context Duitsland

“If the Kaiser does not abdicate, the social revolution is inevitable.
But I do not want it, I even hate it like sin.” Friedrich Ebert, SPD
politician (November 1918)
37
De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van
massaorganisatie
38
Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en
fascisme/nationaalsocialisme
Voorbeelden stofomschrijving
Spartakus-opstand (1919)
Dawesplan (1924)
(KA 38)
(KA 39)
Nadagen van de oorlog
• Oktober 1918 wijst de keizer een
nieuwe regering aan die met de
geallieerden over vrede moet gaan
onderhandelen
• Tegelijk breken er overal opstanden
uit o.l.v. van communisten en
socialisten
• De regering dracht de macht over aan
de socialistisch partij in de hoop dat
die de orde kan herstellen
• 11 november tekent de socialistische
regering een wapenstilstand in
Compiège
• De keizer vlucht naar Nederland én
gelijk wordt de republiek uitgeroepen
De Keizer vlucht
Spartacusopstand
- En wat er aan vooraf ging
• Tegelijk breken er overal opstanden uit o.l.v. van
communisten en socialisten.
• Echter, de SPD wilde via de democratische weg regeren, de
communisten wilden een revolutie.
• In meerdere steden wisten de communisten de macht te
grijpen (november 1918 - maart 1919).
• De SPD werd door legeronderdelen en zogenaamde Frei
Korpsen gesteund
• Deze slaan in een (soort) burgeroorlog de opstanden neer, stoppen
de Spartacusopstand (Berlijn) (voorbeeld stofomschrijving) en
breken de zogenaamde Radenrepublieken (zie dia)
Münchense Radenrepubliek
Proclamatie van de Radenrepubliek Bremen
Revolutionaire troepen in Augsburg. Foto uit 1919.
Revolutionaire troepen in Berlijn – begin 1919
Berlijn 1918-1919
Spartakisten gegen
Regierungstruppen
Weimar
- Weinig republikeinen en veel vijanden
• Vanwege de blijvende onrust in Berlijn kwam de Rijksdag
bijeen in Weimar om de nieuwe grondwet te bekrachtigen.
Op 31 juli 1919 werd de nieuwe grondwet met een ruime
meerderheid.
• Dolkstootlegende wordt geboren (zie dia).
• Vijanden in het parlement
• KPD; zaten er alleen maar om propagandaredenen
• Nationaliseer en conservatieven wilden de keizer terug en
beperking macht politieke partijen
• Geen van de partijen had de meerderheid
• Dus een coalitieregering was noodzaak
• Socialisten, Katholieken (Centrum Partij) en progressieve liberalen
(DDP) waren tot elkaar veroordeeld
• Socialisten en Katholieken wantrouwden elkaar
Dolkstoot door ….
Vrede van Versailles
a.k.a. “Das Dictat”
• De grote 3 hadden alle
andere belangen aan de
onderhandelingstafel
• Frankrijk
• wraak en klein maken
Duitsland opdat zij weer
het machtigste land op het
continent zou worden
• Engeland
• handelsbelangen en
behoud wereldmacht
• VS
• orde en vrede in de wereld
•Wilson, Clemenceau & Lloyd George
Vrede van Versailles (28 juni 1919)
a.k.a. “Das Dictat”
• Resultaten
• Duitsland (werd als schuldige aangewezen) moest
•
•
•
•
•
Herstelbetaling van 228 miljard goudmark betalen
Verloor haar koloniën
Leger mocht slechts een versterkte politiemacht zijn
Vloot ontmanteld
Verloor stukken van haar grondgebied
• Elsas-Lotharingen terug naar Frankrijk
• Polen werd opnieuw gevormd ten kosten van Duitsland
• Amerikanen hadden grote moeite met het verdrag,
maar stemde in doordat ook de oprichting van de
Volkenbond werd geregeld
Kapp-Putsch (maart 1920)
• Frustratie over het Verdrag van Versailles veroorzaakte de
aanhoudende economische problemen een explosieve
stemming in Duitsland.
• Vooral onder rechts-nationalistische groeperingen was de
woede hierover groot.
• In maart 1920 bezetten leden van extreem-rechtse
vrijkorpsen grote delen van Berlijn.
• De regering, die al eerder vanuit Weimar naar de Duitse
hoofdstad was teruggekeerd, vluchtte opnieuw, ditmaal
naar Stuttgart.
Kapp-Putsch (maart 1920)
• De WO I generaals Ludendorff en Von Hindenburg (latere president)
verkondigde het idee dat Duitsland helemaal niet verslagen was.
• Opstandige militairen rukten op naar Berlijn en Kapp – oprichter van de
radicaal-conservatieve partij (en generaal von Lüttwitz) eisten dat de
regering zou aftreden. Freikorpsen trachten elders in het land de macht
te grijpen.
• De regering vroeg het leger om hulp maar kreeg dit niet.
• Mislukt
• Doordat arbeiders in het hele land achter de regering gingen staan.
Het leger hield zich echter afzijdig en de coupplegers werden niet
vervolgd!
• Kapp en Von Lüttwitz vluchtten naar Zweden.
Kapp-Putsch,
Brigade
Erhardt
Meer problemen voor de jonge republiek
• Buitenlands
• 1923 kon men de herstelbetalingen niet meer nakomen
• Franse reactie
• bezetting Ruhrgebied
• Als reactie hierop leggen de industriearbeiders in dit gebied
hun werk neer, maar kregen wel doorbetaald
• drukken van geld
• geldontwaarding
• Hyperinflatie
Hyper-inflatie
Prijs van 1 kilo brood
December 1921:
4 Mark
December 1922:
163 Mark
Januari 1923:
250 Mark
April 1923:
474 Mark
Augustus 1923:
69.000 Mark
November 1923:
201.000.000.000 Mark
Tijdelijke hulp
• VS springen op de bres
• Dawesplan (voorbeeld stofomschrijving), 1924
• Jaarlijkse aflossing gekoppeld aan economische draagkracht
• Geldleningen
• Investeringen van bedrijven
• 1929 Wereldwijde Economische Crisis
• Duitsland werd het hardst getroffen
•
•
•
•
leningen stop en terugbetaling
Werklozen
fabrieken sluiten
enz.
• AVO