H16: Manliana Imperia

Hoofdstuk 16: Manliana Imperia
Na de invallen van de Galliërs, met als hoogtepunt de inname
van Rome in 387 v.C., duurde het 50 jaar voordat Rome zich
had hersteld. Daarna breidde Rome haar macht uit over de rest
van Italië. Het gevaarlijkste volk, waar ze mee te maken
kregen, waren de Samnieten. Het kostte 3 oorlogen, om
helemaal af te rekenen met dit volk. Tijdens deze oorlogen
kregen de Romeinen op een gegeven ogenblik te maken met
een opstand van de Latijnen. De Latijnen waren een
broedervolk van Rome, en spraken dezelfde taal. Maar ze
hadden onredelijke eisen gesteld! Onder andere dat voortaan
één van de 2 consuls een Latijn moest zijn. Toen de Romeinen
weigerden, verklaarden de Latijnen hen de oorlog. Een groot
Romeins leger werd verzameld, met als bevelhebbers de 2
consuls: Publius Decius Mus en Titus Manlius Torquatus.
Jawel, dezelfde man die het had opgenomen tegen de
reusachtige Galliër!

De Romeinse
verovering van
Italië (bron:
wikipedia,
auteur
Javierfv1212)

De droom
Het was nacht. De nacht voor de veldslag. De twee consuls
lagen te woelen in hun bed. Plotseling verscheen er in de
droom van hen beiden een man. Hij was meer dan levensgroot.
De woorden die hij sprak, waren duister en voorspellend:
"Luister goed, o consuls" sprak hij. "Want wat ik u ga
voorspellen, is de waarheid. Morgen zal er aan één kant een
leger geofferd worden aan de goden van de onderwereld. Aan
de andere kant is de aanvoerder het offer. De laatste kant zal
de overwinning behalen!" Hierna verdween hij, en de consuls
werden zwetend wakker.
Het verbod
De volgende ochtend was er een vergadering met de
onderbevelhebbers, waarin de droom werd besproken. Zo zou
het leger niet in paniek raken bij de vrijwillige dood van één van
de consuls.

Bovendien spraken ze af: niemand vecht buiten het gelid! Dat
was van het uiterste belang! Want de Latijnen leken als twee
druppels water op de Romeinen in wapenrusting, taal en
gevechtstactieken. Elke verwarring moest worden voorkomen.
Het duel
Voor elke veldslag werden kleine afdelingen ruiters op pad
gestuurd om de situatie te verkennen. Die ochtend gebeurde
het dat een Romeinse ruiterpatrouille, onder leiding van de
zoon van de consul, stuitte op een afdeling Latijnse ruiters.
"Stelletje verraders!" riep de Latijnse aanvoerder. "Hoe durven
jullie te vechten tegen jullie eigen broeders? En is jullie
aanvoerder niet de zoon van de consul? Zijn pappie heeft hem
zeker een mooi baantje bezorgd! Zeg lafaard, durf je wel te
vechten? Of doe je het in je broek als we je uitdagen tot een
duel?" Bij het horen van deze woorden werd het rood voor de
ogen van Titus Manlius junior.

Titus Manlius in gevecht met
Geminus Maecius, de
aanvoerder van de Latijnen
(H.R. Millar, begin 20e
eeuw).

Vergeten was het verbod van de consuls. Vergeten waren de
woorden van zijn vader. Hij gaf zijn paard de sporen en
stormde met gevelde lans af op de aanvoerder van de Latijnen.
Maar zijn speer schampte af op de helm van zijn brutale
tegenstander. Gelukkig miste ook zijn speer op een haar na de
nek van Manlius. Ze draaiden om. Nog een keer reden ze op
elkaar in, en nu werd het paard van de Latijnse aanvoerder
getroffen. Steigerend wierp het zijn berijder af. Nog voordat de
Latijn van de schrik was bekomen, stak de triomferende
Manlius zijn zwaard dwars door hem heen.
De reactie
Met de buitgemaakte wapenrusting van zijn tegenstander reed
Manlius terug naar het legerkamp. Van binnen voelde hij niets
dan geluk! Hij had de beledigingen van de Latijn aan het adres
van hem en zijn vader ongedaan gemaakt. Hij had in een duel
zijn directe tegenstander verslagen. Iedereen juichte! Wat zou
zijn vader trots op hem zijn!

Toen de poorten van het kamp
opengingen, kwamen er van alle
kanten felicitaties en
schouderklopjes. Hij hielt halt
voor de tent van de consuls.
Maar waarom keek zijn vader zo
duister? Langzaam viel er een
stilte. Toen sprak zijn vader:
"Zoon, jij hebt vandaag
gehandeld tegen de
uitdrukkelijke orders van de
consuls in! Je hebt het gelid
verlaten, je hebt in je eentje
gevochten met de tegenstander.
Daarvoor zul je gestraft worden.
Hoewel mijn vaderhart bloedt,
moet ik je nu veroordelen tot....
de doodstraf!"

Consul Manlius veroordeelt
zijn zoon (Jean-Simon
Berthélemy, 19e eeuw)
Het vonnis
Een siddering liep door de verbijsterde menigte. Zou de vader
echt zijn zoon laten doden? Zou hij zijn eigen bevel
daadwerkelijk stellen boven het leven van zijn zoon? Maar de
lictoren grepen de jongeman al vast, en dwongen hem op zijn
knieën. De bijl suisde door de lucht. Eén klap, en het leven van
de zoon was beëindigd. Het levenloze lichaam werd buiten het
kamp met passende eer gecremeerd. Maar vanaf die dag
stonden "Manliana imperia", Manliaanse orders, symbool voor
tucht en discipline.

Het
oordeel
van Titus
Manlius
(Ferdinand
Bol,
ca.1661).
Het offer
De veldslag met de Latijnen vond plaats aan de voet van de
Vesuvius. In het begin ging de strijd gelijk op, maar toen
dreigde de linkervleugel van de Romeinen het te begeven.
Consul Publius Decius Mus, die deze kant van het leger
aanvoerde, besefte dat het moment van de droom gekomen
was. Op aanwijzing van een priester kleedde hij zich in een
toga met purperen zoom, omhulde zijn hoofd, hield zijn hand
onder zijn kin, ging op een speer staan en sprak de plechtige
woorden: "O goden van het schimmenrijk, ik smeek u
plechtig de overwinning te schenken aan de Romeinen.
Terwille van het Romeinse leger wijd ik mijzelf ten dode,
samen met de legioenen van de vijand!" Toen steeg hij op
zijn paard en reed, met zijn zwaard hoog geheven, in op de
vijandelijke linies. Zijn ongewone verschijning met
wapperende toga bracht de vijanden in verwarring.

Zij weken terug om zijn maaiende zwaard te ontwijken. Zo
drong de consul diep door in de rangen van de vijanden.
Daar vond hij door een regen van werptuigen zijn einde...
De afloop
Gesterkt door het voorbeeld en de opoffering van Publius
Decius Mus drong het Romeinse leger naar voren. Na een
uitputtend gevecht werden de Latijnen uiteindelijk verdreven.
Het lichaam van de consul werd de volgende dag pas
gevonden, omringd door een groot aantal gevelde Latijnen.
Zijn lichaam werd met een plechtige ceremonie verbrand.

De dood van Publius Decius Mus (Pieter Paul Rubens, 1617)