Samenwerking tussen geestelijk verzorger en

Samenwerking tussen
geestelijk verzorger en psycholoog
in het licht van de transformatie van religie
Nicolette Hijweege
Presentatie
Axel Liégeois
Deel 1: Legitimering van aanbod van geestelijke verzorging
Wettelijke legitimering
In Nederland: kwaliteitswet zorginstellingen
Verplichting om aan mensen die meer dan 24 uur verblijven in een
zorgvoorziening geestelijke verzorging aan te bieden die zo dicht
mogelijk aansluit bij hun eigen levensbeschouwing
Stelling Kunneman, 2006
Noodzaak aan andere legitimering van geestelijke verzorging
dan louter wettelijke legitimering
Aanvulling
In België: Omzendbrief De Saeger over morele, godsdienstige en
filosofische bijstand aan gehospitaliseerde patiënten
Noot
GV = geestelijke verzorging; GV’er = geestelijk verzorger
Deel 1: Ontwikkeling en consequentie (Kunneman)
Transformatie van levensbeschouwelijk landschap
In Nederland: slechts 28% gebonden aan levensbeschouwelijk
genootschap, waarvan 25% christelijk en 3% moslim
Onderscheid
Verticale transcendentie: levensbeschouwing als voor iedereen geldig
normatief kader
Horizontale transcendentie: ‘wrijving’ tussen verschillende vormen van
levensbeschouwelijke betrokkenheid
Consequentie
Verticale vormen van transcendentie zijn niet meer gelegitimeerd gezien
transformatie van het levensbeschouwelijk landschap
Enkel horizontale vormen van transcendentie zijn nog gelegitimeerd
Deel 1: Argumenten voor andere legitimering (Kunneman)
Horizontale in plaats van verticale transcendentie
1. Handelingsmodel
Verschuiving van verticale naar horizontale transcendentie met
betrokkenheid op pluraliteit en dialoog
Ook verschuiving van kerygmatische naar hermeneutische benadering
waarbij cliënt centraal staat in proces van zingeving en GV’er eigen
inzichten inbrengt in dienst van cliënt
2. Profiel
Territoriale werkwijze: aantal zorgeenheden voor één GV’er
Profiel van algemeen GV’er als zingevingsdeskundige, met professionele
vorming in zingeving en, ten dienste daarvan, verdieping in eigen
levensbeschouwelijke overtuiging
Verstrengeling van existentiële en morele vragen in gezondheidszorg
Noodzaak van GV’er om professioneel om te gaan met waarden en
normen: cognitief, empirisch, ervaringsgericht, moreel en existentieel
Taak van GV’er om andere professionals daarin te begeleiden
Deel 1: Conclusies (Kunneman & Hijweege)
Conclusie van Kunneman
Ontwikkeling van levensbeschouwelijke legitimatie
naar professionele legitimatie
Bijkomende argumenten:
Verstrengeling van vragen in GV en kenmerken van voorzieningen
Onvoldoende helderheid van GV indien kerkelijk ingevuld
Afbakening met psycholoog moeilijker indien GV’er kerkelijk gebonden
Conclusie van Hijweege
Inderdaad onduidelijkheid over afbakening tussen en samenwerking
van GV en psycholoog
Deel 2: Geestelijke verzorging en psychotherapie (Mooren)
Mooren, 1989, heruitgave 2008: afbakening van beroepsgroepen vanuit
levensbeschouwelijk neutraal standpunt
GV en psychologie
Geen afzonderlijke gebieden van menselijk functioneren
Maar onderscheiden perspectieven vanuit verschillende referentiekaders
Geestelijke en psychische
Niet te scheiden, maar te onderscheiden,
Waarbij geestelijke een activiteit van het psychische in zijn geheel is
Onderscheid tussen primaire en secundaire referentiekader
Primair: professionele identiteit
Secundair: noodzakelijk voor beroepsuitoefening, maar variabel gegeven
GV’er: levensbeschouwing primair en psycho(patho)logie secundair
Psycholoog: omgekeerd
Deel 2: Geestelijke verzorging en psychotherapie (Hijweege)
Onderscheid van Mooren verhelderend
Maar psychologische kennis is véél belangrijker voor GV’er dan
levensbeschouwelijke kennis voor psycholoog
Meer dan alleen methodiek
Ook keuzes levensbeschouwelijke interventies op psychologische basis
Transformatie van religieuze landschap
Ontstaan van ongebonden niet-religieuze spiritualiteit als leefstijl
In kader van ‘leefstijl maatschappij’: mentaliteitsgroepen die eigen zingeving
in de maatschappij ontwikkelen, met differentiatie van zingevingstijlen
Beweging van centrale positie religie naar welzijn cliënt
Stelling Hijweege
Voor GV’er volstaat levensbeschouwelijke kennis niet meer
Psychologische kennis is zo fundamenteel dat het primair referentiekader
wordt voor GV’er !
Deel 2: Geestelijke verzorging en psychotherapie (Hijweege)
Psychologie evolueert voor GV’er van ‘secundair’ naar primair referentiekader
Maar voor psycholoog blijft primair referentiekader voldoende
Verwijzing naar definitie van GV en psychotherapie bij Mooren
Verschillen tussen beide beroepsgroepen:
Perspectief – Gerichtheid – Taal – Inhoud – Methode
Consequenties van deze verschillen voor samenwerking GV’er en psycholoog?