Jaarbericht Wetenschapswinkel

Jaarbericht 2000
Wetenschapswinkel Geneesmiddelen
Rijksuniversiteit Groningen
Universitair Centrum voor Farmacie
Katern bij jaarbericht Wetenschapswinkels 2000
Eenvoudig gezegd komt het hier op neer…
Wetenschapswinkels RuG sinds
1979
Voorwoord
Hierbij presenteren we het katern van de Wetenschapswinkel
Geneesmiddelen bij het gezamenlijke jaarbericht van de wetenschapswinkels
Groningen. Hiermee willen we vooral binnen farmacie meer inzicht geven
over de inhoud en afhandeling van projecten. Ook dit jaar verschijnt een
samenvatting van onze activiteiten in het Engels, als onderdeel van het
jaarverslag van de basiseenheid Sociale Farmacie en farmaco-epidemiologie.
(zie ook www.farm.rug.nl/sff)
We zijn verheugd te kunnen laten zien dat we in 2000 weer veel
verschillende projecten tot een bevredigend einde hebben weten te brengen.
2
Dit heeft ook z'n weerslag op het toenemend aantal publicaties dat hieruit
voortgevloeid is!
Wij willen op deze plek - mede namens de opdrachtgevers - de betrokken
studenten en deskundigen binnen en buiten farmacie danken voor hun
belangeloze inzet bij de projecten.
Voor vragen of opmerkingen naar aanleiding van het jaarbericht met
bijbehorend katern houden we ons aanbevolen.
Augustus 2001
Evelyn Schaafsma
Janet Hoven
Coördinator
Projectmedewerker
3
Algemeen
De Wetenschapswinkel Geneesmiddelen is een organisatorisch onderdeel van
het opleidingsinstituut Farmacie. Functioneel is aansluiting gevonden bij de
basiseenheid Sociale Farmacie en Farmaco-epidemiologie. Verantwoordelijk
hoogleraar is mw. Prof. Dr. L.T.W. de Jong–van den Berg. De
wetenschapswinkel beantwoordt vragen die het hele gebied van de farmacie
kunnen bestrijken. Voor elke vraag blijft gelden dat een deskundige uit de
betreffende basiseenheid benaderd zal worden voor advies.
Voor de coördinatie is 0,8 fte beschikbaar. De coördinator is Evelyn
Schaafsma. In de loop van 1998 heeft zij tijdelijk een uitbreiding gekregen
van haar nevenfunctie bij farmacie als docent. Dit betekende dat er voor
0,2 fte ondersteuning geboden gezocht moest worden voor de taken in de
wetenschapswinkel. Per 1 augustus 1998 is Janet Hoven hiervoor in dienst
getreden. Met behulp van inkomsten uit nevenactiviteiten buiten de
universiteit is de aanstelling uitgebreid tot 0,3 fte. Deze aanstelling is in
2000 gecontinueerd. Daarnaast is Margje Simons van januari tot in de
zomer van 2000 voor 1 dag in de week bijgesprongen om projecten te
doen. Hiervoor zijn de benodigde middelen deels bijgepast uit
nevenactiviteiten van SFF.
Nieuwe vragen
In 2000 zijn er in totaal 47 vragen geregistreerd. Niet meegerekend zijn
de vragen die minder dan een half uur kosten om beantwoord te worden
of vragen die meteen doorverwezen worden naar eigen apotheek, huisarts
of geneesmiddeleninfolijn.
In totaal zijn 17 onderzoeksvragen gesteld:
 00-01 : Geneesmiddelenvoorlichting en kinderen (signaleringsproject):
4
Astmafolder voor kinderen *#
 00-11 :
Wat is de zin en onzin van vitaminegebruik tijdens de
zwangerschap *#
 00-13 : Acetylcarnitine en ME/CVS *
 00-18 : Minderheden en geneesmiddelenvoorliching (signaleringsproject):
Pilot project: ouderen *#
 00-26 : Beoordeling briefwisseling Bosscherstichting-tandartsen *#
 00-31A-D:
Handelwijze bij missen dosering:
A. orale anti-diabetica *#
B. onderhoudsdosering astma *#
C. orale antiepileptica *#
D. lithium ->2001.
 00-33 : (Bij)werkingen van melatonine ->2001.
 00-34 : Transparante farmaceutische industrie*
 00-36 : Brochure (zelfzorg) geneesmiddelen en zwangerschap*
 00-37 : Klachteninventarisatie bij gebruikers van articaine ->2001
 00-41 : Minderheden en geneesmiddelenvoorlichting: Turken ->2001?
 00-42 : Minderheden en geneesmiddelenvoorlichting: Marokkanen *#
 00-43 I-II :
Minderheden en geneesmiddelenvoorlichting: Antillianen I
en II *#
Het aantal onderzoeksvragen is gestegen met 30% ten opzichte van 1998.
Dertien van deze vragen zijn in 2000 opgestart (*) en tien daarvan zijn
afgerond in hetzelfde jaar (#). De rest van de projecten is of wordt naar
verwachting in 2001 opgestart. Voor een uitgebreid overzicht van de
vragen verwijzen we naar de bijlage.
Afgeronde projecten 2000
In 2000 is een start gemaakt met projecten rondom twee thema's waar
de wetenschapswinkel komende jaren meer nadruk op wil leggen: projecten
5
over voorlichting aan kinderen en voorlichting aan minderheden. Traditionele
patiëntenverenigingen richten zich niet specifiek op deze doelgroepen, toch
kunnen zij wel verschillende problemen ervaren met geneesmiddelen, die
verbeterd kunnen worden door voorlichting. Daarom wil de
wetenschapswinkel pro-actief meer aandacht besteden aan deze
doelgroepen, in samenwerking met organisaties uit het veld. Beide thema's
hebben al succesvolle projecten opgeleverd in 2000:
THEMA KINDEREN
Voorlichtingsfolder voor kinderen over astma (00-01)
Om zicht te krijgen op het veld van kinderen en geneesmiddelenvoorlichting
heeft Roos Heikoop literatuur bestudeerd, met deskundigen gesproken en
de informatiebehoeften van patiëntenverenigingen geïnventariseerd middels
een enquête. Daarna heeft zij voor de astmapatiëntenvereniging VbbA/LCP
een folder ontwikkeld en getest bij kinderen op een school. De
patiëntenvereniging was zeer tevreden over het eindresultaat en heeft
fondsen geworven om de folder te kunnen verspreiden. In 2001 wordt de
folder in een oplage van 30.000 stuks gedrukt en gratis verspreid onder
alle ziekenhuizen en andere belangstellenden.
Student: Roos Heikoop (afstudeerproject)
Adviezen: Prof. Dr. L.T.W. de Jong-v.d. Berg; Dr. H. Tobi (+ begeleiding), Sociale Farmacie &
Farmaco-epidemiologie
THEMA MINDERHEDEN
Geneesmiddelenvoorlichting aan minderheden
(voorheen geneesmiddelenvoorlichting aan allochtonen (93-26))
Uit eerder onderzoek is gebleken dat er te weinig bekend is over de
ervaringen en behoeften van niet-Nederlandstaligen rondom
geneesmiddelenvoorlichting. Tijdens groepdiscussies is met verschillende
doelgroepen gepraat over ervaringen met en behoeften aan (schriftelijke)
voorlichting. De discussies worden gevoerd onder leiding van studenten die
zelf afkomstig zijn uit een bepaalde doelgroep. In 2000 is gepraat met
6
oudere Antilliaanse vrouwen (00-43 I en II) in samenwerking met
Stichting Forsa Groningen, met oudere Marokkaanse vrouwen met diabetes
(00-42) en met oudere Nederlanders (00-18). De resultaten worden
gebruikt om in 2001 een groter project vorm te geven.
Studenten: Trea Keizer & Nienke Kuitert (00-18); Alexis Hansen & Roselynn Angela (00-43 I &
II); Nouzha Ouaamar (00-42), allen keuzevak
Lumbaal anesthesie (96-29)
In 2000 is het rapport “Mogelijke complicaties van een ruggenprik”
verschenen. Dit rapport is geschreven in opdracht van de Nederlandse
Vereniging voor Slachtoffers van Contrastmiddelen, en beschrijft de
mogelijke bijwerkingen van een ruggenprik. De vereniging is zeer tevreden
over het resultaat en gaat -onder andere over dit onderwerp- een
minisymposium organiseren in 2001.
Student: Gretha v.d. Veen (keuzevak)
Adviezen: Dr. A.A.Broekema, anesthesiologie (AZG); Drs. J.G. Maring (Martiniziekenhuis); Dr.
C.P.Zwanikken, neurologie (AZG)
Bekkeninstabiliteit (96-30)
In voorgaande jaren is vooronderzoek uitgevoerd naar de relatie tussen het
ontstaan van bekkeninstabiliteit en extern hormoongebruik. Middels
literatuuronderzoek, gesprekken met Nederlandse bekkeninstabiliteit
deskundigen en de vraagsteller, de Landelijke Vereniging voor
Bekkenproblemen in relatie tot Symfysiolyse, is een onderzoekvoorstel
geformuleerd voor een epidemiologische studie. In 2000 is een
vooronderzoek naar deze epidemiologische studie afgerond te weten
"bekkeninstabiliteit en pilgebruik".
Studenten: Natalie Hoftijzer, Margo Dijkstra (afstudeerproject)
7
Adviezen en begeleiding: Prof. Dr. L.T.W. de Jong-v.d. Berg; Dr. H. Tobi, Sociale Farmacie &
Farmaco-epidemiologie.
Folder Lactatieremming (97-03)
In samenwerking met het Geboorte Informatie Centrum is een brochure
verschenen over het remmen van borstvoeding ("Slikken of Stuwen"),
gebaseerd op de studie van Linda Vos naar het gebruik van lactatieremmers
in Nederland. Na een brede verspreiding van het persbericht, wordt de
folder veel besteld door artsen, verloskundigen, kraamverzorgenden en
lactatiekundigen.
Adviezen: Prof. Dr. L.T.W. de Jong-v.d. Berg, Sociale Farmacie & Farmaco-epidemiologie; drs. E.
Knoop, arts (GIC); O. Stokebrood, verloskundige (GIC)
Articaïne: Tandartsverdoving met bijwerking? (98-30 B en C; 00-26)
De Wetenschapswinkel Geneesmiddelen in Utrecht heeft literatuuronderzoek
gedaan naar de mogelijke bijwerkingen van het verdovende middel articaïne,
veel gebruikt door tandartsen. In Groningen hebben respectievelijk twee
studenten in opdracht van de Bosscherstichting (een stichting voor
slachtoffers van articaïnegebruik) een studie uitgevoerd waarbij zowel het
biochemische mechanisme als het mogelijke klachtenpatroon is bestudeerd.
Daarnaast heeft een derde studente in opdracht van de Bosscherstichting
een briefwisseling tussen de stichting en derden bestudeerd, door de
wetenschappelijke argumentatie van beide partijen te toetsen aan de hand
van de literatuur.
Studenten: Arjen Feenstra, Natalie Hoftijzer, Margot Dijkstra (keuzevakken).
Advies: Dr. G. Groothuis, Farmacokinetiek & drugdelivery; Dr. R. Bos, Mondziekten en kaakchirurgie
(AZG); Dr. J. Bouma, wewi geneeskunde
HIV remmers en bijwerkingen: een nieuw probleem (98-40)
Voor de Stichting Middelen (gelieerd aan HIV vereniging) heeft een
student onderzoek gedaan naar reguliere en alternatieve middelen tegen
bijwerkingen van HIV-remmers die er op de markt zijn. Dit heeft
8
geresulteerd in een omvangrijke literatuurstudie, aangevuld met feedback
van behandelaars uit de praktijk. De informatie is verwerkt tot enkele
hoofdstukken voor een brochure over dit onderwerp voor patiënten en
behandelaars. Deze brochure zal medio 2001 uitgegeven worden door de
Stichting Middelen zelf.
Studenten: Erwin Kuiper (afstudeerproject)
Advies: Dr. M. Postma, Sociale Farmacie & Farmaco-epidemiologie; Dr. H. Woerdenbag, vanuit
expertise op gebied van fytotherapie
Wetenschapswinkel Roemenie (98-43)
In opdracht van de milieuwinkel in Bacau, Roemenië is advies gegeven over
het opzetten van een gezondheidszorgwinkel, in samenwerking met lokale
universiteiten en de Wetenschapswinkel Geneeskunde en Volksgezondheid
alhier. Gebrek aan tijd heeft dit project bekort.
Studenten: -
Jongeren en WeTeN (99-17)
Op verzoek van de jongerenorganisatie Code Name Future en de Vereniging
voor management in het Voortgezet Onderwijs (VVO) heeft de
Wetenschapswinkel Geneesmiddelen samen met de Chemiewinkel een
projectvoorstel geschreven om jongeren meer te betrekken en te
interesseren voor bètawetenschap. De projectaanvraag is helaas afgewezen
door de Stichting WeTeN. In 2000 is bekeken hoe de plannen alsnog
gerealiseerd konden worden, dit is gestrand op beperkte haalbaarheid en
andere prioritering.
Studenten: -
Voedingssupplement NADH gebruikt bij ME/CVS (99-19)
Een literatuurstudie is in 1999 uitgevoerd naar ENADA (NADH), een
alternatief middel in de bestrijding van het Chronisch Vermoeidheids
Syndroom (CVS). In overleg met de opdrachtgever, ME lotgenotengroep
9
Kennemerland is dit rapport in 2000 uitgegeven onder de titel "NADH,
energiebron voor de ME/CVS patiënt?"
Het rapport is ook volledig beschikbaar via de website ME-net
(http://www.me-cvs.in.nl/) Hier wordt het rapport veelvuldig geraadpleegd.
student: Yvette van Brouwershaven (keuzevak)
Advies: Dr. G.Stulen, plantenfysiologie
Groeiremming bij lange meisjes (99-22/99-34)
In 2000 heeft Leander Wemmenhove onderzoek gedaan naar het gebruik
van het middel diethylstilbestrol (DES) voor groeiremming bij lange meisjes
op verzoek van het DES centrum. Hij heeft hiervoor ervaren, soms
gepensioneerde kinderendocrinologen in heel Nederland geïnterviewd. Toen
bleek dat de kans op DES gebruik bij deze toepassing vrijwel nihil was,
heeft hij zich ook verdiept in de oestrogeentherapie in het algemeen, sinds
de jaren zeventig. Het volledige rapport is verstuurd aan de betrokkenen
artsen en het DES centrum. Een uitgebreide samenvatting is te vinden op
onze website. DES betrokkenen zijn op de hoogte gebracht door een artikel
in het DES nieuws. Middels een persbericht is de Nederlandse
farmaceutisch/medische pers op de hoogte gebracht. Voornemen is de
resultaten ook aan te bieden aan een internationaal tijdschrift middels een
short report.
Student: Leander Wemmenhove (afstudeerproject)
Adviezen en begeleiding: Prof. Dr. L.T.W. de Jong-v.d. Berg, Sociale Farmacie & Farmacoepidemiologie.
Zin en onzin over vitamines tijdens de zwangerschap (00-11)
Verloskundigen krijgen veel vragen over vitaminegebruik tijdens de
zwangerschap. Het tijdschrift voor verloskundigen vroeg daarom om een
gedegen literatuuroverzicht, waardoor evidence-based adviezen gegeven
kunnen worden. Een student in de beroepsopleiding heeft het
literatuuronderzoek gedaan. Op basis daarvan heeft Margje Simons het
artikel geschreven.
Student: Marco Morssink (keuzevak)
10
Adviezen: Prof. Dr. L.T.W. de Jong-v.d. Berg, Sociale Farmacie & Farmaco-epidemiologie.
Gemiste dosering (00-31 A-D)
De Stichting Health Base (SHB) heeft gevraagd literatuuronderzoek te
doen naar een vergeten dosering van een geneesmiddel. Na een algemene
search (A), waaruit bleek dat er nauwelijks farmacokinetische of
farmacotherapeutische informatie beschikbaar is voor een onderbouwd
advies, hebben we besloten een aantal veel gebruikte of
smalttherapeutische geneesmiddelengroepen in detail te bestuderen. Anke
Tulp heeft hiervoor een goede aanzet gegeven door dit voor orale antidiabetica op een rijtje te zetten. Zij heeft hierover ook een presentatie
gegeven bij Stichting Health Base. Vervolgens zijn astma medicatie (C) en
orale anti-epileptica (D) bestudeerd. Lithium wordt in 2001 uitgezocht.
Inmiddels is wel begonnen met het vullen van de rubriek voor de
bijsluitertekst. Vervolgens is het de bedoeling dat er een PW artikel of
serietje uitkomt, zodat alle apothekers gebruik kunnen maken van de
informatie.
Studenten: Jurgen Kwik (A), Arjan Groote (A), Anke Tulp (B), Ingrid Vos (C), Yvette
Brouwershaven (D), Leander Wemmenhove (D), (allen keuzevak).
Adviezen: Dr. H. Proost, farmacokinetiek & drugdelivery.
Andere vragen uit 1999
"Effect eigen bijdragen MS middelen" (99-06) is teruggetrokken door de
vraagsteller en de vraag "Geneesmiddelen, alcohol en seksuele stoornissen
(99-32) is uiteindelijk kort beantwoord middels een brief. De vragen uit
Curaçao over omeprazol en prijs-kwaliteitsrelatie van ontstolling zijn
beantwoord met 2 literatuurpakketjes en een uitgebreide toelichting (9935 & 99-36). Het project over fentanylpleisters is door gebrek aan
belangstelling door studenten inmiddels op de lange baan geschoven (9937).
Lopende projecten 2000
11
Scheepskisten (93-20 III)
Als vervolg op de pilotstudy van Alexis Hansen naar de situatie omtrent
geneesmiddelengebruik aan boord van schepen is in 1998 begonnen met een
wereldwijd onderzoek. Door gebrek aan medewerking is in 2000 gestart
met een uitgebreid onderzoek in Nederland. De resultaten hiervan worden
in 2001 verwacht.
Student: Adviezen: M. Biekart, arts (scheepvaartinspectie)
Psychofarmaca en zwangerschap (98-22)
Naar aanleiding van veel individuele vragen over dit onderwerp bij de
wetenschapswinkels in Utrecht en Groningen en een korte vraag van de
infowinkel voor GGZ Den Haag, is een project opgestart om te bestuderen
welke behoeften er leven om informatiemateriaal te ontwikkelen over dit
thema. Een derdejaars student heeft hiervoor bestaand informatiemateriaal
opgevraagd, hulpverleners geïnterviewd, betrokken patiëntenorganisaties
geënquêteerd en de vragen van de geneesmiddeleninformatielijn
geïnventariseerd. In 2001 zal een PW artikel verschijnen over vragen die er
leven en welke oplossingen er voor zijn. Dan zal materiaal voor
psychofarmacagebruiksters ontwikkeld worden.
Student: Leendert Heeres (keuzevak)
Adviezen: Prof. Dr. L.T.W. de Jong-v.d. Berg, Sociale Farmacie & Farmaco-epidemiologie; drs. J.M.
Garbis-Berkvens, teratologiecentrum RIVM
Pijnbestrijding bij bekkeninstabiliteit (99-04)
De Stichting voor Bekkenproblemen heeft de wetenschapswinkel gevraagd
een inventarisatie te maken van alle beschikbare middelen tegen
pijnbestrijding en welke daarvan worden toegepast bij (zwangere) vrouwen
12
met pijnklachten als gevolg van bekkeninstabiliteit. Hiervoor is in 1999 een
eerste literatuurstudie uitgevoerd. Vervolgens hebben vrouwen naar
aanleiding van een oproep van de stichting ook brieven geschreven waarin ze
hun ervaringen hebben opgeschreven. In 2000 is samen met de stichting
DGV een aanvraag ingediend om een diepgaande vervolgstudie te doen om
vervolgens een voorlichtingsbrochure te kunnen uitgegeven. Deze subsidie is
voorlopig afgewezen. Omdat alle partijen (inclusief patiëntenfonds) wel de
noodzaak inzien van het uitbrengen van een goede brochure, heeft de
wetenschapswinkel besloten in 2001 voorlopig zelf verder te gaan met het
project.
student: Linda de Munck (1999), Hilde Otterman (start begin 2001), beide keuzevak
adviezen: Dr. P. Meijler, anesthesioloog (pijncentrum AZG), Dr. K. de Jong, anesthesioloog (AMC)
Acetylcarnitine en ME/CVS (00-13)
Na het rapport dat de wetenschapswinkel schreef over NADH, wil de ME
lotgenotengroep Kennemerland ook graag een literatuurstudie doen naar
het middel acetylcarnitine en wat de CVS patiënt ervan mag verwachten.
Het materiaal zal worden verwerkt tot een (internet)brochure. Daarnaast
zijn we ook benaderd om het voedingssupplement melatonine te evalueren,
met name op het punt van bijwerkingen (00-33). Dit project gaat pas in
2001 van start. Door de verschillende vragen over ME is besloten een
werkgroepje te vormen, samen met de Wetenschapswinkel Geneeskunde en
Volksgezondheid, om het informatie"gat" rondom ME breder te kunnen
benaderen.
Student: Hanneke Kruidhof (keuzevak)
Advies: Dr. R. Vermeulen (Amsterdam); Dr. J. Visser, histologie en celbiologie (AZG); Dr. J.
Bouma, wewi geneeskunde, drs. A.F.Bos, biologiewinkel.
Transparante farmaceutische industrie (00-34)
De Wetenschapswinkel Economie heeft een multidisciplinair project gestart,
waarin studenten farmacie en studenten economie de rol van de
farmaceutische industrie in ontwikkelingslanden bestuderen. De
Wetenschapswinkel Geneesmiddelen treedt hierin als adviseur op.
13
Brochure zwangerschap en (zelfzorg)geneesmiddelen (00-36)
In opdracht van het geboorte Informatie centrum (GIC) schrijft Ellemieke
Boerstoel een brochure over (zelfzorg) geneesmiddelen tijdens de
zwangerschap. In deze brochure wordt aan de hand van een reeks
veelvoorkomende klachten de zwangere vrouw geïnformeerd over wat ze wel
en niet mag slikken en wanneer ze naar de huisarts moet gaan met
bepaalde klachten.
student: Ellemieke Boerstoel (afstudeerproject)
Adviezen: Prof. Dr. L.T.W. de Jong-v.d. Berg, Sociale Farmacie & Farmaco-epidemiologie (+
begeleiding);
M.van Diem, verloskundige (medische genetica/AZG)
Niet-project gerelateerde werkzaamheden
Management en organisatie
Sinds het begin van 1999 is een tweewekelijks werkoverleg gestart. Dit
komt de projectmonitoring en de projectplanning zeer ten goede. Voor
inhoudelijke feedback worden projecten regelmatig besproken tijdens het
stafoverleg van SFF. Voortvloeiend uit het interne werkoverleg is een begin
gemaakt met het beschrijven van beleidsvoornemens voor de komende jaren.
Dit wordt vastgelegd in het beleidsplan dat in 2001 uitkomt.
PR en publiciteit
14
In 2000 is met name het PR beleid rondom projecten beter
geprotocolleerd. Adresbestanden en perslijsten zijn geactualiseerd en
actiever benut. Dit heeft geresulteerd in diverse aankondigingen en
publicaties in vak- en lekenpers.
Daarnaast is er meer gebruik gemaakt van de mogelijkheden op internet.
Sinds enkele jaren heeft de wetenschapswinkel een eigen website met
algemene informatie voor studenten en klantgroepen en met korte
informatie over projecten en publicaties. Publicaties worden waar mogelijk
in z'n geheel of samengevat beschikbaar gesteld via internet. In 2001 willen
we deze trend voortzetten, alhoewel we papieren publicaties niet los willen
laten.
Algemene externe PR activiteiten zijn wegens tijdgebrek voorlopig
verplaatst naar 2001.
Het interne PR beleid vindt veelal plaats via mond tot mond reclame en
stukjes in de Foliolum. Daarnaast hopen we met dit jaarbericht inzicht te
geven in onze activiteiten.
Samenwerking met andere winkels
De Wetenschapswinkel Geneesmiddelen participeert in het zeswekelijkse
coördinatorenoverleg. Zoals te lezen valt in het algemene jaarbericht van
de wetenschapswinkels, zijn naar aanleiding van een beleidsdag voor de
zomer subwerkgroepjes gemaakt, die gezamenlijk een thema aanpakken.
Evelyn Schaafsma heeft namens de Wetenschapswinkel Geneesmiddelen
zitting in de werkgroep onderwijs, die projectevaluaties gaan uitwerken
(evaluatieformulieren voor studenten) en een algemeen vormend vak over
maatschappij gericht onderwijs voorbereidt.
15
Regelmatig wordt inhoudelijk overleg gevoerd met de Wetenschapswinkel
Geneeskunde & Volksgezondheid (medische faculteit RUG) en ook het
overleg met de collega's van de Wetenschapswinkel Geneesmiddelen Utrecht
blijft gecontinueerd om informatie en werkzaamheden uit te wisselen. Om
elkaar te informeren worden elke maand de notulen van het werkoverleg
naar Utrecht gestuurd.
Congresbezoek
In 2000 heeft Evelyn Schaafsma namens de wetenschapswinkel 2
congressen bezocht: Social Pharmacy Workshop in Kuopio (Finland) en de
FIP in Wenen (Oostenrijk). In Finland heeft zij een mondelinge presentatie
verzorgd over het voorgenomen minderhedenproject (tijdens de workshop
"onderzoeksvoorstellen bespreken") en heeft ze de basiseenheid SFF
vertegenwoordigd. In Wenen heeft ze een poster gepresenteerd over de
wetenschapswinkel, een presentatie verzorgd over het scheepskistenproject
en een werkgroep geleid. Tijdens beide workshops zijn bruikbare contacten
gelegd die geleid hebben tot samenwerkingsideeën die in 2001 tot stand
komen. Externe bijdragen voor het bezoeken van deze congressen zijn
geleverd door KNMP en budget Tromp.
Andere activiteiten van de coördinator
Naast de aanstelling voor coördinator is Evelyn Schaafsma ook betrokken bij
het onderwijs aan doctoraal studenten (coördinatie + begeleiding
keuzevakken SFF) en aan aankomende apothekers bij de communicatievakken
(totaal 0,4 fte, tot 1 sept 2000). In het kader van deze functie worden
vergaderingen en activiteiten bezocht die betrekking hebben op onderwijs bij
farmacie. In het verlengde van deze functie geeft de coördinator ook post
academisch onderwijs aan registratieapothekers over planmatige voorlichting.
De inkomsten van de buitenuniversitaire activiteiten komen ten goede aan
16
het budget van de wetenschapswinkel. Hierdoor is de aanstelling van Janet
Hoven met 0,1 fte uitgebreid. Ook verzorgt Schaafsma jaarlijks de
coachcursus voor tweedejaarsstudenten.
De wetenschapswinkel participeert verder in werkvloeroverleg en
beleidsvergaderingen van de basiseenheid SFF.
Zoals eerder vermeld is Schaafsma voorzitter van de werkgroep SHIPS van
de FIP en participeert ze ook in de Werkgroep Informatie Projecten van de
Stichting Health Base (zie ook project 93-26)
17
Publicaties 2000
Externe publicaties
Van der Veen, G.; Schaafsma, E.S.; Hoven, J.L. Mogelijke complicaties van
een ruggenprik. Rapport. Groningen: Wetenschapswinkel Geneesmiddelen,
Maart 2000.* #
Van Brouwershaven, Y.; Hoven, J.L.; Schaafsma, E.S. NADH, energiebron
voor de ME/CVS patiënt?. Rapport. Groningen: Wetenschapswinkel
Geneesmiddelen, Juni 2000.* #
Schaafsma, E.S.; Hoven, J.L. Borstvoeding: slikken of stuwen? Brochure.
Groningen: Wetenschapswinkel Geneesmiddelen, Sept. 2000.
Wemmenhove, L.M. Groeiremming bij lange meisjes. Internetpublicatie.
Sept. 2000* #
Themanummer 20 Jaar wetenschapswinkel Groningen. Wetenschapswinkel
Courant nr. 3 voorjaar 2000 jrgng 2.
Themanummer Waddenzee & Noordelijke regio. Wetenschapswinkel Courant
nr. 4 zomer 2000 jrgng 2.
Schaafsma, E.S.; Bouma, J. Afstuderen bij de wetenschapswinkels. in:
Themanummer wetenschapswinkels en onderwijs aan studenten.
Wetenschapswinkel Courant nr. 5 winter 2000/2001 jrgng 2.
Tijdschriftartikelen
Borstvoeding: slikken of stuwen? Pharma Selecta nr. 26 (19 dec.) 2000:
142.
18
Keijser, E.; ‘l Hoir, M.; Schirm, E.; Schaafsma, E.S.; De Jong-van den
Berg, L.T.W. Wiegendood en geneesmiddelen. De onbekende relatie? Pharm.
Weekblad nr. 20 (19 Mei) 2000 (135): 720-723.*
Simons, M.H.; Morssink, M.; Schaafsma, E.S. Gebruik van
voedingssupplementen bij zwangerschap. Tijds. Verloskunde okt 2000: 681687. ##
Schaafsma, E.S. Nautische farmacie. Pharm. Weekblad nr. 45 (okt) 2000
(135): 1680.
Wemmenhove, L.M. Growth Stunt in the Netherlands. Tall Girls Inc.
Newsletter dec. 2000: 7.
Studentenverslagen
Heeres, L.H. Psychofarmaca en zwangerschap. Februari 2000
Hansen, A.A. Antillianen en geneesmiddelenvoorlichting. Pilot project
rondom het thema geneesmiddelenvoorlichting aan minderheden. Voorjaar
2000.
Keizer, T. en Kuitert, N.A. Ouderen en bijsluiters. Groepsdiscussies in het
kader van thema geneesmiddelenvoorlichting aan minderheden. Mei 2000.
19
Ouaamar, N. Marokkanen en geneesmiddelenvoorlichting. Vrouwen die orale
antidiabetica en insuline gebruiken. September 2000.
Heikoop, E.G.R. Geneesmiddelenvoorlichting aan kinderen. Een explorerende
studie. Aug. 2000.*
Heikoop, E.G.R. Geneesmiddelenvoorlichting aan kinderen. Pre-test van de
kinderfolder over astma. Najaar 2000.
Wemmenhove, L.M. Groeiremming bij lange meisjes. Sept. 2000*
Hoftijzer, N. Is articaine een carcinogeen promotor? Okt. 2000.
Dijkstra, M. Articaine. Een briefwisseling. Najaar 2000.
Tulp, A. Gemiste dosering bij orale antidiabetica. Voorjaar 2000.
Brouwershaven, Y. Gemiste dosering bij anti-epileptica. Zomer 2000.
Wemmenhove, L.M. Gemiste dosering bij anti-epileptica. Najaar 2000.
Vos, I. Gemiste dosering bij onderhoudsdosering van astma. Dec. 2000
*incl. engelstalige samenvatting.
# samenvatting ook beschikbaar via internet
## volledige tekst beschikbaar op internet
20
Vragen 2000
00-01 (5-1)
Wat is er bekend over kinderen en geneesmiddelengebruik/
geneesmiddelenvoorlichting in Nederland. Moet er iets verbeterd, zo ja wat?
Signaleringsonderzoek
Project; interne rapportage + voorlichtingsbrochure voor kinderen met astma
00-02 (20-1)
Wordt er in zetpillen varkensvet verwerkt en worden er in andere geneesmiddelen
ook bepaalde stoffen afkomstig van een varken verwerkt? Graag informatie.
Klant: Zorgconsulent chronisch zieken
Beantwoord per email
00-03 (25-1)
Graag informatie over geneesmiddelen en zwangerschap ten behoeve van een
scriptie voor de kraamverzorgendenopleiding
Klant: scholier
Schriftelijk beantwoord, artikelen opgestuurd.
00-04 (27-1)
Is er naar aanleiding van het rapport van N. Wieringa uit 1981 nog recentere
informatie beschikbaar over het toxic shock syndrome/tampon ziekte?
Klant: particulier
Beantwoord per brief
00-05 (2-2)
Hoelang werkt de prikpil exact. Is 3 maanden zoals in de bijsluiter vermeld exact
3 maanden of zijn er marges? Graag een folder. Heeft het zin een
zwangerschapstest te doen of verstoren de hormonen van de prikpil deze test?
Klant: particulier
Beantwoord per email, folder gestuurd
00-06 (15-2)
21
Wat is het effect van het geneesmiddelengebruik bij postpartum depressie op het
kind wanneer borstvoeding wordt gegeven.
Klant: scholier
Beantwoord per brief, informatie opgestuurd
00-07 (2-3)
Informatie over huidabsorptie van clotrimazoloplossing, miconazol base en
triclozan(zalf). Wordt gebruikt voor de behandeling van paardenhoeven en ivm
consumptie is een residuenonderzoek verplicht.
Klant: particulier (bedrijf)
Beantwoord per brief, artikelen opgestuurd
00-08 (2-3)
Pulmicort 400 mg 1x daags opgevoerd naar 2x daags. Hierdoor veel klachten:
geïrriteerde luchtwegen keel en vermoeidheid. Is hiervoor een verklaring? Huisarts,
gnm infolijn en astmafonds hebben geen verklaring.
Klant: particulier
Doorverwezen naar Lareb
00-09 (10-3)
Informatie over nieuw soort pil, die in de bovenarm wordt geplaatst (waarsch.
Implanon). Eventuele bijwerkingen en verkrijgbaarheid.
Klant: particulier
Beantwoord per email
00-10 (27-3)
Welke medicijnen mogen wel en welke niet gebruikt worden bij trombose, naweeën
en borstontsteking ivm borstvoeding. Welk advies moet je geven aan
kraamvrouwen mbt medicijngebruik.
Klant: scholier
Mondeling beantwoord
22
00-11 (1-7)
Wat is de zin en onzin van vitaminegebruik tijdens zwangerschap. Artikel in
tijdschrift.
Klant: Tijdschrift voor Verloskundigen
Eigen project. Artikel in tijdschrift.
00-12 (22-3)
Is captopril subl. of nitroglycerine subl. een mogelijkheid bij een hypertensieve
crisis. Zijn hier onderzoeksgegevens over?
Klant: ziekenhuisapotheker Curaçao
Beantwoord per email, artikelen opgestuurd
00-13 (14-4)
Wat is er bekend over acetylcarnitine en wat zou deze stof kunnen betekenen
voor ME/CVS patiënten.
Klant: Lotgenotengroep ME/CVS
Studentenproject. Interne rapportage
00-14 (12-4)
Informatie/artikel over een onderzoek in Groningen naar de cholesterolverlagende
effecten van foliumzuur.
Klant: apotheker
Beantwoord per email
00-15 (20-4)
Wat kost het cholesterolverlagende middel Zocor in Nederland en wat is het
goedkoopste alternatief?
Klant: wetenschapswinkel Roemenie
Mondeling beantwoord
00-16 (29-03)
Kan het gebruik van Anafranil retard ernstig tandbederf veroorzaken? Graag
second opinion ivm schadeclaim.
Klant: particulier
Beantwoord per brief. Artikelen opgestuurd
23
00-17 (25-4)
Kan Seroxat gewichtstoename als bijwerking hebben?
Klant: particulier
Beantwoord per email
00-18 (26-4)
Pilot project: Minderheden en geneesmiddelenvoorlichting. Doelgroep ouderen.
Focusgroep discussie techniek.
Signaleringsproject
Studentenproject. Interne rapportage
00-19 zie 00-14
00-20 (30-5)
Hoe veilig is het gebruik van Seroxat tijdens de zwangerschap?
Klant: particulier
Beantwoord per email
00-21 (19-6)
Wat is de maximale dosering van Baclofen intrathecaal via een subcutane pomp
(tbv MS patiënt).
Klant: particulier
Beantwoord per email
00-22 (7-6)
Kan Cipramil slik- en praatproblemen en motorische stoornissen veroorzaken
(klant heeft conflict met arts). Andere gebruikte middelen zijn oxazepam,
lormetazepam en droperidol. Klachten lijken echter cipramil gerelateerd
Klant: IKG Flevoland
Mondeling toegelicht, doorverwezen naar Lareb (via apotheker)
00-23 (11-7)
24
Voorbeelden van wewi-onderzoek die door druk van de patiëntenbeweging ook
geleid hebben tot biochemisch onderzoek (in het kader van promotie onderzoek
ervaringsdeskundigheid)
Klant: Vrije universiteit, Biologie en Samenleving
Mondeling beantwoord, informatie opgestuurd
00-24 (6-6)
Hoe komt de Pearl Index tot stand (in dit geval van de pil)
Klant: apotheker
Mondeling beantwoord
00-25 (26-6)
Kun je de anticholinerge bijwerking van Artane positief benutten voor het
remmen van speekselvloed en wat is dan de maximale dosering?
Klant: Apothekers vademecum (uitgever)
In behandeling
00-26 (26-6)
Graag beoordeling van een briefwisseling tussen stichting en tijdschrift tandartsen.
Tevens commentaar ACTA. Betreft bijwerkingen articaine.
Klant: Bosscherstichting
Studentenproject. Interne rapportage.
00-27 (21-7)
Graag meer informatie over het "anti-verouderingshormoon" DHEA
(dihydroepiandrosteron).
Klant: particulier
Beantwoord per email.
00-28 (21-8)
Graag advies met betrekking tot het gebruik van Seroxat in verband met
kinderwens
Klant: particulier
Mondeling beantwoord. Terugverwezen naar apotheek.
00-29 (19-8)
25
Wat zijn de bijwerkingen van Betaserc en Nootropil (beide bij ziekte van Meniere)
als ze langdurig worden gebruikt. Werkt Nootropil sneller dan Betaserc?
Klant: particulier
Beantwoord per email
00-30 (5-9)
Testen of beoordelen van hygiënische doekjes als eis van keuringsdienst voor
waren.
Klant: particulier
Mondeling toegelicht. Doorverwezen naar Winap.
00-31 A-D (1-9)
Wat is de consequentie en de juiste handelswijze wanneer een dosering bij
chronisch geneesmiddelgebruik wordt overgeslagen?
Onderwerpen: lithium, orale antiepileptica, orale anti-diabetica, onderhoudsdosering
astma.
Klant: Stichting Health Base
Studentenproject. Interne rapportage.
00-32 (16-10)
Wat is er bekend over Imuran gebruik door de man en een eventuele
zwangerschap. Imuran zou zaadcellen kunnen vervormen. Risico voor baby?
Klant: particulier
Intern doorverwezen.
00-33 (2-11)
Inventariseren van klachten die ME/CVS patiënten hebben na gebruik van
Melatonine om het waak slaap ritme te verbeteren.
Klant: particulier, lid ME stichting
Project, nog op te starten.
00-34 (25-9)
Project transparante farm. Industrie/transparantie tav kosten en prijzen van
medicijnen in derde wereldlanden
Klant: Wetenschapswinkel Economie namens Health Action international
Project, in behandeling.
26
00-35 (10-11)
Graag informatie over de werking van de pil, de werkzame stoffen en eventuele
bijwerkingen. Daarnaast overzicht van alle verschillende pillen en de stoffen die
daarin zitten.
Klant: particulier
Beantwoord per email. Informatie meegestuurd.
00-36 (1-1)
Ontwikkelen van een folder over (zelfzorg) geneesmiddelen tijdens de
zwangerschap
Klant: Geboorte Informatie Centrum
Project, afronding 2001
00-37 (1-11)
Klachteninventarisatie bij gebruikers van articaine.
Klant: Bosscherstichting
Project, afronding 2001
00-38 (6-12)
Voor en nadelen en effecten op langere termijn ten aanzien van Prednisolon en
Methotrexaat en combinatie. Voor behandeling van auto-immuun ziekten
Klant: particulier
Beantwoord per brief.
00-39 (13-12)
Informatie anticonceptie 19e en 20e eeuw bij verschillende volken
Klant: scholier
Beantwoord per email.
00-40 (13-12)
Bestaat er een verband tussen urine incontinentie en het langdurig gebruik van
anti-epilepticum phenobarbital?
Klant: particulier
00-41 (1-1)
27
Minderheden en geneesmiddelenvoorlichting: turken
Signaleringsproject
Studentenproject. Interne rapportage.
00-42 (1-1)
Minderheden en geneesmiddelen voorlichting: Marokkanen
Signaleringsproject
Studentenproject. Interne rapportage.
00-43 I en II (1-1)
Minderheden en geneesmiddelen voorlichting: Antillianen
Signaleringsproject
Studentenproject. Interne rapportage.
28