioen (in procenten tov het ouderdomspensioen of partnerpensioen Hier vult het fonds een percentage in. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 183 De vragen in onderdeel 11 hebben betrekking op het arbeidsongeschiktheidpensioen. Indien de regeling niet voorziet in een arbeidsongeschiktheidpensioen zijn deze vragen niet beschikbaar. Vraag 11.1.1: Deelname arbeidsongeschiktheidspensioen Hier geeft het fonds aan of de deelname aan het arbeidsongeschiktheidspensioen al dan niet verplicht is. Vraag 11.1.2: Arbeidsongeschiktheidspensioen boven maximum SV-loon Hier rapporteert het fonds of het arbeidsongeschiktheidspensioen alleen wordt toegekend boven het maximum SV-loon. Vraag 11.1.3: Arbeidsongeschiktheidspensioen beneden maximum SV-loon Hier rapporteert het fonds of het arbeidsongeschiktheidspensioen alleen wordt toegekend beneden het maximum SV-loon. Vraag 11.1.4: Anders Hier kan het fonds aangeven of er een andere relatie is dan die onder de vorige twee vragen. Vraag 11.1.5: Uitkeringspercentage arbeidsongeschiktheidspensioen boven maximum SV-loon Hier vult het fonds een percentage in. Vraag 11.1.6: Uitkeringspercentage arbeidsongeschiktheidspensioen beneden maximum SV-loon Hier vult het fonds een percentage in. Vraag 11.1.7; Franchise arbeidsongeschiktheidspensioen Hier rapporteert het fonds over welk deel van het salaris het geen arbeidsongeschiktheidspensioen toekent. Vraag 11.1.8: Gelden voor de toeslagen op het ingegaan arbeidsongeschiktheidspensioen andere toezeggingen dan voor het ouderdomspensioen? Het fonds vermeldt hier of de wijze waarop de toeslagen op het arbeidsongeschiktheidpensioen worden vastgesteld en gefinancierd, afwijkt van de wijze waarop dit voor het ingegaan ouderdomspensioen gebeurt. Vraag 11.1.9: Voortzetting pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid Hier geeft het fonds aan of en zo ja, op welke wijze de pensioenopbouw wordt voortgezet tijdens de periode van arbeidsongeschiktheid. Flexibilisering De vragen in dit onderdeel hebben betrekking op individuele keuzes die deelnemers aan de pensioenregeling kunnen maken en op de voortzetting van de pensioenopbouw bij bijzondere vormen van verlof. Vraag 12.1.1 Hoog/laag constructie ouderdomspensioen Het fonds geeft aan of de deelnemer de mogelijkheid heeft om gedurende een beperkt aantal jaren een hoger of lager ouderdomspensioen te ontvangen, gevolgd door een lager of hoger ouderdomspensioen in de periode daarna. Vraag 12.1.2: Conversie in het kader van verevening: een zelfstandig recht op ouderdomspensioen Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 184 De rapporteur antwoord op deze vraag met ja of nee. Vraag 12.1.3: Anders Het fonds geeft aan of de deelnemer wel of geen recht heeft ouderdomspensioen. Deze vraag heeft betrekking op vraag 12.1.2. Vraag 12.2: Voortzetting regeling mogelijk bij: Zie onderstaande opties bij vragen 12.2.1 t/m 12.2.7. Vraag 12.2.1: Vrijwillig ontslag Indien een deelnemer na ontslag de regeling kan voortzetten kan het fonds dit hier vermelden. Vraag 12.2.2: Zorgverlof Indien een deelnemer tijdens een periode van zorgverlof de regeling kan voortzetten kan het fonds dit hier vermelden. Vraag 12.2.3: Ouderschapsverlof Indien een deelnemer tijdens een periode van ouderschapsverlof de regeling kan voortzetten kan het fonds dit hier vermelden. Vraag 12.2.4: Sabbatical leave Indien een deelnemer tijdens sabbatical leave de regeling kan voortzetten kan het fonds dit hier vermelden. Vraag 12.2.5: Educatief verlof Indien een deelnemer tijdens een periode van educatief verlof de regeling kan voortzetten kan het fonds dit hier vermelden. Vraag 12.2.6: Langdurig verlof Indien een deelnemer tijdens een periode van niet nader bepaald verlof de regeling kan voortzetten kan het fonds dit hier vermelden. Vraag 12.2.7: Anders Hier kan het fonds een andere vrijwillige voortzetting rapporteren. Uitruil De vragen in dit onderdeel hebben betrekking op de uitruil van ouderdomspensioen in partnerpensioen en vice versa. De vragen zijn alleen beschikbaar indien de regeling beide pensioenvormen kent. Uitruilfactoren worden in factoren en niet in percentages gegeven. Het gaat hierbij om de factor die geldt op de pensioen(richt)leeftijd. Vraag 13.1.1: Ouderdomspensioen in partnerpensioen Hier rapporteert het fonds of de regeling de mogelijkheid kent om ouderdomspensioen uit te ruilen voor partnerpensioen. Vraag 13.1.2: Partnerpensioen in ouderdomspensioen Hier rapporteert het fonds of de regeling de mogelijkheid kent om partnerpensioen uit te ruilen voor ouderdomspensioen. Vraag 13.2.1: Ouderdomspensioen in partnerpensioen op pensioen(richt)leeftijd Het fonds vermeldt hier de factor die van toepassing is bij de uitruil van ouderdomspensioen in partnerpensioen als factor en niet als percentage. De factor bepaalt het fonds door de te Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 185 verkrijgen euro’s partnerpensioen te delen door de daarvoor in te leveren euro’s ouderdomspensioen. Vraag 13.2.2: Partnerpensioen in ouderdomspensioen op pensioen(richt)leeftijd Het fonds vermeldt hier de factor die van toepassing is bij de uitruil van partnerpensioen in ouderdomspensioen als factor en niet als percentage. De factor bepaalt het fonds door de te verkrijgen euro’s ouderdomspensioen te delen door de daarvoor in te leveren euro’s partnerpensioen. Uitsluiting Dit onderdeel gaat in op de werknemers die uitgesloten zijn van deelname aan de pensioenregeling. Vraag 14.1.1: Functiegroepen Hier geeft het fonds aan of bepaalde functiegroepen van deelname aan de pensioenregeling zijn uitgesloten. Vraag 14.1.2: Vakantiewerkers Hier geeft het fonds aan of vakantiewerkers van deelname aan de pensioenregeling zijn uitgesloten. Vraag 14.1.3: Stagiairs Hier geeft het fonds aan of stagiairs van deelname aan de pensioenregeling zijn uitgesloten. Vraag 14.1.4: Oogstmedewerkers Hier geeft het fonds aan of oogstmedewerkers van deelname aan de pensioenregeling zijn uitgesloten. Vraag 14.1.5: Anders Hier geeft het fonds aan of andere groepen van deelname aan de pensioenregeling zijn uitgesloten. Toeslagverlening Bij onderdeel 15 wordt informatie over toeslagverlening uitgevraagd. Vraag 15.1.1: Toekenning van toeslagen aan deelnemers, lopend jaar Het fonds rapporteert de hoogte van de toeslagverlening aan (actieve) deelnemers alsmede de ingangsdatum hiervan. De hoogte van de toeslagverlening wordt met twee decimalen weergegeven. Toeslag kan op meerdere momenten per jaar toegekend worden. Per toekenningsmoment kan dat op deze staat gerapporteerd worden (15.1.1.1 t/m 15.1.1.3). Vraag 15.1.2: Toekenning van toeslagen aan gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, lopend jaar Het fonds rapporteert de hoogte van de toeslagverlening aan gewezen deelnemers en pensioengerechtigden (inactieven) alsmede de ingangsdatum hiervan. De hoogte van de toeslagverlening wordt met twee decimalen weergegeven. Toeslag kan op meerdere momenten per jaar toegekend worden. Per toekenningsmoment kan dat op deze staat gerapporteerd worden (15.1.2.1 t/m 15.1.2.3). Vraag 15.2: Vindt er een eenmalige uitkering plaats in het lopende jaar? Het fonds geeft aan of er al dan niet een eenmalige uitkering plaatsvindt in het lopende jaar. Vraag 15.3: Is de toekenning een percentage of een vast bedrag? Het fonds geeft aan of de toekenning een percentage is of een vast bedrag. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 186 Vraag 15.4: Hoogte van het bedrag Het fonds geeft aan welk bedrag gereserveerd is voor de eenmalige toeslagverlening. Het fonds rapporteert dit bedrag in duizenden euro’s. Deze vraag is alleen zichtbaar indien bij vraag 15.3 gekozen is voor vast bedrag. Vraag 15.5 Verleende uitkering Het fonds geeft de hoogte van het percentage aan. Deze vraag is alleen zichtbaar indien bij vraag 15.3 gekozen is voor percentage. Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 187 4 BIJLAGEN Voorbeeldsjabloon Bij wijze van handreiking wordt onderstaand een sjabloon getoond die beoogt de bepalingen van artikel 11 van het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen inzichtelijk te maken. De sjabloon is slechts een hulpmiddel. De sjabloon vervangt niet de bepalingen van genoemd artikel in het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen. Minim aal vereist eigen verm ogen: berekeningsw ijze voorgeschreven in art 10 van het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen 10 lid 2 Indien door het fonds beleggingsrisico w ordt gelopen: de bruto technische voorzieningen aan het einde van het boekjaar - technische voorzieningen voor risico fonds a1 - technische voorzieningen afgedekt door garantiecontract a2 Resulterende reductiefactor: (a1):(a1+a2), maar niet minder dan 0,85 b Uitkom st berekening volgens art 10 lid 2 10 lid 3 c ( c * 0,01) B Indien door het fonds geen beleggingsrisico w ordt gelopen, en de beheerslasten voor een periode van vijf jaar of minder zijn vastgelegd: - de netto beheerslasten in verband met de bedrijfsuitoefening in het afgelopen boekjaar Uitkom st berekening volgens art 10 lid 4 10 lid 5 A Indien door het fonds geen beleggingsrisico w ordt gelopen, en de beheerslasten voor een periode van meer dan vijf jaar zijn vastgelegd: - technische voorzieningen voor risico deelnemers aan het einde van het boekjaar Uitkom st berekening volgens art 10 lid 3 10 lid 4 ( b * 0,04 * (a1+a2)) d ( d * 0,25) C Voor pensioenregelingen met risicokapitaal bij overlijden: Het risicokapitaal bedraagt - zonder aftrek herverzekering e1 - na aftrek herverzekering e2 Resulterende reductiefactor: (k):(j), maar niet minder dan 0,50 Uitkom st berekening volgens art 10 lid 5 10 lid 6 10 lid 6a 10 lid 6b D Indien het pensioenfonds arbeidsongeschiktheidpensioen uitvoert: Som van de brutoschaden ten laste van de afgelopen drie boekjaren g1 Som van de schaden eigen rekening ten laste van de afgelopen drie boekjaren g2 Resulterende reductiefactor: (g2):(g1), maar niet minder dan 0,50 h Geboekte dan w el verdiende premies in het afgelopen boekjaar, naargelang w elk bedrag het hoogst is en van de in rekening gebrachte poliskosten: - voor zover deze premies en kosten niet meer bedragen dan EUR 50 mln - voor zover deze premies en kosten meer bedragen dan EUR 50 mln (dus: i - j1 maar niet minder dan nul) j1 Uitkom st berekening volgens art 10 lid 6a k (0,18 * j1 + 0,16 * j2) * h Gemiddeld geboekte brutoschaden in de afgelopen drie boekjaren plus gemiddelde toevoeging aan de schadevoorziening in de afgelopen drie boekjaren: - voor zover deze schaden en toevoegingen niet meer bedragen dan EUR 35 mln - voor zover deze schaden en toevoegingen meer bedragen dan EUR 35 mln (dus: l - m1 maar niet minder dan nul) Uitkom st berekening volgens art 10 lid 6b 10 lid 7 f ( f * 0,003 * e1) (0,26 * m 1 + 0,23 * m 2) * h i j2 l m1 m2 n Hoogste van berekeningen volgens art 10 lid 6a en volgens art 10 lid 6b (dus: hoogste van k en n) p Hoogste van berekeningen volgens art 10 lid 6a en volgens art 10 lid 6b in vorig boekjaar q Indien p<q: Technische voorzieningen voor te betalen schaden onder aftrek van de overdrachten uit herverzekering aan het einde van het afgelopen boekjaar Technische voorzieningen voor te betalen schaden onder aftrek van de overdrachten uit herverzekering aan het begin van het afgelopen boekjaar Resulterend verhoudingsgetal: (r):(s), maar niet meer dan 1,00 r s t Uitkom st berekening volgens art 10 lid 7: als p<q dan uitkom st is t*q, anders uitkom st is p 10 lid 1 E Minim aal vereist eigen verm ogen (art 10 Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen) Uitkomst berekening volgens art 10 lid 2 A Uitkomst berekening volgens art 10 lid 3 B Uitkomst berekening volgens art 10 lid 4 C Uitkomst berekening volgens art 10 lid 5 D Uitkomst berekening volgens art 10 lid 6 en 7 E = A+B +C+D+E Totaal bedrag Minim aal vereist eigen verm ogen Rapportagekader Pensioenfondsen (april 2013) 188
