Signaleren en handelen bij kindermishandeling voor

Signaleren en handelen bij
kindermishandeling voor gastouders
Kindermishandeling komt overal voor. In Nederland zijn naar
schatting minstens 118.000 kinderen per jaar slachtoffer van
kindermishandeling en/of huiselijk geweld. Dat is 3% van alle
kinderen en één kind in elke klas of groep. Tussen de 50 en 80
kinderen overlijden jaarlijks aan de gevolgen van kindermishandeling
Het is een moeilijk en gevoelig onderwerp. Het roept ongeloof,
onmacht en ook verwarring op.
Als gastouder heb je een heel persoonlijk contact met je gastkind en diens
ouders. Je bent mede-opvoeder en
professionele partner in de opvoeding.
Soms maak je je ongerust. Het kan
gaan om alledaagse opvoedings-
vragen, vragen rond de ontwikkeling
maar ook om signalen die op verwaarlozing of mishandeling kunnen duiden.
Door vroegtijdig te signaleren en
vervolgens te handelen kunnen
problemen voorkomen worden en/of
minder groot worden. Maar hoe signaleer je? En als je je zorgen maakt wat
doe je dan? In ieder geval moet je je
‘niet pluisgevoel’ serieus nemen. Het
gastouderbureau kan je hierbij helpen.
Wat is kindermishandeling?
Bij kindermishandeling wordt al gauw
gedacht aan lichamelijk geweld zoals
slaan en schoppen. Maar er zijn ook
andere vormen, zoals seksueel
misbruik. Of verwaarlozing, wanneer
ouders niet genoeg aandacht en liefde
aan kinderen geven. Ook zijn er
kinderen die thuis vaak worden uitgescholden of vernederd. Wanneer
kinderen getuige zijn van huiselijk
geweld, valt dit onder kindermishandeling.
Ouders die hun kinderen mishandelen
doen dat bijna nooit opzettelijk.
Meestal is er sprake van een samenspel
van problemen die maakt dat ouders
de opvoeding niet aan kunnen.
Wanneer zijn signalen zorgwekkend?
Wanneer je je als gastouder zorgen
maakt over de ontwikkeling en/of
veiligheid van een kind, baseer je dat
meestal op verschillende signalen.
Signalen kunnen wijzen op huiselijk
geweld of kindermishandeling, maar
soms ook op andere problemen.
Het kan gaan om bijvoorbeeld de
volgende signalen en risicofactoren:
Gedrag en verschijnselen bij ouders
• onverschillig/niet betrokken
• agressief
• onredelijke eisen stellen aan kind of
gastouder
• er slecht verzorgd uitzien
• wanneer ouders zelf hun onmacht of
zorgen kenbaar maken
Sociaal/economische omstandigheden
• werkloos zijn of worden
• geldproblemen
• relatieproblemen
• verslavingsproblemen
• psychiatrische problemen
Gedrag en verschijnselen bij kind
• stil en teruggetrokken
• agressief
• contact vermijdend
• slecht verzorgd
• seksueel uitdagend gedrag
• regelmatig blauwe plekken of
verwondingen
• achterstand in ontwikkeling
• plotseling ander gedrag
Meestal is het nooit één signaal maar
gaat het om een combinatie van
factoren. De volledige signaallijsten
van Wolzack zijn in te zien op het gastouderbureau.
Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling
De Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling geldt voor alle organisaties die
Schema Route bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling
binnen de gastouderopvang
werken met kinderen en gezinnen. De meldcode biedt o.a. een overzichtelijk stappenplan dat ook gastouderbureaus helpt om op
zorgvuldige wijze te handelen bij (mogelijke)
signalen van verwaarlozing of mishandeling.
In stap 1 staat beschreven wat jij als gast-
Stap 1
In kaart brengen
van signalen
Stap 2
Collegiale consultatie
en raadplegen AMK
ouder, in overleg met de bemiddelingsmedewerker, het beste kunt doen.
Vanaf stap 2 ligt de verantwoordelijkheid bij
het gastouderbureau.
Mede afhankelijk van de organisatievorm
neemt de bemiddelingsmedewerker in
samenspraak met gastouder en leiding-
Stap 3
Gesprek voeren
met de ouder
Stap 4
Wegen van aard
en ernst
gevende de (mogelijke) vervolgstappen 2,3,4
en 5.
2
Spectrum Signaleren en handelen bij kindermishandeling voor gastouders
Stap 5a
Hulp organiseren
en
effecten volgen
Stap 5b
Melden
en
bespreken
Dilemma’s
Als gastouder raak je gauw in een
dilemma: is het wel kindermishandeling? Ik zie het vast verkeerd, ik weet
het immers niet zeker. Het zal wel
meevallen, het zijn zulke aardige
ouders…… Mag ik me er wel mee
bemoeien? Ons advies is: neem je ‘niet
pluis gevoel’ in ieder geval serieus en
deel je zorg met ouders en, wanneer je
twijfel niet wordt weggenomen, met
de bemiddelingsmedewerker van het
gastouderbureau.
Als gastouder ben je een essentiële
schakel bij signalering van risicovolle
opvoedingssituaties en heb je een
medeverantwoordelijkheid dat
kinderen opgroeien in een veilige leefomgeving.
Zorg delen met ouders
Als je zorg hebt over een kind, bespreek
dat dan zo snel mogelijk met ouders:
Tips en aandachtspunten hierbij zijn:
• Benoem wat je ziet en praat over het
concrete gedrag waarover je je
zorgen maakt.
• Probeer gedragingen niet uit te
leggen en ga niet uit van veronderstellingen.
• Wees open en eerlijk en voorkom dat
er een lijst ‘onbesproken zorgen’ ligt,
waardoor ouders zich afvragen
waarom zij niet eerder op de hoogte
zijn gesteld. Ouders zijn immers de
belangrijkste gesprekspartner en
informatiebron.
• Probeer in het gesprek met ouders de
zorgen die je hebt te delen door
naast de ouder te gaan staan in
plaats tegenover de ouder.
Zorg delen met bemiddelingsmedewerker
De zorg over het kind kan zodanig zijn
dat je hierover wilt praten met je
bemiddelingsmedewerker. Zij adviseert en ondersteunt jou en in overleg
wordt bekeken wie welke vervolgstappen zet en hoe, bijvoorbeeld:
• extra observeren
• extra oudergesprekken
• vastleggen van signalen en stappen
Wanneer zorg blijft aanhouden is de
bemiddelingsmedewerker verantwoordelijk voor het verdere vervolg (zie
stappenplan huiselijk geweld en
kindermishandeling).
Route bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling binnen de gastouderopvang
Stap 1: Herkennen + in kaart brengen
van signalen
De gastouder:
• deelt de zorg met ouders
• bespreekt signalen met de bemiddelingsmedewerker
• voert afspraken uit die zijn voortgekomen uit overleg met de bemiddelingsmedewerker, bv:
- extra observeren
- extra gesprekken met ouders
- vastleggen van signalen en stappen
Stap 2: Collegiale consultatie en/of
raadplegen AMK
De bemiddelingsmedewerker:
• consulteert:
- interne en externe collega’s
- het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling
- eventueel andere organisaties
• bespreekt uitkomsten consultaties
met ouders
• koppelt terug naar gastouder
• registreert
Stap 3: Formeel gesprek voeren met
de ouder
De bemiddelingsmedewerker:
• deelt de zorg met ouders (al of niet
gezamenlijk met gastouder)
• registreert
Stap 4: Wegen aard en ernst van
het huiselijk geweld of de kindermishandeling
De bemiddelingsmedewerker:
• consulteert het AMK. AMK weegt het
risico op huiselijk geweld en/of
kindermishandeling. In overleg met
gastouderbureau wordt gekeken
welke vervolgstappen noodzakelijk
zijn.
• registreert
Stap 5a: Hulp organiseren en
effecten volgen
De bemiddelingsmedewerker:
• bespreekt de zorgen met ouders
• koppelt terug naar gastouder
• organiseert hulp door ouders en kind
door te verwijzen
• monitort of ouder en kind hulp
krijgen
• volgt het kind
• registreert
Stap 5b: Melden en bespreken met
ouders
De bemiddelingsmedewerker:
• overlegt met het AMK op welke
manier de melding kan plaatsvinden
• sluit bij de melding aan bij feiten en
gebeurtenissen
• overlegt met AMK over acties na de
melding
• koppelt terug naar gastouder
• monitort of ouder en kind hulp
krijgen
• volgt het kind
• registreert
Spectrum Signaleren en handelen bij kindermishandeling voor gastouders
3
Voor meer informatie over kindermishandeling
• Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK),
0900-123 123 0
• Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Gelderland,
(026) 442 42 22
Websites
• www.watkanikdoen.nl
• www.kindermishandeling.info
• www.huiselijkgeweld.nl
• www.amk-nederland.nl
• www.spectrum-gelderland.nl
Deskundigheidsbevordering
Spectrum biedt verschillende trainingen in de aanpak
van huiselijk geweld en kindermishandeling voor zowel
gastouders, bemiddelingsmedewerkers als aandachtsfunctionarissen binnen de gastouderopvang. Bij alle
trainingen is aandacht voor de competenties die nodig zijn
om met de meldcode te werken.
van zorgelijke opvoedsituaties met ouders en bemiddelingsmedewerkers.
• De training voor aandachtsfunctionarissen Kindermishandeling bestaat uit vijf dagdelen (2,5 dag) en twee
e-learningprogramma’s. De training richt zich op de brede
implementatie en de borging van de meldcode binnen de
organisatie.
• De training voor bemiddelingsmedewerkers bestaat uit
twee dagdelen. Het accent ligt op hun rol naar zowel de
gastouders als de vraagouders bij signaleren, handelen en bespreekbaar maken van problematische opvoedsituaties.
• De training voor gastouders en bestaat uit één dagdeel.
Doel van de training is het informeren, vergroten van
deskundigheid bij het signaleren en bespreekbaar maken
Meer informatie: www.spectrum-gelderland.nl of neem
contact op met:
• Marjan Wellink
(026) 384 62 32
[email protected]
• Thécla Brouwer
(026) 3846319
[email protected]
Colofon
Tekst
Thécla Brouwer
Eindredactie
John Smeets (Spectrum)
Ontwerp en lay-out
van arendonk ontwerpers
Jacqueline de Maertelaere (Spectrum)
Maart 2013
4
Spectrum Signaleren en handelen bij kindermishandeling voor gastouders
Spectrum CMO Gelderland
Postbus 8007
6880 CA Velp
T (026) 384 62 00
E [email protected]
www.spectrum-gelderland.nl