Voedingsproblemen bij ouderen

Voedingsproblemen bij
ouderen
Danielle van den Brink
Diëtistenpraktijk Barneveld
Juni 2010
Agenda
Inleiding
Voedingsproblemen bij ouderen
Ondervoeding (oorzaken, gevolgen)
Kauw-slikproblemen/ dementie
Screening ondervoeding
Vragen en discussie
Inleiding
Voedingsproblemen bij ouderen
???
Voedingsproblemen bij ouderen
Overgewicht
Diabetes Mellitus
Hypercholesterolemie/HVZ
Nierinsufficiëntie
Maligniteit
Speekselvloed of tekort
Geur- en smaakverlies
Voedingsproblemen bij ouderen
Ondervoeding!!!
Wat is ondervoeding?
Definitie ondervoeding
Slechte voedingstoestand
BMI < 20 en / of
> 10% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste 6
maanden en / of
> 5% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste
maand
Matige voedingstoestand
BMI 20-22 en / of
5-10% gewichtsverlies in de laatste 6 maanden
Prevalentie Ondervoeding
ziekenhuis 25-40%
verpleeghuis 20-25%
thuiszorg 15-25%
Gevolgen ondervoeding
verlies van lichaamsgewicht en
spiermassa
daling van de weerstand
verhoogde kans op complicaties, zoals
infecties en decubitus
vertraagde wondgenezing
valrisico
delier
Gevolgen ondervoeding
langere opnameduur
verhoogd medicijngebruik
toename van de zorgcomplexiteit
afname van de kwaliteit van leven
Risicogroepen ondervoeding
Maag-darmaandoeningen
Psychische problematiek
Neurologische problemen
Hart-longaandoeningen
Oncologische aandoeningen
…
Kauw- en slikproblemen




CVA
Ziekte van Parkinson
Dementie
MS/ ALS
 Gebitsproblemen
 Prothese zit los
 Bestaand gebit wordt slecht verzorgd
 Uitdroging van de mond
Kauw- en slikproblemen
Hoe herken je of iemand slikproblemen
heeft?
Kauw- en slikproblemen
 Verslikken tijdens of na het eten/ drinken
(hoesten, rood aanlopen, traanogen)
 Speeksel, eten of drinken loopt uit de mond
 Eten of medicatie blijft in keel of slokdarm steken
 Voedselresten blijven achter in de mond
 Pijn bij kauwen of slikken
 Borrelige stem na het eten en/of drinken
Kauw- en slikproblemen
Mensen met slikproblemen hebben een
groter risico om ondervoed te raken, door:
Eenzijdig voedingspatroon
Bij vloeibare voeding: lagere
energiedichtheid van de voeding
Kauwen en slikken is vermoeiend,
waardoor men minder gaat eten
Bang om te verslikken
etc
Kauw en slikproblemen
Wat doe je?
 Schakel zowel een logopedist als een diëtist in!!
 Logopedist: beoordeelt de aard van het
slikprobleem en geeft advies over de
consistentie
 Diëtist: past voeding aan aan de gewenste
consistentie en geeft advies tav volwaardigheid
om ondervoeding te voorkomen
Dementie
Verminderde voedselinneming
Verminderd honger- en dorstgevoel
Gebitsproblemen
Maag-darmaandoeningen: veranderde
reuk, smaak, droge mond, slikstoornissen,
misselijkheid, obstipatie.
Diabetes (vertraagde maagontlediging)
Dementie
Desorientatie: kan winkel niet vinden
Afasie: moeite met kiezen van voedsel
Dyspraxie/apraxie: moeite met complexe
handelingen, zoals koken
Ontremming: overmatig eten en drinken
Initiatiefverlies: niet meer uit zichzelf
beginnen met eten of drinken
…..
Dementie
Dehydratie: vocht krap 1000 ml
Deficiënties: vit B1, B6, B12, foliumzuur,
beta-caroteen, vit C en vit E
Dementie
Wat doe je?
Oorzaken van gewichtsverlies goed in
kaart brengen!
Ambiance!
Screenen ondervoeding
Wordt er bij jullie gescreend?
Zo ja, welk screeningsinstrument?
Wat screen je nu eigenlijk?
Screeningsinstrumenten
 SNAQ
Short Nutritional Assessment Questionnaire
 MUST
Malnutrition Universal Screening Tool
 SNAQ RC
Short Nutritional Assessment Questionnaire for Residential
Care
 SNAQ 65+
Short Nutritional Assessment Questionnaire for 65+
 STRONG-kids
Screening Tool Risk On Nutritional and Growth
SNAQ
Interpretatie SNAQ-score
Score ≤ 1:
Score 2:
Score ≥ 3:
laag risico
gemiddeld risico
hoog risico
MUST
Interpretatie MUST-score
Score 0:
Score 1:
Score ≥ 2:
laag risico
gemiddeld risico
hoog risico
SNAQ versus MUST
SNAQ:
Onderclassificeert 10 van de 18
MUST:
Onderclassificeert 1 van de 18
Overclassificeert 5 van de 18
SNAC RC
Interpretatie SNAQ RC-score
score
score
score
:
:
:
laag risico
gemiddeld risico
hoog risico
SNAQ 65+
Interpretatie SNAC 65+-score
Vragen?
Maaltijdambiance
Juni 2006: Kristel Nijs promoveerde op dit
onderzoek
Gevolgen binnen verzorgingshuizen (Zorg
voor Beter)
Enkele resultaten
Gemiddelde meer inname: 990 kcal*
Gemiddeld G↑: 1.5 kg*
QOL: 6 units stijging*
MNA verbeterde van 17→ 4%*
Controlegroep MNA steeg 11→ 23%
Enkele voorbeelden van interventies
Maaltijdvoorziening
Aankleding
Bewoners
Personeel
Ruimte
Maaltijdvoorziening
Uitserveren in schalen
Bewoner kan zien en kiezen wat hij eten
wil
Keuze uit 2 soorten groente, vlees en
aardappelen
Brood: geen op voorhand gesmeerde
boterhammen, bewoner mag zelf kiezen
Aankleding
Tafellaken op tafel
Glazen, geen plastic bekers
Normale borden, geen drievaksbord
Volledig bestek
Plantje/bloemetje op tafel
Achtergrondmuziek (of juist niet)
Servetten (geen slabber!)
Stilte voor en na de maaltijd
Bewoners
Geef ze keuze waar ze willen zitten
Starten met de maaltijd als iedereen aan
tafel zit
Bewoners niet storen tijdens de maaltijden
Bewoners krijgen alleen een “slab” om als
ze dit willen
Personeel
Een verzorgende/ voedingsassistent/
vrijwilliger zit mee aan tafel
Personeel vraagt bewust wat ze willen
eten, niet uitgaan van gewoonlijk
Geen personeelswisseling tijdens de
maaltijd
Medewerker is actief betrokken bij wat er
aan tafel gebeurt
Geen medicatieronde tijdens de maaltijd
Ruimte
Geen andere activiteiten in de huiskamer
De ruimte afsluiten tijdens de maaltijd.
Uitzondering: observeren van de bewoner
en familieleden die helpen bij de maaltijd
Maaltijdkarren, medicijnkarren,
dossierkarren, lege rolstoelen/rollators uit
zicht zetten
Direkt na de maaltijd alles opruimen
Zorg voor voldoende verlichting