De eerste steden hv123 | PDF-versie

De eerste steden hv123
Auteur
VO-content
Laatst gewijzigd
15 december 2016
Licentie
CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie
Webadres
https://maken.wikiwijs.nl/62208
Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is
hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave
De eerste steden
Vooraf
Stap1
Stap2
Stap3
Stap4
Stap5
Stap6
Extra: lvoorl
Begrippenlijst
Over dit lesmateriaal
Pagina 1
De eerste steden hv123
De eerste steden
Vooraf
In de droge vlaktes waar nu Irak ligt, lag vroeger een welvarend landbouwgebied. Hier ontstonden
de eerste steden met prachtige tempels en paleizen. Hier werd voor het eerst een schrift ontwikkeld,
waarmee priesters en ambtenaren het bestuur van hun stad konden organiseren. In deze opdracht
staat het ontstaan van de eerste steden centraal.
Aan het eind van deze opdracht kun je
vertellen hoe de eerste steden zich ontwikkelden.
uitleggen waarom steden konden ontstaan dankzij landbouwoverschotten en specialisatie.
uitleggen hoe het bestuur zich kon ontwikkelen dankzij de tempels en het schrift.
uitleggen waarom er meer ongelijkheid ontstond tussen mensen in de stedelijke samenleving.
Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht maak je zelf een quiz met memory-kaartjes of flashcards over de
belangrijkste begrippen die je hebt geleerd.
Beoordeling.
Jullie krijgen een goede beoordeling voor de opdracht als:
je de belangrijkste begrippen van deze les goed omschreven hebt.
je minstens 16 kaartjes met begrippen hebt gemaakt.
je de kaartjes hebt gedeeld en uitgeprobeerd in een quiz of spel met je medeleerlingen.
je het spel op tijd en compleet hebt ingeleverd.
Activiteiten
Stap
Groepsgrootte
Activiteit
Stap 1
Alleen
Kennisbank 'De eerste stedelijke gemeenschappen'
bestuderen en vragen beantwoorden.
Pagina 2
De eerste steden hv123
Stap 2
Alleen
Kennisbank 'De eerste steden' bestuderen en vragen
beantwoorden.
Stap 3
Alleen
Kennisbank 'Godsdienst en hiërarchie' bestuderen en
een kort verslag schrijven.
Stap 4
Alleen
Kennisbank 'Het Schrift' bestuderen.
Stap 5
Alleen
Toets 'De eerste steden' maken.
Stap 6
Samen met één tot drie
klasgenoten
Een quiz maken en spelen.
Benodigdheden
Voor stap 1 tot en met 4 heb je een computer nodig met internet.
Voor stap 6, de eindopdracht, heb je een account nodig voor het programma www.studyblue.com
Als je de kaartjes op papier wilt maken, heb je nodig:
16 kaartjes van dun karton (die kun je maken van 2 vellen A4).
Stiften
Schaar
Tijd
Voor deze opdracht heb je 1 lesuur nodig.
Stap1
Inleiding
Lees de inleiding van het onderdeel 'De eerste stedelijke gemeenschappen'.
KB: De eerste stedelijke gemeenschappen
Beantwoord de vier vragen.
1. Hoe heette het gebied waar de eerste steden ontstonden?
A. Mesopotamië
B. De onvruchtbare sikkel
C. De Nijldelta
2. Waardoor konden mensen ook andere beroepen dan boer gaan uitoefenen in dit gebied?
A. Doordat het schrift werd ontwikkeld.
B. Doordat er landbouwoverschotten ontstonden.
C. Doordat er voedsel ingevoerd werd vanuit het buitenland.
3. Wat bedoelt men met: in de stedelijke samenleving ontstond een hiërarchie tussen groepen?
A. Er kwamen grote verschillen tussen de ambachten die mensen uitoefenden.
B. Er kwamen grotere verschillen in macht, aanzien en rijkdom tussen groepen mensen.
Pagina 3
De eerste steden hv123
C. Er kwamen mensen uit verschillende streken in de steden wonen.
4. Hoe heetten de rivieren waartussen Mesopotamië lag?
A. Eufraat en Tigris
B. Nippur en Uruk
C. Nijl en Rijn
Stap2
De eerste steden
Lees nu in de Kennisbank de informatie over de eerste steden en beantwoord de vragen.
KB: De eerste steden
1. Kon je Nippur al een moderne stad noemen?
A. Nee, want de meeste mensen leefden er van de landbouw.
B. Ja, want er waren ziekenhuizen, bibliotheken en cafés.
C. Ja, want de stad werd bestuurd door een koning en priesters.
2. Welke steden kon je behalve Nippur vinden in Mesopotamië?
A. Uruk, Ur en Lagasj
B. Eridu, Memphis en Athene
C. Ur, Marduk en Inanna
3. Hoe ziet Nippur er tegenwoordig uit?
a. Het is nu een woestijn met zand en rotsen.
b. Sommige oude tempels en muren zijn weer opgebouwd voor de toeristen.
c. Het is nog steeds een moderne stad.
4. Aan welke zee ligt het vroegere Mesopotamië?
A. Aan de Perzische Golf.
B. Aan de Golf van Akaba.
C. Aan de Middellandse Zee.
5. Wat bedoelt men met: Nippur was een religieus centrum?
A. Nippur lag midden tussen belangrijke tempels.
B. In Nippur werden meer goden vereerd dan in andere steden.
C. In Nippur speelde godsdienst een belangrijke rol in de samenleving.
Stap3
Pagina 4
De eerste steden hv123
Godsdienst en hiërarchie
Probeer je eens in te denken dat je in de stad Nippur op bezoek kwam. Wat zou je opvallen in deze
stad? Welke gebouwen zou je zien, en wat zou je opvallen aan de bezigheden van de bewoners?
Stel je maar eens voor wat je bij thuiskomst allemaal zou kunnen vertellen over je bezoek aan Nippur.
Lees nu in de Kennisbank de informatie over Godsdienst en hiërarchie.
KB: Godsdienst en hiërarchie
Schrijf een kort verslag (1 A4-tje) over je bezoek aan Nippur en gebruik daarin de volgende
begrippen en namen:
ziggoerat
poort
priesters
Inanna
Enki
ambtenaren
ambachtslieden
koper
tin
schelpen
zeilschip
in natura
Stap4
Het schrift
De eerste geschreven documenten vinden we in de oude steden van Mesopotamië. Het schrift was
nodig om de ingewikkelde organisatie van het bestuur te kunnen bijhouden. Het eerste schrift van de
inwoners van Mesopotamië noemen we spijkerschrift.
Lees nu de informatie over Het schrift en beantwoord de vijf vragen.
Pagina 5
De eerste steden hv123
KB: Het schrift
1. Waarom schreven de mensen op klei?
A. Dat was gemakkelijk te vinden en kneedbaar, zodat je er met een riet in kon krassen.
B. Als je klei bakt, kun je er met een penseel heel goed op schrijven.
C. Papier was te duur en moeilijk te maken.
2. Wat is een logogram?
A. Een gewichtseenheid in Mesopotamië.
B. Een soort stripverhaal waarmee men communiceerde.
C. Een plaatje dat een woord weergeeft.
3. Vanaf welke tijd kun je het schrift van de Mesopotamiërs spijkerschrift noemen?
a. Vanaf de laatste periode, vanaf ongeveer 1000 v.C.
b. Alleen in de beginperiode, rond 3200 v.C.
c. In een latere fase, vanaf 2400 v.C.
4. Waarom ontwikkelde het spijkerschrift zich juist in de steden?
A. Hier had men het schrift nodig om bijvoorbeeld de belasting bij te houden.
B. Hier woonden de slimste mensen, zoals geleerden en priesters.
C. Hier waren mensen die konden lezen en schrijven.
5. Waar komt de naam spijkerschrift vandaan?
A. De tekens lijken op spijkers.
B. De kleitabletten werden beschreven met spijkervormige griffels.
C. De kleitabletten werden met spijkers aan de muren bevestigd.
Stap5
Toets
Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'De eerste steden'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
Klik op de knop 'Start' om te beginnen:
De eerste steden
kn.nu/na1jd
Pagina 6
De eerste steden hv123
1
De eerste steden ontstonden in Mesopotamië.
Waarom ontstonden daar de eerste steden?
a. Omdat daar het eerste schrift werd ontwikkeld.
b. Omdat daar een hiërarchische maatschappij was ontstaan.
c. Omdat daar de landbouw zeer succesvol was.
2
Hoe noem je een maatschappij met grote verschillen in macht, aanzien en rijkdom tussen
tussen groepen mensen?
a. Een agrarische maatschappij.
b. Een nomadische maatschappij.
c. Een hiërachische maatschappij.
3
In de eerste steden woonden ambachtslieden, priesters, slaven, ambtenaren, boeren en een
vorst.
Zet deze personen in de juiste hiërarchische volgorde.
a. vorst – priester – ambtenaar – ambachtsman – boer - slaaf
b. vorst – ambtenaar – priester – boer – ambachtsman - slaaf
c. vorst – priester – ambachtsman – ambtenaar – boer - slaaf
4
Hoe wordt het schrift genoemd dat zich vanaf ongeveer 2400 voor Chr. in Mesopotamië
ontwikkelde?
a. spijkerschrift
b. kleischrift
c. logoschrift
5
Waarom ontwikkelde het spijkerschrift zich juist in de steden?
a. In de steden had men schrift nodig om bijvoorbeeld de belasting bij te houden.
b. In de steden woonden de slimste mensen, zoals priesters.
c. In de steden had men voldoende klei om te beschrijven.
Stap6
Pagina 7
De eerste steden hv123
Eindproduct
Als eindproduct van deze les maak je zelf een quiz met behulp van geschreven memorykaartjes, of
met behulp van digitale flashcards. Kies samen met één tot drie klasgenoten wat je doet.
Voor de digitale flashcards maak je eerst een account aan op www.studyblue.com.
Maak een 'class' aan met de naam Eerste steden.
Je kunt nu digitale kaartjes aanmaken waarbij je bovenaan een naam of begrip uit deze les invoert,
met daaronder de omschrijving (uitleg).
Maak op die manier 16 kaartjes met begrippen en namen uit deze les.
Klik daarna op Quiz om een spel te maken met allerlei soorten vragen.
Je kunt je quiz delen ('Share') op Facebook, Twitter of per e-mail.
Stuur elkaar je quizzen op en maak die. Wie haalt de hoogste score?
Als je niet online wilt of kunt werken, maak je de kaartjes van dun karton en speel je het zoals
Memory. Doe elkaars spellen en houd de stand bij. Wie wint?
Klaar?
Lever het spel en de uitslag ter beoordeling in bij je docent.
Extra: lvoorl
Leerlingen voor leerlingen
Op de website www.lvoorl.nl vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn
gemaakt.
Hieronder staat een video die goed past bij dit thema.
Pagina 8
De eerste steden hv123
Bekijk de video. Kun je de video goed volgen?
Bespreek de inhoud van de video met een klasgenoot.
Video: Landbouwoverschot
Let op:
Als je de video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de popup weg.
Begrippenlijst
Einde prehistorie
De ontwikkeling van het schrift betekende het
einde van de prehistorie.
Begin historie
De ontwikkeling van het schrift betekende het
begin van de historie. Het jaartal voor het begin
van de historie is: 3000 v.C.
Schrift - kleitabletten
In het Nabije Oosten is het schrift ontwikkeld.
Bewaard bleven o.m. teksten op kleitabletten.
Vruchtbare Sikkel: Mesopotamië
Gebied in het midden oosten waar de eerste
steden zijn onstaan en het eerste schrift is
ontwikkeld.
Nippur
Een van de eerste steden in Mesopotamië was
Nippur. Nippur kun je vergelijken met een
moderne stad. Er waren scholen, bibliotheken,
een ziekenhuis, badhuizen, winkelstraten en
een soort cafés.
Pagina 9
Hiërarchie
Hiërarchie houdt in dat mensen geoordend zijn
in bepaalde klassen. De hogere klassen hebben
macht over de lagere klassen.
De eerste steden hv123
Over dit lesmateriaal
Colofon
Auteur
VO-content
Laatst gewijzigd
15 december 2016 om 09:32
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons
Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder
de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij
bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk
medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken
te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland
licentie
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Leerniveau
VWO 2; HAVO 1; VWO 1; HAVO 3; VWO 3; HAVO 2;
Leerinhoud en
Ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen; De tijd van jagers en
doelen
boeren (tot 3000 v C); Leven in steden; Geschiedenis;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad gemiddeld
Studiebelasting
1 uur en 0 minuten
Trefwoorden
leerlijn, rearrangeerbare
Pagina 10
De eerste steden hv123