ESSAY Kolonisten gezocht In onze strategie voor de Veenkoloniën

ESSAY
Kolonisten gezocht
In onze strategie voor de Veenkoloniën gaan we op zoek naar nieuwe kolonisten. Ondernemers die
risico willen nemen, die wegen willen verkennen die voorheen nog niet zijn bewandeld. Kolonistzijn kan je echter niet alleen, je hebt partners nodig, gezellen in een soms moeilijke strijd en een
gemeenschap die je steunt en die je verder stuwt tot je slaagt.
We willen de ondernemers en de gemeenschappen activeren en opnieuw dichter bij de
poiniersmentaliteit brengen. De individuele ondernemer krijgt daarom een grote vrijheid en draagt
wel zelf het risico, terwijl de lokale gemeenschap in de wijkvergadering gezamenlijk de
beslissingen kan nemen maar er samen nadien de verantwoordelijkheid voor draagt.
Ondersteuning van deze individuele initiatieven door het intercommunaal forum en de coöperaties
zal volgens ons een robuuste landbouwketen doen onstaan, die schokken in de wereldmarkt van
landbouwproducten goed kan opvangen.
Wanneer we deze strategie loslaten op de Veenkoloniën, blijkt al snel dat de huidige kwaliteiten van
het gebied niet op de helling mogen komen. We moeten het open landschap en de lintbebouwing
koesteren en meenemen als delen van de landschapsvisie. De huidige zwakte – naast de
productiestructuur – is het onaangepast watersysteem, dat van een waterverkwistend aan- en
afvoeren van water omgevormd wordt tot een zelfvoorzienend systeem, waarin duurzaam
waterbeheer centraal staat. We stellen voor om met de omschakeling van de landbouwbedrijven
ook het watersysteem om te vormen en hiermee geleidelijk een nieuw grootschalig waternetwerk
van groenblauwe stroken toe te voegen aan het landschap. In die groenblauwe stroken kan ook
andere infrastructuur zoals fietspaden en nutsleidingen worden ondergebracht.
De ondernemer krijgt veel vrijheid, maar om ze te kunnen benutten willen we de lat hoog leggen.
Nieuwe initiatieven moeten ook creatief en vooruitstrevend zijn op andere vlakken. Daarom zal
alles vertrekken van gesloten kringlopen die de directe omgeving ten goede komen. Dit geldt
uiteraard voor water, maar minstens evenzeer voor energie en grondstoffen. De technologische en
biologische cycli moeten gesloten worden, en bovendien moet de financiële opbrengst waar
mogelijk de wijk en de Veenkoloniën versterken en verbeteren. Het nieuwe landschap zal drager
zijn van de landbouwketen, en lokaal ontwikkelde kennis en kunde worden benut om een
landbouwstreek op wereldniveau te blijven.
De drie basiselementen van de strategie: vrijheid, kringlopen sluiten en het zoeken naar lokale
meerwaarden moeten de regio vooruitstuwen. De verschillende actoren worden door de provincies
en gemeenten vooruitgeduwd om steeds verder te blijven vernieuwen en de kennis te delen binnen
de Veenkoloniën. De inividuele ondernemer krijgt steun van en legt verantwoording af aan zijn
eigen buren in de wijkvergadering en aan de regio in het intercommunaal forum. De gemeenten
richten met wijkcontracten de wijkvergadering op, die groot genoeg is om een tiental
landbouwbedrijven te omvatten, en kleinschalig genoeg zodat alle bewoners zich nauw betrokken
voelen bij de beslissingen die de wijkvergadering neemt. In de wijkvergadering is de gemeente
vertegenwoordigd. De gemeenten delegeren onder meer het verlenen van vergunningen en
toelatingen aan de wijkvergaderingen en geven hen ook de taak om de investeringen in nieuwe
teelten en bedrijvigheid ten goede te laten komen aan de wijk. In het wijkcontract wordt een
ruimtelijke visie opgenomen, die samen met de gemeenten is opgemaakt en later door de
wijkvergadering kan aangepast worden. De wijkvergaderingen leggen in convenanten de
voorwaarden en wederzijdse verplichtingen vast.
Op een hoger schaalniveau vormen de gemeenten, provincies, watering, landbouwcoöperaties en
een vertegenwoordiger van elk wijkcontract het intercommunaal forum. Het forum moet de
contacten en uitwisseling tussen de actoren mogelijk maken, actief op zoek gaan naar nieuwe
technieken en allianties, en de stromen van en naar de Veenkoloniën monitoren. Opmaken en
bijstellen van de landschapsvisie en de spelregels voor kringlopen en netwerken horen ook bij de
taken van het forum.
Onze inzending geeft een mogelijke uitkomst van de strategie voor de Veenkoloniën weer . Om de
strategie op te zetten in realiteit willen we eerst de voorstellen aan 'test tunneling' in drie fasen
onderwerpen. In die eerste fase organiseren we samen met sleutel actoren en geïnteresseerde
bewoners en landbouwers een Veen-rollenspel. Verschillende bijeenkomsten, virtuele platformen
en testgames moeten zowel de fouten en zwaktes als de meest kansrijke elementen van Kolonisten
gezocht bloot leggen.
In de tweede fase werken we de strategie dieper uit, wat resulteert in operationele voorstellen voor
de organisatie van wijkcontracten, van het forum en de randvoorwaarden en landschapsvisie. Die
operationele voorstellen brengen we opnieuw in het Veen-rollenspel, om ze gaandeweg te
verbeteren tot een ruimtelijke methodiek voor de Veenkoloniën.
Bij de realisatie wordt de geteste methodiek in verschillende stappen van onderuit opgestart,
bijvoorbeeld vertrekkend vanuit een nieuw initiatief bij enkele landbouwers of in een wijk. Vanuit
het voorbeeldtraject breidt de methodiek zich stelsematig uit tot het gehele gebied.
Kolonisten gevonden is het motto van de operationele methodiek. Eens getest, uitgediept en
verbeterd, zal de strategie duidelijk maken dat de Veenkoloniën meer te bieden heeft dan wat je van
buitenaf verwacht, alleen kan je dit niet met de standaard-recepten van ruimtelijke ordening en
planologie naar de oppervlakte brengen. De creatieve en innovatieve kolonist zal zich pas
aangesproken voelen wanneer het plan de platgetreden paden verlaat en ook de planoloog zich als
kolonist gedraagt.