Voeding bij Sportuitoefeningen Gezonde basis De voeding van iedere sporter begint met een gezonde basisvoeding. Sport je op recreatief niveau, dan zul je genoeg hebben aan een gezonde voeding. Wil je meer, wil je je prestaties verbeteren, langer op een intensief niveau kunnen trainen of een sneller herstel na een zware inspanning? Dan kan een aanvulding op de basis maaltijden je helpen. Wat is sportvoeding? Drankjes, poeders of pillen? Nee, gelukkig niet. Sportvoeding is een op maat gemaakt voedingsplan voor het optimaliseren van de voedingtoestand bij sporters. Er wordt gekeken naar de verdeling van de hoeveelheid voedingsstoffen in de voeding zoals koolhydraten, eiwitten en vetten maar ook naar vitamines en mineralen en de inspanning die geleverd moet worden. Hoeveel heb je nodig en hoe kun je dat bereiken. Daarbij wordt ook gekeken naar de planning van de maaltijden. Optimaal presteren Wanneer je als sporter meer wilt, je wilt topprestaties, je wilt langer en intensiever trainen, een wedstrijd zonder problemen spelen of een sneller herstel na een zware inspanning of als oud sporter weer aan de slag wilt, dan heb je meer nodig dan een gezonde voeding in de basis. Je hebt een uitgebalanceerd voedingspatroon nodig! Wat een goed patroon is, verschilt van persoon tot persoon. De juiste voeding hangt af van de lichaamssamenstelling, de duur en intensiteit van je sport, de trainingstijden en het sportseizoen. Er bestaat dus niet zoiets als dé sportvoeding. De sporter kent twee problemen waar kennis en aandacht voor nodig is: 1. aanvullen energie tekorten 2. aanvullen vocht tekorten Energie Om goed te kunnen sporten heb je energie nodig. Die energie haal je uit koolhydraten, vetten en eiwitten. In welke mate koolhydraten en vetten worden verbrand is o.a. afhankelijk van de soort inspanning en de mate van getraindheid van sporter zelf. Een lange afstandloper zal bijvoorbeeld naast gebruik van koolhydraten meer gebruik maken van zijn vetverbranding dan een sprinter. Wanneer er onvoldoende koolhydraten en vetten beschikbaar zijn zal het lichaam overgaan op eiwitverbranding. Dit gaat gepaard met afbraak van de spieren. Eiwitten zijn juist nodig voor de opbouw en herstel van spieren. Belangrijk algemeen uitgangspunt: Wetenschappelijk onderzoek heeft laten zien dat de voorraad glycogeen in de spieren bepalend is voor de duur en intensiteit van de sportprestatie. Glycogeen bestaat uit koolhydraten die aan elkaar gekoppeld zijn en zo beter opgeslagen kunnen worden als voorraad in de lever en spieren. Vocht Naast het eten van voldoende koolhydraten, eiwitten en vetten is het voor sporters van groot belang dat zij voldoende drinken om te voorkomen dat de prestatie daalt. Drink tijdens inspanning iedere 20 minuten 250 ml water of isotone sportdrank. Zo voorkom je uitdrogen! Herstel Eiwit/ Bouwstof Het beste moment om bij te tanken is zo snel mogelijk na de lichamelijke inspanning. Daar de opslag van glycogeen binnen twee uur na de inspanning het snelst verloopt. Verder is aandacht voor een goed herstel belangrijk om iedere keer weer goed te kunnen presteren! Eiwit is de belangrijkste bouwstof voor de opbouw van je spieren. Eiwitten zijn niet bedoeld als brandstof. Ze worden pas als brandstof gebruikt als de koolhydraatvoorraad in het lichaam op is. Genoeg koolhydraten Zorg dat je dagelijkse voeding genoeg koolhydraten bevat. Koolhydraten zitten o.a. in brood, pasta, rijst, aardappelen, fruit, groente, honing, appelstroop, jam, ontbijtkoek, energiedranken, vruchtensappen, eierkoeken, rozijntjes, evergreen, sultana, limonade, suiker, muesli, graanproducten, Wanneer je veel sport is een goed herstel essentieel voor het op tijd weer kunnen leveren van een goede prestatie. Afhankelijk van de sport, de intensiteit en de duur van de sport zal de koolhydraatvoorraad geleegd zijn. Daarnaast zul je tijdens het sporten flink wat vocht zijn verloren. De hoeveelheid zal per persoon verschillen en is onder andere afhankelijk van de temperatuur en de luchtvochtigheid. Na het sporten moet de koolhydraatvoorraad en het vochtverlies weer worden aangevuld om uitputting van je lichaam te voorkomen. Het advies is om direct na inspanning 150% te drinken van wat je aan vocht verloren hebt. Koolhydraten : Wetenschappelijk onderzoek heeft laten zien dat koolhydraten niet dik maken. Dikker worden heeft te maken met een energiebalans die niet meer in evenwicht is. Een snel herstel is vooral belangrijk voor mensen die veel sporten of een belangrijk toernooi moeten spelen. Sport je eens of twee keer per week een uurtje dan is extra aandacht voor herstel niet nodig. Je zult genoeg hebben aan je dagelijkse voeding. Sport je heel intensief dan heb je iets meer eiwit nodig dan een niet sporter. Door het sporten vindt beschadiging van de spieren plaats. Je spieren herstellen sneller wanneer je voldoende eiwit inneemt. Maar gelukkig eten we door de regel meer dan genoeg eiwit met onze dagelijkse voeding om dit aan te vullen. Extra inname van eiwitten of eiwitpreparaten is bij de meeste sporters niet nodig. Eiwitten: let op! Meer eiwitten eten dan je nodig hebt levert geen voordelen op voor je gezondheid of sport prestatie. Extra eiwitten worden niet in spieren omgezet. Extra eiwitten worden opgeslagen als vet. Gezonde basis met voldoende eiwit Eiwit komt voor in dierlijke en plantaardige producten. Vlees, vis, melk, melkproducten en eieren zijn rijk aan eiwit. Daarnaast bevatten brood en peulvruchten ook de nodige eiwitten. Wanneer je een gezonde basisvoeding gebruikt en je eiwitrijke producten niet overslaat zal je genoeg eiwit binnen krijgen. Voldoende inname van deze voedingsmiddelen zal in de eiwitbehoefte worden voorzien. In rust en wanneer je op een lage intensiteit sport zijn vetten de belangrijkste energiebron. Het nadeel is dat de vetverbranding langzaam is. Het vrijmaken van energie uit vet duurt twee keer zo lang als het vrijmaken van energie uit koolhydraten. Ook heeft het verbranden van vet meer zuurstof nodig dan de koolhydraatverbranding. Wat wel een heel groot voordeel is van vetten, is dat ze per gram heel veel energie leveren. Naast energie leveren vetten ook essentiële vetzuren zoals linoleenzuur en linolzuur en zijn ze nodig voor het transport van de in vet oplosbare vitaminen A, D, E en K. Vetverbranding: Vetverbranding vindt vooral plaats bij inspanning waarbij je nog net met elkaar kunt praten! Omdat koolhydraten voor sporters de belangrijkste energiebron zijn is het advies voor sporters om de inname van vet te beperken. Het is niet de bedoeling dat het vet geschrapt wordt uit de voeding omdat de vetten essentiele voedingsstoffen leveren. Het advies voor sporters is een dagelijkse voeding die voor 20-30% uit vet bestaat.