Werken in hoeken met VLL kim-versie
advertisement
Werken in hoeken met VLL kim-versie In de zoektocht naar elementen van spelend leren komen er veel vragen over mogelijk­heden om onderdelen van de kim-versie te ‘vertalen’ naar activiteiten voor Susan van der Linden ‘het werken in hoeken’ of ‘het werken met een circuit’. Reden voor deze zoektocht is vaak, dat men de leeromgeving van groep 2 deels wil voortzetten en dit in hoeken of speel-leeractiviteiten wil realiseren. In dit artikel geven we tips om dit te organiseren met als uitgangspunt dat tijdens het organiseren van hoeken of een circuit het leerelement bewaard blijft, terwijl de werkvorm (eventueel met een kleine aanpassing)­door kinderen ervaren wordt als spelen. We gaan daarbij uit van activiteiten die nu ergens in de basisles of de integratieles al een plek hebben, maar die heel gemakkelijk op basis van een andere roosterindeling verhuisd kunnen worden naar een moment met een vrijere organisatievorm. Ook taken en activiteiten die facultatief zijn passen soms heel goed in een hoeken- of circuitactiviteit. Werken in hoeken circuitmodel. In dit artikel richten we ons enkel op zaken Het werken in hoeken, een circuit, of het realiseren van die betrekking hebben op het aanvankelijk lezen en een speelwerktijd in groep 3 betekent niet dat er enkel spellen. We beschrijven een aantal toepassingsmogelijk- gespeeld wordt zonder een gericht leerdoel. We zien het heden vanuit de methode VLL-kim. als een vanzelfsprekendheid dat werken in hoeken en circuitactiviteiten gericht is op het toepassen van zaken De spelletjeshoek die belangrijk zijn in het leerproces van groep 3. In deze hoek plannen we taal-leesspelletjes die direct Uiteraard zijn sociale aspecten daar een onderdeel van. aansluiten bij hetgeen kinderen geleerd hebben en die Toch stellen we kritische kanttekeningen bij het organi- eventueel ook nog uitdagen tot het ontdekken van seren van poppenhoek, bouwhoek, knutselhoek zonder nieuwe letters en het lezen van woorden. De speelleesset doelgerichte taken. Kinderen van groep 3 groeien van het biedt een scala aan spelletjes die kinderen in deze hoek spelenderwijs ontdekken naar een taakgericht spel met kunnen spelen. Juist de spelletjes van de speelleesset als doel het toepassen van basisvaardigheden. Wat dat kunnen in een reguliere les soms voor ‘ruis’ zorgen, iets laatste betreft zijn er toepassingen te bedenken op het wat niet altijd gewenst is. Dit is dus een uitstekend gebied van rekenen en taal, die we een belangrijk, zo niet alternatief moment om de leerzame spelletjes toch aan te de belangrijkste factor willen laten zijn van het kiezen bieden en te spelen. Het bijenkorfspel, het zoemspel, het van activiteiten voor het werken in hoeken en het spaarspel en ‘letters rollen’ zijn heel geschikt om ook in Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 1 van 5 deze hoek een plek te krijgen. Daarnaast zijn spelletjes Themahoek geschikt waarin kinderen met letters op zoek gaan naar In de themahoek passen vooral activiteiten die voort­ woorden zoals het aloude ‘Pim, pam, pet’. komen uit integratielessen ankerverhaal en woordenschat. Nadat op lesdag 1 en 2 de opzet van deze thematafel of de themawand is besproken kunnen kinderen daaraan verder werken. Ze kunnen zaken aanvullen, verder inrichten naar aanleiding van opdrachten die voortkomen uit integratielessen of uit gesprekken over het thema. Zorg dat er voldoende materiaal aanwezig­is zoals plaatmateriaal (tijdschriften), woordstroken en stroken voor zinnen. Maar denk ook bijvoorbeeld aan het steeds opnieuw sorteren van spullen die op de thematafel liggen of het verder werken aan een poster of woordveld. Denk bijvoorbeeld in kern 1 aan het steeds opnieuw herordenen­van dieren op basis van uiterlijke kenmerken of in kern 3 aan het verder werken aan woorden bij het lichaamsschema. Diverse suggesties die gegeven worden Speelleesset spaarspel bij de integratielessen kunnen heel goed een toepassing Schrijf-stempelhoek of voortzetting vinden in deze hoek. In de artikelreeks Verschillende activiteiten in het vervolgwerk van de ‘Tips voor betere maanlezers’ (Digiregie/Naslag/ basisles kunnen voortgezet worden of doorgeschoven artikelen/differentiatie) zijn veel suggesties te vinden die worden naar een hoek. Verschillende opdrachten waarin geschikt zijn voor deze hoek of een van de andere bijvoorbeeld stempels, de magnetische letterdoos of hoeken in dit artikel. andere schrijfmaterialen gebruikt worden zijn daarvoor geschikt. Denk daarbij aan opdrachten met Veilig gespeld, het klikklakboekje of extra bladen die te vinden zijn bij ‘extra lesmateriaal’ in Digiregie. Ook schrijf/ stelopdrachten die voortkomen uit de activiteiten van een integratieles woordenschat passen in deze hoek. Denk daarbij aan het maken van een tekst, het leggen van zinnen of het maken van een woordveld passend bij een begrip of een thema. In deze hoek kan ook materiaal staan om de lettervorm of de schrijfwijze van een letter verder te verkennen. Een dienblad met fijn zand waarin kinderen schrijfletters kunnen oefenen of zelf hardende klei waarmee je een lettervorm kunt boetseren kunnen een plek krijgen in deze hoek. Maar ook een dienblad met spulletjes die kinderen op klank moeten sorteren passen in deze hoek. Woorden schrijven bij lichaamsschema Drama-hoek In de dramahoek staat als het mogelijk is een verkleedkist. Erg zinvol is het om dit te koppelen aan een tekst die kinderen mogen voorlezen. Zo kunnen ze een samenleestekst presenteren als toneelstukje. Ze kunnen ook de tekst oefenen en voordragen met de daarbij behorende attributen. Een leuke variant op de leesstoel is het ‘televisielezen’. Uit een grote doos wordt een raam Dienblad met fijn zand in de schrijfhoek Dienblad met sorteermateriaal bij letter <p> gesneden en wordt voor het kind neergezet. Met een microfoon erbij lijkt het helemaal op een nieuwslezer of een presentator van een nieuwsrubriek. Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 2 van 5 Computerhoek artikelen/leesbevordering) en naar het filmpje ‘Met Dit spreekt voor zich. Juist voldoende beurten realiseren plezier beter lezen’ op de website. is moeilijk en ook de speelleertijd kan gebruikt worden voor deze activiteit. WO-hoek Eigenlijk is dit een verlengstuk van de themahoek. Je kunt hier echter denken bij het verder werken aan specifieke werkstukken, waarvan de start is gemaakt bij de diverse integratielessen. Denk daarbij aan activiteiten zoals het maken van de dierenencyclopedie van kern 1, het natuurboek van kern 10, de proefjes van kern 9 enzovoort. Ook voor deze hoek zijn zeker toepassingsmogelijkheden te vinden bij de artikelen ‘Tips voor betere maanlezers’ bij de diverse kernen (Digiregie/ Naslag/artikelen/differentiatie). Ook in de uitgave ‘Veilig de wereld in’ geeft talloze ideeën voor het vullen van deze hoek. Welke leuke, verdrietige of spannende woorden staan er in jouw boek? Maatjeswerk Veilig gespeld of Veilig & vlot zijn materialen waarmee .RSLHHUEODGæ'ULMYHQRI]LQNHQæNHUQ Kern 9æDag 11æIntegratieles .RSLHHUEODGæMagnetisme æNHUQ Kern 9æDag 11æIntegratieles Drijft het? ja nee Trekt de magneet het aan? een muntje een muntje een snoepje een snoepje een stukje appel een stukje appel een schroef een schroef een spijker een spijker een potlood een potlood een veertje een veertje een sleutel een sleutel een klontje suiker een klontje suiker een elastiek een elastiek een lepel een lepel een veter een veter nietjes nietjes een dop van een fles een dop van een fles Veilig leren lezen æ Digiregie � Kern 9 � Lesgeven � Lesmateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg kopieerblad drijven of zinken ja Veilig leren lezen æ Digiregie � Kern 9 � Lesgeven � Lesmateriaal gewerkt kan worden met ‘maatjeswerk ‘. nee © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg Maatjeswerk kopieerblad magnetisme Knutselhoek Vooral kinderen die in de reguliere les onvoldoende vaak de tijd vinden om met Veilig gespeld te werken is het een Zeker als er minder tijd gevonden wordt voor creatieve hele zinvolle bezigheid. Vertaal het als een rollenspel: juf activiteiten kan deze hoek een aanvulling zijn op de /meester en leerling en kinderen zullen ervan genieten. overige crea-vakken. Leuk als dit knutselen gecombi- Een kind mag juf/meester zijn en geeft een ander kind neerd wordt met thema-activiteiten en met functionele een dictee. schrijfactiviteiten zoals het maken van een straatnaam- Ook het praten over de microfoonopdrachten van een bordje, naambord voor de deur, omslag van een boek. boekje uit de serie Humpie Dumpie kan een activiteit van Maar ook zinvol om een beschrijving te geven van iets deze hoek worden. Zie daarvoor de toelichting op dat volgens dit stappenplan moet worden geknutseld. zwijsen.nl/toelichtinghumpiedumpie. Leeshoek Geen plaats voor hoeken? Natuurlijk mag een leeshoek in het geheel niet In dit artikel beschrijven we 9 hoeken, gevuld met ­ontbreken. Misschien is het extra uitdagend om in deze zinvolle activiteiten die herkenbaar zijn vanuit het hoek tips voor leesbevordering te plaatsen, zoals de drie standpunt ‘spelend leren’. Hoeken die tevens een andere potjes met leuke, verdrietige, en spannende woorden. leeromgeving en leersfeer bieden dan het stil, zittend, Kijk voor die tips bij het artikel ‘Lezen is leuk, praten over verwerken van vervolg­opdrachten. Hebt u geen plaats boeken ook!’ van Ed Koekebacker (Digiregie/Naslag/ voor al deze hoeken? Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 3 van 5 Denk dan ook eens aan de mogelijkheden om materialen de instructie in de ochtend te geven, altijd gevolgd door van activiteiten in een bak te verzamelen: een stempel- het samen oefenen in Veilig & vlot. De verwerkings­ bak, een spelletjesbak, een verkleedbak, een leesbak, activiteiten van die dag verhuizen naar een moment een knutselbak, een WO-bak, enzovoorts. De bakken ergens na de ochtendpauze (en soms zelfs de middag- worden op een groepstafel geplaatst en zo creëer je een pauze). Dan wordt dit via het planbord zo georganiseerd ‘hoek’. Schakel ook de wanden in, de hal of de gang en dat kinderen via het planbord verplichte opdrachten laat toe dat kinderen op de vloer werken. krijgen voor het werken in het werkboekje en Veilig Ook het verdelen van diverse activiteiten op stapelbare gespeld. In deze tijd kan Mieke ook haar verlengde dienbladen is een optie. instructie goed organiseren. Hoe kom je aan tijd voor hoekenwerk of een circuit? Na de verplichte taken gaan kinderen naar de vervolg­ activiteiten die in ‘een hoek’ of een vaste plek wordt georganiseerd. Ze hebben altijd een vast verloop: Veel leerkrachten vinden het moeilijk om extra tijd te • Speelleesset op een vaste tafel vinden naast de reguliere lessen. Maar als je boven- • Software in de computerhoek staande hoekactiviteiten ziet als een onderdeel van deze • Magnetische letterdoos op je eigen tafel lessen waarbij activiteiten en oefenvormen vertaald of • Leeshoek: boekje kiezen en lezen bij je eigen tafel verhuisd worden naar andere werkvormen of andere • Andere letterspelletjes op eigen tafel of andere momenten met een andere organisatievorm, dan past het zeker in het rooster. Je realiseert daarmee de behoefte groepstafel Enige ruis ontstaat, teveel ruis wordt vermeden. om te leren in een speelsere omgeving of met een speelsere opdrachtvorm. Je kunt het immers uit de basisles nemen en transporteren naar een andere leersituatie. Voordeel is ook, dat sommige activiteiten die ruis met zich meebrengen en lastig kunnen zijn gedurende een werkles een betere plek krijgen. Ook is het goed dat je niet als uitgangspunt neemt dat alle kinderen alles moeten hebben gedaan van wat er in een kern mogelijk is. Het scala aan mogelijke activiteiten, zeker wat betreft de thematische activiteiten is groot, maar het komt tegemoet aan de behoefte aan differentiatie. Het is niet nodig dat elk kind alles moet hebben gedaan. Opdrachten verspreid over kleine groepjes kunnen aan elkaar worden gepresenteerd zodat Vervolgopdrachten iedereen erbij betrokken is, zonder dat iedereen alles ook zelf heeft gedaan. De activiteiten van de integratielessen die betrekking Zoek dus mogelijkheden in het ‘verhuizen’ van activitei- hebben op het thema worden op een drietal momenten in ten of integratielesmomenten naar speel-leeractiviteiten. de week als een circuit georganiseerd, ook via het Tot slot: ben selectief in wat haalbaar is. Niet alles wat planbord. Daarin zitten dan activiteiten die we herkennen kan moet worden gedaan. in de sfeer van ‘speelleer-hoeken’. De inhoud van die Uitgangspunt blijft: het welbevinden van het kind dat hoeken heeft altijd betrekking op leerdoelen van taal en met plezier leest, werkt en leert. rekenen, waarbij de integratielessen van VLL kim-versie Praktijkvoorbeeld en thematips, o.a. uit ‘Tips voor betere maanlezers’ een bron zijn voor het vinden van activiteiten met betrekking Op basisschool Westwijzer in Helmond zocht Mieke tot het actuele thema. Fransen, leerkracht van groep 3 ook naar een vrijere Kinderen kunnen vaak kiezen uit: toepassing van activiteiten van de basisles en integratie- • Themahoek, waarin vooral uitdaging tot lees- en les. Deze school heeft een aaneengesloten schooltijd en schrijfactiviteiten. Denk daarbij aan lijstjes maken, zocht naar een juiste balans tussen instructietijd en recepten schrijven, menukaart schrijven, bestellingen oefentijd voor lezen (dat vraagt redelijk veel inspanning opnemen enzovoort. van kinderen) en verwerkingstijd. Mieke kiest ervoor om Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 4 van 5 • Bouwhoek, waarin vaak ook een aan de rekenmethode gekoppelde opdracht werd gegeven. • Kralenplankopdracht met een relatie tot het thema. vinden en betrokken blijven is het doel bereikt: op een speelse maar doeltreffende manier goed leren lezen, schrijven en rekenen. • Creatieve schrijfhoek, denk aan posters maken, verhaaltjes schrijven, woordweb maken. • Tekenhoek met opdrachten gerelateerd aan het thema. Knutselhoek met opdrachten gerelateerd aan het thema. Deze werkwijze verving voor haar groep ook de creatieve Digiregie/Naslag • Artikel ‘Betere maan-lezers’, geschreven door Susan van der Linden • Artikel ‘Lezen is leuk, praten over boeken ook’, geschreven door Ed Koekebacker lessen. • Instructievideo ‘Met plezier beter lezen’ • Toelichting Humpie Dumpie In kern 7 kwam er een leesmonster in de klas. Spannend! Het thema voor deze hoeken wordt geïntroduceerd door het Ankerverhaal, gevolgd door diverse gespreksmomenten waarin woordenschat en spreken en begrijpend luisteren centraal staan. Daardoor kan het voorkomen dat het moment van de integratieles wel eens verschuift of vervalt, omdat het vertaald is naar een hoekenactiviteit. Mieke zoekt op deze manier naar een speelse leer­ omgeving die geen afbreuk doen aan het toch wel volle lesprogramma van groep 3. Juist de variatie in leer-, werk- en speelmomenten voorkomt, dat kinderen urenlang alleen maar moeten luisteren en stil moeten werken. En Mieke heeft als uitgangspunt dat niet alles door iedereen moet zijn gedaan. Heb je in dit thema geen tekening gemaakt, dan ben je in het volgende thema wel aan de beurt. Belangrijk is, dat de toetsresultaten laten zien dat kinderen naar verwachting vorderen in hun leesvaardigheid. In de klas van juf Mieke is dat ook zo. We zien betrokken kinderen die zich positief ontwikkelen door een goede balans tussen ‘zittend’ leren en ‘spelend’ leren. Ook vindt Mieke het belangrijk dat de jaarplanning wordt gehaald. Soms moet ze dan uit de vele leuke ideeën en mogelijkheden bij een thema een keuze maken. Maar zolang kinderen goede resultaten behalen, het leuk Veilig leren lezen • Digiregie • Naslag • Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 5 van 5
