(godsdienst)sociologie

(godsdienst)sociologie
Tiltenberg- St. Bonifatius
Jaar I-II, major
Code VIII.3
Les 3
Kerk en moderne samenleving
stelling
De katholieke kerk zou meer
moeten inspelen op de vragen die
op de religieuze markt leven
Modernisering
• (p.95) “het ontstaan van een samenleving
gekenmerkt door vooruitgangsgeloof en
een functionele en rationele benadering
van de werkelijkheid
- > 1600 filosofische revolutie
- > 1750 technische revolutie
- > 1798 politieke revolutie
• Verschillende maar verbonden processen
Differentiatie
• Verzelfstandiging van domeinen van de
samenleving met eigen functies, normen
en waarden
• Gevolg: complexe samenleving,
netwerkvorming, eenheidsworst,
mondialisering
• Religie: privatisering, religie een onderdeel
Rationalisering
• Inrichten van de samenleving volgens
logische, gestructureerde, geformaliseerde
patronen
• Doel: efficiëntie, berekenbaarheid,
maakbaarheid
• Religie: ‘onttovering’, minder belang
religieuze verklaringen
Individualisering
• Persoon los van traditionele verbanden,
bepaalt zelf hoe leven in te richten
• Meerdere sociale verbanden, minder
controle, grotere keuzevrijheid, subjectieve
ervaring
• Religie: minder gebonden aan kerk
Domesticering
• Bevrijding van natuurlijke en biologische
beperkingen en controle van de natuur
• Religie: doorbreken cyclisch denken,
ingrijpen schepping
Secularisatie
• ‘proces waardoor in toenemende mate
aspecten van het leven en samenleven
van mensen onttrokken worden aan de
overheersing of begeleiding van
godsdienstige instituties en symbolen’.
• Drie niveaus (Dobbelaere, Dekker)
Individuele niveau
• Verminderen van de godsdienstigheid van
mensen
- Traditionele waarden hebben minder
betekenis voor het individu
- Ze zijn minder betrokken bij organisaties
en op de boodschap
- Of is er sprake van verschuiving?
God in Nederland 2006
Leven na de dood
Weet niet zeker
40
31
Bijbel woord van God
Gedeeltelijk/in bepaalde zin
Theisten
Ietsisten
24
27
24
36
Christus Gods zoon
Buitengewoon begaafd
Gelovig mens: beslist wel
Eigenlijk wel/enigszins
Geloof heeft grote betekenis
enigszins
40
29
31
31
42
19
Niveau samenleving
• Beperking reikwijdte godsdienst
- Minder organisaties op religieuze
grondslag
- Godsdienst minder belangrijk voor
inrichting samenleving
- Kerk op zichzelf
Organisatie niveau
• Interne secularisatie: aanpassing van de godsdienst aan
de ontwikkelingen in de samenleving
- Meer democratie
- Professionalisering
- Binnenwereldse uitleg
- Vrouwen
- Ethiek
Voorbeeld: www.bethlehemkerk.nl/index.php/bezinningmainmenu-67/752-wat-wordt-er-in-de-kerkgesmurfd?tmpl=component&print=1&page
Moderniteit en sacralisering?
•
•
Moderne samenleving niet zonder kritiek
Differentiatie > heelheid
Rationalisering > mystiek
Individualisering > gemeenschap
Moderniteit geeft geen antwoord op
vragen over dood, lijden, geluk, vrede,
verveling (Van Harskamp: Het nieuwreligieuze verlangen)
Religie in Nederland
www.vpro.nl/programma/detoekomst/afleveringen
Religieuze markt
Aanbod
• Traditionele christelijke kerken zullen
blijven bestaan
• Vernieuwingen binnen christendom
• Wereldgodsdiensten: groei of
secularisatie?
• Nieuwe religieuze bewegingen: weinig
aanhang, eerder cultureel
Vraag
• Blijvende belangstelling voor religie
• Anders opstellen
• Consumentengedrag
Uitwisseling
• Niches in de markt
• Marktregulatie door overheid
(hoe in Nederland?)
Stelling: op een vrije markt neemt
betrokkenheid toe
- In een vrije markt kan alles aangeboden
worden
- Op een vrije markt is vernieuwing
- Er ontstaan competitieve, concurrerende
en klantgerichte organisaties
- Iedereen kan de religie krijgen voor de
prijs die hij/zij wil betalen
- Elke niche wordt bediend met eigen
aanbod
Nederland?
Vrij, pluraal, dalende
betrokkenheid
verklaring
• Interne secularisatie: verzaken religieuze
taak
• Kartelvorming door oecumene
• Weinig gebruik van marketing (Sengers:
Aantrekkelijke kerk)
stelling
De katholieke kerk zou meer
moeten inspelen op de vragen die
op de religieuze markt leven