Fiorile

FIORILE
ma-di 24-25 januari 1993
regie:
Paolo & Vittorio Taviani
scenario:
Paolo & Vittorio Taviani en Sandro Petraglia
fotografie: Giuseppe Lanci
montage:
Roberto Perpignani
muziek: Nocola Piovani
vertolking:Claudio Bigagli (Corrado/Alessandro), Galatea Ranzi (Elisabetta/Elisa), Michael Vartan
(Jean/Massimo), Lino Capolicchio (Luigo), Constanze Engelbrecht (Julietta)
produktie: Gracia Volpi voor Filmtre-Giette Film, Fr-It-Du - 1992
duur:
118 minuten
cineasten
De gebroeders Paolo(1931) & Vittorio(1929) TAVIANI draaiden met FIORILE hun dertiende bioscoopfilm
die ook in Cannes 1993 werd vertoond. In 1977 wonnen ze in Cannes de Gouden Palm met PADRE
PADRONE. In 1981 kregen ze de Speciale Prijs van de jury voor het ontroerende LA NOTTE DIE SAN
LORENZO. Andere opgemerkte, prachtige prenten zijn: Alonsafan, Kaos, Good Morning Babilonia. In de
pers kreeg FIORILE titels mee als: "Een Toscaanse Legende", "De Taviani's en de schoonheid van Toscanië",
"Een boerenfamilie vervloekt door goud en liefde", "Vloek van het goud en hoop van de liefde".
scenario
In een interview vertelt Paolo Taviani: "Deze film is ontstaan uit een verhaal dat onze moeder indertijd
vertelde, die het op haar beurt van haar moeder gehoord had, ... en zo verder. Het speelde zich twee eeuwen
geleden af in een dorpje vlak bij San Miniato (Toscane) waar wij geboren zijn.
Een regiment van het leger van Napoleon trok toen door de streek en hield halt bij het dorp. Tijdens de
pleistering werd de schatkist van het regiment leeg aangetroffen, wat de jonge luitenant die over de kist had
dienen te waken zijn kop kostte - hij werd gefusilleerd. Tien jaar na dat voorval bleek een arme boerenfamilie
plots erg rijk te zijn geworden. Ze groeide later uit tot een belangrijke en machtige Toscaanse dynastie, die
mettertijd zelfs een vertegenwoordiger in het parlement had. In de streek werd uiteraard aangenomen dat die
familie het goud van het regiment gestolen had. Legende of waarheid? Wie zal het zeggen? Dat verhaal is ons
altijd bijgebleven. In de film wilden wij verschillende momenten uit de geschiedenis van die familie aan bod
laten komen, als verschillende hoofdstukken uit een en dezelfde familiekroniek."
het filmverhaal
Luigi Benedetti, zijn Franse vrouw en hun twee kinderen Emilio en Simona rijden met hun Renault Espace van
Parijs naar Toscane. Daar heeft grootvader Benedetti zich op een herenboerderij teruggetrokken. Luigi is een
nazaat van de familie Benedetti (wat gezegenden betekent) waarop sinds een paar eeuwen een vervloeking rust
en zo de naam Maledetti (de vervloekten) kreeg. Onderweg vertelt de vader aan zijn kinderen episoden uit de
legende van de tot Maledetti verworden Benedetti. Met de Renault Espace trekt het gezin niet alleen door het
prachtige Toscaanse landschap (ruimte) maar ook door de tijd.
De Taviani's geven aan de wagen het uitzicht van een science-fiction-achtig teletijdmachine. Dit bereiken ze
niet door ingewikkelde speciale effecten maar door hogere camerastand, kadrering en belichting.
FIORILE bestaat uit een proloog, drie hoofdstukken en een epiloog. De hoofdstukken spelen in het verleden,
proloog en epiloog in het heden. De eerste episode, gesitueerd in de periode waarop de Napoleontische legers
door Toscane trokken, vertelt het liefdesverhaal tussen de Franse luitenant Jean en de Toscaanse boerendochter
Elisabeth Benedetti. De volgende episode speelt in 1903. Het is het verhaal van de wraak van Elisa Benedetti
op haar twee broers: de politicus Alessandro en de half-debiele Renzo. Ze stuurden haar minnaar naar
Amerika. Het laatste hoofdstuk begint in de jaren na 1930. Het rijke jongetje Massimo Benedetti wordt door
andere kinderen gepest. Massimo is de kleinzoon van Elisa en de toekomstige vader van Luigi en grootvader
van Emilio en Simona.
Als jongeman geraakt Massimo einde tweede wereldoorlog - 1943 - betrokken in de strijd tussen verzetslieden
fascistische milities. Hij ontsnapt in extremis aan een executie.
De hoofdstukken zijn als flash-backs ingeweven in de autorit die in de proloog begon. De epiloog verhaalt hoe
de kleinkinderen voor het eerst kennismaken met hun grootvader, verhaalt het afscheid en de terugkeer naar
huis. Het verhaal van de vader vormt de bindschakel die de vroegere gebeurtenissen en de hedendaagse
ontmoeting van kleinkinderen en grootvader tot een afgerond geheel maakt.
bespreking
De Taviani's zijn overtuigd dat van alle kunsten film het dichtst bij de muziek ligt. Zij doen de muziek in hun
films functioneren als een personage, een landschap. Maar "muziek" betekent voor hen niet alleen de
specifieke muziek van hun vast componist Nicola Piovani of de barok- en romantische muziek uit de 18de en
19de eeuw. Maar ook dialogen, geluid en stilte horen erbij. Die "muziek" geeft het verhaal een stuwende
kracht mee.
De titel FIORILE is ontleend aan de troetelnaam die de jonge luitenant Jean aan zijn mooie geliefde geeft.
Het hoofd vol idealen van de Franse Revolutie - de fameuze Liberté, Egalité et Fraternité, die in werkelijkheid
zoveel bloed, onderdrukking en tirannie hebben meegebracht, noemt Jean de Toscaanse schone FIORILE, de
Italiaanse vertaling van Floréal, de naam van de bloei-mei-maand in de kalender van de Revolutie. FIORILE
is een fabel over de verwoestende kracht van goud en geld, hebzucht, bezits- en machtsdrang aan de ene kant en
de nood aan zuivere liefde, zachtheid en verloren gewaande waarden aan de andere kant.
"Het is gewoon het eeuwige verhaal van de kracht van de liefde tegenover die van het goud. En het is telkens
weer het geld dat het haalt op de liefde. Maar we dromen zo graag dat het omgekeerd zou zijn.", zeggen de
gebroeders Taviani. Zuivere marxisten als ze zijn, stellen ze dat alleen een ethisch principe aan de grondslag
kan liggen van een menswaardige maatschappij.
Zouden ze ver afstaan van de psalmist die zingt: "En geen bedrog zij in ons hart, geen hebzucht die de wortel is
van alle kwaad en duisternis. Maar de liefde zij oprecht en rein, zodat wij steeds in vrede zijn."?
Dit in FIORILE aangeboorde thema krijgt in de huidige Italiaanse, maar ook Belgische politieke context, een
sterk actuele waarde. Wie denkt niet aan Agusta en de drie Guy's?
Hoe waardevol dit thema ook is, toch scoort FIORILE qua cinematografische kwaliteit niet zo hoog. Zijn
voorgangers La Notte di San Lorenzo en Kaos waren filmische juweeltjes waarbij historische werkelijkheid
en legende door fictie en verbeelding werden omgevormd.
Te dikwijls haalt de betogende trant het op de poëzie in de film FIORILE. Poëtisch mooi is wel de slotscène.
Het gezin Benedetti keert naar Parijs terug, de Renault rijdt opnieuw in een tunnel. Op de bewasemde ruit van
de auto heeft Simona (die in tranen uitbarstte tijdens de monoloog van hun grootvader op zolder terwijl haar
broer lachte) met haar vinger de naam FIORILE geschreven. Naarmate het daglicht steeds sterker de autoruit
kleurt, gaat de naam FIORILE in dit licht op.
Ambiguïteit kenmerkt het slot van de film: zal Emilio, de jongste mannelijke telg van de Benedetti's zoals zijn
voorvaders op zoek gaan naar geld en rijkdom? Op de terugreis houdt hij in zijn handpalm een goudstuk
gekneld. Opnieuw de oude voortgezette tegenstelling tussen geld en liefde?
bronnen:verschillende artikels, vooral
Jan Temmerman in De Morgen
en Zeger Seeger in Mediafilm 202-203.
samengelezen door Paul De Vries, aalmoezenier KFL - Antwerpen