Tips voor betere maan-lezers kern 7

Tips voor betere
maan-lezers kern 7
In het artikel ‘Betere maan-lezers’ (Digiregie/Artikelen) is geconstateerd dat er leerlingen
zijn die niet de zon-leerlijn kunnen volgen maar die wel een grotere leesvaardigheid hebben
dan de kinderen die de basislijn volgen. Om hiaten te voorkomen, blijven deze leerlingen bij
de maan-aanpak. Het is echter belangrijk hen extra uitdaging aan te bieden zodat zij
gemotiveerd blijven. Ze zijn snel klaar met hun werk, behalen met gemak goede resultaten
op de toetsen, en willen en kunnen meer doen met de leesvaardigheden die zij al hebben
Susan van der Linden
opgebouwd. In het eerdergenoemde artikel ‘Betere maan-lezers’ staan tips die u in alle
kernen kunt gebruiken voor deze doelgroep. Ook worden daarin per kern suggesties
gegeven voor vervolgactiviteiten voor betere maan-lezers.
Dit artikel is het zevende van een serie artikelen waarin voor kern 7 aanvullende en gedetailleerdere tips voor de betere maan-lezers worden beschreven. Veel van deze tips zijn
thematisch gerichte activiteiten.
Extra uitdaging met basismaterialen
Actuele leesvaardigheid op peil houden
Gedurende de integratielessen van deze kern gaan
groepjes kinderen in een heterogene setting met dit
thema en met woorden bij dat thema aan de slag. Veel
In de voorgaande artikelen gaven we onderstaande tips
activiteiten hebben een open karakter en geven daarmee
voor kinderen die niet aansluiten bij de zon-leerlijn maar
ruimte aan uitwerkingen op basis van de eigen mogelijk-
wel behoefte hebben aan extra uitdaging. Bij de start van
heden. Betere maan-lezers kunnen deze activiteit
kern 7 lezen kinderen alle klankzuivere mkm-woorden en
voortzetten of uitbreiden als vervolgopdracht na de
is de letterkennis volledig opgebouwd. Deze kinderen
basisopdrachten van de basisles. Activiteiten van kern 7
hebben met de basismaterialen nog steeds uitdaging
die geschikt zijn om deze uitdaging aan deze kinderen
door de volgende activiteiten:
aan te bieden lichten we er even uit.
• Werken met keuzeopdrachten van de software.
• Woorden, zinnen en tekstjes maken op de magnetische
letterdoos.
Lesdag 1: thematafel
Het thema ‘Spannend’ kent op een thematafel diverse
• Extra opdrachten maken uit Veilig gespeld. De kinderen leggen niet alleen de woorden maar ook de zinnen.
• Vrij kiezen van leesboeken. Observeer daarbij wel of ze
een passend boek kiezen.
Vervolgopdrachten die voortkomen
uit Integratielessen
invalshoeken. Het kunnen spannende boeken of verhalen
zijn, spannende situaties maar ook spannende films
waarin superhelden spelen. Bij het woord ‘spannend’
horen ook begrippen als: ‘avontuur’, ‘stoer’ en ‘eng’.
Kinderen in de zon-aanpak hebben regelmatig opdrachten in het werkboekje die vertaalbaar zijn naar activiteiten voor de betere maan-lezers. Zo staat in het werkboekje zon op dag 1 het begrip ‘eng’ centraal. Kinderen
In de integratielessen van kern 7 worden activiteiten
kiezen zinnen die in een eng boek zouden kunnen staan.
beschreven waarin het thema ‘Spannend!’ centraal staat.
Laat ook de betere maanlezers zinnen bedenken die in een
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 1 van 9
eng boek zouden kunnen staan. Stop die zinnen in een
maken, zelfs samenstellingen van woorden met clusters.
doos waarop het woordje ‘eng’ staat. Bouw deze doos
Daag kinderen uit om met behulp van de woorden op
eventueel om tot een boek met als titel: ‘een eng boek’.
kopieerblad 1 zelf samengestelde woorden te maken.
Vertel kinderen dat elk woord vaker gebruikt mag
worden. Zo kun je van het woordje ‘zak’ zowel ‘zakmes’
maken als het woord ‘jaszak’. Deze activiteit kan
individueel worden gemaakt, maar ook in tweetallen of in
een groepje.
kopieerblad
2
geheim
@ #
$ % &
k
a
t
r
*
Op werkblad 23 van
^
{
+ ~
?
/
=
x
€
<
}
!
n m e
s
o
g
d
l
i
b
z
v
u w
?
#
h
‘‘
weet jij wat er in de brief staat?
~
^
x
&
#
~
?
+
^
#
!
/
~
!
=
x
x
{
+
+
?
x
&
/
werkboekje zon staat een
brief in geheimschrift.
Kinderen ontcijferen die
,
~
Lesdag 9: Geheimtaal
^
€
+
+
geheimtaal. Voor de
*
betere maan-lezers ligt er
.
ook een brief klaar. Zij
weet jij waar het ligt?
kunnen met behulp van
kopieerblad 2 eveneens
een bericht ontcijferen en
op basis van dat bericht
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 6 van 9
Lesdag 2: Wat zet jij bij het woord ‘spannend’?
de opdracht op de tekening uitvoeren. Laat kinderen die
In de afronding van de integratieles op dag 2 vertellen
aan deze opdracht hebben gewerkt elkaar vertellen wat
kinderen elkaar een spannend verhaal. Het begrip
ze hebben ontdekt.
‘spannend’ kan voor elk kind een andere invulling
Het juiste antwoord is: het goud ligt in het huis, hoog in
hebben. Kinderen krijgen de opdracht om voor de
de boom.
thematafel te zoeken naar dingen die zij bij het begrip
‘spannend’ zouden plaatsen. Naar aanleiding hiervan
kunnen kinderen ook een poster maken van dingen die
zij zelf ‘spannend’ vinden.
kopieerblad
3
wat kies jij in de zin?
maak een verhaal.
droes is een prins / een reus / een draak.
hij woont in een grot / een kasteel / een bos.
op een dag gaat droes op reis / naar zee.
hij stapt op de trein / de boot / de fiets.
Vanaf lesdag 2: Maak een spannend verhaal
in een ver land woont een draak / een heks / een beer.
droes is heel stoer / bang.
Vanaf dag 2 kunnen kinderen werken aan het schrijven
hij geeft de draak / de heks / de beer een tik!
van een spannend verhaal. Laat kinderen schrijven of
maar de draak / de heks / de beer is niet boos.
werken met de magnetische letterdoos. Nadat het
verhaal is geschreven kan er nog een tekening bij
een tik met zijn vuist / zijn voet / zijn staart.
die geeft droes een kus / een knipoog / een lik op zijn neus.
van die dag af heeft droes er een maatje bij.
hier zie je droes met zijn maatje:
Alle lesdagen:
Op avontuur.
Welk woord kies jij?
Op kopieerblad 3 kunnen
kinderen door het kiezen
van een woord uit de zin
een eigen verhaal maken.
Dit verhaal kunnen ze
voorlezen aan een maatje
of presenteren op de
gemaakt worden.
leesstoel in de klas. Ze
kopieerblad
1 woord + 1 woord = een lang woord.
vuur
hand
mes
bak
deur
boek
voor
broek
bal
doek
werk
zak
maan
voet
tref
huis
jas
stoel
kast
tuin
hout
dag
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 5 van 9
1
Lesdag 4:
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 7 van 9
ontdekken dat je door het
maak nieuwe woorden
kiezen van andere woorden steeds een ander verhaal
Op lesdag 4 leren
krijgt. Onderaan het blad kan een tekening gemaakt
kinderen om samenstel-
worden wat past bij het verhaal dat is ontstaan. Het is
ling te lezen. Deze
ook mogelijk om een ander kind een tekening te laten
samenstellingen zijn op
maken en een titel te laten bedenken. Op dit blad worden
basis van mkm-woorden
al eenvoudige samenstellingen gebruikt en woorden van
gemaakt, zoals voetbal,
het type mmkm, mkmm en mmkmm. Omdat dit klankzui-
buurman, zakmes. Betere
vere woorden zijn van letters die kinderen kennen zal dit
maan-lezers kunnen
voor de betere maanlezer geen obstakel zijn. Bekijk vanaf
waarschijnlijk ook al
welk moment dit blad voor welke kinderen al geschikt is.
samenstellingen zelf
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 2 van 9
kopieerblad
4
maak de zin af:
Lesdag 9 en 11: Maak de
Humpie Dumpie
zin af
ik voel me stoer als ik
ik voel me sterk als ik
ik ben een held als ik
weet je wie ook stoer is? dat is
want
weet je wie ook sterk is? dat is
want
weet je wie ook een held is? dat is
want
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 8 van 9
Naar aanleiding van de
Het is niet zinvol om kinderen die nu alle letters kennen
activiteiten in de integra-
en al op M3 niveau vlot kunnen lezen, te laten overstap-
tielessen van lesdag 9 en
pen op kern 1 van de zon-leerlijn. Deze leerlijn is immers
11 zijn allerlei begrippen
al verder gevorderd en instap in kern 1 van zon heeft
aan de orde geweest die
geen verbindende factoren wat betreft thema en
betrekking hebben op
spellinglessen.
heldendaden en avon-
Een uitstekend alternatief om deze betere maanlezers
tuurlijke situaties.
extra uit te dagen is een start maken in
Woorden als ‘stoer’,
leeswerkboekje 1, 2 of 3 van Humpie Dumpie. Of dit
‘sterk’ en een ‘held’ zijn
mogelijk is kan heel goed verkend worden door de eerste
gekoppeld aan belevenissen van kinderen of in de
pagina’s van het leeswerkboekje als proef te laten lezen
actualiteit. Elk kind heeft daarover een eigen idee, een
en maken. Het is niet noodzakelijk dat een kind dat nog
eigen mening of ervaring. Op kopieerblad 4 kunnen
niet gewerkt heeft met Humpie Dumpie, instapt in
kinderen hun eigen beeld bij elk begrip omschrijven door
leeswerkboekje 1 van die uitgave. Afhankelijk van de
de zin af te maken. Ook dit kan met een maatje worden
mogelijkheden van het kind en de behoefte aan extra
gemaakt, besproken en worden voorgelezen.
uitdaging kan ook gekozen worden voor leeswerkboekje
2 of 3 of eventueel zelfs hoger. Bedenk wel, dat het
kopieerblad
Ken je een naam die erbij past?
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z
5
Lesdag 13: Namen met
werken in Humpie Dumpie niet perse op het exacte
een hoofdletter
leesniveau hoeft te zijn. Ook al is het leeswerkboekje
Nadat kinderen tijdens de
leestechnisch wat lager dan het leesniveau van het kind,
instructie hoofdletters
de teksten en opdrachten zijn zo gemaakt dat leesbegrip
hebben geleerd laten we
en leesbegrip centraal staan. Humpie Dumpie vervangt
kinderen bij elk van de
niet het werken in werkboekje maan kern 6, maar biedt
letters namen zoeken. Dat
uitstekende vervolgopdrachten voor kinderen die snel
mogen namen zijn van
klaar zijn en verder zijn in hun leesvaardigheid.
kinderen in de klas, maar
Zie daarvoor de Toelichting bij deze uitgave op zwijsen.
ook mogen ze zelf een
nl/toelichtinghumpiedumpie.
naam bedenken.
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 9 van 9
Tussentijds overstappen naar
de zon-leerlijn?
De leerlijn in de actuele zon-lijn groeit in kern 7 naar
woorden met mkmmmm (herfst, angst) , woorden met
een open lettergreep (vader, snavel, storen) en woorden
met aai- ooi- oei in tweelettergrepige woorden (aaien,
roeiboot, strooien).
Voor kinderen die na kern 6 al vlot eenlettergrepige
woorden kunnen lezen is de overstap naar zon waarschijnlijk te groot. Overstappen naar de zon-leerlijn kan alleen
als de leerling de Vloeiend & vlot-toets zon van kern 6
alsnog op een voldoende niveau scoort. Toch kan het zijn
dat een leerling onverwacht een spurt maakt en geholpen
moet worden in zijn groei naar het zon-niveau gedurende
kern 7. Laat deze leerling vrijblijvend oefenen in Veilig &
vlot zon kern 5, 6 en 7. Wijs eventueel een heel vlotte lezer
op zon-niveau aan om dit kind te helpen als maatje.
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 3 van 9
TIP
Voorkom dat de betere maan-lezers zich als een
aparte groep gaan gedragen en profileren. Zoek naar
verbindingselementen door de verschillende
groepjes samen te brengen in het bespreken van de
opbrengsten van de les.
In Digiregie
• Artikel ‘Betere maan-lezers’,
geschreven door Susan van der Linden
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 4 van 9
kopieerblad
1 woord + 1 woord = een lang woord.
vuur
hand
mes
bak
deur
boek
voor
broek
bal
doek
werk
zak
voet
maan
tref
huis
jas
stoel
kast
tuin
hout
dag
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 5 van 9
1
kopieerblad
2
geheim
@ #
$ % &
k
a
t
r
*
^
{
+ ~
?
/
=
x
€
<
}
!
n m e
s
o
g
d
l
i
b
z
v
u w
?
#
€
+
h
‘‘
weet jij wat er in de brief staat?
~
^
x
&
#
~
?
+
^
#
!
/
~
!
=
x
x
{
,
~
+
+
?
x
&
/
^
+
*
.
weet jij waar het ligt?
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 6 van 9
kopieerblad
3
wat kies jij in de zin?
maak een verhaal.
droes is een prins / een reus / een draak.
hij woont in een grot / een kasteel / een bos.
op een dag gaat droes op reis / naar zee.
hij stapt op de trein / de boot / de fiets.
in een ver land woont een draak / een heks / een beer.
droes is heel stoer / bang.
hij geeft de draak / de heks / de beer een tik!
een tik met zijn vuist / zijn voet / zijn staart.
maar de draak / de heks / de beer is niet boos.
die geeft droes een kus / een knipoog / een lik op zijn neus.
van die dag af heeft droes er een maatje bij.
hier zie je droes met zijn maatje:
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 7 van 9
kopieerblad
maak de zin af:
ik voel me stoer als ik
ik voel me sterk als ik
ik ben een held als ik
weet je wie ook stoer is? dat is
want
weet je wie ook sterk is? dat is
want
weet je wie ook een held is? dat is
want
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 8 van 9
4
kopieerblad
Ken je een naam die erbij past?
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z
Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 9 van 9
5