66 - introductie op het Bijbelboek Openbaring

Introductie op het boek Openbaring.
Openb.1:1 Openbaring van Jezus Christus, die God Hem gegeven heeft om Zijn
dienstknechten te laten zien wat spoedig moet geschieden, en die Hij door Zijn engel
gezonden en aan Zijn dienstknecht Johannes te kennen heeft gegeven.
Het boek Openbaring.
Openb.1:10-11 Ik, Johannes, die ook uw broeder ben en deelgenoot in de verdrukking en in het Koninkrijk en in de volharding van Jezus Christus, was op het eiland
genaamd Patmos, omwille van het Woord van God en het getuigenis van Jezus
Christus.Ik was in de geest op de dag des Heeren en ik hoorde achter mij een luide
stem, als van een bazuin, die zei: Ik ben de Alfa en de Omega, de Eerste en de
Laatste, en: Wat u ziet, schrijf dat op een boekrol en stuur het aan de zeven
gemeenten die in Asia zijn.
Openb.22:8 En ik, Johannes, ben het die deze dingen gezien en gehoord heb.
Het boek Openbaring is de belangrijkste openbaring in de Bijbel over Jezus Christus,
die God de Vader aan Hem gegeven heeft om aan de gemeente van Jezus Christus
te laten zien, hoe de ontknoping van de natuurlijke geschiedenis van de mensheid
zal gaan plaatsvinden, en waarom dat zo zal gaan. Jezus Christus heeft deze zeer
beknopte openbaring over Zichzelf aan Zijn engel gegeven, die vervolgens deze
openbaring aan de apostel Johannes heeft gegeven. Johannes was op dat moment
de enige overlevende van de 12 apostelen van de Heer, want alle anderen waren
reeds als martelaren gestorven. Johannes heeft de vele visionaire en profetische
openbaringen in ongeveer het jaar 96 na Chr. opgeschreven. Het boek Openbaring
bestaat niet uit één enkel visioen, maar is een aaneenschakeling van vele zichtbare
en hoorbare openbaringen. Liefst 25 keer staat er de uitdrukking “ik hoorde”, wat een
profetische openbaring aanduidt, en maar liefst 49 keer staat er de uitdrukking “ik
zag”, wat een een visionaire openbaring aanduidt.
Het grote belang van het boek Openbaring.
Openb.1:1 Openbaring van Jezus Christus, die God Hem gegeven heeft.
Openb.19:10 Het getuigenis van Jezus is namelijk de geest van de profetie.
Het hoofdonderwerp van het boek Openbaring is niet nauwkeurige informatie over de
gebeurtenissen van de eindtijd, maar de meest kernachtige openbaring over de
Persoon Jezus Christus in de hele Bijbel.
Waarom wij het boek Openbaring moeten bestuderen.
1: Het is de voltooiing van de Bijbel.
2: Het is een verdediging tegen dwaalleer.
3: Het geeft de verklaring van de geschiedenis.
4: Het is een fundament voor solide hoop.
5: Het geeft motivatie voor evangelisatie.
6: Het is een stimulans voor aanbidding.
7: Het is een tegengif tegen wetteloosheid.
8: Het is een aansporing tot vroomheid.
9: Het is een voorbereiding op vervolging.
10: Het is de ultieme openbaring over Jezus Christus.
1
De Bijbel geeft de volgende openbaringen over de Persoon Jezus Christus.
1: Gen.1+2 geeft openbaring over Jezus als de Schepper van hemel en aarde.
2: Abraham ontving openbaring over Jezus als Schepper en Vriend.
3: Mozes ontving openbaring over Jezus als rechtvaardige Rechter en jaloerse God.
4: David ontving openbaring over de schoonheid van Jezus, vol van vurige passie.
5: Salomo ontving openbaring over de Bruidegom-God in profetische beeldspraak.
6: De profeten ontvingen openbaring over al deze aspecten en nieuwe openbaring.
7: De evangeliën openbaren dat deze God volledig Mens geworden is.
8: De apostolische brieven openbaren dat deze God-Mens onze partner geworden is.
9: Het boek Openbaring toont de absolute climax van openbaring over de Schepper,
de Rechter, de Lieflijke, de Bruidegom, de God-Mens, en de Partner.
We komen Jezus in het boek Openbaring tegen als Koning, Rechter en Bruidegom.
1: Jezus Christus heeft de positie van een Koning, waarin Hij alle macht heeft om
al Zijn Goddelijke doelen te verwezenlijken.
2: Jezus Christus heeft de functie van een Rechter, om in Zijn vurige ijver al Zijn
macht aan te wenden tot het vervullen van de passie van Zijn hart.
3: Jezus heeft het hart van een Bruidegom, dat overstroomt met vurige passie en
verlangen in Zijn emotionele persoonlijkheid.
Hoofdstuk 1 geeft drie series van toenemende openbaring over Jezus.
Openb.1:1-2 geeft drie aspecten van openbaring.
 De openbaring van Jezus Christus (1:1).
 Het Woord van God (1:2a).
 Het getuigenis van Jezus Christus (1:2b).
Openb.1:5-6 geeft zeven aspecten van openbaring.
 De getrouwe Getuige (1:5a).
 De Eerstgeborene uit de doden (1:5b).
 De Vorst van de koningen der aarde (1:5c).
 Hij die ons liefheeft (1:5d).
 Hij die ons van onze zonden gewassen heeft in Zijn bloed (1:5e).
 Hij die ons gemaakt heeft tot koningen (1:6a).
 Hij die ons gemaakt heeft tot priesters (1:6b).
Openb.1:12-18 geeft twaalf aspecten van openbaring.
 De Hogepriester tussen de zeven gouden kandelaars (1:12b).
 De Mensenzoon (1:13a).
 De Koning, gekleed in een koninklijk gewaad (1:13b).
 De Zoon van God met haren, wit als wol (1:14a).
 De hemelse Rechter met ogen als een vuurvlam (1:14b).
 De Overwinnaar met voeten als blinkend koper (1:15a).
 De profetische Heraut met een stem als vele wateren (1:15b).
 De Legeraanvoerder met zeven sterren in Zijn rechterhand (1:16a).
 Het Woord van God als een tweesnijdend scherp zwaard (1:16b).
 Het Licht van de wereld met een gezicht als de zon (1:16c).
 De Eerstgeborene, die de Eerste en de Laatste is (1:17b).
 Het Lam van God, die dood geweest is maar nu levend (1:18).
2
De structuur van het boek Openbaring.
Openb.1:19 Schrijf nu op wat u hebt gezien, en wat is, en wat hierna zal geschieden.
Het boek Openbaring bestaat uit vier verschillende delen, waarbij het vierde en
grootste deel weer onderverdeeld is in vijf chronologische delen met elk een hemelse
verklaring. De vijf chronologische delen vertellen ons wat er gebeurt met de
volgelingen van de antichrist tijdens drie verschillende series van Goddelijke
oordelen, namelijk de zeven zegels, de zeven bazuinen en de zeven schalen. De vijf
hemelse verklaringen geven ons inzicht in wat er gebeurt met de volgelingen van
Jezus, die zwaar vervolgd worden door de antichrist maar krachtig ondersteund
worden door Jezus Zelf.
1: De vier hoofddelen.
Openbaring 1: de roeping van Johannes om te profeteren over de eindtijd.
Openbaring 2-3: de zeven brieven van Jezus aan zeven gemeenten in Asia.
Openbaring 4-5: Jezus, het Lam van God, ontvangt de verzegelde boekrol.
Openbaring 6-22: het strijdplan van Jezus voor de eindtijd.
2: De vijf chronologische delen met de hemelse verklaring.
Chronologie 1:
Openb.6: de oordelen van de zeven zegels.
Openb.7: bescherming tegen Gods oordelen.
Chronologie 2:
Openb.8-9: de oordelen van de zeven bazuinen.
Openb.10-11: richting d.m.v. de profetische bediening.
Chronologie 3:
Openb.11:15-19: het proces van de tweede komst van Jezus.
Openb.12-14: confrontatie tussen de antichrist en gelovigen.
Chronologie 4:
Openb.15-16: de oordelen van de zeven schalen.
Openb.17-18: verleiding van de valse religie van Babylon.
Chronologie 5:
Openb.19-20: de triomfantelijke terugkeer van Jezus.
Openb.21-22: restauratie van de hele schepping.
Overzicht van het boek Openbaring.
Hoofdstuk 1:1-20 de onthulling van de Koning, Rechter en Bruidegom.
Hoofdstuk 2:1-3:22 de ontwikkeling van de Koningin-Bruid in haar voorbereiding.
Hoofdstuk 4:1-11 de onthulling van de hemelse troonzaal.
Hoofdstuk 5:1-14 de onthulling van de boekrol van de eindtijd.
Hoofdstuk 6:1-17 de eerste chronologie met zes zegels van de boekrol.
Hoofdstuk 7:1-17 het eerste interval m.b.t. bescherming.
Hoofdstuk 8:1-9:21 de tweede chronologie met zes bazuinen.
Hoofdstuk 10:1-11:13 het tweede interval m.b.t. profetische richting.
Hoofdstuk 11:14-19 de derde chronologie met het begin van de terugkeer van Jezus.
Hoofdstuk 12:1-14:20 het derde interval m.b.t. confrontatie.
Hoofdstuk 15:1-16:21 de vierde chronologie met de zeven schalen.
Hoofdstuk 17:1-19:10 het vierde interval m.b.t. verleiding.
Hoofdstuk 19:11-21:8 vijfde chronologie over millennium, nieuwe hemel en aarde.
3
Hoofdstuk 21:9-22:5 het vijfde interval m.b.t. restauratie.
Hoofdstuk 22:6-21 afsluiting en uitnodiging.
De zeven zegeningen van het boek Openbaring.
Openb.1:3 Zalig is hij die leest en zijn zij die horen de woorden van de profetie, en die
in acht nemen wat daarin geschreven staat, want de tijd is nabij.
Openb.14:13 En ik hoorde een stem uit de hemel tegen mij zeggen: Schrijf: Zalig zijn
de doden die in de Heere sterven, van nu aan. Ja, zegt de Geest, opdat zij rusten van
hun inspanningen, en hun werken volgen met hen.
Openb.16:15 Zie, Ik kom als een dief. Zalig hij die waakzaam is en op zijn kleren acht
geeft, zodat hij niet naakt zal rondlopen en men zijn schaamte niet zal zien.
Openb.19:9 En hij zei tegen mij: Schrijf: Zalig zijn zij die geroepen zijn tot het avondmaal van de bruiloft van het Lam. En hij zei tegen mij: Dit zijn de waarachtige woorden
van God.
Openb.20:6 Zalig en heilig is hij die deel heeft aan de eerste opstanding. Over hen
heeft de tweede dood geen macht, maar zij zullen priesters van God en van Christus
zijn, en zij zullen met Hem als koningen regeren, duizend jaar lang.
Openb.22:7 En zie, Ik kom spoedig. Zalig is hij die de woorden van de profetie van dit
boek in acht neemt.
Openb.22:14 Zalig zijn zij die Zijn geboden doen, zodat zij recht mogen hebben op de
Boom des levens, en opdat zij door de poorten de stad mogen binnengaan.
Geheel in de stijl van het boek Openbaring worden er zeven zegeningen uitgesproken
over hen die de woorden van dit boek ontvangen, ze bewaren en in praktijk brengen.
1) De belangrijkste zegen in het lezen van het boek Openbaring is het ontvangen van
inzicht in de majesteit van de Goddelijke Drie-Eenheid in Openb.4+5.
2) De tweede zegen is het ontvangen van inzicht in de vreselijke vervolging van Gods
volk door de antichrist, zodat wij ons kunnen voorbereiden op wat komen gaat.
3) De derde zegen is het ontvangen van de absolute zekerheid dat het koninkrijk van
God de eindoverwinning behaalt.
4) De vierde zegen van dit boek is het ontdekken van het perspectief van Bruidegom
en Bruid in de eindtijd, in het duizendjarige vrederijk en in de eeuwigheid.
Drie profetische tijdperken in de eindtijd.
1: Het begin van de weeën.
Dit is de tijd waarin tekenen gegeven worden om de gemeente van Jezus wakker te
schudden. Zowel Matt.24 als Marc.13 en Luc.21 geven ons dezelfde tekenen als het
begin van de geboorteweeën, waarna het koninkrijk van God op de aarde zal komen.
Matt.24:4-8 En Jezus antwoordde en zei tegen hen: Pas op dat niemand u misleidt.
Want velen zullen komen onder Mijn Naam en zeggen: Ik ben de Christus; en zij
zullen velen misleiden. U zult horen van oorlogen en geruchten van oorlogen; pas op,
word niet verschrikt, want al die dingen moeten gebeuren, maar het is nog niet het
einde. Want het ene volk zal tegen het andere volk opstaan, en het ene koninkrijk
tegen het andere koninkrijk; en er zullen hongersnoden zijn en besmettelijke ziekten
en aardbevingen in verscheidene plaatsen. Maar al die dingen zijn nog maar een
begin van de weeën.
1) valse profeten – Matt.24:4+11, Marc.13:6, Luc.21:8.
2) militaire conflicten – Matt.24:6-7a, Marc.13:7-8a, Luc.21:9-10 (koninkrijken).
3) etnische conflikten – Matt.24:7a, Marc.13:8a, Luc.21:10a (volken).
4) oorlogsdreiging – Matt.24:6b, Marc.13:7b.
4
5) opstanden – Luc.21:9b.
6) hongersnoden – Matt.24:7b, Marc.13:8b, Luc.21:11.
7) epidemieën – Luc.21:11.
8) aardbevingen – Matt.24:7b, Marc.13:8b, Luc.21:11.
9) kosmische tekenen – Luc.21:11.
10) vervolging – Matt.24:9, Marc.13:9, Luc.21:12-17.
11) geloofsafval – Matt.24:10, 2Tess.2:3.
12) wetteloosheid – Matt.24:12, 2Tim.3:1-5.
2: De geboorteweeën van zeven jaar die uit twee perioden bestaan.
Het totaal van zeven jaar is te vinden in Dan.9:27, waar de antichrist een sterk
verbond sluit met velen voor de periode van één week, maar in de context van
Dan.9:24-27 blijkt dat dit een week van zeven jaar is, een zgn. jaarweek.
1) De eerste 3,5 jaar, waarin een wereldwijde schijnvrede en schijnveiligheid op de
aarde aanwezig is temidden van grote welvaart.
1Tess.5:3a Want wanneer zij zullen zeggen: Er is vrede en veiligheid,……
2) De tweede 3,5 jaar, de grote verdrukking waarin Israël, de gemeente van Christus
en vele anderen hevig onderdrukt worden. Deze periode is het totaal van de geboorteweeën, waarin het geheimenis van God voltooid wordt en aan het eind waarvan het
koninkrijk van God op aarde gestalte krijgt in het duizendjarige vrederijk.
1Tess.5:3b …… dan zal een onverwacht verderf hun overkomen, zoals de barensweeën een zwangere vrouw, en zij zullen het beslist niet ontvluchten..
Deze tweede periode van 3,5 jaar wordt omschreven als één tijd, een dubbele tijd en
een halve tijd = 3,5 tijd (Dan.7:25b +12:7, Openb.12:14), en ook als een halve week
(Dan.9:27), 42 maanden (Openb.11:2 + 13:5), 1260 dagen (Openb.11:3, 12:6). Er
wordt ons dus acht keer verteld dat deze periode van de grote verdrukking 3,5 jaar
duurt, en het wordt ons op vier verschillende manieren verteld, namelijk 3,5 tijd, een
halve week, 42 maanden, en 1260 dagen.
3: De dag van de Heer: twee extreme realiteiten aan het einde van de geschiedenis.
Joël 2:11b Groot is immers de dag van de HEERE en zeer ontzagwekkend. Wie zal
hem kunnen verdragen??
Mal.4:5 ….. voordat de dag van de HEERE komt, die grote en ontzagwekkende dag.
Openb.6:17 Want de grote dag van Zijn toorn is aangebroken en wie kan dan staande
blijven?
Het boek Openbaring geeft ons van alle Bijbelboeken de meeste informatie over de
eindtijd; het boek Openbaring benadrukt de Dag van de Heer als een moment dat
verwijst naar onvoorstelbaar positieve en negatieve gebeurtenissen in verband met de
tweede komst van Jezus. In het boek Openbaring is veel informatie recht op de man
af, maar toch wordt er vaak verteld dat dit boek te moeilijk is om te begrijpen vanwege
de zeven sleutelsymbolen die overigens in de Bijbel duidelijk worden uitgelegd.
1) De eerste extreme gebeurtenis is de grote en heerlijke Dag van de Heer voor hen
die antwoord geven aan het woord van de Heer; de grootste opwekking in de geschiedenis moet nog komen. M.a.w. het meest belangrijke moment van de gemeente van
Jezus staat op het punt in vervulling te gaan. In die tijd zullen we een combinatie en
optelsom van de wonderen en tekenen uit het boek Exodus en uit het boek Handelingen zien, en die combinatie zal wereldwijd op grote schaal worden vermenigvuldigd.
2) De tweede extreme gebeurtenis is de grote maar ontzagwekkende Dag van de
Heer voor hen die in rebellie tegen God leven, want zij zullen grote problemen
5
ondergaan vanuit vier verschillende bronnen. Dit negatieve aspect van de Dag van de
Heer wordt meestal de Grote Verdrukking genoemd (Matt.24:21).
a) in de eerste plaats zullen zij de meest hevige oordelen van God in de geschiedenis
ervaren, want God brengt grote onderdrukking voor de mensen in het rijk van de
antichrist in de vorm van drie series van oordelen, namelijk de zeven zegels, de zeven
bazuinen en de zeven schalen in Openb.6 + 8-9 + 16.
b) in de tweede plaats zullen zij de verschrikkelijke woede van satan ervaren tijdens
de afschuwelijke dictatuur van de antichrist, die daarnaast ook grote onderdrukking
brengt voor de gelovigen tijdens zijn wereldwijde heerschappij (Openb.13). Maar
satan haat ook zijn eigen aanbidders en zoekt ook hen te vernietigen.
c) in de derde plaats zal de misdadige hartsgesteldheid van slechte mensen zeer
grote problemen veroorzaken voor zowel gelovigen als ongelovigen; er zal een
explosie van moord, occultisme, diefstal en ontucht plaatsvinden (Openb.9:21).
d) in de vierde plaats zullen natuurrampen zoals aardbevingen en hevige stormen
grote problemen brengen aan de volken.
Vijf aspecten van de troon van God.
1: Het centrum van alle leven.
Openb.4:2 En meteen raakte ik in geest vervoering. En zie, er stond een troon in de
hemel, en op de troon zat Iemand.
Het eerste aspect bevat de volgende drie dimensies:
 extase in de Geest.
 een troon in de hemel.
 Iemand zit op deze troon.
2: De transcendente schoonheid van de verborgen God.
Openb.4:3 En Hij Die daar zat, zag eruit als de stenen jaspis en sardius. En er was
een regenboog rondom de troon, die eruit zag als een smaragd.
Het tweede aspect bevat de volgende drie dimensies:
 de kleur van de edelsteen jaspis.
 de kleur van de edelsteen sarder.
 de kleur van de edelsteen smaragd.
3: De gave van Goddelijke schoonheid.
Openb.4:4 En rondom de troon stonden vierentwintig tronen. En op de tronen zag ik
de vierentwintig ouderlingen zitten, bekleed met witte kleren, en met gouden kronen
op hun hoofd.
Het derde aspect bevat de volgende drie dimensies:
 de 24 oudsten op een troon.
 de 24 oudsten in witte kleren.
 de 24 oudsten met een gouden kroon op hun hoofd.
4: Goddelijke kracht vanuit de troon.
Openb.4:5a En uit de troon kwamen bliksemstralen, donderslagen en stemmen.
Het vierde aspect bevat de volgende drie dimensies:
 bliksemschichten.
 donderslagen.
 geluiden.
6
5: Eeuwig brandend vuur.
Openb.4:5b-6 En er stonden zeven vurige fakkels te branden vóór de troon. Dit zijn de
zeven Geesten van God. En vóór de troon was een glazen zee, als kristal. En in het
midden van de troon en om de troon heen waren vier dieren, vol ogen van voren en
van achteren.
Het vijfde aspect bevat de volgende drie dimensies:
 zeven vurige fakkels.
 de zee van glas, vermengd met vuur.
 de vier wezens, dat zijn de serafs (= vurig).
6: De reactie van het gefascineerde hart.
Openb.4:8 En de vier dieren hadden elk voor zich zes vleugels rondom, en van binnen
waren die vol ogen. Ze hadden geen rust en zeiden dag en nacht: Heilig, heilig, heilig
is de Heere God, de Almachtige, Die was, Die is, en Die komt!
Deze 15 dimensies in vijf aspecten van elk drie dimensies zijn 15 deuropeningen die
de reactie in vers 8 tevoorschijn roepen: “Heilig, heilig, heilig is de Heere God, de
Almachtige, die was, die is en die komt”. Hemelse schoonheid veroorzaakt fascinatie
in het menselijke hart.
Genadige redding of waarachtig oordeel.
Bij Zijn eerste komst kwam Jezus als een Dienaarop een ezel naar Jeruzalem en
ging naar het kruis van Golgota. Maar bij Zijn tweede komst komt Jezus als een
Koning op een paard naar Jeruzalem, en neemt plaats op Zijn troon in de tempel.
Openbaring 1:
Openbaring van Jezus als de Mensenzoon.
Openbaring van Jezus als de Hogepriester en Zijn gemeente.
Openbaring van Jezus, staande op Zijn voeten.
Openbaring van Jezus alleen, die profeteert.
Openbaring van Jezus die een gouden gordel draagt.
Openbaring 19:
Openbaring van Jezus als de Zoon van God.
Openbaring van Jezus als de Koning en Zijn leger.
Openbaring van Jezus, zittende op een paard.
Openbaring van Jezus, die samen met anderen ten strijde trekt.
Openbaring van Jezus die vele kronen draagt.
De stemmen in het boek Openbaring.
God de Vader in 1:8, 21:5.
Jezus in 1:10-12,15,17, 2:1-3:22, 4:1, 16:15, 22:7,12-16,18-20.
De Heilige Geest in 2:7,11,17,29, 3:6,13,22, 6:6,11, 9:13, 10:4,18, 11:12, 12:10,
14:13, 16:1,17, 18:4-20,19:5, 21:3, 22:17.
Het altaar in 9:13-14,16:7.
De vier wezens in 4:8, 5:8-10,14 6:1,3,5,7, 19:4.
De 24 oudsten in 4:10-11, 5:5,8-10,14, 7:13-14,11:16-18,19:4.
De 144.000 in 14:1-5.
De heiligen in 6:10, 7:10, 15:2-4,19:1-3,6-8, 22:17.
Stemmen/geluiden in 4:5, 8:5, 10:3, 11:15,19, 14:2.
7
De engelen in 5:2,11-12, 7:2-3,11-12, 8:13, 10:3,9-10,11:1, 14:7,8,9,15,18, 16:5-6,
17:1-18, 18:1-3,21-24, 19:9-10,17-18, 21:9, 22:6,9-10.
De hele schepping in 5:13.
De zondaars in 6:16, 13:4, 16:9,11,21, 18:10-19.
Het getal zeven in het boek Openbaring.
Het Griekse woord “hepta” (zeven) komt 87 keer voor in het Nieuwe Testament,
waarvan 54 keer in het boek Openbaring.
Openb.1:4 zeven gemeenten.
Openb.1:4 zeven geesten.
Openb.1:12 zeven kandelaars.
Openb.1:16 zeven sterren.
Openb.4:5 zeven fakkels.
Openb.5:1 zeven zegels.
Openb.5:6 zeven horens.
Openb.5:6 zeven ogen.
Openb.8:2 zeven engelen.
Openb.8:2 zeven bazuinen.
Openb.10:3 zeven donderslagen.
Openb.12:3 zeven koppen.
Openb.12:3 zeven kronen.
Openb.14 zeven keer sikkel.
Openb.14 zeven keer scherp.
Openb.15:1 zeven engelen.
Openb.15:1 zeven plagen.
Openb.15:7 zeven schalen.
Openb.17:9 zeven bergen.
Openb.17:10 zeven koningen.
Er wordt 49 keer gezegd “ik zag” = 7x7.
Er wordt zeven keer het woord zalig gebruikt.
Er wordt zeven keer het woord volharding gebruikt.
Er wordt zeven keer van 24 oudsten gesproken.
Er wordt zeven keer van Gods rechterhand gesproken.
Er wordt zeven keer over landen, volken, talen en stammen gesproken.
Er worden zeven vormen van aanbidding besproken in 5:12 en 7:12.
Er worden zeven categorieën mensen in 6:15 en 13:16 genoemd.
Er worden zeven satanische eigenschappen genoemd in 9:7-11.
Er worden 7 keer 1000 mensen gedood in 11:13.
Er wordt zeven keer het woord teken gebruikt.
Er worden zeven visioenen over de oogst genoemd in hoofdstuk 14.
Er wordt zeven keer het woord romphaia gebruikt, dat is een groot zwaard.
8