No Slide Title - AZ Sint-Jan Brugge

Rol van de pathologische
anatomie in de oncologie
16 maart 2013
Dr. Pascale De Paepe
AZ St Jan Brugge-Oostende AV
De oncologische patiënt
Multidisciplinaire benadering:
huisarts
patholoog
chirurg
oncoloog
radiotherapeut
verpleegkundige
psycholoog
diëtist…….
Taak van patholoog: accurate diagnose geven waarop
verdere behandelingsbeleid kan uitgestippeld worden
Anatomopathologische
diagnose
•
•
•
Macroscopisch en histologisch onderzoek:
type tumor
grootte
marges
invasie van bloed/lymfevaten
groei rond zenuwen
aantasting van lymfeklieren
Immuunhistochemisch onderzoek
hormoonreceptoren (ER en PR)
proliferatie index (MIB1- Ki67)
Moleculaire technieken:
in situ hybridisatie (HER2, ALK)
mutatie analyse (KRAS, EGFR, BRAF, …)
Dienst Pathologische Anatomie
•
EEN TEAM VAN PATHOLOGEN,
CYTOLOGISCH ANALISTEN, MEDISCH
LABORATORIUM PATHOLOGEN,
MEDICAL MANAGEMENT ASSISTANTS
Taak van de patholoog
IDENTIFICATIE VAN EEN ZIEKTEPROCES
OF HET ACHTERHALEN VAN EEN
DIAGNOSE
DOOR MIDDEL VAN WEEFSELONDERZOEK
Benodigdheden
WEEFSEL (BIOPT OF RESECTIESPECIMEN) EN EEN
MICROSCOOP
IMPLICEERT DE NOODZAAK
HET WEEFSEL ZO VOOR TE BEREIDEN
DAT HET MICROSOCPISCH KAN WORDEN ONDERZOCHT
KENNIS VAN DE STRUCTUUR VAN HET NORMALE
WEEFSEL
DOEL VAN DE WEEFSEL VOORBEREIDING
WEEFSEL IN OORSPRONKELIJKE TOESTAND
BEWAREN OF VERTERINGSPROCESSEN VOORKOMEN
HETZIJ DOOR INVRIEZEN
HETZIJ DOOR FIXEREN
HET TE ONDERZOEKEN MATERIAAL GESCHIKT MAKEN
VOOR MICROSCOPISCH ONDERZOEK
HETZIJ DOOR CELLEN UIT TE STRIJKEN
HETZIJ DOOR DUNNE WEEFSELCOUPES TE MAKEN
DE VERSCHILLENDE CELCOMPONENTEN
VERSCHILLEND KLEUREN
VERSNIJDEN
INVRIEZEN OF FIXEREN
(INBEDDEN)
(UITBEDDEN)
COUPES SNIJDEN MET MICROTOOM
COUPES MONTEREN OP EEN GLAASJE
COUPES KLEUREN (H&E, IMMUUNHISTOCHEMISCHE
KLEURING, HISTOCHEMISCHE KLEURING, IN SITU
HYBRIDISATIE…)
INVRIEZEN
VOORDELEN
GAAT ZEER SNEL
WEEFSEL IS VOLDOENDE HARD
ACTIVITEIT VAN DE EIWITTEN BLIJFT BEWAARD
UITGEBREID MOLECULAIR ONDERZOEK IS MOGELIJK
NADELEN
VERS MATERIAAL
KAN SLECHTS VOOR KLEINE FRAGMENTEN
TECHNISCH NIET EENVOUDIG
STOCKEREN VEREIST DURE DIEPVRIESKASTEN MET BEVEILIGING
KWALITEIT VAN DE MORFOLOGIE IS SUBOPTIMAAL
MACROSCOPIE
MACROSCOPIE
Indicaties voor vriescoupe: invloed op
peroperatoir beleid
Sentinelklieren: tumoraal geinfiltreerd =>
indicatie voor uitgebreider klierevidemment
Resectiespecimen:
Identificatie van maligniteit
Bepaling van tumormarges
Representativiteit van ingestuurde materiaal
…
FIXEREN
VOORDELEN
VOLUME VAN HET BIOPT IS MINDER BELANGRIJK
TECHNISCH EENVOUDIG
STOCKEREN IS EENVOUDIG
KWALITEIT VAN DE MORFOLOGIE IS OPTIMAAL
NADELEN
DUURT LANG
WEEFSEL IS ONVOLDOENDE HARD
BIJKOMENDE WEEFSEL VOORBEREIDING NODIG
ACTIVITEIT VAN DE EIWITTEN WORDT BEPERKT
MOLECULAIR ONDERZOEK IS BEPERKTER
Darmtumoren: Procare
*project on cancer of the rectum.
KLEUREN
HEMALUIN / EOSINE KLEURING
HISTOCHEMISCHE KLEURINGEN
IMMUUNHISTOCHEMISCHE KLEURINGEN
IN SITU HIBRIDISATIE
MICROSCOPIE: H&E kleuring
MALIGNE VERSUS BENIGNE
INVASIEF VERSUS IN SITU CARCINOOM
HISTOLOGISCH TUMOR TYPE (lobulair, ductaal,…)
BLOOM SCORE: architectuur – cytologische atypie- mitosen
ANTI -PO MUIZEN SERUM
GEKOPPELD AAN PO = PAP
KONIJNEN (ANTIMUIS) SERUM
PRIMAIR MUIZEN ANTISERUM
AG
WEEFSELCOUPE
Anti-CD20 antilichaam: B-cellen
Cytokeratine
CD45
Meta lobulair
carcinoom
axillair
E-cadherine
negatief => lobulair
carcinoom
ER
PR
Toelichting bij borstcarcinomen:
1. Graad van de tumor (Bloom score)
2. ER/PR/HER2 status
Gradering invasief borst
carcinoma
GRADING:
BLOOM Score
- Architectuur:
Score 1-2-3
- Nucleaire atypie:
Score 1-2-3
- Mitosefiguren:
Score 1-2-3
Architecture 1
Architecture 3
Architecture 2
Nucleaire graad 1
Nucleaire graad 3
Nucleaire graad 2
Score 3+
Score 2+
Score 1+
Score 0
Scoren van
Hormoonreceptoren
In situ hybridisatie
Mutatie analyse
PCR
…
HER2 amplificatie (20-30%)dmv ISH :
Trastuzumab (HERCEPTIN®) behandeling
EGFR mutaties: EGFR TKI
KRAS mutatie (30-40% ): slechte respons
op EGFR gerichte therapie
BRAF mutaties
De borstkankercel
Geen Her2 overexpressie
Her2
receptor
KERN
cytoplasma
De borstkankercel:
Wel Her2 overexpressie
Her2
receptor
KERN
Groeifactoren
Her2 immuno kleuring
Posit
ief
Positief
FISH
Fluorescentie In Situ Hybridisatie (II)

Denaturatie van Probe
en Target DNA
Gelabelde Probe Hybridiseert
met het HER2 gen op
Chromosoom 17
Hybridisatie signalen
observeren door gebruik
fluorescentie microscoop
HER2 NEU SISH (silver in situ hybridisation)
Voordelen:
geen fluorescentiemicroscoop meer nodig
archiveerbaar
EGFR
axis
EGFR
mutaties
KRAS/BRAF
mutaties
2 manieren om
EGFR te
blokkeren:
Anti-EGFR Ab
(vb cetuximab,
panitumumab)
EGFR TKI small
molecules
(vb gefitinib,
erlotinib)
KRAS en colorectaal
carcinoom
• KRAS mutatie treedt op
vroeg in de carcinogenese
• +/- 35% van de
colorectale carcinomen
heeft een mutatie.
• Indien KRAS gemuteerd:
geen respons op EGFR
behandeling
Rol van patholoog in
KRAS/EGFR/BRAF … mutatie
bepaling
1. Selectie van weefsel blok (voldoende
invasieve carcinoomcellen)
2. ISO 15189 geaccrediteerde test
(kwaliteitsvoorwaarden gekoppeld aan
terugbetaling van test en medicatie)
3. Rapportering van resultaat
Anatomopathologische
diagnose
•
•
•
Macroscopisch en histologisch onderzoek:
type tumor
grootte
marges
invasie van bloed/lymfevaten
groei rond zenuwen
aantasting van lymfeklieren
Immuunhistochemisch onderzoek
hormoonreceptoren (ER en PR)
proliferatie index (MIB1- Ki67)
andere prognostische merkers
Moleculaire technieken:
in situ hybridisatie (HER2, ALK)
mutatie analyse (KRAS, EGFR, BRAF, …)