17-4-2014 Boren Boorgatmetingen Determinatie Youri Poslawsky Gea kring Rijnland Gea-kring algemene geologie 15 April 2014 Boren mm cm inches 1 17-4-2014 Boortoren kroonblok toren (derrick) boorpijpenij rek kabel takel boorpijpen swivel boorvloer kellyy draaitafel afsluiters (Christmas tree) boorkop standpijp zeef motor (cuttings) boorpomp vloeistof (mud) lier Boortafel 2 17-4-2014 Boorspoeling • tegendruk formatiewater • afvoer boorgruis • koeling boorkop • smering Boorkoppen 3 17-4-2014 Boorkoppen boorkoppen voor breken Boorkoppen boorkoppen voor schrapen 4 17-4-2014 Boorkoppen Boorkoppen voor kernen Cementeren kleisteen kalksteen kleisteen boorgat verder uitdiepen kalksteen plaatsen l t nieuwe verbuizing kleisteen zandsteen vastzetten en cementeren 5 17-4-2014 draaitafel (RT) = 37 m luchtgat = 18 m waterdiepte = 47 m NAP Boorplan 91.4 cm 30” conductor 146 m MD 146 m TVD 36” hole 146 m MD 146 m TVD 16” hole 970 m MD 960 m TVD 76.2 cm boorgat 13 3/8” casing 964 m MD 953 m TVD 40.6 cm 34.0 cm 31.1 cm 24.5 cm 21.6 cm 7” Liner hanger 2290 m MD 2227 m TVD 12 1/4” hole 2359 m MD 2297 m TVD 17.8 cm 14.9 cm 11.4 cm 9 5/8’ casing 2354 m MD 2292 m TVD verbuizing 36” 16” 12 ¼” 8 ½” 5 7/8” 30” 13 3/8” 9 5/8” 7” 4 ½” cm 91.44 91 44 40.64 31.12 21.59 14.92 cm 76 20 76.20 33.97 24.45 17.78 11.43 5” 5 7/8” 7” 8 3/8” 9 5/8” 12 ¼” 13 3/8 3/8” 16” 4 ½” liner hanger 3781 m MD 3581 m TVD 7” liner shoe 3839 m MD 3632 m TVD 30” N 8 1/2” hole 3841 m MD 3634 m TVD 36” 5 7/8” hole 4204 m MD 3954 m TVD 4 ½ liner shoe 4201 m MD 3951 m TVD Boor activiteit in NL aanta al boringen exploratie boringen land aantal boringen exploitatie boringen aantal boringen a jaar jaar land jaar droog zee exploratie boringen zee olie olie + gas condensaat gas succesratio exploratie boringen van ca. 50 % naar ca. 30 % 6 17-4-2014 Boor- en productieplatformen Boortoren en -platform 151 platforms op Nederlandse continentale plat 107 onbemand 44 bemand 11 000 arbeiders b id Scheveningen 7 17-4-2014 Transport boorplatform Nobel Regina Allen Boorplatform Nobel Regina Allen 8 17-4-2014 Boorpijp assemblage drilling supervisor roughneck Boorautomaat nu vroeger 9 17-4-2014 Productieplatform Plaatsen gas productieplatform L5a-D met heavy lift vessel Oleg Strashnov lengte: 183 m tilt 5000 ton tot 100 m hoogte 10 17-4-2014 Productie- en boorplatform boot voor bevoorrading / bewaking / veiligheid Bevoorrading personeel infrastructuur materiaal 11 17-4-2014 X-mas trees / Afsluiters Afsluiters / blowout preventers (BOP) blowout preventer types bind ram pipe ram BOP shear ram closing shear blades annular blowout preventer 12 17-4-2014 Afsluiter extra zware: voor hoge druk en hoge temperatuur Testen affakelen van gas tijdens een produktietest (flaring) 13 17-4-2014 Boorgatmetingen Ontsluitingen Boringen Geofysische boorgatmetingen boorgruis kernen monsters van kernen / boorgatwand akoestische logs sonische log snelheidslog verticale seismische profilering (dagzomen, mijnbouw) beschrijvingen van structuren lithologie sedimentologie (BHC/ITT) (VSP) radioactieve logs gamma straling log neutron porositeitslog (GR) (CNL) elektrische logs weerstand log (spontane) potentiaal log latero log micro log micro latero log (SP) (LL) (ML) (MLL) Diverse logs boorgat geometrie log (CAL) richtingsmetingen (bij schuin boren) hellingmeter (dip meter) temperatuur (BHT) fotografie cement bond logs (CBL) mud log loggen tijdens het boren magnetische logs inductie log magnetische susceptibiliteit log Reikwijdte boorgatmetingen 14 17-4-2014 Boorgat geometrie boorgat geometrie sonde wat? hoe? waarom? caliper log (CAL) diameter boorgat verende armen (2 - 4) onregelmatigheden, g g “wash outs” maken andere logs minder betrouwbaar (in inches) boorgat deviatie directional log wat? boorgat richting (diepte (m) + 0N) azimut (> helling) hoe? gyroscoop (kompas) waarom? positie bepaling echte diepte (TVD) boorgatmetingen o in open boorgat o door verbuizing (wireline logging) (open hole) (casing) hole bit Gedevieerd boren 15 17-4-2014 Helling / laagdikte correcties dz dzv dz dzw dz dzw dz α β dz dz α+β dzwdzv dz dzw dzv dzv dzw β dz dzw dzv dz = dzv = dzw dz = cos α * (dzw = dzv) dzv = cos β * dzw dzz = cos (α + β) * dzw N–Z en W-O Gamma log gamma straling sonde gamma ray (GR) wat? hoe? waarom? (in API eenheden) natuurlijke radioactiviteit, K, U, Th γ-sensor onderscheid g gesteentes ((zand / klei)) referentie / kalibratie voor andere logs 16 17-4-2014 Akoestische methoden akoestische sonde wat? hoe? waarom? sonic log (BHC) akoestisch tijdsinterval, ∆t) (in microseconden / foot) piëzo-elektrische geluidsbron en ontvangers onderscheid verschillende g gesteentes ((zand / klei)) referentie voor seismische data (vint = dikte / ∆t) porositeit bepaling (1/v = Ø / vvloeistof + (1-Ø) / vmatrix) S R R R R R R R R R R refractie seismiek Borehole compensated sonic log ~3m S R1 R2 dt(R2 – R1) = dt(S – R2) – dt(S – R1) dtlog = S = bron [(t1 – t3) + (t4 – t2)] 2 R = ontvangers 17 17-4-2014 Sonic log 1 μms/ft = 308.4 km/s referentie 140 μms/ft = 2.2 km/s langzaam 65 μms/ft = 4.7 km/s 40 μms/ft = 7.6 km/s snel 1 ms GR boorgat (= caliper) diameter Sonic log 18 17-4-2014 Snelheids log (velocity survey) Snelheids log wat? hoe? waarom? (velocity survey) akoestisch tijd (in ms) geluidsbron (airgun) ontvanger (geofoon) kalibratie sonic logs / seismiek OWT / TWT 19 17-4-2014 neutron log onderscheid: onderscheid: koolwater gas / -stoffen vloeistof olie water wate er zandsteen gas onderscheid: porositeit permeabiliteit weerstands log water spontane potentiaal kleisteen Petrofysische sondes Petrofysische sondes 20 17-4-2014 Put correlatie Sidewall samples tot 75 SWS / trip perforaties tot 1 lading / 5 cm percussie: lengte = 4.4 cm Ø = 2.5 mechanisch: lengte = 5 cm Ø = 2.3 cm verbuizing cement 21 17-4-2014 ZW Determinatie NO GWC spill Structuren koolwaterstof fuiken anticlinale fuik: 4 way dip ZW NO ZW 825 NO 825 GWC GWC breuk fuik : 3 way dip verbroken anticlinale fuik ZW NO ZW GWC NO GWC spill zoutflank fuik hoekdiscordantie fuik ZW ZW NO NO GWC spill spill 850 hydrodynamische fuik: 4 way dip stratigrafische fuik Volume berekeningen Aaveridge GRV gross rock volumes Atop Abasis htop dzav hbasis Abasis Aaveridge Atop GRV = (At * ht) – (Ab * hb) GRV = A * dz = (At + Ab) * dzav 2 22 17-4-2014 IGIP / GIIP gas initieel in plaats geproduceerd gas A * h * Ø * (1 - Sw) * Exp * recov A A*h*Ø Ø porie volume A * h * Ø * Sh gesteente waterfilm gesteente gesteente GRV = A * h porie volume = A * h * Ø Gas volume = A * h * Ø * (1 - Sw) IGIP = A * h * Ø * (1 - Sw) * Exp produceerbaar gas = A * h * Ø * (1 - Sw) * Exp * recov 1.97 BCM = 4 * 106 m2 * 30 m * 0.12 * (1 – 0.3) * 260 * 0.75 Economie ? gas • • • • • • • studies vergunningen oppervlakte rechten seismiek exploratie boring boorgat metingen testen 1.6*109m3 € =+€ • O O C C C C Materiaal C -$ • studies C -$ • seismiek O -$ • vergunningen • ontwikkelingskosten oppervlakte rechten O -$ • evaluatie boringen C -$ C -$ • kernen • boorgat metingen C -$ C -$ • testen -$ • opbrengst • • belastingen partners • winst O O • aandeelhouders opbrengst • investeringen Contractor Overheid -$ -$ +$ -$ -$ • productie platform • constructie • transport • plaatsing aanleg pijpleiding C C C C € 320*106 LNG > 600x > gas ontwikkelingskosten -$ -$ -$ -$ -$ -$ -$ A = 4 km2 h = 30 m Ø = 12 % Sw = 30 % Exp = 260 recov = 75 % produceerbaar gas LNG exploratie kosten niet produceerbaar gas formatie water SW h A*h Ø koolwaterstoffen waterfilm bulk volume Sh = 1-SW -$ -$ -$ -$ exploitatie kosten • • • • • • • • O vergunningen oppervlakte rechten O productie boringen C C boorgat metingen exploitatie kosten testen C gas behandeling / transport productie platform C pijpleiding(en) € 130*106 -$ -$ -$ -$ -$ -$ -$ -$ € 5*106/y € 25*106 € 0.20 /m3 gasprijs • opruimkosten • platform • pijpleiding C C -$ -$ € 13*106 totale uitgaven ontwikkeling € 170*106 23 17-4-2014 Einde Vragen? Dank 24