Mogelijkheden met beperkingen

Mogelijkheden met beperkingen
Hans Leutscher NebasNsg en Toine van de Wert NISB
Hoe kan samenwerking tussen zorg, sport en
beweegaanbieders in een gemeente leiden tot
een succesvolle actieve leefstijlaanpak voor
mensen met beperkingen en chronische
aandoeningen?
Inhoud infoshop:
1. Waar hebben we het over
2. Ketenbenadering
3. Interventies
4. Werkvorm
Epidemiologische kengetallen
• 1,5 – 2,5 miljoen mensen met een
chronische aandoening in Nederland
• 4,5 miljoen chronische aandoeningen
(co-morbiteit)
• verwachte toename aantal chronische
aandoeningen in de komende 20 jaar
met 25 – 55 %
Epidemiologische kengetallen
op basis van zorgregistratie
Aantal
Artrose
ca. 650.000
Coronaire hartziekten ca. 560.000
Astma
ca. 450.000
Diabetes mellitus
ca. 414.000
COPD
ca. 298.000
Kanker
ca. 263.000
Toename
Verlies QOL
+ 25%
+ 25%
x
x
jeugd
+ 25%
+ 25%
+ 25%
x
Nederlandse Norm Gezond Bewegen
• Jeugd (tot 18 jaar): dagelijks 1 uur matig
intensief bewegen.
• Volwassenen (18 - 55 jaar): 1/2 uur
matig intensief bewegen op minstens 5,
maar liefst alle dagen van de week.
• Ouderen (55+): 1/2 uur matig intensief
bewegen op minstens 5, maar liefst alle
dagen van de week.
• Niet-actieven met of zonder beperkingen
elke extra hoeveelheid
lichaamsbeweging is meegenomen.
Bewegingsgedrag van mensen met
chronische aandoeningen
Mensen met chronische aandoeningen
zijn in alle leeftijdsgroepen lichamelijk
minder actief dan leeftijdsgenoten in de
algemene bevolking op basis van de
NNGB
Percentage personen dat voldoet aan de NNGB uitgesplitst naar chronische
aandoeningen, leeftijd en geslacht (PPCZ, 1999; Chorus &Hopman-Rock, 2003)
Chronische aandoening
Spijsverteringsaandoening
Hart- en vaatziekten
Artrose
Overige aandoeningen
Bewegingsletsel
Neurologische aandoeningen
Kanker
Diabetes mellitus
Astma/COPD
Overige chronische zieken
Mannen 18-64 Vrouwen 18-64 Mannen 65+
Vrouwen 65+
54
60
45
45
43
39
39
31
62
40
38
48
64
30
31
28
50
37
51
38
46
32
61
49
44
45
59
60
61
38
41
33
22
24
22
29
Totaal groep chronische
Aandoeningen
46
42
45
28
Referentie Alg. bevolking
52
55
68
46
Gezonde leefstijl
Verantwoord bewegen heeft
positieve effecten op de gezondheid
met nog meer belang voor mensen
met een lichamelijke beperking of
een chronische aandoening
• Lichamelijk functioneren
• Psychologisch functioneren
• Sociaal functioneren
BEWEGEN IS PLEZIER!
Chronische aandoening
Primair preventief effect
tertiair preventief effect
Artrose
-
++
CVA
++
++
CARA/COPD
-
++
Coronaire hartziekten
+++
+++
Diabetes mellitus type 2
+++
+++
Fibromyalgie
-
+
Kanker
++
++
Mutiple sclerose
-
+
Ziekte van Parkinson
-
+
Reumatische artritis
-
++
Rugklachten
+
+
Hypertensie
++
++
Overgewicht
+++
+++
ZORG
ZORG
Individuele therapie
groepsoefen therapie
revalidatiecentrum
ziekenhuis
paramedische zorg
idem
idem
idem
multidisciplinair team
medisch specialist
fysiotherapeut
bewegingsagoog
fysiotherapeut
oefentherapeut
-caesar
-mensendieck
bewegingsagoog
stoornis verhelpen
genezen
cure
WELZIJN/SPORT WELZIJN/SPORT SPORT
AKTIVITEI T
BewegingsSport
-activiteiten
recreatief
-groepen
ORGANISATI E
sportorganisatie met
reguliere sportorganisatie
aangepast sportaanbod of met aangepast
of regulier
sportaanbod
KADE R
ALO, CIOS,
sporttrainer met
fysiotherapeut allen met bijscholing
bijscholing
bewegingsagoog
INTENTI E
iets beters bereiken
ik beweeg
iets ergers voorkomen ik voel me lekker
gezondheidsmotief
gezellig
care
ik doe een tak van sport
gezellig
leuk
Sport
wedstrijd
reguliere
sportorganisatie
sporttrainer
ik doe een tak van
sport
prestatief
Mensen met een chronische aandoening en de NNGB
60% van de Nederlanders is normactief
8% is inactief
Tabel 1 Huidige beweeggedrag van mensen met chronische aandoeningen (peiljaar 2004)
% normactief
% inactieven
Chronische aandoeningen
Zomer Winter
Rug- en gewrichtsaandoeningen
49,4
16,8
18,0
Migraine/ernstige hoofdpijn
50,0
0,0
0,0
Hart- en vaatziekten
41,5
15,1
22,2
Astma/COPD
42,6
9,8
14,8
Spijsverteringsaandoeningen
29,7
5,3
10,8
Diabetes Mellitus
37,5
12,0
20,8
Ernstige huidziekten/ernstig eczeem
26,7
6,7
6,7
Psychische aandoeningen
40,0
18,8
26,7
Bron: Quickscan TNO PG www.sportiefbewegen.nl
De meest relevante factoren en determinanten die
van invloed zijn op bewegingsstimulering
1. Ziektespecifieke determinanten, zoals:
 het hebben van een of meerdere chronische aandoeningen,
 het langzaam verslechteren van de gezondheidstoestand,
 pijn,
 (zichtbare) lichamelijke beperkingen,
 beperkingen in het sociaal en mentaal functioneren,
 vermoeidheid,
 onder controle van een arts en
 het zelf controle uit kunnen oefenen op de gezondheid.
2. Persoonskenmerken, zoals:
 verwachte positieve effecten (mobiliteit en fitheid),
 stage of change (ASE),
 motivatie,
 ervaren motorische beperking en
 financiële draagkracht.
De meest relevante factoren en determinanten die
van invloed zijn op bewegingsstimulering
3. Beweeggedrag, zoals:
 sport(ief beweeg)verleden en plezierige herinneringen,
 al sportief actief, maar nog niet normactief,
 ervaren moeite,
 intensiteit en
 de eigen controle over de sport- en beweegactiviteit.
4. Sociale factoren, zoals:
 steun van familie, vrienden en
 professionele steun en advies van (para-) medische professionals.
5. Fysieke omgevingsfactoren, zoals:
 toegankelijkheid van faciliteiten
 beschikbaarheid van materialen en faciliteiten
 bereikbaarheid van faciliteiten (o.a. vervoer)
Mensen met een chronische aandoening
Categorieën:
1. Geen last van de aandoening
2. Tijdelijk last van de aandoening
3. Beperkingen door de aandoening
Niet de beperkingen, maar de mogelijkheden staan centraal!
Stroomdiagram diabetes
Iemand met
diabetes
Verwijzer bv.
Huisarts/medisch specialist (bv. internist),
diëtist, diabetesverpleegkundige, etc.
Intermediairen
Werkgroep Sport en Bewegen, KNGF, Sportorganisaties, NebasNsg, NISB, etc
2e lijn
beweegprogramma
Maximale
begeleiding
Minimale
zelfstandigheid
Beweeg
groepen
bij de
fysioth.
Sporten
Bew.
groep
Aangepaste
sport
GALM
SCALA
Reguliere
sportvereniging
Fitnesscentrum
Ongeorganiseerde
beweegactiviteiten
Minimale
begeleiding
Maximale
zelfstandigheid
Verwijzer
Deskundig therapeutisch
advies door reumatoloog
en/of fysiotherapeut/
oefentherapeut
Individuele
therapie
Langdurig
Kortdurend (ter
voorbereiding op
groep)
Begeleid door
fysio/oefentherap
eut met expertise
op gebied van
reuma
Groepsoefentherapie
Voor mensen met
RA, Bechterew en
inflammatoire
aandoeningen
Georganiseerd
i.s.m.patiëntenver.
Begeleid door
fysio/oefenther.
met expertise op
gebied van reuma.
Stroomdiagram
Reuma, artrose,
Bechterew, etc
Adviseur regionale
mogelijkheden van
(aangepast) sporten
NebasNsg
Begeleid bewegen
Groepen
georganiseerd i.s.m.
patiëntenvereniging
en trainingscentra
voor begeleid
bewegen/
aangepast sporten.
Begeleid door
bewegingsdeskundigen met kennis
van reuma.
Zelfstandig
sporten
Geen
begeleiding
ZORGmethode
Samenwerking
Zorginstelling
ziekenhuis
verpleeghuis
Patiëntenvereniging
Gemeente
NebasNsg
Derden
ZORGmethode
Hoofddoel:
Het (opnieuw) plezier gaan beleven aan
het bewegen en aan het sportief bezig
zijn.
Accent
-plezier
-bewegen met elkaar
- niet geïsoleerd voelen
- grenzen verleggen
- lekker moe worden
- veel lachen
ZORGmethode
27
23
17
12
8
4
3
projecten
projecten i.s.m. patiëntenorganisaties
projecten in samenwerking met gemeenten
revalidatiecentra
ziekenhuizen
integrale kankercentra
verpleeghuizen
ZORGmethode
Sterke punten
• de vraaggerichte aanpak
• de samenwerking tussen zorg, sport en
gemeente
• handboek met digitale hulpmiddelen en
examples of good-practice
• kwaliteit van de begeleiding
Bewegen op recept
Cliënt met een chronische aandoening
- bewegingsachterstand
- fysieke beperkingen
Gezondheidscentrum Venserpolder
- intake
- beweegrecept
Leefstijladvies
Fysiotherapie
Zorg
Regulier
sport- en beweegaanbod
Aandachtspunten leefstijl- c.q. beweegadvies
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
de specifieke aandoening;
het doel, therapeutisch of preventief;
persoonlijke beweegdoelen;
persoonlijke beweegvoorkeuren;
het soort activiteiten;
fase van gedragsverandering;
intensiteit;
frequentie;
duur;
contra-indicaties voor bewegen;
te verwachten (trainings)effecten;
de vereiste (verwijs)gegevens;
de vereiste begeleiding (de vereiste deskundigheid en omvang van de
begeleiding);
gebruik van specifieke intake;
evaluatie, is het doel bereikt (tussen-evaluatie en eindevaluatie);
(controle op) compliance en coaching daarop;
de vereiste faciliteiten (ruimte, inrichting, apparatuur);
de vereiste veiligheidsvoorzieningen;
de implementatie in (multidisciplinaire) richtlijnen.
Een succesvolle actieve leefstijlaanpak door
aanbieders zorg, sport en bewegen kenmerkt zich
door:
1. Samenwerking in de gehele keten!
(zwakste schakel uitstroom zorg naar beweegaanbod)
2. Community- en settinggerichte aanpak
3. Actieve leefstijl
4. Coaching en begeleiding op maat
5. Participatie doelgroep
6. Beïnvloeding sociale (en fysieke) omgeving
7. Beweegaanbod passend bij de behoefte en
mogelijkheden van de doelgroep
8. Structurele inbedding (implementatie)
Meer info: www.sportiefbewegen.nl
Werkvorm
1. Breng in kaart wie wat doet op het gebied van het geven
van een beweegadvies in je gemeente.
2. Welke professionals en organisaties zijn daarbij betrokken?
3. Wie doet wat?
4. Hoe efficiënt/effectief worden deze taken uitgevoerd?
5. Conclusies.