Al sinds 1683 staat Cordaan aan de basis van de zorg

Al sinds 1683 staat Cordaan aan de
basis van de zorg in Amsterdam
Cordaan bestaat bijna tien jaar. Maar de geschiedenis van de grootste zorgorganisatie van Amsterdam
gaat maar liefst 330 jaar terug. Toen werd het Oude Vrouwen huis Huys Amstel 51 in gebruik genomen, het
gebouw dat nu de Hermitage huisvest. Over die lange geschiedenis hebben Tineke van den Klinkenberg
en Hetti Willemse een boek gemaakt: Cordaan Rond. Sinds 1683 zorggeschiedenis schrijven.
Het samengaan van de Verenigde Amstelhuizen en de gehandicapteninstelling IJlanden leidde tot de introductie van de
naam Cordaan. Een paar jaar later kwamen daar de Stichting
AGO en Amsterdam Thuiszorg ook nog bij. “Je bent onderdeel van een heel lange traditie als je bij Cordaan werkt”, zegt
Van den Klinkenberg. “Daar kunnen medewerkers trots op
zijn. Het gedeelde verleden schept een bijzondere band.”
Het was een heel karwei om de geschiedenis van Cordaan
samen te stellen. Na een lange speurtocht wisten de auteurs
421 archiefdozen, 81 verhuisdozen, tien stellingkasten en vier
ladekasten te traceren. Sommige archieven waren geheel
verdwenen, anderen lagen achter slot en grendel vanwege de
privacygevoelige informatie in de cliëntendossiers. Door de
opsporing en ondervraging van gepensioneerde medewerkers en andere direct betrokkenen, konden de schrijvers het
beeld min of meer compleet krijgen. “Het is goed dat het
gedaan is, anders zou al die informatie verloren zijn gegaan”,
zegt Willemse. Zij hoopt dat de archieven eens bij elkaar bewaard zullen worden in het Stadsarchief Amsterdam.
Persoonlijke verhalen van zorgverleners en kleine voorwerpen uit vervlogen tijden – zoals een kruisje, een zakdoek of
een anamnesekaart – kunnen veel vertellen over het dagelijks
leven van mensen die in het verleden zorg kregen of zorg verleenden. Cordaan Rond laat in ruim 200 pagina’s en meer dan
200 foto’s zien hoe eenvoudig de zorg vroeger was en hoe
complex die inmiddels is geworden.
Vooral de afgelopen vijftig jaar zijn de ontwikkelingen
ongekend snel gegaan. Mensen bereiken hogere leeftijden,
ouderen zijn welvarender dan ooit en de zorg die cliënten
kunnen krijgen, is nog nooit zo gevarieerd geweest. Een foto
uit 1959 van Burgemeester Van Hall, die een 100-jarige met
een taart feliciteert, illustreert dat. De huidige Burgemeester
van Amsterdam zou er een dagtaak aan hebben, als hij alle
100-jarigen persoonlijk moest feliciteren. Ook typerend is een
recente foto van d’Oude Raai, waarop de ‘Roze Loper’ wordt
overhandigd, die geeft aan dat homoseksuele ouderen er
welkom zijn. Een halve eeuw geleden was dat volstrekt
ondenkbaar geweest.
Hoe het vroeger ging, is nu nauwelijks meer te bevatten. Dat
dertig demente vrouwen met elkaar in een gekkenkelder
werden weggestopt. Dat de gegoede burgerij in het weekend
een stuiver betaalde om op de binnenplaats van het Dolhuis
de krankzinnigen te bekijken. Goede voorzieningen kwamen
maar langzaam tot ontwikkeling. De eerste scholen voor
kinderen met een verstandelijke handicap ontstonden aan
het eind negentiende eeuw. In 1920 kwam de dagbesteding op,
daarna verrezen de eerste internaten. “Het duurde heel lang
voordat goede zorg op het spoor kwam. Maar de laatste decennia ging het ineens heel snel, overigens ook met bewegingen
terug”, zegt Van den Klinkenberg.
Na veel energie in fusies en een financieel verantwoorde
bedrijfsvoering te hebben gestoken, richt Cordaan zich nu vol
op de verbetering van de zorg. Zo wordt er weer naar kleinschaligheid gestreefd, naar familiebetrokkenheid en zo veel
mogelijk vaste zorgverleners. “Dat is geen nieuwlichterij, in
het verleden was het er allemaal en het werkte nog goed
ook”, zegt Willemse. Voor vernieuwingen kan Cordaan dus
putten uit de eigen geschiedenis.
Oude Vrouwen huis Huys Amstel 51, nu bekend als Hermitage Amsterdam foto Stadsarchief Amsterdam
Vrouwenzwakkenzaal Huys Amstel 51
foto Stadsarchief Amsterdam
Uniforme ‘gestichtskleding’,
goedkoop en praktisch
foto Stadsarchief Amsterdam
Spelende geestelijk gehandicapte
kinderen foto Frans Busselman,
Stadsarchief Amsterdam
Kruiswerk
foto Catrien Ariëns
d’Oude Raai
foto Catrien Ariëns
Gaasperdam
foto Catrien Ariëns
Cordaan-bestuursvoorzitter Eelco Damen is blij dat de historie
nu is beschreven. “Onze organisatie heeft zo’n rijke geschiedenis, het zou een verlies zijn geweest als die in het vergeetboek zou zijn geraakt. Het bewijst dat onze zorgverlening
wortelt in een rijke geschiedenis. Ik hoop dat het iedereen die
in het heden of het verleden bij Cordaan betrokken is, of was,
veel lees- en/of kijkplezier zal opleveren, juist omdat die
geschiedenis leerzaam is”.
Het boek Cordaan Rond. Sinds 1683 zorggeschiedenis
schrijven is te bestellen door €25,– over te maken
op rekeningnummer 69.79.11.217, onder vermelding van
‘Cordaan Rond’ en uw adresgegevens.
ISBN 978 90 820323 0 7
[email protected]
En ook in de toekomst kunt u op ons rekenen
sinds 1683