Zorglijn complex trauma

Zorglijn complex trauma
Polikliniek Amsterdam
De zorglijn
Er is gelukkig steeds meer aandacht voor aandoeningen, die het gevolg zijn van traumatische
gebeurtenissen in het verleden. Ook zijn er nieuwe behandelingen ontwikkeld voor
traumagerelateerde klachten.
Wij zijn gespecialiseerd in de behandeling van klachten die kunnen optreden na vroege en/of
langdurende traumatische ervaringen, specifiek seksueel misbruik en/of lichamelijke mishandeling
in de jeugd of binnen intieme relaties op volwassen leeftijd.
Na dit soort gebeurtenissen, zie je vaak nog meer en andere klachten dan na een enkelvoudig
trauma, zoals bijvoorbeeld een eenmalige overval. Die complexere klachten noemen we een
complexe posttraumatische stressstoornis (complexe PTSS). De kans hierop is nog groter als de
ervaringen gepaard zijn gegaan met emotionele verwaarlozing.
Herkent u dit?
Als u last heeft van de volgende klachten:
- nachtmerries en herbelevingen
- vermijding van gedachtes/gevoelens over het trauma
- afvlakking van gevoelens
- overmatige prikkelbaarheid
- Slaapproblemen
en van de complexere klachten:
- wisselende stemmingen
- impulsiviteit
- zelfbeschadiging door bijvoorbeeld jezelf pijn doen, overeten of juist hongeren, alcohol- of
drugsgebruik
- seksuele problemen
- gevoelens van onwerkelijkheid
- negatief zelfbeeld
- problemen in de omgang met anderen
kan het zijn dat er bij u sprake is van (complexe) posttraumatische stress-stoornis (PTSS).
Voor wie?
De therapieën binnen onze zorglijn zijn bedoeld voor mensen die last hebben van bovenstaande
klachten en hiervoor behandeling willen. Zij richten zich op de gevolgen van complex trauma.
Hiermee wordt bedoeld: langdurig misbruik of mishandeling in de jeugd of binnen intieme relaties.
Als u al elders in behandeling bent, is het in principe zo dat u bij uw eigen hulpverlener in
behandeling blijft en bij ons aanvullende therapie krijgt. Dit is het geval bij EMDR, IRT, exposure en
de Cursus Vroeger en Verder (zie hieronder voor verdere informatie).
Voor wie niet?
Ook mensen die voornamelijk last hebben van een depressie, angststoornis of een
persoonlijkheidsstoornis, blijken vaak een verleden met seksueel misbruik of mishandeling te
hebben gehad. Dat betekent echter niet altijd dat behandeling bij onze zorglijn aangewezen is.
Indien u meer last heeft van andere klachten dan klachten die horen bij complexe PTSS, kan het zijn
dat u beter behandeld kan worden bij onze overige zorglijnen. Ook als er in uw verleden sprake is
geweest van een andersoortig trauma (zoals overlijdens, verkeersongelukken, oorlogstrauma of een
eenmalig trauma) of van verwaarlozing, is behandeling bij onze andere zorglijnen of bij andere
instellingen waarschijnlijk passender voor u.
Zorglijn complex trauma, polikliniek Amsterdam
versie 14 augustus 2015
1
Als u nog te veel problemen heeft op maatschappelijk gebied, bijvoorbeeld met financiën of woning,
kan het verstandig zijn hier eerst begeleiding voor te vinden.
Mensen met psychotische episoden, dissociatieve identiteitsstoornis (DIS), overheersende verslaving
en het onvoldoende machtig zijn van de Nederlandse taal, kunnen we helaas niet behandelen. Dit
geldt eveneens voor personen met antisociale persoonlijkheidskenmerken. Wij kunnen u hierin wel
adviseren.
Wat bieden wij?
Diagnostiek complex trauma
Als u wordt aangemeld, wordt eerst zorgvuldig onderzocht of behandeling binnen onze zorglijn is
aangewezen en zo ja, welke behandeling het best bij u past. In deze besluitvorming wordt aan u
gevraagd actief mee te denken en te beslissen.
Behandeling
De zorglijn complex trauma biedt behandelingen waarvan uit wetenschappelijk onderzoek is
gebleken dat deze effectief zijn. Deze kunnen individueel plaatsvinden of in een groep.
De volgende therapieën worden aangeboden:
Individuele gesprekken en psychotherapie
In gesprekken met uw behandelaar bespreekt u wat u bezig houdt en hoe u anders met uw trauma
gerelateerde klachten en problemen kunt omgaan. De gesprekken kunnen variëren van meer
steunend/adviserend tot inzicht gevend/verwerkend en worden vaak gecombineerd met een van de
hierna genoemde behandelmethodieken.
Groepscursus ‘Vroeger en Verder’
Deze behandeling is gericht op het uitbreiden van kennis over de gevolgen van langdurig trauma en
op het vergroten van mogelijkheden om met klachten en problemen om te gaan. Dit kan een op
zichzelf staande behandeling zijn, maar het kan ook een manier zijn om andere behandelingen,
zoals EMDR en exposure, beter aan te kunnen. Het is de bedoeling dat deelnemers deze cursus
volgen naast de contacten met de eigen individueel behandelaar (zie voor meer informatie onze
folder: ‘Vroeger en Verder, stabilisatiecursus na misbruik of mishandeling’).
E-health vervolgbehandeling na Vroeger en Verder
De meeste patiënten blijken goed te verbeteren met Vroeger en Verder, maar er bestaat ook een
groep die restklachten houdt en die een risico heeft op terugval. Het doel van de E-health module is
om, na het volgen van de cursus, verdere verbetering te bewerkstelligen en terugval te voorkomen.
In dit programma kunnen patiënten geleerde psycho-educatie, vaardigheden en cognitieve
gedragstechnieken verder ontwikkelen. Men kiest zelf doelen en bepaalt welke thema’s voor hoe
lang geoefend gaan worden. Zo nodig kan hulp worden gevraagd aan de behandelaar. Patiënten zijn
op deze manier zeer flexibel voor wat betreft het moment waarop zij met hun behandeling bezig
zijn, alsook wat betreft hun keuze aan welk onderdeel zij vooral extra aandacht willen besteden.
Nachtmerrietraining
De nachtmerrietraining is een kortdurende therapeutische behandeling van nachtmerries. De
therapie is gebaseerd op cognitieve gedragstherapie en de ‘imaginatie- en rescripting therapie’ (IRT).
Bij deze training leert men meer grip te krijgen op nachtmerries. Het is namelijk mogelijk om de
inhoud van een droom te veranderen door het ‘script’ ervan te herschrijven. De nachtmerrietraining
is erop gericht om dat in een paar weken tijd te bereiken. Er is nog geen onderzoek gedaan naar
deze behandeling bij personen met complex trauma. Om die reden starten we met patiënten, die de
stabilisatiecursus Vroeger en Verder hebben gedaan, daardoor al wat meer grip hebben op hun
emotieregulatie en iets minder crisisgevoelig zijn geworden.
Zorglijn complex trauma, polikliniek Amsterdam
versie 14 augustus 2015
2
Seeking safety
Seeking safety (SS) is een vorm van geprotocolleerde, gedragsmatige behandeling en is bedoeld voor
personen met complexe PTSS, die tevens kampen met een vorm van verslaving.
De training richt zich op het hier en nu en is tegelijk gestructureerd en flexibel. Gestructureerd
omdat deze het doorlopen van 25 verschillende, welomschreven onderwerpen/sessies betreft,
waarbij naast informatie ook huiswerkopdrachten worden gegeven. Flexibel omdat de verschillende
onderwerpen los van elkaar staan en, mede aangestuurd door de patiënt, in elke volgorde doorlopen
kunnen worden. Ook is het niet nodig alle modules door te werken, wat ruimte laat voor korte of
langer durende behandeltrajecten. De behandeling kan ook soepel worden geïntegreerd met andere
behandelvormen en kan op zowel individueel als in groepsverband worden uitgevoerd.
EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)
Dit is een bewezen effectieve behandelmethode om traumatische ervaringen te verwerken, variërend
van eenmalige schokkende gebeurtenissen tot langdurige ingrijpende ervaringen.
Door te richten op de traumatische beelden en tegelijkertijd een afleidende stimulus aan te bieden,
verliezen de traumatische beelden aan emotionele lading. Ook worden bepaalde gedachten die aan
het trauma zijn gekoppeld (bijvoorbeeld: “Het was mijn eigen schuld”) gecorrigeerd. Op die manier
wordt het trauma verwerkt.
Cognitieve gedragstherapie/imaginaire exposure
Bij imaginaire exposure, eveneens een bewezen effectieve behandeling voor PTSS, wordt u gevraagd
om de herinneringen aan het trauma zo levendig mogelijk naar boven te halen. Dit doet u door in de
ik-persoon en in de tegenwoordige tijd uw verhaal te vertellen, zodat het voelt alsof u het opnieuw
beleeft. Uw therapeut helpt u daarbij door te vragen wat er gebeurt, wat u ziet en wat u voelt. Deze
gecontroleerde herbeleving roept meestal veel verdriet op en andere heftige emoties die u normaal
gesproken wegdrukt omdat u er heel angstig voor bent. Maar door deze opnieuw te beleven binnen
de veiligheid van de therapiekamer, wordt u er minder bang voor en hoeft u ze niet meer steeds weg
te drukken. Het worden zo veel mogelijk ‘gewone herinneringen’ zonder een heftige emotionele
lading.
Imaginatie en Rescripting Therapie (IRT)
Imaginatie en Rescripting (IRT) is een bewezen effectieve behandeling gericht op traumaverwerking.
IRT zou bij uitstek een geschikte behandeling zijn voor patiënten met complexe PTSS ten gevolge
van meervoudig en herhaald misbruik of mishandeling in de kindertijd. In deze behandeling worden
situaties, die gepaard gaan met heftige emoties, mentaal verbeeld. Deze worden vervolgens in de
verbeelding herschreven, op zo’n manier dat de behoeften van het getraumatiseerde kind worden
vervuld. Dit kan inhouden dat een gewelddadige of misbruikende dader in de geïmagineerde scène
wordt tegen gehouden en dat het kind uit de situatie wordt gered en goede zorg krijgt. Op deze
manier kunnen PTSS-klachten worden verminderd, maar ook kunnen hardnekkige opvattingen over
het trauma, bijvoorbeeld het idee zelf schuldig te zijn, worden veranderd.
Psychomotore therapie (PMT)
Psychomotore therapie gaat over het leren herkennen en erkennen van zintuiglijke en lichamelijke
(re)acties in het lichaam en hoe deze je gedrag kunnen bepalen. Het trauma is aan het lichaam
gebeurd. Daarom kan het werken aan die reacties en het begrijpen hoe deze tot stand komen, een
wezenlijk onderdeel van de behandeling zijn. Als er op lichamelijk gebied stabilisatie is bereikt, kan
gewerkt worden aan verwerking.
Systeemgesprekken
Als de klachten invloed hebben of in stand worden gehouden door de relaties met uw partner,
gezins- en/of familieleden, kunnen systeemgesprekken (partner- of gezinsgesprekken) aangewezen
zijn. Ook als u vragen heeft over de opvoeding en verzorging van uw kinderen, kan dit in de
behandeling besproken worden.
Medisch/psychiatrische behandeling
Zeker als de klachten ernstig zijn, kan het gebruik van medicatie worden geadviseerd. U heeft
hiervoor gesprekken met een psychiater, die u hierin kan adviseren en begeleiden.
Zorglijn complex trauma, polikliniek Amsterdam
versie 14 augustus 2015
3
Hoe werkt het?
Aanmelding en diagnostiek
Voor behandeling of begeleiding is een verwijzing van uw huisarts nodig. De afdeling Aanmelding en
Informatie neemt contact met u op voor een eerste diagnostisch gesprek, ook wel ‘intake’ genoemd.
Diagnose (algemeen)
De algemene intake is bedoeld om samen met u in kaart te brengen welke vragen en problemen u
heeft, hoe wij deze kunnen vertalen in een diagnose, en welke behandeling wij daarvoor kunnen
bieden. De diagnostische fase eindigt met een advies waarin wordt overeengekomen naar welke
zorglijn u gaat. Als er sprake is van complexe PTSS, zult u naar onze zorglijn worden verwezen.
Indien u elders in behandeling bent, is er ook de mogelijkheid tot specialistische diagnostiek en
second opinion.
Eerste behandelgesprek
Nadat de diagnose is vastgesteld en er overeenstemming is over het advies, nodigen wij u zo snel
mogelijk uit voor een eerste behandelafspraak. Uw behandelaar zal een behandelplan met u
bespreken. Hierin spreekt u af wat er aan de hand is, wat er aan gedaan kan worden en welke tijd
ervoor genomen wordt. Ook is voor u duidelijk wie de behandeling uitvoert en bij wie u voor vragen
terecht kunt. Het is belangrijk dat u de behandeling ontvangt waar u zelf achter staat en dat u
samen met de behandelaar beslist over het behandelplan. Uw eigen invloed blijft van groot belang
bij de behandeling.
Soms is er een wachttijd. Informatie hierover vindt u op onze website:
www.ggzingeest.nl/wachttijden
Kosten
Uw behandeling wordt vergoed door uw ziektekostenverzekeraar. Houd u wel rekening met het
wettelijk bepaald eigen risico.
Praktische informatie
De zorglijn complex trauma van GGZ inGeest in Amsterdam vindt u op locatie A.J. Ernststraat:
Locatie A.J. Ernststraat
A.J. Ernststraat 1187
1081 HL Amsterdam
Contact
GGZ inGeest, aanmelding en informatie
Antwoordnummer 47692
1070 VD Amsterdam
T (020) 788 5555
F (020) 788 5554
E [email protected]
Kijk voor een routebeschrijving op www.ggzingeest.nl/aj-ernststraat
Zorglijn complex trauma, polikliniek Amsterdam
versie 14 augustus 2015
4
Meer weten?
-
www.nvvp.net: informatie over psychische stoornissen
www.korrelatie.nl: website van Stichting Korrelatie
www.trimbos.nl of www.ggzrichtlijnen.nl: richtlijnen voor diagnostiek en behandeling van de
meeste psychiatrische stoornissen
www.huiselijkgeweld.nl: informatie over hoe om te gaan met signalen uit uw omgeving die
wijzen op huiselijk geweld
www.emdr.nl: informatie van de landelijke vereniging van deze specifieke behandelvorm
https://schadefonds.nl/: informatie over financiële tegemoetkoming aan mensen die
slachtoffer zijn geworden van een geweldsmisdrijf met ernstig letsel.
Zorglijn complex trauma, polikliniek Amsterdam
versie 14 augustus 2015
5