Openbaring 2 – Efeze

Jezus op huisbezoek
preek over Openbaring 2,1-7
gehouden ter gelegenheid van de viering van het Heilig Avondmaal
Bijbellezing Openbaring 1,9-20
Bedum, 20 september 2015
Ds. Marten de Vries
Gemeente van Jezus Christus onze Heer,mijn zusters en mijn broeders in Hem,
Straks weer huisbezoek
Startzondag is geweest. Sommige catechisaties zijn begonnen. Met de jongeren gaan we
vrijdagavond van start. Morgenavond de eerste kerkenraadsvergadering. En ook de jaarlijkse
huisbezoeken zullen binnenkort wel een aanvang nemen. Als het goed is komen de
ouderlingen jullie thuis opzoeken. Namens Jezus Christus. Door middel van hen kijkt Hij naar
jullie om.1 Ze vragen hoe het gaat. Ze troosten. Misschien moeten ze waarschuwen. Af en
toe krijgt een hele kerk huisbezoek. ‘Kerkvisitatie’ noemen we dat. Namens de classis – een
groep kerken bij elkaar in de buurt (Bedum hoort bij de ‘classis Groningen’) – komen twee
dominees op een kerkenraadsvergadering. Ze vragen hoe het gaat. Ze rapporteren de classis
dankbaar over mooie dingen. Over groei bijvoorbeeld! Spreken de kerkenraad aan op
scheefgroei. En bieden de helpende hand.
Aan alle trouwe en lauwe kerken
In Openbaring 2 en 3 komt Jezus hoogstpersoonlijk op huisbezoek bij zeven gemeenten in
Asia: Efeze, Smyrna, Pergamum, Tyatira, Sardes, Filadelfia en Laodicea.2 Gericht richt de
Heer zich tot elk van deze kerken in het westen van wat nu Turkije heet. (De Turken zaten
toentertijd nog in Turkmenistan.) Steeds spreekt Hij ‘door zijn Woord en Geest’3 ook het
hele kerkverband aan. Ieder epistel eindigt met: “Wie oren heeft, moet horen wat de Geest
tegen de gemeentén zegt.”4 Tegelijkertijd is de inhoud bestemd voor alle trouwe en lauwe
kerken anno nu. Jezus wil weten hoe het ervoor staat met de GKv van Bedum. Zijn we
gegroeid in de loop van de jaren? Zijn we erop achteruit gegaan? En wat is de remedie voor
een gezonde gemeente?
1
I Petrus 5,2.
Openbaring 1,4.
3 Heidelbergse Catechismus Zondag 12.31; 48.123.
4 Slot van elk van de zeven brieven.
2
Pagina
Twee onderdelen:
1. De eerste liefde
2. Een tweede kans
1
Jezus op huisbezoek,
heb ik als het thema boven deze eerste van zeven preken gezet.
De eerste liefde
Parijs in het jaar 0
Efeze. Efes tegenwoordig. Er is een Turks biermerk naar genoemd. Nu een
toeristenbestemming voor mensen, geïnteresseerd in archeologie. Je kunt er wc’s met
stromend water uit de Romeinse tijd bekijken. Destijds was het een van de grootste steden
ter wereld. ‘Licht van Asia’, heette Efeze. Het Parijs van het jaar nul. Beroemd vanwege de
tempel van Artemis: een van de klassieke zeven wereldwonderen. Er is nog een enkele zuil
over. Efeze was hoedster van het heiligdom van Artemis want haar beeld was hier
zogenaamd uit de hemel gevallen. Zij was de maagdelijke godin van de vruchtbaarheid. Van
onder een vis, van boven een vrouw met een heel aantal borsten. Er zat ook commercie bij.
Door betaalde seks met een priesteres kwam je in contact met goden. “Groot is de Artemis
van Efeze!”, schreeuwden de inwoners toen smid Demetrius na de evangelisatie van Paulus
de handel in zilveren tempeltjes zag inzakken.5
De complimenten van Jezus!
5
Handelingen 19,34.
Handelingen 20,31.
7
Handelingen 19,9.
8 Johannes 1,9.
9 Efeziërs 1,15.16.
10 Exodus 25,31-40.
11 Zacharia 4.
12 Matteüs 5,14.
13 Filippenzen 2,15.
6
Pagina
De menora van Bedum
De kerk van Efeze werd een echte kandelaar. Een van de zeven gouden lampenstandaards.
In het heilige van de tabernakel stond een zevenarmige kaarshouder die het volk van God
vertegenwoordigde.10 De olie stond garant voor de Heilige Geest die mensen in vuur en vlam
zet. Zacharia dagdroomt erover in zijn vijfde nachtgezicht.11 Na Pinksteren verrijzen de
menora’s overal ter wereld. Kerken die ‘het licht van de wereld’ mogen zijn.12 Als
‘schitterende sterren’ in een ‘ontaarde’ omgeving.13 Sinds de dood van Walfridus (nu nog
altijd goed voor wat toerisme) kwam er ook een kroonluchter in Bedum. Bedum werd een
christelijk dorp.
2
‘Het ware licht’ in een donkere stad
Er is geen stad waar Paulus meer aandacht aan heeft besteed dan aan Efeze. Hij heeft er in
totaal maar liefst drie jaar gewerkt.6 Hij stichtte niet direct een gemeente, zoals missionaire
pioniers tegenwoordig doen. Toen ze hem in de synagoge belachelijk maakten, begon hij
eerst maar eens te werken in een soort discussiecentrum, ‘de school van Tyrannus’. Daar
bereikte hij ook niet-Joden.7 God zegende zijn werk. In deze donkere heidense havenstad
scheen ‘het ware licht, dat ieder mens verlicht’8. Het evangelie schoot wortel. Steeds meer
mensen werden enthousiast door de Bijbelse boodschap. Er groeide een kerk van Jezus
Christus. Aangestoken door Gods liefde vielen de gemeenteleden op door hun naastenliefde.
In zijn brief schrijft de apostel later: “Omdat ik gehoord heb over uw geloof in Jezus, de Heer,
en over uw liefde voor alle heiligen, dank ik God onophoudelijk voor u en noem ik u in mijn
gebeden.”9
De complimenten van Jezus. Zo begint de brief. (Goed voorbeeld voor huisbezoek!) In leer
en leven een zuivere kerk. Een tegendraadse christelijke levensstijl die wat kosten mocht.
Dwaalgeesten werden niet geaccepteerd. Nikolaïeten kregen geen voet aan de grond.
‘Mensen die anderen op een dwaalspoor brachten’ – een uitdrukking uit Efeziërs 4: tekst van
vorige week.14 Valsspelers die immoreel gedrag praktiseerden en propageerden. Zo van:
‘Wat maakt het uit. Het gaat niet om wetjes en regeltjes. God heeft iedereen lief en maakt
zich niet druk om ‘verboden seks’’.15 De gemeenteleden hadden commitment,
doorzettingsvermogen. Liefde voor God en z’n geboden. Liefde voor elkaar.
Geen second love, ‘liefde van weleer’!
‘Een tweede liefde’ wordt vandaag brutaal geadverteerd. ‘Life is short, have a second love’.
De SGP antwoordt geniaal met billboards met tekst: ‘Overspel. Het familiespel met alleen
maar verliezers.’ Als Jezus op huisbezoek komt heeft Hij het niet over een twééde maar over
‘uw éérste liefde’. ‘De liefde van weleer’.
Geestelijke hoogconjuntuur! (?)
De GKv van Bedum bloeide. Ze spraken – hoorde ik – over ‘het Genève van het Noorden’.
Van alles hadden mensen over voor kerk en school. Ze waaiden niet mee met ‘elke wind van
leer’.16 Op straat werden ze uitgelachen. Maar de gemeente groeide en groeide. Twee
predikantsplaatsen, twee kerkgebouwen. Geestelijke hoogconjunctuur! (?)
Een tweede kans
4,3? 20,7? 30%!
Natuurlijk weten we allemaal: dit is niet het hele plaatje. Er was ook veel wat niet deugde.
Waar we ons nu voor schamen. We willen niet eens ‘als vroeger doen’ – zie vers 5. De kérk
leek wel eens belangrijker dan haar Héér. Sommigen hebben geestelijke tirannie ervaren. De
kerk groeide dan ook niet dóór. De landelijke GKv krompen vanaf 2004 met 4,3 procent – las
ik in het ND van 18 september. Er was zelfs een classis die met 20,7 % slonk.17 Gelukkig zag
de krant Bedum over ’t hoofd: onze gemeente werd in dezelfde periode niet minder dan
30% kleiner.
Een iPhone zonder oplader
14
Efeziërs 4,14.
Bijbel in Gewone Taal. ‘πορνεια’, ‘ontucht’.
16 Efeziërs 4,14, gedeeltelijk NBG-’51.
17 Stadskanaal.
18 Naar psalm 139:11.
15
Pagina
3
‘Doorgrond ons, ken ons hart, o Heer’
Maar als Jezus op huisbezoek komt vraagt hij ons geen oordeel over ánderen vroéger. Hij wil
graag weten of wíj vandáág een avondmaalsgemeenschap zijn. Wij vragen van ambtsdragers
dat ze zich binden aan de ‘Drie Formulier van Enigheid’. Het is nog altijd niet zo dat iedereen
tot het avondmaal wordt toegelaten; hoe hij of zij ook leeft. Maar Jezus ‘verblijft tussen de
lampenstandaars’. Hij loopt rond, staat er letterlijk. Beweegt zich en kijkt. En kijkt voor alles
naar ons hárt. ‘Doorgrond ons, ken ons hart, o Heer’.18 Zijn wij vervuld van liefde voor God
en de mensen om ons heen?
Jezus maakt van ons een röntgenfoto. Hoe staan we erop wanneer Hij ons lichaam
doorlicht? Hij geeft ons een tweede kans. Wat doen we met de ‘B’ van Bijbel? Lézen we die
plichtmatig of léven we eruit? Gaan we met de ‘E’ van enthousiasme naar de kerk? Aan ‘t
avondmaal? Dan de ‘D’ van ‘doorgroeien’. Het lichaam groeit wanneer ‘het zichzelf opbouwt
door de liéfde’ – vorige week, uit Paulus’ brief aan dezelfde gemeente.19 Zonder liefde is
Bedum als een iPhone zonder oplader. Van groen naar oranje, van oranje naar rood. Met
Jezus’ woorden: “Ik neem uw lampenstandaard van zijn plaats.”
Levensbrood en levensboom
Jezus houdt ‘de zeven sterren’ in zijn rechterhand. Zijn engelen dus. Die zijn boodschap
doorgeven. “Schrijf aan de engel van Efeze.” ‘Vía de engel’, zeg maar.20 Aan de ‘kandelaar’.
Jezus beveelt Johannes: noteer wat mijn bode doorgeeft.21 Leef van mijn liefde. Dán groei je.
Wees geen ieniemienie waxinelichtje! Een gigantische vuurkorf! Laat ‘het levensbróód’22 je
smaken. Dan blijft de toegang tot de paradijselijke ‘levensbóóm’23 voor jou niet verboden.24
Volhouden! Nog eens woorden aan Efeze, vorige week: “Door ons aan de waarheid te
houden en elkaar lief te hebben, groeien we samen volledig toe naar Hem die het hoofd is:
Christus.”25
Pagina
4
Amen
19
Efeziërs 4,16.
Dativus instrumentalis.
21 Vergelijk Openbaring 1,1; 22,6.16.
22 Johannes 6,35.48 naar NBG-’51.
23 Openbaring 2,7 naar NBG-’51.
24 Genesis 3,22-24.
25 Efeziërs 4,15.
20