Het skelet

Vogels
Vraag aan een gemiddelde Nederlander wat de kenmerken zijn van vogels en het antwoord zal
luiden:
 vogels kunnen vliegen
 vogels leggen eieren
 vogels hebben veren
Wat het eerste punt betreft zijn vogels wel gespecialiseerd, maar ook zoogdieren kunnen vliegen,
reptielen hebben gevolgen en insecten vliegen ook nog steeds. Het tweede kenmerk is eigenlijk
een kenmerk van de voorouders van vogels……… de reptielen. Ook de zo kenmerkende
schubben van reptielen zijn nog steeds te zien op de poten van vogels. Ook de veren zijn
ontstaan uit deze schubben, op het moment dat de vogels warmbloedig werden.
Het skelet
Snavel Vogels hebben geen tanden maar een stevig hoornsnavel en een spiermaag. Deze is aan
de binnenzijde ruw geribd, hiermee wordt het voedsel gekauwd. Vogels eten vaak steentjes om
het effect van dit kauwen te vergroten. Bijzonder is dat de maag zich aanpast aan het voorradige
voedsel. Zo wordt de maag bij alleseters sterker in de winter
wanneer de vogel overschakelt op het eten van zaden omdat er
vrijwel geen insecten meer zijn.
Spieren De twee belangrijkste spieren die zorgen voor de
vleugelbewegingen zijn de grote borstspieren en de kleine
borstspier. Beide soorten zitten aan de buikzijde, zij zorgen voor
balans van de vogel tijdens het vliegen.
De beenderen zijn in verhouding zeer licht
en uiterst stevig. Vaak zijn ze hol zijn en met
binnen verstevigd met dwarse stutjes.
Een hol bot is steviger en lichter dan een
massief bot.
Ademhaling bij vogels is anders dan bij de mens. Bij vogels gaat
de ingeademde lucht via de neusholten aan de basis van de
snavel naar binnen naar de longen. Hierna verspreidt de lucht
zich in luchtzakken in het lichaam. Deze luchtzakken bevinden
zich in de romp, maar ook in de beenderen en poten. Dit zorgt
voor een continue luchtstroom, dit maakt afgifte van warmte
mogelijk en beschermt de ingewanden.
beenderwanden
Veren
Opbouw
Veren zijn opgebouwd uit keratine; de veer groeit nadat hij zijn definitieve vorm heeft gekregen, niet meer
verder. Tijdens de rui, 1 x per jaar, worden ze vervangen. De rui verloopt niet bij alle vogels hetzelfde, bij
sommige gaat dit geleidelijk, terwijl andere soorten, bv. eenden de rui vrijwel alle veren worden vervangen.
Deze kunnen niet vliegen in deze periode. De rui periode is vlak na de broedtijd.
Alle soorten veren hebben dezelfde bouw, het verschil zit uiteindelijk in de functie, waaraan de vorm is
aangepast. Een zangvogel heeft gemiddeld 1.200, een zwaan ongeveer 25.000 veren.
Naar verhouding hebben watervogels de meeste donsveren, dit is voor isolatie.
Donsveer
Dekveer
Slagpen
Staartpen
afbeelding
functie
* isolatie
* water afstoten
door luchtlaag tussendonsveertjes
* aerodynamische vorm
* stuwkracht
* isolatie
* lift
* water afstoten
Vleugel
Vleugelveren
Er is een duidelijk verschil tussen vleugel- en staartveren, Vleugelveren zijn licht gebogen (linker en rechtervleugel), beide zijden van de vlag zijn asymmetrisch.
De buitenvlag is smaller dan de binnenvlag, de schacht
is stevig, weinig of ontbrekend donzig basisdeel. De
binnenvlag is altijd smaller en stugger dan de buitenvlag.
Verder naar binnen bevinden zich de kortere armpennen, ook deze zijn licht gebogen en asymmetrisch, het
basisdeel is meer donzig, de schacht is stugger dan die
van de hand/armpennen.
Armpendekveren zijn korter, deze bedekken het kale
(vlagloze) onderste deel van de veerschachten . iedere
arm- of handveer heeft een eigen (kortere) dekveer,
deze veren zijn vaak voorzien van bijzondere tekening
of kleur, hieraan kunnen vogelsoorten herkend worden.
* sturen
* lift
* balans en stabiliteit
* remmen
Het middenstuk van de veer, van basis tot top wordt
schacht (kiel) genoemd, deze is aan de bovenzijde
glad, aan de onderkant zit gedeeltelijk een gleuf.
De spoel is het in de huid verankerde deel van de
schacht.
De schacht is voorzien van luchtkamers met een vaste
kern van merg, als de veer nog gevormd wordt gaat er
een bloedstroom doorheen. Nadat de veer “klaar” is,
droogt het bloed op.
De veer is zeer licht en buigzaam. De buitenvlag en de
binnenvlag bestaan uit een haakverbinding (haak
stralen/boogstralen). De delen van de vlag die
“openscheuren” door bv vliegen door struikgewas, kunnen door poetsen met de snavel weer aaneengesloten worden, als een soort klittenband.