geo 2005 • 03 def

Pim Beukenkamp
Faculteit Geowetenschappen, Universiteit Utrecht
Na de tsunami die verwoestend huishield
rond de Indische Oceaan vragen velen
zich af of ook Europa getroffen zou
kunnen worden door zo’n natuurramp.
In 1755 vielen er in Lissabon immers
ruim 60.000 doden door een aardbeving
op de Atlantische Oceaan die gevolgd
werd door een tsunami. En hoe veilig
met zijn vele aardbevingen en
vulkaanuitbarstingen?
FOTO: PIM BEUKENKAMP
zijn gebieden rond de Middellandse Zee
Hoe groot is de kans
op tsunami’s in Europa?
T
Foto rechtsboven:
Een uitbarsting van
de Cumbre Vieja
op het Canarische
La Palma zou een
aardverschuiving in
zee kunnen veroorzaken die leidt tot
een tsunami in de
Atlantische Oceaan.
GEOGRAFIE MAART
oen op 1 november 1755 in Lissabon de aarde heftig
begon te schudden, zaten veel inwoners van de
streng katholieke Portugese hoofdstad in de kerk
vanwege Allerheiligen. Volgens ooggetuigen zwiepten
de kerktorens heen en weer ‘als een korenveld in de
wind’. Kerken en gebouwen zakten als kaartenhuizen
in elkaar; overal braken branden uit. De mensen renden
naar buiten, naar het strand en naar de oevers van de
Taag waar ook de haven met zijn nieuwe kaden lag.
De beving duurde tien minuten.
Volgens ooggetuigenverslagen liep het water in de
haven ineens weg, schepen van hun anker rukkend en
met zich meevoerend richting zee. Even later werden ze
op een enorme golf van waarschijnlijk 15 meter hoogte
terug de stad in geworpen. Na deze eerste tsunami-golf
volgden er nog twee die zich door de monding van de
Taag een weg landinwaarts baanden. De aardbeving en
de tsunami verwoestten de hele benedenstad van Lissabon, dat toen 275.000 inwoners telde. Daarvan vonden
er 60.000 tot 100.000 de dood. Behalve in Lissabon
vielen er ook elders langs de Portugese, Spaanse en
Marokkaanse kust doden. De tsunami bereikte ook
Frankrijk, Engeland, Ierland en de overkant van de
Atlantische Oceaan. Sterk afgezwakt door het Nauw
van Calais werd hij zelfs in Nederland opgemerkt.
Strenge protestanten in Engeland, Nederland en
Duitsland zagen de tsunami als een straf van God
voor de katholieken die heiligen vereerden, of als een
vergelding voor de Inquisitie. De beving met tsunami
inspireerde de (protestantse) componist Georg Philipp
Telemann tot zijn oratorium ‘Tag des Gerichts’.
2005
Passieve continentranden
De tsunami van Lissabon werd veroorzaakt door
waarschijnlijk de zwaarste aardbeving uit de Europese
geschiedenis. Achteraf is berekend dat deze een sterkte
had van 8.5 tot 9.0 op de Schaal van Richter. Het epicentrum lag bij de Gorringe Bank in de Atlantische
Oceaan, 250 km uit de kust van de Algarve. Deze ligt
op de breukzone van de Euraziatische en Afrikaanse
plaat die vanuit de Middellandse Zee via de Straat van
Gibraltar doorloopt tot de Midden-Atlantische Rug.
In 1969 vond zo’n 200 kilometer ten zuiden van de
Gorringe Bank een zware aardbeving met een kracht
van 7.3 plaats. Doordat de aardplaten zich toen horizontaal langs elkaar bewogen veroorzaakte deze aardbeving
geen tsunami. In 1755 verplaatsten de platen zich verticaal. De kans dat zich hier een zware aardbeving
voordoet wordt geschat op eens in de 600 tot 700 jaar.
De aardbeving van Lissabon was uitzonderlijk voor
de Atlantische Oceaan. De kustgebieden bestaan namelijk uit ‘passieve continentranden’, waarbij de grenzen
tussen land en zee niet samenvallen met de plaatgrenzen en er geen subductie plaatsvindt waarbij de
ene plaat onder de andere schuift en spanning wordt
opgebouwd die zich kan ontladen in een aardbeving.
Bij de ‘Ring van Vuur’ rond de Grote Oceaan is dat wel
het geval, en dat verklaart het grote aantal tsunami’s
daar. Aan de randen van de Atlantische Oceaan vinden
we weinig seismische activiteit en zeker geen zware
aardbevingen. Alleen in het uiterste zuiden, ver weg
van Europa ter hoogte van het zuidelijkste puntje van
Zuid-Amerika, ligt een subductiezone bij de ZuidSandwicheilanden.
15
100 km
afrika
Op de Midden-Atlantische Rug, waar de Euraziatische
en de Amerikaanse plaat uiteendrijven en er via opgaande convectiestromen vloeibaar materiaal (magma)
uit de aardmantel naar boven komt, liggen wel vulkanen,
maar ook daar komen geen zware aardbevingen voor.
De meeste (onderzeese) vulkanen hier kennen effusieve
uitbarstingen waarbij de lava relatief rustig uit de
vulkaan stroomt. Dergelijke uitbarstingen gaan niet
gepaard met zware aardbevingen en kunnen dus geen
tsunami’s veroorzaken.
Massabewegingen
De veel explosievere, geïsoleerde hot spot-vulkanen
kunnen dat mogelijk wel. Zij zijn te vinden ten oosten
van de Midden-Atlantische Rug op de Azoren, Madeira,
de Canarische en Kaapverdische Eilanden. Deze vulkaaneilanden in de open oceaan worden steeds vaker
genoemd als mogelijke bron van tsunami’s. De daar
aanwezige vulkaanvormen en (onderzeese) afzettingen
duiden erop dat daar explosief vulkanisme is voorgekomen dat massabewegingen in gang gezet heeft. Op
de oceaanbodem in de directe omgeving van een aantal
steile en jonge vulkaaneilanden heeft men afzettingen
gevonden die door bovengrondse en onderzeese aardverschuivingen op de oceaanbodem zijn terechtgekomen
(kaart 1). Zij zouden een tsunami veroorzaakt kunnen
hebben, hoewel dat nog niet met zekerheid is aangetoond. Wel is er een bergafglijding (door een aardbeving) bekend die in 1958 in de afgelegen Lituya-baai
in Alaska de hoogste ooit waargenomen golf deed ontstaan, een mega-tsunami van maar liefst 530 (!) meter
hoog. In theorie kan een massabeweging dus een lokale
tsunami veroorzaken.
In de Atlantische Oceaan zijn rond de Canarische
Eilanden veertien grote massabewegingen aangetroffen.
Ook de vorm van sommige eilanden zou daarop kunnen
wijzen. In de Grote Oceaan zijn er zelfs 68 gevonden
Vulkaaneilanden op hot spots in de
Atlantische Oceaan worden steeds vaker
genoemd als mogelijke bron van tsunami’s.
16
Onderzeese aardverschuivingen
Een andere mogelijke bron van een tsunami op de
Atlantische Oceaan zijn de onderzeese continentale
hellingen en delta’s. Zij zijn aan beide kanten van de
Atlantische Oceaan te vinden. Door de nabijheid van de
continenten hopen zich hier grote hoeveelheden sediment
op. Die dikke sedimentpakketten zouden in beweging
kunnen komen, mogelijk door een lichte aardbeving.
Zo’n onderzeese aardverschuiving kan een tsunami
veroorzaken. De 10 meter hoge tsunami die in 1998 de
kust van Papua Nieuw-Guinea trof en daar 2000
slachtoffers eiste, was veroorzaakt door zo’n onderzeese
aardverschuiving van slechts vier kubieke kilometer.
Een ander recent voorbeeld is te vinden aan de overkant van de Atlantische Oceaan vlakbij Newfoundland.
Daar heeft in 1929 een tsunami plaatsgevonden als
gevolg van een massabeweging op een continentale
helling van de Grand Banks. De afglijding vond plaats
in het verlengde van de monding van de Saint Lawrence
River. De erop volgende tsunami trof het schiereiland
Burin en eiste 27 mensenlevens.
Een voorbeeld dichter bij huis, maar langer geleden,
zijn de Storegga-afglijdingen 100 kilometer uit de kust
van Noorwegen. Daar hebben in de laatste 30 tot 35
duizend jaar drie afglijdingen plaatsgevonden, de laatste
8200 jaar geleden. Ze hadden een enorm volume,
variërend van 1700 kubieke kilometer bij de laatste
twee afglijdingen, tot 3880 kubieke kilometer bij de
eerste. Dat deze afglijdingen een tsunami hebben
veroorzaakt is zeker, want verspreid over een groot
gebied zijn er op vijf meter hoogte tsunami-sedimenten
gevonden op de kusten van IJsland, Noorwegen, Engeland, Schotland en de Faeroer- en Shetland-eilanden.
Ook in Nederland zijn bij het graven van de Velsertunnel op vijftien meter diepte sedimenten aangetroffen
GEOGRAFIE MAART
2005
Middellandse Zeegebied
Heel anders is de situatie in Zuid-Europa in het Middellandse Zeegebied. Daar botsen de Euraziatische en
Afrikaanse plaat op elkaar en is sprake van convergerende plaatgrenzen met subductiezones en andere
breuken. Er vinden veel en vaak zware aardbevingen
plaats, vooral in het oostelijk deel van het Middellandse
Zeegebied, waar de Egeïsche plaat over de Afrikaanse
plaat heen schuift. Vooral de subductiezones ten zuiden
van Kreta en Cyprus en bij Sicilië zorgen voor veel
tektonische onrust (kaart 2).
eR
sch
ug
ti
lan
-At
d
Mi
den
No
IJszee
ijke
l
e
d
or
Storegga
ijsland
5500 v.Chr.
Kaart 2: Middellandse zee: plekken waar tsunami’s hebben plaatsgevonden
5500 v.Chr.
noorwegen
verenigd
koninkrijk5500 v.Chr. Noordzee
epicentrum aardbeving
gebied met hoog tsunami-risico
kwartaire vulkaan
plaatgrens met subductie
frankrijk
door tsunami getroffen gebieden (in de laatste 10.000 jaar)
op grond van historische bronnen bepaald
op grond van terreingegevens bepaald en gedateerd
italië
1979
portugal
Z
Z
Zwarte Zee
1755
1755
Gorringe
Bank
1627
spanje
1755
1755
azoren
2003
1755
1755
1939/1999
550
1999
Vesuvius
1450
1456
griekenland
1783
1693
1969
1755
turkije
Stromboli
1894
1908
canarische
eilanden
algerije
tunesië
0
GEOGRAFIE MAART
2005
1650 1956
Etna
marokko
500 km
1628 v.Chr. Santorini
66?
Middell
andse Zee
365
1750
1750
© GeoMedia geo uu 6400
0
m
0m
00
ca
den
-10
> 160
an
he eil
n a r i s c -300
0m
-200
176-145
an
tenerife
el hierro
Oc
ea
136-21
Bovendien liggen er in het Middellandse Zeegebied
enkele actieve vulkanen. Vrijwel allemaal liggen ze in
subductiezones en worden ze gekenmerkt door explosieve erupties. Het kan niet anders of aardbevingen en
vulkanische uitbarstingen moeten hier in het verleden
tsunami’s veroorzaakt hebben – zeker de zware, ondiepe
aardbevingen onder de Egeïsche Zee.
Van het Middellandse Zeegebied zijn uit historische
bronnen minstens honderd tsunami’s bekend. De
oudste volgde op de mega-eruptie van de Thira op het
Griekse eiland Santorini in 1628 v. Chr. Door de vulkaanuitbarsting stortte het eiland in elkaar en ontstond
er een tsunami, net zoals bij de uitbarsting van de
Krakatau in 1883. De krater op Santorini was echter wel
vijf keer zo groot en twee keer zo diep. Bij zijn vertrek
uit Santorini was de tsunami waarschijnlijk 60 meter
hoog. Veel kustplaatsen in de oostelijke Middellandse
Zee moeten erdoor verwoest zijn. Sommige archeologen
denken dat deze tsunami ook de ineenstorting veroorzaakt heeft van de Minoïsche cultuur op Kreta, dat
120 kilometer ten zuiden van Santorini ligt. En als de
hoogontwikkelde eilandbeschaving Atlantis die volgens
geschriften van Plato door een natuurramp in zee verdwenen zou zijn, ooit bestaan heeft, zou dat wel eens
op Santorini geweest kunnen zijn.
De eerste beschrijving van een verwoestende tsunami
dateert uit 479 voor Christus en speelde in de Egeïsche
Zee. In 365 na Christus vond er een zware aardbeving
plaats die, hoewel er geen directe sporen van gevonden
zijn, een tsunami veroorzaakt moet hebben met schade
voor veel laaggelegen gebieden in de oostelijke Middellandse Zee. Speculaties hierover worden ondersteund
door meer recente ervaringen met aardbevingen en
ug
fuerteventura
gran
canaria
eR
780-840
la gomera
isch
la palma
Atl
ant
isch
e
lanzarote
700
lan
t
650-350
Nederland
De kans dat Nederland getroffen wordt door een tsunami is uiterst klein. Een zware aardbeving in de Noordzee is zeer onwaarschijnlijk. Mocht die toch plaatsvinden dan is de Noordzee te ondiep om een hoge tsunami te laten ontstaan. Waarschijnlijk is een halve meter
het maximum.
Een zware aardbeving in de veel diepere delen van de
Atlantische Oceaan zou wel een hoge tsunami kunnen
produceren, maar voordat deze Nederland bereikt zal
deze stukslaan op de Britse eilanden en flink gedempt
worden door de ondiepe Noordzee. Rijkswaterstaat
heeft berekend dat zo’n tsunami gereduceerd is tot
minder dan anderhalve meter als hij Terschelling
bereikt. Het Nauw van Calais beschermt Nederland
tegen eventuele tsunami’s uit het zuiden.
-At
700
richting aardverschuiving
bovenzijde aardverschuiving
onderzeese aardverschuivingen
ouderdom in duizenden jaren
Er zijn Nederlandse sedimenten die wijzen
op een tsunami veroorzaakt door
een aardverschuiving voor de Noorse kust.
die waarschijnlijk wijzen op de gevolgen van de jongste
Storegga-tsunami. Sommigen denken zelfs dat de landbrug tussen Engeland en het continent voor de eerste
keer doorbroken is door deze tsunami.
den
m
Atlantische Oceaan
rond de Hawaii-eilanden en in de Indische Oceaan bij
het eiland Réunion. Volgens veel onderzoekers kunnen
dergelijke massabewegingen ook in de toekomst plaatsvinden en een tsunami veroorzaken.
De geologen Steven Ward en Simon Day hebben in
2001 in een artikel in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Geophysical Research Letters een
scenario beschreven waarin een uitbarsting van de vulkaan Cumbre Vieja op La Palma, het meeste westelijke
eiland van de Canarische Eilanden, een aardverschuiving veroorzaakt. Daarbij zou 150 tot 500 kubieke
kilometer rots met een snelheid van 360 kilometer per
uur in zee kunnen storten. De daarop volgende tsunami
zou met gemak de hele Atlantische Oceaan kunnen
oversteken en van Miami tot Boston de hele oostkust
van de Verenigde Staten kunnen overspoelen met een
golf van 3 tot 25 meter hoog. De Cumbre Vieja is een
actieve vulkaan die in 1949 en 1971 uitbarstingen kende.
Het artikel van Ward en Day was de basis voor een
BBC-documentaire over mega-tsunami’s, die in Nederland onlangs ook door Netwerk en Discovery Channel
is uitgezonden. De theorie van Ward en Day is omstreden. Critici menen dat de kans klein is dat een
groot stuk van La Palma in één keer afbreekt en als dat
gebeurt zal dat niet tot een mega-tsunami leiden.
Mid
00
-40
© GeoMedia geo uu 6400
Kaart 1: Aardverschuivingen bij de Canarische eilanden
17
Jeroen Bosman
Overblijfselen van Santorini in
de Egeïsche Zee. In 1626 v. Chr. stortte
het eiland na een vulkaanuitbarsting in
FOTO: PIM BEUKENKAMP
en veroorzaakte een tsunami.
tsunami’s rond Griekse eilanden. Een voorbeeld daarvan is de aardbeving van 1956 bij het eiland Amargos
die gevolgd werd door een tsunami die niet alleen op
Amargos schade veroorzaakte, maar ook op Patmos,
Kreta en Milos. De tsunami bereikte op Amargos hoogten van 25 tot 40 meter boven zeeniveau en eiste tientallen doden. Ook uit de Golf van Korinthe zijn veel
aardbevingen met lokale tsunami’s bekend, de laatste
uit 1981.
Een andere tsunami-gevarenzone ligt bij de Straat
van Sicilië. Daar zijn uit 1693, 1783 en 1908 aardbevingen met tsunami’s bekend. Van de meer dan 100.000
doden kunnen er vele duizenden op rekening van de
tsunami’s geschreven worden. Ten noorden van Sicilië
ligt ook de Stromboli-vulkaan die in de 20ste eeuw
minstens vijf erupties kende met een tsunami. Ook
de heftige uitbarsting van de Vesuvius in 1631 veroorzaakte een tsunami.
Uit geomorfologisch en sedimentologisch onderzoek op Mallorca is gebleken dat er ook in de westelijke
Middellandse Zee tsunami’s zijn voorgekomen. Dat
werd in mei 2003 nog eens bevestigd toen de aardbeving in Algerije (van slechts 5.8 tot 6.7 op de Schaal
van Richter) een tsunami veroorzaakte. Deze was
slechts 2 meter hoog maar richtte op de drukke kusten
van Mallorca en de buureilanden wel veel economische
schade aan. De tsunami had minder dan een half uur
nodig om de 350 kilometer tussen Algerije en Mallorca
te overbruggen. Naar aanleiding van de tsunami-ramp
in Azië ontstond er ook aan de dichtbebouwde Spaanse
costa’s onrust over mogelijke tsunami’s.
Dat ook onderzeese aardverschuivingen in de
Middellandse Zee tsunami’s kunnen veroorzaken bleek
in 1979 toen het vliegveld van Nice, dat op een eiland
voor de kust ligt, getroffen werd door een tsunami en
er elf doden vielen.
Lokaal en regionaal effect
Van de meeste tsunami’s in het Middellandse Zeegebied valt op dat de afstanden waarover zij zich verplaatsen klein zijn vergeleken met die in de drie oceanen.
Dat komt waarschijnlijk door de vorm van het Middellandse Zeebekken. De afwisseling van eilanden en
schiereilanden, en van diepe en ondiepe zeeën, zorgt
ervoor dat de tsunami’s zich moeilijker snel en over
grote afstanden kunnen verspreiden. Er is geen reden
te veronderstellen dat het Middellandse Zeegebied in
de toekomst gevrijwaard blijft van tsunami’s. Wel
zullen deze waarschijnlijk slechts lokale of regionale
effecten hebben. Ze zullen vooral optreden als gevolg
van aardbevingen, maar explosieve vulkanische uitbarstingen van de Vesuvius of de Stromboli kunnen voor
onaangename verrassingen zorgen. Dat geldt ook voor
de Marsili, een jonge, snelgroeiende onderzeese vulkaan in de Tyrrheense Zee. ■
Bronnen
•
Bolt, B.A. 2003. Earthquakes, 5th edition, New York, Freeman.
•
Bryant, E.A. 1991. Natural Hazards, Cambridge University Press.
•
Chester, D.K. 2001. The 1755 Lisbon earthquake. Progress in
Physical Geography 25, 3: 363-383.
•
Kelletat, D. & A. Scheffers 2004. Tsunami im Atlantischern Ozean,
Geographische Rundschau 56, Heft 6: 4-12.
•
Ward, S.N. 2001. Landslide tsunami. Journal of Geophysical
Research 106, 6: 11.201-11.215.
•
Ward, S.N. & S. Day 2001. Cumbre Vieja Volcano – Potential
collapse and tsunami at La Palma Islands. Geophysical Research
Letters 28, 17: 3397-3400.
•
Whelan, F. & D.Kelletat 2003. Submarine slides on volcanic islands
– a source for mega-tsunami’s in the Quaternary, Progress in
Physical Geography 27, 2: 198-216.
AANVULLENDE INFORMATIE EN LESMATERIAAL OVER
DE THEORIE VAN WARD EN DAY: WWW.GEOGRAFIE.NL
Britse scholier redt honderd mensen dankzij aardrijkskundeles
door Paul Verstappen
V
‘Mama, we moeten van het strand af ! Nu!!’ Het doortastende
optreden van de tienjarige Tilly Smith aan het strand betekende de
redding van honderd toeristen op het eiland Phuket. Tilly had drie
weken eerder les gehad over tsunami’s en wist die kennis direct toe
te passen. Aardrijkskunde bleek een vak met praktische waarde en
hier zelfs van levensbelang.
18
oor de Engelse Tilly waren de plotseling terugtrekkende
zee en de vissen die spartelend op het strand achterbleven duidelijke signalen van een naderende tsunami.
Bliksemsnel waarschuwde ze haar moeder. Deze verklaarde
later in The Times dat ze volledig werd verrast: ‘Ik wist niet
wat een tsunami was. Maar als je dochter zo hysterisch
reageert, besef je dat er iets aan de hand moet zijn.’
Moeder en dochter alarmeerden het hotelpersoneel en
binnen tien minuten hadden alle gasten het privé-strand
verlaten. Tilly, haar familie en veel andere badgasten zochten een veilig heenkomen naar de hogere verdiepingen van
het hotel. Daar zagen ze de tsunami het land binnenrollen.
Het hotel hield stand. Dankzij Tilly, die in de Britse pers
de bijnaam ‘Engel van het strand’ kreeg, raakte niemand
GEOGRAFIE MAART
2005
Internet is een onuitputtelijke bron van informatie, ook na de ramp
in Zuidoost-Azië. Een inventarisatie van het aanbod.
Overzichten
Het beste overzicht biedt internetencyclopedie Wikipedia [1], met
geofysische informatie, details
over schade en slachtoffers van
de tsunami, en links naar andere
Wikipedia-artikelen, waaronder
die over schade per land [2] en de
hulpoperaties [3]. Cijfers en details
worden up to date gehouden.
Let op: Nederlandstalige versies
wijken vaak af en zijn kwalitatief
soms minder. Het overzicht bij
Kennislink [4] wordt niet meer
bijgewerkt.
Natuurwetenschappen & techniek 2004. Mega-tsunami of
mega-overdrijving. juli/augustus 2004, p. 28-31.
•
De aardbeving en
tsunami in 32 bronnen
van de ruim honderd hotelgasten ernstig gewond. In
nabijgelegen resorts vielen wél dodelijke slachtoffers.
Tilly herkende in de zich plotseling terugtrekkende zee
de voortekenen van een tsunami omdat ze daarover drie
weken eerder op de Danes Hill School in Oxshott in Zuidoost-Engeland, les had gehad van haar aardrijkskundeleraar Andrew Kearney. In National Geographic News vertelt
Kearny hoe die les verlopen was: ‘Wat Tilly voorspelde,
was exact wat ik had laten zien op een video over een
tsunami die in 1946 Hawaii trof. Zij zag de gevolgen van
niet meteen handelen als er zoiets raars gebeurt.’ Kearney
vertelde dat hij al elf jaar les geeft over tsunami’s als hij
de platentektoniek, aardbevingen en vulkanen behandelt.
Hij gebruikt daarbij de modernste audiovisuele hulpmid-
GEOGRAFIE MAART
2005
Geofysische en hydrologische
aspecten
Bezoek voor de fysische aspecten
van de aardbeving de Amerikaanse
geologische dienst, USGS [5], met
feiten, technische details, tektonische informatie en kaarten met
recente aardbevingen in de regio.
Voor tsunami’s is het Tsunami
Research Program [6] van de
Amerikaanse National Oceanographic and Atmospheric Administration, NOAA, een goede
ingang, o.a. met aankomsttijden
van tsunami’s bij kusten rond de
Indische Oceaan uit observaties
en simulaties. Met links [7] naar
zeewaterniveaus wereldwijd, satellietbeelden, seismische gegevens,
simulaties en modellen. Ook van
NOAA: het mooiste kleine
animatiebeeld van de tsunami [8],
een wereldwijde versie [9], een
kaart met de maximale golfhoogtes
van de tsunami in de Indische
Oceaan [10] en kaarten van het
werkelijke tsunamiverloop [11] op
basis van radarsatelietgegevens.
De TU Delft toont een kaart van
de horizontale verplaatsing aan de
hand van GPS-metingen [12], het
KNMI een beeld van de golfhoogtes
voor de kust van Phuket aan de
hand van een dieptemeter van een
schip dat daar voor anker lag [13].
Gevolgen van de vloedgolf: analyse
van schade en slachtoffers
Op Wikipedia [2] staan actuele
samenvattingen van de schade met
verwijzingen naar uitgebreide overzichten per land, en overzichten
delen. Pakkende actuele beelden van websites projecteert
hij op een modern, interactief whiteboard. Zo brengt hij
aardrijkskunde op een imponerende manier in de klas.
Met Tilly’s klas bekeek hij beelden van een Amerikaanse
website over tsunami-waarschuwingssystemen.
Ook geeft hij zijn leerlingen vaak praktische opdrachten.
Ze moeten bijvoorbeeld van balsahout een model maken
van een huis dat zware aardbevingen kan doorstaan.
Kearney: ‘Ik plaats de modellen op een doos en schud die
hevig heen en weer. Dan zien de leerlingen welk huis het
langst intact blijft.’
Kearney, die waarschijnlijk een onderscheiding van de
Britse koningin krijgt, vindt het een uitdaging kinderen
echt te interesseren voor zijn vak: ‘Als je het niet op een
aansprekende manier brengt, is ieder onderwerp saai.
Veel mensen onderschatten het belang van goede leerkrachten. Het is belangrijk te laten zien dat ons werk ertoe
doet. We can make a difference.’ ■
19