Enzym definitie - Matthieu Berenbroek

Les 8 Spijsvertering 3
Vertering, resorptie water en zouten,
lever, enterohepatische kringloop,
opname geneesmiddelen
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
1
Vertering vetten vervolg en
resorptie water en zouten
• In het spijsverteringskanaal worden de lipiden
afgebroken tot vetzuren, die bruikbaar zijn
• er wordt veel meer water en zout geresorbeerd in
de dunne darm dan er in het voedsel zit, zie
spijsverteringssappen en samenstelling daarvan (7
ltr water)
• resorptie dunne darm = 8 ltr circa 1,5 ltr in voedsel
en drinken
• dikke darm resorbeert nog 500 ml
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
2
Resorptie zouten uit darm
• Grotendeels in jejunum rest duodenum
• slechts 0,8 gram via faeces verloren
• galzouten gaan via poortader terug naar de
lever entero-hepatische-kringloop = lever darm - lever kringloop
• galzouten worden deels 3% aangevuld via
synthese uit cholesterol in de lever
• galzout tekorten geeft slechte vetafbraak
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
3
gal
galzure zouten
darm
resorptie 95%
poortader
galzure zouten
galzure
zouten
faeces
lever
e
n
t
e
r
o
h
e
p
a
t
i
s
c
h
e
k
r
i
n
g
l
o
o
p
enterohepatische
kringloop
cyclus waarbij stoffen via
resorptie in de darmen
via het bloed
(poortader = vena
portae) naar de lever
gaan, zodat ze
opnieuw gebruikt
kunnen worden
Slechts klein gedeelte
wordt uitgescheiden
zie ook figuur 3.29 blz. 96,
Basti.
LG, fig. 2.2.39a,
blz. 188
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
4
Resorptie vitamine
• Vitamine B12 in hoofdzaak in ileum samen
met intrinsic factor uit de maag
• dikke darm resorptie van:
– vitamine K voor productie in lever van
protrombine
– foliumzuur
• worden immers beide door de darmflora
(darmbacteriën) geproduceerd
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
5
Lever (hepar)
• Grootste, zwaarste en belangrijkste klier in
ons lichaam, zie ligging
• de leverslagader (arteria hepatica) geeft de
lever zuurstofrijk bloed en via vena portae
(poortader) krijgt bloed van het darm
capillairnetwerk en geeft bloed af aan lever
capillairnetwerk, zodat verteringsproducten
eerst de lever passeren
• zetpil voor entero-hepatische-kringloop niet
via de maag
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
6
Lever vervolg
• 3 venae hepatica (leveraders) lopen aan de
bovenzijde uit de lever => vena cava
inferior (onderste holle ader)
• bestaat uit synchroon lopende vaatjes:
– leverslagader
– poortader
– galgang
(LG, figuur 2.2.35, blz. 183)
• eerste twee vermengen zich daardoor
voeding en resorptie ineen
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
7
Lever vervolg 2
• Galgang via galcapillairen die weer stoffen
hebben opgenomen uit poortader => ductus
hepaticus (levergalgang) die afvoert naar de
galblaas
• grote hoeveelheden bloed zowel poortader
(75%) bloed als slagaderlijk bloed (25%)
• vena portae ook veneus bloed van maag,
darm, alvleesklier en milt
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
8
Suikerstofwisseling in de lever
• Lever houdt de glucose (suiker) spiegel van
het bloed min of meer constant.
• Lichaam heeft minimaal 150-160 gram
glucose/dag nodig, waarvan de hersenen
120 gram/dag
• Lever houdt dus een soort glucosebuffer in
stand, die dat regelt via glycogenogenese of
glycogenese en de tegenpool de
glycogenolyse
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
9
Suikerstofwisseling in de lever
fructose
fructase
glycogenese of
glycogenogenese
glucogenese
galactose
galactase
glucose
(suiker)
cortisol
glycerol
aminozuren gluconeogenese
vetzuren
lipogenese
melkzuur
vetten
insuline
*
glucogeen
adrenaline
glucagon
glycogenolyse
*
LG, fig. 2.2.36,
blz. 184
suikerstofopslag lever 200 gram en twee (*)
antagonistische reacties. (glucose <-> glycogeen)
Cortisol (is een hydrocortisol, groepsnaam glucocorticosteroïden)
hokje dan proces naam, andere bij pijl is naam van enzym
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
10
Eiwitstofwisseling in de lever
• Geresorbeerde aminozuren worden
aangevoerd door de poortader en in de lever
omgezet in plasma-eiwitten, zoals
albumine, globuline en fibrinogeen.
• Verder eiwitten met enzymatische werking
(enzymen dus) en transaminen
• transamine kunnen een aantal aminozuren
omzetten en zodoende zijn er maar paar
essentiële aminozuren
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
11
eiwitstofwisseling in de lever
albumine
globuline
fibrinogeen
aminozuren
plasma-eiwitten
aminozuren (transaminering)
glucose (glucogenese)
vetten (lipogenese)
LG, fig. 2.2.38,
blz. 185
• Bij een tekort aan brandstoffen of bij een
overschot aan eiwitten omzetting naar
glucose of vetten
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
12
Vetstofwisseling in de lever
glucose
vrije vetzuren
aminozuren
vetzuren
onverzadigde
vetzuren
lichaamsvet
glucose
LG, fig. 2.2.37,
blz. 184
• Vanuit vrije vetzuren, monosaccharide,
glucose, en zelfs aminozuren kan de lever
vetten maken, die verder omgezet worden.
• Cholesterol productie door de lever t.b.v.
galzouten, samen met de vetzuren
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
13
Ontgiftende werking lever
• Onschadelijk maken en afvoeren via urinewegen
van afvalstoffen zoals:
– desaminering van aminozuren geeft glucose en
afvalstof NH3 (ammoniak) dat op zijn beurt weer met
CO2 (koolstofdioxide) => ureum
– Bilirubine afbraakproduct van hemoglobine en wordt in
de lever gekoppeld aan glucuronzuur tot geconjugeerd
bilirubine, uitscheiding via gal
– Afbraak geneesmiddelen, zoals barbituraten. Bejaarden
minder leverwerking dus stapeling barbituraten
(slaapmiddelen)
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
14
Poortader systeem en
geneesmiddelen
• Via de zetpil, rectale toediening, worden de
stoffen opgenomen in de bloed via de darm en
vermijd zo een rondje de lever. (rectum niet via
poortader, maar rechtstreeks vena cava inferior)
• In de lever worden ook geneesmiddelen
afgebroken, dus die omzeilen voor toediening
• Ook oestrogenen en corticosteroïden worden door
de lever gekoppeld aan glucuronzuur en
uitgescheiden, dus afwijkingen bij alcoholisten
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
15
Weg werkzame stof geneesmiddelen
enterohepatische kringloop
orale toediening
maagdarmkanaal
1e passage
lever
plasma-eiwitten
spierweefsel
lever
*
nieren
*
huid
algemene
circulatie
longen
mondslijmvlies
parenterale
toediening
excl. Intraveneus (i.v.)
weefsels
hersenen
i.v. injectie
parenteraal = buiten de darm om
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
* = klaringsorganen
16
Galproductie lever
• Galsecretie (500 –1000ml per dag) onder
invloed N X (nervus vagus) door de lever
met afvoer via galblaas naar het duodenum.
• Vette voeding laat de galblaas contraheren
(samentrekken) waardoor gal vrijkomt
• De gal bevat geconjugeerd bilirubine en dat
wordt in de darm omgezet naar
urobilinogeen => oxidatie naar
stercobilinogeen = faeceskleurstof.
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
17
LG, fig. 2.2.39b,
blz. 188
Van erytrocyt tot
uitscheiding via zowel
de nier als de darm
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
18
Icterus of geelzucht
• Indien de lever om wat voor reden dan ook
niet meer in staat is om het bilirubine uit te
scheiden, ontstaat er een overdaad aan
bilirubine in bloed wat een gele kleur geeft.
• De oorzaak kan liggen pre-, intra- en
posthepatische
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
19
Verschillende soorten icterus
• hemolytische icterus, verhoogde afbraak
erytrocyten, geeft overproductie
ongeconjugeerd bilirubine, zowel donkere
urine als ontlasting (PRE hepatische)
• Icterus neonatorum (pasgeborene) vooral bij
vroeggeboorte. Door nog niet goede
leverwerking, verhoogd gehalte aan
ongeconjugeerd bilirubine, dus geel zien.
• Verhoogd geconjugeerd bilirubine geeft jeuk.
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
20
Intra-hepatische icterus
• Treed op bij virale hepatitis, cirrose,
alcoholische en toxische hepatitis en
ischaemie van de lever
• Wel nog conjugatie van de bilirubine, maar
geen secretie naar de gal.
• Icterus met donkere urine en lichte
(beigekleurig) ontlasting
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
21
Posthepatische icterus
• Afvoerbelemmering, ductus hepaticus (afvoer
lever) of ductus choledochus (afvoer gal verderop)
• Ontkleurde faeces, geen afvoer van het
geconjugeerd bilirubine.
• Donkere urine door verhoogde bilirubine
bloedserum, dus afvoer naar urine 
• Verhoging geconjugeerd bilirubine
• Zeer donker geel, bijna zwarte huid, na een
aantal weken
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
22
Kleur urine en faeces bij icterus
Prehepatische
Intrahepatische
Posthepatische
- Urine donker
- Urine donker
- Urine donker
- Ontlasting donker
- Ontlasting licht,
beigekleurig
- Ontlasting licht,
beigekleurig, en vet
(verminderde
afbraak vet)
- Ongeconjugeerd
bilirubine gehalte in
het bloed
- Zowel
geconjugeerd als
ongeconjugeerd
bilirubine gehalte in
bloed verhoogd
- Geconjugeerd
bilirubine gehalte in
het bloed verhoogd
ANZN 1e leerjaar - Les 8 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
23