stappenplan voor

S T A P P E N P L A N
voor het omgaan met
motorische problemen bij kleuters
B A S I S P R I N C I P E:
handelingsgericht werken
De zeven onderstaande uitgangspunten vormen de essentie van HGW.







Handelingsgericht werken moet bijdragen tot de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften
van het kind. Dit is het vertrekpunt en het ultieme doel.
Er is een voortdurende afstemming en wisselwerking met alle partijen, vanaf het begin
(transactioneel kader). Het kind verandert zijn omgeving en vice versa.
De focus ligt dus niet enkel op “het kind met problemen”, maar evenzeer op de context.
Dit zijn alle domeinen waar het leven van het kind zich afspeelt: thuis, school, omgeving…
De leerkracht speelt een belangrijke rol in het functioneren en het leren van het kind.
De ondersteuning van de leerkracht is in elke fase een aandachtspunt!
Er is sterke aandacht voor positieve factoren van kind, leerkracht en ouders: wat doen en
kunnen zij juist goed? Wanneer doet het probleem zich juist NIET voor?
Alle partners blijven verantwoordelijk én actief bezig met de kleuter, doorheen alle fasen
van het proces. Er is een constructieve samenwerking.
Diagnostiek is geen doel op zich. Het diagnostisch proces is in al zijn fasen gericht op
advisering en verandering. Vanaf het eerste contact wordt perspectief geboden.
HGD verloopt volgens systematische procedures, transparant voor de cliënt.
Voor alle duidelijkheid
S T A P P E N P L A N
o
DE MELDING:
Een melding kan komen vanuit...
het MDO (een leerkracht of de zorgcoördinator)
de ouders
het medisch consult
o
TEAM:
Met team wordt bedoeld: de ploeg CLB-medewerkers (4 disciplines) die verantwoordelijk
zijn voor de CLB-activiteiten in de betrokken school.
In veel gevallen zal de melding toekomen bij de CLB-contactpersoon van deze school.
ELK teamlid kan echter met een vraag geconfronteerd worden! Hij/zij neemt de vraag in
ontvangst en beslist, na de vraagverheldering, om deze al dan niet op te nemen of door te
geven aan een teamlid.
o
DE BETROKKENEN BIJ HET TRAJECT
Fase 0 en 1 kunnen door 1 lid van het team worden afgewerkt.
In de loop van fase 2 is teamoverleg (meestal) noodzakelijk!
o
WANNEER WORDT HET TRAJECT AFGEROND?
Vanaf fase 2 kan het proces een einde nemen als de vraag beantwoord is.
F A S E
0:
INTRODUCTIE
Zorg dat het voor degene die de hulpvraag stelt en voor de partners in het samenwerkingsverband
duidelijk is hoe je tewerk gaat bij een hulpvraag (het werken in team - de principes van de
handelingsgerichte diagnostiek - het principe van gedeelde zorg).
Zo schep je het juiste klimaat voor je hulpverlening.
Dit gebeurt bij voorkeur in het begin van het schooljaar (bespreking van de samenwerking ter
gelegenheid van de bijzondere bepalingen/afsprakennota, schoolreglement...
Centra voor leerlingenbegeleiding
Stappenplan psychomotorische problemen bij kleuters – 2011
1
F A S E 1:
INTAKE = info verzamelen
STAP 1 VRAAGVERHELDERING
Overleg met de eigenaar vd. vraag
Individueel teamlid

BELUISTEREN van de HULPVRAAG:
Wat is de reden van de bezorgdheid/aanmelding?
Is er een hulpvraag? Welke? Eventueel de vraag achter de vraag?
Wat zijn de wensen, de verwachtingen naar jou als hulpverlener?

Hebben alle betrokkenen (school, ouders...) dezelfde hulpvraag?
STAP 2 PROBLEEMANALYSE
Overleg met kind/ouders/school/leerkracht/CLB
Inhoud: Waarom NU, bij DIT kind, DIE ouders, leerkracht, school, omgeving…?
KIJK BREED, uit verschillende invalshoeken, rekening houdend met de context en
het verleden van het kind.
1. ANALYSE VAN DE KLACHTEN
 Wat zie je?
 Wanneer, bij wie, waar?
 Frequentie? Hoe lang al?
 Wat gaat vooraf, wat zijn gevolgen voor het kind?
2. ALGEMEEN FUNCTIONEREN VAN HET KIND
 Overloop de 4 domeinen van de CLB-werking.
3. VOORGESCHIEDENIS
 Ontwikkelingsgeschiedenis van het kind: relevante gegevens?
 Geschiedenis van het probleem: meldingen uit de vorige klas, medisch dossier...
4. INTERACTIE MET DE OMGEVING
 Attributies van school, de ouders, eventueel het kind: wat zien zij als oorzakelijke factoren?
 Reeds getroffen maatregelen? Wat werkte (niet) goed?
 Aspecten vanuit de onderwijssituatie of de gezinscontext die belangrijk kunnen zijn:
bevorderende en instandhoudende, alsook beschermende factoren.
Aandachtspunten:
positieve ingesteldheid
motorische ontwikkeling
denkontwikkeling
ontwikkeling vd. zelfsturing
omgevingsfactoren school
socio-emotionele & morele ontwikkeling
zintuiglijke ontwikkeling
taalontwikkeling
lichamelijke factoren
omgevingsfactoren thuis
Hulpmiddelen: materiaal dat "breed" kijkt: domein-overstijgend, moment-overstijgend...
 T.a.v. de school:
K-Volgsystemen (o.a. Groeiboek)
MDO-gegevens
 T.a.v. de ouders:
anamneselijsten (bij het medisch onderzoek)
 Bevindingen medisch onderzoek
 Bevindingen Kind & Gezin: wat zegt het van Wiechenonderzoek?
 Zo nodig toestemming vragen om gegevens van andere diensten op te vragen.
Hoe bevragen?
Individueel contact (gesprek) met de direct betrokkenen: kind, ouders, school, leerkracht(en), CLB
GEEF AL EEN AANTAL TIPS AAN DE PERSOON DIE DE VRAAG STELT.
ZET DE VERSCHILLENDE PARTNERS AAN HET WERK MET VRAGEN EN SUGGESTIES.
Centra voor leerlingenbegeleiding
Stappenplan psychomotorische problemen bij kleuters – 2011
2
F A S E
2:
Individueel teamlid
STRATEGIE = probleemomschrijving
keuze van het diagnostisch traject
1. IN KAART BRENGEN VAN HET KIND MET PROBLEEM
Kenmerken van het KIND
Te clusteren, bvb. volgens de domeinen van
Groeiboek
Kenmerken van het GEZIN, de SCHOOL en de BREDE OMGEVING
Schat in of je dit probleem alleen kan oplossen, of er multidisciplinair overleg nodig is.
Ind. teamlid
2. EERSTE BESLUITVORMING:
Hoe ernstig is het probleem?
Verklarende hypotheses, onderzoeksvragen: Als... dan...
3.
Team
IS BIJKOMENDE INVESTIGATIE NODIG? WELKE EN WAAROM?
Domeinen:
 Motoriek
 Neurologische afwijkingen
 Zintuiglijke afwijkingen
 Spraak en taal
 Lichamelijke ontwikkeling
 Gedrag, sociale en emotionele ontwikkeling
 Aandacht en geheugen, cognitieve mogelijkheden
 Gezinscontext
Hulpmiddelen: te overleggen met het team
BRENG DE PARTNERS OP DE HOOGTE.
TIJDENS DE CONTACTEN: EVALUATIE EN BIJSTURING VAN DE TIPS
F A S E 3:
Overleg met de PARTNERS
ONDERZOEK
teamlid
Aandachtspunten voor het neurologisch onderzoek (zie bijlage)
 Spiertonus en spierkracht
 Posturale controle en evenwicht
 Coördinatie en kwaliteit van de willekeurige bewegingen
 Perifere reflexen
Aandachtspunten motoriek (zie bijlage)
 Grote motoriek en evenwicht
 Kleine motoriek en lateraliteit
 Grafomotoriek en schrijfmotoriek; lateraliteit
 Visuomotoriek
 Perceptie: visueel – kinesthetisch – tactiel
 Praxie
Hulpmiddelen voor verder motorisch onderzoek
Te overleggen met het team
Centra voor leerlingenbegeleiding
Stappenplan psychomotorische problemen bij kleuters – 2011
3
F A S E
4:
INTEGRATIE (diagnose)
INDICATIESTELLING (aanloop naar advies en zorg)
Spreek af in het team wie wat doet.
1. DIAGNOSESTELLING: Wat is er aan de hand met dit kind?
Wat zijn positieve kenmerken en protectieve factoren (= de basis voor advies
en zorg)
Team
2. Wat heeft dit kind NODIG?
Wat willen we VERANDEREN en met welk DOEL?
Wat is prioritair?
3. Hoe kunnen we dat DOEN?
 Interne hulpverlening: ondersteuning van de partners door CLB
Aanbevelingen:
aanbevelingen op klas-, school-niveau (Groeiboek)
aanbevelingen naar de ouders

Externe hulpverlening: verwijzing nodig?
Teamlid
F A S E 5:
ADVIES EN ZORG
CONCRETISERING VAN DE AFSPRAKEN
BRENG DE PARTNERS OP DE HOOGTE. GEEF ADVIES.
F A S E
6:
Overleg met de PARTNERS
EVALUATIE EN AFSPRAKEN VOOR OPVOLGING
team
Dit kan gebeuren door: telefonische contacten, MDO, gesprekken ouders,
verslaggeving externen
Spreek af in het team wie wat doet.
BRENG DE PARTNERS OP DE HOOGTE. GEEF ADVIES.
teamlid
F A S E 7:
Centra voor leerlingenbegeleiding
Overleg met de PARTNERS
OPVOLGING
Stappenplan psychomotorische problemen bij kleuters – 2011
4