Jaarbericht Wetenschapswinkel

Jaarbericht 2002
Wetenschapswinkel Geneesmiddelen
Rijksuniversiteit Groningen
Universitair Centrum voor Farmacie
Katern bij jaarbericht Wetenschapswinkels 2002
2
Eenvoudig gezegd komt het hier op neer…
Wetenschapswinkels RuG sinds
1979
Voorwoord
Hierbij presenteren we het katern van de Wetenschapswinkel
Geneesmiddelen bij het gezamenlijke jaarbericht van de wetenschapswinkels
Groningen. Hiermee willen we vooral binnen farmacie meer inzicht geven
over de inhoud en afhandeling van projecten. Ook dit jaar verschijnt een
samenvatting van onze activiteiten in het Engels, als onderdeel van het
jaarverslag van de basiseenheid Sociale Farmacie, Farmaco-epidemiologie en
farmacotherapie (zie ook www.farm.rug.nl/sff).
3
Wij willen op deze plek - mede namens de opdrachtgevers - de betrokken
studenten en deskundigen binnen en buiten farmacie danken voor hun
belangeloze inzet bij de projecten.
Voor vragen of opmerkingen naar aanleiding van het jaarbericht met
bijbehorend katern houden we ons aanbevolen.
Augustus 2003
Evelyn Schaafsma
Janet Hoven
Coördinator
Projectmedewerker
4
Algemeen
De Wetenschapswinkel Geneesmiddelen is een organisatorisch onderdeel van
het opleidingsinstituut Farmacie. Functioneel is aansluiting gevonden bij de
basiseenheid Sociale Farmacie, Farmaco-epidemiologie en farmacotherapie.
Verantwoordelijk hoogleraar is mw. Prof. Dr. L.T.W. de Jong–van den
Berg. De wetenschapswinkel beantwoordt vragen die het hele gebied van de
farmacie kunnen bestrijken. Voor elke vraag geldt dat een deskundige uit
de betreffende basiseenheid benaderd zal worden voor advies.
Ook in 2002 zijn de lijnen zolas we die uitgezet hebben in ons beleidsplan
2001-2003 richtinggevend geweest. Een aantal doelstellingen, met name
op het gebied van PR, hebben we kunnen verwezenlijken. Het
themagericht onderzoek naar minderheden en kinderen is gecontinueerd.
Zo is het in 2001 ontwikkelde voorlichtingsmateriaal voor Iraanse
vluchtelingen verder uitgetest. Daarnaast zijn projecten rond vluchtelingen
en Ramadan opgestart. Het thema kinderen heeft verder inhoud gekregen
middels een tweetal projecten: voorlichting over vaccinatie en biochemische
oorzaken van autisme.
In de personele bezetting is in vergelijking met 2001 geen verandering
gekomen. De vaste aanstelling van Janet Hoven (0,3 fte) kon wederom
vanuit externe financiering worden gehandhaafd. Hiervoor staan zowel de
winkel als de basiseenheid Sociale Farmacie, Farmaco-epidemiologie en
farmacotherapie garant. Vanwege een aantal grotere projecten met een
navenant tijdsbeslag is het aantal publicaties minder dan in 2001. De
website is in 2002 geheel vernieuwd. Een tijdrovende klus maar het
resultaat mag er zijn. Wij nodigen u uit eens te kijken op
www.farm.rug.nl/wewi
Nieuwe vragen
5
In 2002 zijn er in totaal 49 vragen geregistreerd. Niet meegerekend zijn
de vragen die minder dan een half uur kosten om beantwoord te worden
of vragen die meteen afgewezen of doorverwezen worden naar eigen
apotheek, huisarts of geneesmiddeleninfolijn.
In totaal zijn 15 onderzoeksvragen gesteld:
 02-05 : Geneesmiddelenvoorlichting aan allochtonen, uittesten
bijsluiters onder iraanse vluchtelingen*
 02-06 : Vaccinatie onder allochtonen *-> afgebroken
 02-07 : Pauzeweek bij de pil nuttig *-> ingetrokken
 02-08 : Onderzoek naar participatie van ouderen in
geneesmiddelenonderzoek tbv registratie*
 02-11 :
Biochemische oorzaken van autisme*#
 02-18 : Beschreven bijwerkingen in officiële en
patiëntenbijsluiter/literatuur/onderzoek 00-37 van lokale
anaesthetica*
 02-19:
Actualiseren van rapport hypothyreoidie*#
 02-20 : Onderzoek naar voorlichtingsbronnen over vaccinatie*#
 02-21 : Geneesmiddelenvoorlichting aan allochtonen: implementatie van
bijsluiters*
 02-23 : Ontwikkelen van geneesmiddelenvoorlichtingsmateriaal voor
doven en slechthorenden
-> 2003
 02-24 : Voorlichting geven aan 2 vluchtelingen in kader van
uitburgeringsproject over farmacie*#.
 02-27 : Probleenanalyse rondom Ramadan in oktober 2002*
 02-28 : Artikel voor het Pharmaceutisch Weekblad over
geneesmiddelenvoorlichting aan blinden*
 02-48 : Revisie van bijsluiterteksten op UI-rom*
 02-49 : Artikel voor Pharmacy World and Science over project 01-03:
Geneesmiddelenvoorlichting aan vluchtelingen *
6
Veertien van deze vragen zijn in 2002 opgestart (*) en vier daarvan zijn
afgerond in hetzelfde jaar (#). Het resterende project wordt naar
verwachting in 2003 opgestart. Eén project (02-06) is vanwege gebrek
aan data afgebroken en 1 is door de opdrachtgever teruggetrokken (0207). Voor een uitgebreid overzicht van de vragen verwijzen we naar de
bijlage.
Afgeronde projecten 2002
MINDERHEDEN
Voorlichtingsproject vluchtelingen in kader van uitburgeringsproject over farmacie
(02-24)
Op verzoek van de stichting Humanitas hebben twee uitgeprocedeerde
asielzoekers afkomstig uit Rusland en Libie een voorlichtingstraject over
farmacie in Nederland gevolgd, georganiseerd door de wetenschapswinkel.
Student: geen
Medewerking : Dr. J. de Jong, apotheker
KINDEREN
Maatschappelijke aspecten en eventuele onrust rond vaccinaties (01-27).
Vrijwel alle kleine kinderen in Nederland worden ingeënt volgens het
rijksvaccinatieprogramma. Het gros van deze inentingen vindt plaats tussen
het 0-4e levensjaar. Er is echter een toenemende groep ouders die zeer
kritisch staat tegenover vaccinatie, uit levensovertuiging maar ook vaak
vanwege de schadelijke effecten die vaccinaties kunnen hebben. Voor dit
keuzevak is contact gezocht met de Nederlandse Vereniging Kritisch
Prikken. Na overleg met hen is gekeken naar de beschreven bijwerkingen
van vaccinaties en de meldingen die daaromtrent binnenkomen bij resp. het
RIVM en de vereniging. Daarnaast is een uitgebreide literatuurstudie
gedaan naar het vermeende verband tussen de BMR vaccinatie en het
ontwikkelen van autisme. Begin 2003 wordt het rapport uitgebracht.
Student: Monique Kappert (keuzevak).
Adviezen: Dr. M. Postma, Sociale Farmacie & Farmaco-epidemiologie, dr. H. Rumke, Vaxinostics.
7
Biochemische oorzaken van autisme (02-11)
Naar aanleiding van de studie naar autisme en BMR (zie 01-27) en een
vraag van St. BABOZ over de mogelijke rol van endogene en exogene
morfineachtige stoffen bij autisme is een vervolgstudie gedaan naar de
biochemische achtergronden van autisme. Daarin zijn de volgende vragen
onder de loep genomen:

Wat is er op dit moment bekend over de biochemische mechanismen die
mogelijk een rol spelen bij het ontstaan van autisme;

Wat voor consequenties kan dit hebben voor (toekomstige) behandeling
en risicofactoren voor geneesmiddelen/vaccinatie gebruik?
(interacties/contra-indicaties);

Is er sprake van een daadwerkelijke toename van het aantal gevallen van
autisme.
Contact is gezocht met de Nederlandse Vereniging voor Autisme. Een
samenvatting van het rapport zal als artikel in het verenigingsblad worden
gepubliceerd (2003).
Student: Nanda Boekhout (keuzevak)
Advies: drs. L. de Wilde
Onderzoek naar voorlichtingsbronnen over vaccinatie (02-20)
Zowel in het rapport over vaccinaties bij kinderen (01-27) als door de
consumentenbond wordt geconcludeerd dat de voorlichting over vaccinaties
aan ouders zeer waarschijnlijk onder de maat is. De wetenschapswinkel
heeft deze voorlichting nader bestudeerd met als doel wellicht in de
toekomst een bijdrage te kunnen leveren aan onafhankelijke voorlichting
over vaccinaties. Met name is gekeken naar de voorlichting rondom
vaccinatie op papier en in de praktijk in Nederland en welke aanbevelingen
voor verbetering gedaan kunnen worden.
Student: Helena Bos (keuzevak)
Advies: H. Rademakers (RIVM), diverse consultatiebureau's.
OVERIG
Scheepskisten (93-20 III)
De eindrapportage van het scheepskistenproject maakt onderdeel uit van
het final report van de SHIPS werkgroep van de FIP en is in 2002
8
afgerond. Dit eindrapport zal door de FIP worden gebruikt om in gesprek
met de WHO voorstellen voor verbetering van de situatie aan boord van
schepen te doen.
Student: -
Psychofarmaca en zwangerschap (98-22)
De dilemma's rond psychofarmaca en zwangerschap zijn in 2002 het
onderwerp geweest van een communicatieopdracht, namelijk het schrijven
van een brochure waarin hulpverleners en gebruiksters worden voorgelicht
op grond van de beschikbare wetenschappelijke literatuur. Met deze
opdracht is het project voorlopig afgesloten. De output zal wellicht op
termijn gebruikt worden voor verder te ontwikkelen voorlichtingsmateriaal.
Studenten: Bertin Kok, Nienke Gerkes. (keuzevak C/E variant masters FWN )
Melatonine (00-33)
Een groep CVS patiënten die slechte ervaringen heeft met melatonine
heeft de wetenschapswinkel gevraagd onderzoek te doen naar de
(bij)werkingen van melatonine door aan de hand van een vragenlijst de
situatie van de verschillende gebruikers en hun reactie op melatonine in
kaart te brengen. De ervaringen van 45 gebruik(st)ers zijn geïnventariseerd
en vergeleken met gegevens uit de literatuur.
Student: Nico-Jan van den Heuvel (2e afstudeerproject)
Advies: dr. J. Bouma, drs. M.H. Monster-Simons, ir. P. Floor, dr. M. Smits, drs. E. Nagtegaal,
mevr. R. van Rooij.
Gevolgen van modernisering van de Wet Op Geneesmiddelenvoorziening (WOG)
voor de consument (01-21)
De overheid is voorstander van marktwerking en deregulering. Dit betekent
dat ook de geneesmiddelensector opnieuw kritisch wordt bekeken. Daarnaast
wordt de wet op de geneesmiddelenvoorziening gemoderniseerd. De
wetenschapswinkel heeft, tezamen met de drogisterijfederatie, onderzocht
wat voor effect liberalisering mogelijk heeft voor de consument, m.n. op
het gebied van veiligheid en informatievoorziening, maar ook van
emancipatie en gemak. Dit project zal in 2003 een vervolg krijgen.
Student: Huib Scheijbeler (keuzevak)
Adviezen: drs. J. Renderink, dr. M.J. Postma (farmacoeconomie)
9
Inventarisatie van off label drug use (01-24)
In opdracht van DGV, Nederlands Instituut voor Verantwoord
Geneesmiddelengebruik, hebben 2 ouderejaars studenten zich verdiept in
"off-label" gebruik van geneesmiddelen, ofwel het gebruik van
geneesmiddelen voor een andere indicatie dan geregistreerd bij het College
ter Beoordeling van Geneesmiddelen. Het rapport over deze studie, die in
2001 is uitgevoerd, is begin 2002 verschenen. November 2002 heeft DGV
het ministerie van VWS geadviseerd over deze problematiek, waarbij het
rapport als achtergrondstudie heeft gediend.
Betaald project; studenten: Maartje Mantel, Paul Malingré.
Adviseurs: drs. E. Schirm, drs. C.A.W. Rijcken; AIO's en Prof. Dr. L.T.W. de Jong-van den Berg
(allen Sociale Farmacie & Farmaco-epidemiologie RuG)
Voorlichtingsbrochure over ME/CVS (01-28)
Naar aanleiding van de verschillende projecten over ME/CVS bij zowel de
Wetenschapswinkel Geneesmiddelen als de Wetenschapswinkel Geneeskunde
en Volksgezondheid, is besloten gezamenlijk een voorlichtingsbrochure uit te
geven. Als basis hiervoor hebben een technisch rapport over de bestaande
theorieën over de oorzaak van ME/CVS en een rapport over de toepassing
van CGT (cognitieve gedragstherapie) gediend. De brochure gaat tevens in
op een aantal gangbare therapieën en geeft tips over het omgaan met de
ziekte. Het is de bedoeling in 2003 een informatiepakket met daarin alle
tot nu toe verschenen publicaties over ME/CVS aan de ME-stichting op te
sturen.
Student: Helena Bos (keuzevak)
Actualiseren van rapport hypothyreoidie (02-19)
De stichting Hypo, maar niet happy, heeft de wetenschapswinkel gevraagd
naar recente informatie over de behandeling van hypothyreoidie. Dit heeft
geresulteerd in een herziening cq aanvulling van het rapport Klachten bij de
behandeling van hypothyreoidie (Karin Weel, 1992).
Student: Annemiek van Meeteren (keuzevak)
10
Lopende projecten 2002
MINDERHEDEN
Geneesmiddelenvoorlichting aan vluchtelingen, het uittesten van bijsluiters onder
Iraanse vluchtelingen (02-05)
In 2001 heeft Akbar Milani Sabzewar Afghaanse en Iraanse asielzoekers en
hun artsen en verpleegkundigen geïnterviewd over
geneesmiddelenvoorlichting. Samen met opvolger en studiegenoot Sharam
Rahemy heeft hij een van de aanbevelingen omgezet in daden, door enkele
vertaalde bijsluiters te maken in Farsi. In het afstudeeronderzoek van
Rahemy worden deze bijsluiters getest in de praktijk. Een artikel over de
behaalde resultaten zal, waarschijnlijk in 2003, verschijnen in Pharmacy
World and Science (project 02-49).
Student: Sharam Rahemy (afstudeerproject)
Geneesmiddelenvoorlichting aan allochtonen: implementatie van bijsluiters (02-21)
In 2002 is een project opgestart waarin de mogelijkheden voor op
vluchtelingen toegepaste voorlichting binnen de apotheek zullen worden
onderzocht. In dit project wordt samengewerkt met een aantal
praktijkapothekers en Stichting PRISMA zorgt voor de financiële
ondersteuning. Resultaten worden in 2003 verwacht.
Student: Lidewij Sekhuis (afstudeerproject)
Advies: drs. M. Schoonhoven, dr. J. de Jong (apothekers)
Probleenanalyse rondom Ramadan in oktober 2002 (02-27)
SAL apotheek Spoorwijk heeft het initiatief genomen om meer aandacht
te besteden aan het geneesmiddelengebruik tijdens de ramadan. Tijdens de
ramadan wordt van islamieten verwacht dat zij vasten tussen zonsopgang
en zonsondergang. Volgens de zogenaamde dispensatieregeling zijn chronische
patiënten niet verplicht aan het vasten mee te doen. Toch zijn er velen
die om uitlopende redenen wel graag willen meedoen met het vasten. Dit
kan consequenties hebben voor het geneesmiddelengebruik. Om patiënten
hier beter in te kunnen begeleiden heeft de SAL apotheek in 2002 samen
11
met de wetenschapswinkel een 3-jarig project opgestart over de Ramadan
en geneesmiddelengebruik. Hierin wordt samengewerkt tussen de
wetenschapswinkel, de SAL apotheken en de stichting STIOM (Den Haag).
Tijdens de Ramadan, in november 2002, is een probleemanalyse verricht.
Het is de bedoeling op basis hiervan materiaal te ontwikkelen wat tijdens
de Ramadan van 2003 kan worden uitgetest. In december is Selen
Yegenoglu van de universiteit van Ankara te gast geweest bij de
wetenschapswinkel om gezamenlijke onderzoeksplannen te bespreken. Zij zal
in 2003 ook deel uitmaken van het onderzoekteam rondom ramadan.
Student: Linda Loskamp (keuzevak)
Advies: drs. T. Maduro (Spoorwijkapotheek), A. de Wit (STIOM)
12
OVERIG
Onderzoek naar participatie van ouderen in geneesmiddelenonderzoek tbv
registratie (02-08)
Het LBL, expertisecentrum leeftijd en maatschappij heeft in 2001 een
oriënterend onderzoek uitgevoerd naar leeftijd van proefpersonen in
geneesmiddelenonderzoek. De aanleiding voor het uitvoeren van dit
onderzoek is het feit dat proefpersonen onder andere op basis van leeftijd
geselecteerd worden voor deelname aan geneesmiddelenonderzoek. Het
gevolg van de selectie op basis van leeftijd is dat zowel kinderen als
ouderen ondervertegenwoordigd zijn. Het LBL heeft de wetenschapswinkel
gevraagd de informatie over leeftijd van proefpersonen in onderzoek, op
grond waarvan geneesmiddelen worden geregistreerd, in kaart te brengen.
Hiertoe is gebruik gemaakt van de informatie die beschikbaar is bij de
registratie van een geneesmiddel, namelijk het ‘European Public Assessment
Report’, EPAR en ook de NPAR (Nederlandse versie). De resultaten
worden in 2003 verwacht.
Student: Marleen Gilissen (keuzevak)
Advies: A. Wagemakers (projectleider LBL)
Beschreven bijwerkingen in officiële en patiëntenbijsluiter/literatuur/onderzoek 00-37
van lokale anaesthetica (02-18)
De Wetenschapswinkel Geneesmiddelen in Utrecht heeft literatuuronderzoek
gedaan naar de mogelijke bijwerkingen van het verdovende middel articaïne,
veel gebruikt door tandartsen. In Groningen is in opdracht van de
Bosscherstichting (een stichting voor slachtoffers van articaïnegebruik) de
afgelopen jaren een aantal studies gedaan naar de bijwerkingen van
articaine. Naar aanleiding hiervan heeft de wetenschapswinkel de bijsluiters
van lokale anaesthetica geanalyseerd en is een studie naar
voedselintolerantie en medicijnen uitgevoerd.
Student: Tense Maat (keuzevak)
Advies: drs. M.H. Monster-Simons, drs. J.A.M Dekens-Konter
Geneesmiddelenvoorlichting aan blinden (02-28)
13
De wetenschapswinkel legt zich sinds 2 jaar toe op de ontwikkeling van
geneesmiddelenvoorlichting/projecten die gericht is (zijn) op minderheden.
De daarmee opgedane ervaring is bruikbaar voor meerdere doelgroepen.
Vanuit die achtergrond heeft het Pharmaceutisch Weekblad gevraagd een
overzicht te schrijven over hoe het beste geneesmiddelenvoorlichting
gegeven kan worden aan blinden en slechtzienden. Het doel van het
overzicht is (openbare) apothekers meer inzicht te geven in problemen van
slechtzienden bij geneesmiddelengebruik en -informatie en ideeën aan te
reiken om daarbij behulpzaam te zijn.
Student: Gunnar Flik (keuzevak)
Revisie van bijsluiterteksten op UI-rom (02-48abc)
De Stichting Uitgifte Informatie heeft via de redactieraad van apothekers
gevraagd om een herziening van de teksten op de UI rom. Het gaat hierbij
om patiënteninformatiefolders die in een voorlichtingsgesprek in de
apotheek kunnen worden geraadpleegd door de voorlichter. Met name de
leesbaarheid en de juistheid van de teksten zijn beoordeeld.
Studenten: Muriel Grevink, Marit Wester, ErnstJan Horst (keuzevak)
14
Niet-project gerelateerde werkzaamheden
Management en organisatie
De vernieuwing van de website heeft dit jaar prioriteit gekregen. Deze
nieuwe site is ontworpen door ir. A. Sillius, ict coördinator bij farmacie.
Onderhoud van de site en database worden gedaan door Janet Hoven. Een
en ander is het gevolg van een in het beleidsplan 2001-2003
geformuleerde voornemen om de mogelijkheden van het internet optimaal
te benutten teneinde met onze activiteiten een zo groot mogelijke
doelgroep te bereiken. Om zoveel mogelijk rapporten, artikelen en
brochures overzichtelijk aan te kunnen bieden is de lay out geheel
vernieuwd. De toegankelijkheid is door met name een zoekfunctie sterk
verbeterd. Ook de informatie voor studenten en potentiële opdrachtgevers
is herzien en uitgebreid. Daarnaast bevat de website een bezoekers- en een
download registratie waarmee het aantal opgevraagde publicaties kan
worden gevolgd.
Ook in 2002 is het tweewekelijks werkoverleg gecontinueerd. Dit komt de
projectmonitoring en de projectplanning zeer ten goede. Voor inhoudelijke
feedback worden projecten regelmatig besproken tijdens het stafoverleg van
SFF.
Samenwerking met andere winkels
De Wetenschapswinkel Geneesmiddelen participeert in het zeswekelijkse
coördinatorenoverleg. Zoals te lezen valt in het algemene jaarbericht van
de wetenschapswinkels is door het College van Bestuur ruimte gegeven om
ons actiever te kunnen profileren als gezicht van de RUG naar buiten toe.
De gezamenlijk uitgegeven wetenschapswinkel courant draagt ook bij aan
deze doelstelling en heeft een goede functie in communicatie met externe
netwerken. Ook is in 2002 tweemaal een masterclass maatschappij
gericht onderzoek georganiseerd door de gezamenlijke Groningse winkels.
15
Regelmatig inhoudelijk overleg is gevoerd met de Wetenschapswinkel
Geneeskunde & Volksgezondheid (medische faculteit RUG) en ook het
overleg met de collega's van de Wetenschapswinkel Geneesmiddelen Utrecht
blijft gecontinueerd om informatie en werkzaamheden uit te wisselen. Om
elkaar te informeren worden elke maand de notulen van het werkoverleg
naar Utrecht gestuurd en 2 maal per jaar vindt een bijeenkomst plaats.
Congresbezoek
Het internationale netwerk is verder versterkt tijdens het bezoek aan de
Social Pharmacy Workshop (congres van het Social Pharmacy Network) te
Sydney. Voorlopige resultaten van het vluchtelingenproject zijn hier
gepresenteerd. Ook is samen met een Finse collega een zeer gewaardeerde
workshop verzorgd over communicatieonderwijs aan farmaciestudenten
verzorgd, waarbij we gebruik hebben gemaakt van theatertechnieken. Het
congresbezoek heeft concrete output opgeleverd in de vorm van een plan
voor een Europese vergelijkende studie, een artikel samen University van
Leeds (geaccepteerd in Pharmacy World and Science) over de specifieke
alfabetiseringsvraagstukken van etnische minderheden en een opzet voor een
internationaal artikel over onderwijs. Het congresbezoek is extern
gefinancierd door de apothekersverenging KNMP.
Andere activiteiten van de coördinator
Naast de aanstelling voor coördinator is Evelyn Schaafsma ook betrokken bij
het onderwijs aan doctoraal studenten (coördinatie + begeleiding
keuzevakken SFF) en aan aankomende apothekers bij de communicatievakken
(0,2 fte). In het kader van deze functie worden vergaderingen en
activiteiten bezocht die betrekking hebben op onderwijs bij farmacie zoals
de taakgroep beroepsopleiding. De wetenschapswinkel participeert verder in
werkvloeroverleg en beleidsvergaderingen van de basiseenheid SFF.
16
Zoals eerder vermeld is Evelyn Schaafsma voorzitter van de werkgroep
Ships Medicines van de FIP en lid van de werkgroepen Communication
Education en Medicines Literacy van de Drug Information Section van de
FIP. Ze participeert bovendien in de Werkgroep Informatie Projecten van
de Stichting Health Base en de Special Interest Group Pharmaceutical Care
en Pharmacy Practice Research van het PW.
17
Publicaties 2002
Externe publicaties
1. Dik E. Medicijnen bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Utrecht:
Crohn en colitis ulcerosa vereniging Nederland & DGV, 2002. ##
2. Dowse R (ed), Nieuwhof M, Pradel F, Raynor DK (ed), Schaafsma ES.
Medicines Information - Improving access for people with low literacy or
visual impairment. Leeds: Pharmacy Information Section FIP, 2002. ##
3. Van den Heuvel, NJ, Hoven JL. Melatonine. Ervaringen van gebruikers.
Wetenschapwinkel Geneesmiddelen Groningen, november 2002. ##
4. Schaafsma, ES. Maritime Pharmacy: Towards cooperation and
standardization globally. Final Report Working Group Ships Medicines.
Wetenschapwinkel Geneesmiddelen Groningen. Februari 2002. ##
Tijdschriftartikelen
5. Schaafsma, E. S., Milani Sabzewar, A., and De Jong-van den Berg, L.
T. W. Drug information for Iranian & Afghani refugees: barriers and
needs. ISPW Sydney, 14-08-2002. J Adm Soc Pharm no 6 2002. ##
6. Milani Sabzewar A. Misverstanden over geneesmiddelengebruik bij
asielzoekers. Een zak vol medicijnen. Pharmaceutisch Weekblad
2002;137:182. ##
7. Schaafsma ES. Allochtone patiënten in de apotheek. Zorg op maat,
ondanks cultuurverschillen. Pharmaceutisch Weekblad 2002;137:169-72.
##
18
8. Fijn R, Schaafsma ES, Maduro LM, Brouwers JRBJ. Ramadan: een
farmacotherapeutische uitdaging. Implicaties van gecombineerd vasten en
therapie(on)trouw. Pharmaceutisch Weekblad 2002;137:187-93. ##
Studentenverslagen
9. Mantel M, Malingre P. Schaafsma E. Oneigenlijk gebruik van
geneesmiddelen in Nederland. Maart 2002
10. Scheijbeler H. Mogelijke effecten van liberalisering van de zelfzorg in
Nederland. April 2002
11. Boekhout N. Spelen biochemische mechanismen een rol bij het ontstaan
van autisme? Mei 2002
12. Bos H. Voorlichting over vaccinaties bij kinderen van nul tot vier jaar.
Juni 2002
13. Van Meeteren A. Nieuwe ontwikkelingen bij hypothyreoidie. September
2002
14. Kok B, Gerkes N. Antidepressiva en zwangerschap. Oktober 2002
15. Loskamp L. Ramadanproject. Analyse Ramadan 2002 in apotheek
Spoorwijk in Den Haag.
November 2002
16. Bos H. Chronische Vermoeidheid Syndroom. November 2002
19
# samenvatting ook beschikbaar via internet
## volledige tekst beschikbaar op internet (www.farm.rug.nl/wewi)
20
Vragen 2002
02-01
Waar kan melatoninespiegel worden bepaald, eventueel via speekseltest in verband
met slikken van juiste hoeveelheid melatonine.
Klant: Particulier
Beantwoord per brief
02-02
Vraag over wie bijsluiters maakt ivm werkstuk biologie.
Klant: scholier
Beantwoord per email
02-03
Wat is bekend over werkzaamheid en veiligheid van acclidine, zano-complex en
depyrol.
Klant: Vereniging ME-huis
Beantwoord per email
02-04
Risico's van het gebruik van Bromocriptine en Mesalazine tijdens zwangerschap
(7/8 week).
Klant: particulier
Mondeling beantwoord
02-05
Geneesmiddelenvoorlichting aan allochtonen, uittesten bijsluiters onder Iraanse
vluchtelingen
Signaleringsproject minderheden
Project. Interne rapportage.
02-06
Vaccinatiegraad onder allochtonen
Signaleringsproject minderheden/kinderen
Project. Afgebroken wegens gebrek aan data.
21
02-07
Is de pauzeweek bij de pil nuttig.
Klant: Apothekers Vademecum
Project. Teruggetrokken door klant.
02-08
Onderzoek naar participatie van ouderen in geneesmiddelenonderzoek tbv
registratie
Klant: LBL, expertisecentrum leeftijd en maatschappij
Project. In behandeling.
02-09
Informatie over geneesmiddelenproductie (technisch tot marketing) tbv werkstuk
VWO
Klant: scholier
Beantwoord per brief, informatie opgestuurd.
02-10
Onderbouwing van diverse alternatieve middelen, therapieën en theorieën rond
ME.
Klant: Vereniging ME-huis
Beantwoord per email
02-11
Biochemische oorzaken van autisme nav: kan de langdurige aanwezigheid van
morfines gevolgen hebben voor de jodium/arsenicumhuishouding in het lichaam.
Klant: Onderzoekster voor Stichting BABOZ/Nederlandse Vereniging voor Autisme
Project. Interne rapportage.
02-12
Welke gezondheidsrisico's zijn er door composiet. (NN-dimethyl4-toluidine;
composiet/vulmiddel)
Klant: particulier
Doorverwezen naar Wetenschapswinkel Geneeskunde en Volksgezondheid, TIP
22
02-13
Risico van antidepressiva tijdens zwangerschap en borstvoeding ivm kinderwens.
Klant: particulier
Mondeling beantwoord.
02-14
Zijn er voorlopers van DES. Vrouw heeft baarmoederhalskanker gehad, zoon heeft
hypoplasie, oma heeft in jaren 30 middelen tegen miskraam gehad.
Klant: particulier
Doorverwezen naar DES centrum
02-15
Bijwerkingen van anti psychotica bij allochtonen.
Klant: Psychiatrisch verpleegkundige
Beantwoord per email, artikelen opgestuurd.
02-16
Is gebruik van Pulmicort (2x 400 microgram) tijdens 36 wk zwangerschap veilig.
Klant: particulier
Mondeling beantwoord
02-17
Is gebruik van lactacyd tijdens zwangerschap veilig.
Klant: particulier
Mondeling beantwoord
02-18
Beschreven bijwerkingen in officiële en patiëntenbijsluiter/literatuur/onderzoek 0037 van lokale anaesthetica.
Vervolgproject articaine
Project. In behandeling.
02-19
Updaten van rapport hypothyreoidie
Klant: Stichting Hypo maar niet happy
Project. Info op website.
23
02-20
Onderzoek naar voorlichtingsbronnen over vaccinatie en implementatie ervan
Signaleringsproject kinderen
Project. Interne rapportage.
02-21
Geneesmiddelenvoorlichting aan allochtonen: implementatie van bijsluiters.
Signaleringsproject minderheden
Project. In behandeling.
02-22
Vragen over farmaceutische industrie en beïnvloeding van huisartsen tbv VWO
werkstuk.
Klant: scholier
Beantwoord per email
02-23
Ontwikkelen van geneesmiddelenvoorlichtingsmateriaal voor doven en
slechthorenden.
Klant: GGz team Doven en Slechthorenden Noord-Nederland
Project. Nog op te starten.
02-24
Voorlichting geven aan 2 vluchtelingen in kader van uitburgeringsproject over
farmacie.
Klant: Humanitas
Project. Geen output.
02-25
Wat is er bekend over melatoninegebruik bij kanker (tumorremming, afname
vermoeidheid)
Klant: Het Behouden Huys via Singel apotheek
Beantwoord per brief, literatuur opgestuurd.
02-26
Algemene informatie over geneesmiddelen tbv werkstuk
24
Klant: scholier
Beantwoord per brief. Brochures toegestuurd.
02-27
Probleemanalyse rondom Ramadan in oktober 2002
Klant: Apotheek Vrolijk/Spoorwijk
Project. Interne rapportage.
02-28
Artikel over geneesmiddelenvoorlichting aan blinden
Klant: Pharmaceutisch Weekblad
Project. In behandeling.
02-29
Controle van betrouwbaarheid van nieuw injectiesysteem voor B-interferon bij MS
patiënte.
Klant: particulier
Beantwoord per email, brief. Info en overleg fabrikant.
02-30
Wordt melatonine gemaakt uit de epifyse van koeienhersenen. Is er risico ivm BSE
en is er ook synthetische melatonine.
Klant: particulier
Beantwoord per email
02-31
Is er een verband tussen het gebruik van Clomid en een kind met Downsyndroom.
Klant: particulier
Mondeling beantwoord
02-32
Wat zijn de voor- en nadelen van de prikpil
Klant: particulier
Beantwoord per email.
25
02-33
Informatie gevraagd over Haldol, voorgeschreven door kaakchirurg
Klant: particulier
Beantwoord per email, artikelen toegestuurd
02-34
Kan stress aan de buitenkant van het lichaam worden gemeten.
Klant: particulier
Beantwoord per email, doorverwezen naar site.
02-35
Hoe opzienbarend is het bericht dat er een geneesmiddel tegen anthrax is
ontwikkeld
Klant: Medewerker NOS journaal/fin dagblad Noord
Doorverwezen naar Medische biologie/AZG, Biotechnologie FARM
02-36
Wat zijn de mogelijke effecten van liberalisering van de zelfzorg in Nederland.
Klant: Drogisterijfederatie
Vervolgproject (01-21). Afgebroken.
02-37
Is in verband met tardieve dyskinesie het afbouwen van antipsychotica raadzaam.
Klant: particulier
Doorverwezen naar Wetenschapswinkel Geneesmiddelen Utrecht.
02-38
Wat zijn de nadelige effecten van vaccinatie bij kinderen, zoals bv jeugddiabetes.
Klant: scholier
Mondeling beantwoord.
02-39
Vanwege zwangerschap gestopt met seroxat maar nu zeer depressief. Wat is het
effect op het kind bij herstarten seroxatgebruik.
Klant: particulier
Beantwoord per brief, literatuur toegestuurd
26
02-40
Graag informatie over Rubidium als antidepressivum.
Klant: particulier
Beantwoord per email, literatuur toegestuurd
02-41
Graag informatie over Robaxin ter bestrijding van bloedvergiftiging
Klant: particulier
Beantwoord per email, doorverwezen naar site
02-42
Dochter heeft last van migraine met en zonder anticonceptiepil. Is er een acpil
die migraine vermindert.
Klant: particulier
Mondeling beantwoord
02-43
Recente info over antidepressiva en zwangerschap.
Klant: Amsterdams Centrum voor Seksuele Gezondheid
Beantwoord per brief, literatuur opgestuurd.
02-44
Diazepam als injectievloeistof: kunnen persoonlijkheidsveranderingen en andere
bijwerkingen bij iedereen optreden.
Klant: particulier
Beantwoord per brief, literatuur toegestuurd.
02-45
Waarom is het middel Parnate niet in Nederland in de handel. Wordt door
specialist geadviseerd.
Klant: particulier
Beantwoord per brief, literatuur + info fabrikant toegestuurd.
02-46
27
Verband tussen Proluton en Gravibinan gebruik door moeder tegen dreigende
miskraam en afwijkingen aan zaadballen van zoon.
Klant: particulier
Beantwoord per brief, literatuur opgestuurd. Doorverwezen naar DES centrum
02-47
Risico's van melatonine gebruik tijdens eerste 5 dagen van de zwangerschap (0,6
mg/dag).
Klant: particulier
Mondeling beantwoord
02-48 abc
Revisie van bijsluiterteksten op UI-rom
Klant: Stichting Uitgifte Informatie S&L/UI-rom
Project. In behandeling. Digitale output.
02-49
Artikel PWS over project 01-03: Geneesmiddelvoorlichting aan vluchtelingen
Signaleringsproject minderheden
Project. In behandeling.
28