Relaties tussen organismen vmbo-b34 | PDF-versie

Relaties tussen organismen vmbo-b34
Auteur
VO-content
Laatst gewijzigd
20 december 2016
Licentie
CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie
Webadres
https://maken.wikiwijs.nl/73585
Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is
hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave
Relaties tussen organismen
Kennisbank
Toepassingen
Heremietkreeft en zeeanemoon
Samenlevingsvormen
Predator en prooi
Verwerken
Examenopgave
Begrippenlijst
Begrippenlijst
Over dit lesmateriaal
Pagina 1
Relaties tussen organismen vmbo-b34
Relaties tussen organismen
Kennisbank
Dat er verschillende relaties tussen organismen mogelijk zijn, lees je in het onderdeel 'Relaties
tussen organismen' in de Kennisbank biologie.
KB: Relaties tussen organismen
Test je kennis
Beantwoord de volgende vragen over de theorie in de Kennisbank.
Relaties tussen organismen
kn.nu/i6fdr
1 van 4
Vul het juiste woord in.
Een algemene relatie tussen verschillende organismen die te maken heeft met voedsel
noem je een _______________ .
2 van 4
Wat is de juiste omschrijving van mutualisme?
a. Symbiose waarbij beide organismen voordeel hebben.
b. Symbiose waarbij één organisme voordeel heeft en de ander nadeel.
c. Symbiose waarbij beide organismen nadeel hebben.
d. Symbiose waarbij één organismen voordeel heeft en de ander geen nadeel.
3 van 4
In welke gevallen kun je spreken van parasitisme?
Pagina 2
Relaties tussen organismen vmbo-b34
Meerdere antwoorden mogelijk.
a. spin en vlieg
b. bij en bloem
c. huidschimmel en mens
d. teek en hond
4 van 4
Juist of onjuist?
I Een parasiet doodt zijn gastheer meestal.
II Van commensalisme heeft de gastheer geen last.
a. I en II zijn beide juist.
b. I is juist, II is niet juist.
c. I is niet juist, II is juist.
d. I en II zijn beide niet juist.
Pagina 3
Relaties tussen organismen vmbo-b34
Toepassingen
Heremietkreeft en zeeanemoon
Een heremietkreeft verbergt zijn weke achterlijf in een leeg
slakkenhuis.
Op het slakkenhuis leeft vaak een zeeanemoon.
Met zijn netelcellen jaagt de zeeanemoon de vijanden van de heremietkreeft weg.
De zeeanemoon en de kreeft leven in symbiose.
Bekijk de video van SchoolTV.
Video: Twee kunnen meer dan één
Hoe zou je deze vorm van symbiose noemen?
A. Mutualisme
B. Parasitisme
C. Commensalisme
Leg je antwoord uit aan een medeleerling.
Samenlevingsvormen
Pagina 4
Relaties tussen organismen vmbo-b34
Huisdieren en landbouwdieren leven samen met andere
organismen.
Dat zijn vaak bacteriën maar ook bijvoorbeeld vlooien, teken en soms zelfs grotere dieren.
Je ziet hieronder een aantal samenlevingsvormen bij dieren.
Geef telkens aan of het gaat om parasitisme, commensalisme of mutualisme.
1. In de koeienmaag leven bacteriën die het gras verteren.
2. Op de huid van een koe kunnen teken leven die bloed zuigen.
3. Huidschimmel veroorzaakt grote ronde plekken op de huid van de koe.
De koeien hebben er last van.
4. De runderhorzel legt zijn eitjes in de huid van de koe.
De laven eten van de koe en komen dan door de huid naar buiten.
5. Op de huid van de koe leven bacteriën van huidschilfers.
6. Soms zie je vogels die parasieten wegpikken uit de huid van schapen.
7. Eksters pikken wel eens wol uit schapenvacht om er hun nest mee te bouwen.
Schapen hebben daar geen last van.
8. Spoelwormen in de darmen van varkens eten van de darminhoud.
Het varken raakt er door verzwakt.
Vergelijk jouw antwoorden met de antwoorden van een klasgenoot.
Hebben jullie dezelfde antwoorden? Bespreek eventuele verschillen.
Komen jullie er niet uit, vraag dan jullie docent om hulp.
Predator en prooi
Pagina 5
Relaties tussen organismen vmbo-b34
Bekijk de video:
Hierin zie je een leeuw (predator) met een prooi.
In Nederland leven geen leeuwen, behalve in dierentuinen.
In de Nederland leven wel andere roofdieren in de vrije natuur.
De vos is het bekendste roofdier. De das is het grootste roofdier in Nederland.
Ook de hermelijn, de boommarter, de bunzing en de wezel komen hier voor.
Je ziet roofdieren niet snel. Ze zijn nogal schuw.
De roofdieren in Nederland zijn meestal slanke dieren met kleine oortjes en snorharen.
Roofdieren jagen als het bijna donker is. Hun neus, oren en snorharen zijn de belangrijkste zintuigen.
Daarmee sporen ze hun voedsel op.
Vaak hebben roofdieren scherpe klauwen, waarmee ze hun prooi kunnen grijpen.
Met hun sterke gebit kunnen ze het gevangen dier doden.
Door hun slanke bouw kunnen roofdieren hun prooi besluipen en kunnen ze zich goed verstoppen.
Welke prooi hoort bij de genoemde predators (roofdieren)?
In drietallen:
Verdeel de 6 roofdieren over je groepje.
Zoek van elk roofdier de prooidieren op.
Maar hiervan samen een (digitale) poster of presentatie.
Overleg met je docent hoe en wanneer je de poster toon of de presentatie geeft.
Pagina 6
Relaties tussen organismen vmbo-b34
Verwerken
Examenopgave
Dit is geen examenstof voor vmbo-BB.
Je rondt deze module af met Toepassing Predator en prooi.
Pagina 7
Relaties tussen organismen vmbo-b34
Begrippenlijst
Begrippenlijst
Competitie
Concurrentie (strijd) tussen organismen om
bijvoorbeeld water, licht of voedsel. De
concurrerende organismen kunnen van dezelfde
soort zijn of van verschillende soorten.
Symbiose
Langdurig samenleven van twee organismen
van verschillende soorten, waarbij de
samenleving minstens één van de organismen
voordeel biedt. Bijvoorbeeld: parasitisme.
Zaadverspreiding
Verspreiding van zaden over een groter gebied,
met kans op een gunstigere standplaats om uit
te groeien tot (kiem)plant. Kan op verschillende
manieren: door wind (zie windverspreiding),
water (zie waterverspreiding), dieren (zie
dierverspreiding) of mensen (bijvoorbeeld in
tuin- en akkerbouw, graszaad aan schoenen) of
door de plant zelf (bijvoorbeeld springzaad).
Insecten
Groep van geleedpotigen met zes poten, met
duidelijk kop, borst en achterlijf. Bijvoorbeeld:
libellen, wandelende takken en vliegen.
Parasieten
Organisme dat in of op een organisme van een
Predator
andere soort leeft en zich in stand houdt ten
Roofvijand, dier dat actief op zoek gaat naar een
koste van dat andere organisme. De soort die
prooi. Bijvoorbeeld: tijger, haai, spin.
nadeel ondervindt is de gastheer. Bijvoorbeeld:
hoofdluis, lintworm.
Saprofyt
Organisme dat zich voedt met dode (delen van)
andere organismen. Bijvoorbeeld: bepaalde
soorten bacteriën en schimmels.
Epifyten
Zijn organismen die op levende planten groeien
zonder hieraan voedsel te onttrekken.
Mycorrhiza
Een samenlevingsvorm van schimmel en wortel.
Kwal
Voorbeeld van een holtedier.
Koraal
Voorbeeld van een holtedier.
Pagina 8
Relaties tussen organismen vmbo-b34
Over dit lesmateriaal
Colofon
Auteur
VO-content
Laatst gewijzigd
20 december 2016 om 15:04
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons
Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de
voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk
medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken
te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Leerniveau
VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO basisberoepsgerichte leerweg,
3;
Leerinhoud en
Biologie; Instandhouding en ontwikkeling;
doelen
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad gemiddeld
Studiebelasting
1 uur en 40 minuten
Trefwoorden
leerlijn, reangeerbare
Pagina 9
Relaties tussen organismen vmbo-b34