Dinsdagmiddag, Vittoriano, Piazza Venezia

Dinsdagmiddag, Vittoriano, Piazza Venezia Monument Victor Emanuel II Met een immense Korinthische zuilengallerij achter zich staat in
het midden een ruiterstandbeeld van Victor Emanuel II. Dit 135
meter brede en 70 meter hoge monument gewijd aan Victor
Emanuel II is voltooid in 1935 en bestaat voornamelijk uit puur
wit marmer uit Botticino, een gemeente in de noordelijke
provincie Brescia. Boven op de zuilengalerij staan aan
weerszijden twee standbeelden van een in een vierspan rijdende
Victoria. Aan de andere kant, dus onder het monument is een
museum gevestigd, het Musea del Risorgimento.
Oorsprong en reden tot bouw
In het jaar 1878 is er opdracht gegeven tot de bouw van een
monument van Victor
Emanuel II door het
Italiaanse parlement,
vanwege het overlijden
van Victor Emanuel.
Hij was de eerste
koning van een
verenigd Italië. De
bouw van het
monument is
allesbehalve
onomstreden geweest.
Om te beginnen vonden ze het gebouw simpelweg lelijk. Ook
zou het gebouw te aanwezig zijn en de stijl niet passen bij de rest
van het oude Rome. Verder is het monument erg ten koste
gegaan van de noordelijke flank van het Capitool.
Ligging monument
Het monument van Victor Emanuel II ligt op een plein, gelegen
tussen de Piazza Venezia en het Capitool. Het monument is zo
geplaatst dat het vanuit bijna heel Rome goed te zien is. Je kunt
je echter afvragen of dat een voordeel is voor dit gebouw, omdat
de Romeinen, zoals eerder gezegd, het gebouw niet bepaald mooi
vonden.
Bijnamen
53
Het monument staat vooral bekend onder haar bekendste
bijnaam: Altare della Patria, wat zoveel betekent als Altaar van
het Vaderland. Deze naam slaat op de bijnaam van Victor
Emanuel II, namelijk Padre della Patria, wat Vader van het
Vaderland betekent. Het altaar was echter niet geliefd bij het
volk, dat hem maar
lelijk vond en hem
daarom de
typemachine
noemden, oftewel ‘la
Macchina da
Scrivere’. De Fransen
noemden het ‘la
grande tarte’, want ze
vonden dat het
gebouw net een bruidstaart was.
Fonteinen
Links en recht van het monument staan fonteinen, dit zijn
representaties van de twee zeeën welke aan Italië grenzen. De
linker fontein symboliseert de Adriatische Zee, de rechter staat
weer voor de Tyrreense Zee.
Palazzo & Piazza Venezia Gebouwd in 336 na Chr. Is de Basiliek van San Marco een van
de oudste kerken in Rome. Sinds de vijftiende eeuw is deze kerk
onderdeel van het Palazzo Venetia. In de negende eeuw is het
oorspronkelijke gebouw op een bronzen emmer met Jezus en zijn
apostelen na omwille van een grote verbouwing verwoest en
herbouwd in opdracht van Paus Gregorius IV, later is er een
renaissancevoorgevel toegevoegd. De basiliek wordt door alle
kanten omsloten door de Piazza Venezia. De Piazza Venezia, het
“Venetiëplein, is een in het centrum van Rome gelegen plein. Het
plein heet haar naam gekregen dankzij het Palazzo Venezia, een
paleis aan de rand van het plein. De Piazza ligt aan de voet van
de Capitolijn, naast het Forum van Trajanus en dichtbij het
Forum Romanum. Vanaf het plein wordt het uitzicht als het ware
gedomineerd door het enorme Monument van Victor Emanuel II.
Beschrijving Palazzo & Piazza Venezia
54
De bouw aan het Palazzo Venezia werd begonnen in 1455, met
als architect Francesco del Borgo. Het is gebouwd in de
beginjaren van de renaissance, het uiterlijk van het gebouw laat
dit ook duidelijke zien. Het gebouw zelf is namelijk nog vrij
integer, met veel middeleeuwse trekken.
Het gebouw ligt aan de Piazza Venezia, dit plein ontneemt zijn
naam van het palazzo Venezia. Het rechthoekige plein is een
belangrijk knooppunt, die Via del Corse, Via Quattro Novembre,
Via del plebiscito en de Via dei Fori Imperiali komen erop uit.
Ondanks dit ontbreken verkeerslichten, vaak wordt het verkeer
door agenten geregeld.
Het gebouw was namelijk bedoelt als accommodatie voor
kardinalen, maar later veranderde dat. In 1469 werd het de
woonplaats voor de paus. In 1564 veranderde dat echter
wederom, om de sympathie te winnen werd het geschonken aan
ambassadeurs op voorwaarde dat een deel van het gebouw
voorbestemd bleef voor kardinalen. Sinds de Vrede van Campo
Formio in 1797 was het de verblijfplaats voor Oostenrijkse
ambassadeur. Mussolini gebruikte het echter voor zijn kantoor,
maar tegenwoordig is het een museum.
Bronvermelding
• http://www.aviewoncities.com/rome/victoremmanuelmon
ument.htm
• http://bezienswaardighedenrome.plazilla.com/page/4295020566/monument-vanvictor-emanuel-ii-ofwel-il-vittoriano-alle-informatie-enalle-weetjes-op-een-rijtje
David Hoekman, Maarten Stukje & Rick Kouwen
55
Woensdagmorgen, Keizerfora, Forum Romanum Keizerfora Geschiedenis keizerfora
De keizerlijke fora of keizerfora bestaan uit een serie van
monumentale fora (openbare pleinen) in Rome, gebouwd binnen
een tijd van 150 jaar ,tussen 46 v.Chr. en 113 n.Chr.. De fora
waren het hart van het Romeinse Rijk gedurende de laatste jaren
van de Republiek en het Keizerrijk. De keizerlijke fora maken
geen deel uit van het Forum Romanum, dat hét openbare plein
was tijdens de Republiek. De fora werden gebouwd doordat het
Forum Romanum niet meer voldeed. Door de groei van het rijk
was het te klein geworden om alle staatszaken en handel af te
wikkelen. Hierdoor begon er een steeds grotere vraag te ontstaan
naar een grotere plaats om de openbare zaken af te handelen. De
bouw van de keizerlijke Fora bracht de toenmalige machthebber
een gelegenheid om zijn stempel op Rome te drukken, hij kon zo
in één keer een heel forum laten bouwen. De Fora zijn dan ook
vernoemd naar de opdracht gevende machthebbers, namelijk:
Caesar, Vespasianus, Augustus, Nerva en Trajanus.
Fori Imperiali
De keizerlijke Fora worden tegenwoordig getekend door de via
dei Fori Imperiali, een weg dwars door alle Fora heen. De Via
dei Fori Imperiali leidt van de Piazza Venezia naar
het Colosseum. De brede weg werd aangelegd in opdracht van
de Italiaanse dictator Benito Mussolini, die zijn kantoor op de
Piazza Venezia had in het Palazzo Venezia. Hij heeft deze
aangelegd om ten tijde van zijn regime met zijn troepen te
paraderen. Voor de bouw van de weg tussen 1924 en 1932 werd
een deel van de middeleeuwse wijk die daar lag, afgebroken:
zo’n vierduizend mensen moesten hierdoor verhuizen.
Mussolini’s weg kreeg de naam Via dell’Impero.
Tempel van venus Genetrix
Omdat Venus in de Romeinse overlevering gezien werd als de
moeder van de held Aeneas, van wiens zoon Iulus de Gens
Julia beweerde af te stammen, wijdde Julius Caesar aan haar een
tempel op het door hem gebouwde en naar hem
genoemde Forum Caesaris in Rome. De tempel werd gebouwd
56
uit stevig marmer, met acht zuilen aan de voorgevel op een hoger
podium dat langs twee trappen beklommen kon worden. Binnen
in de tempel was er een beeld van Venus Genetrix gemaakt door
beeldhouwer Arcesilas.
Tempel van mars Ultor
De tempel van Mars, ook wel de tempel van mars de wreker
genoemd, stond achteraan op het Forum van Augustus in Rome
en domineerde zo de hele ruimte ervoor. Dit was een directe
verwijzing naar het forum van zijn adoptievader Caesar, waar
een tempel van Venus Genetrix op eenzelfde positie stond. Zo
toonde Augustus dat hij net zo verbonden was met Caesar als
Mars met zijn geliefde Venus.
57
Zuil van Trajanus Geschiedenis forum, zuil en markten van Trajanus
Zuil van Trajanus
De zuil van Trajanus werd in 107-112 na Christus gebouwd op
Forum van Trajanus. De zuil werd ingewijd in 113 na Christus.
De zuil is 30 meter hoog en bestaat uit achttien blokken marmer.
Aan de binnenkant van de zuil bevindt zich een wenteltrap en in
het voetstuk is er een ingang, die leidt tot een ruimte waar de urn
met de as van de keizer en zijn vrouw te vinden is.
Forum van Trajanus Het forum van Trajanus was het laatste en het grootste forum van
de vijf keizerlijke fora van Rome. De bouw begon in 107 en het
werd geopend in 112 om de verovering van Dacië te vieren. Het
plein heeft een rechthoekige vorm en men betreedt het door
onder een triomfboog door te lopen. Aan de weerskanten van het
plein bevinden zich grote zuilengalerijen, en aan de achterkant
wordt het plein afgesloten door de Basilica Ulpia. Achter de
basilica verrijst de Zuil van Trajanus.
Markten van Trajanus De Markten van Trajanus, een groot winkel- en
kantorencomplex, werden gelijk met het forum gebouwd, maar
ze horen er niet officieel bij. De markten zijn tegen de westkant
van het Forum aangebouwd. Ze zijn grotendeels bewaard
gebleven.
Plein op het forum van Trajanus Het plein, dat de klassieke rechthoekige vorm had, betrad men
door onder een triomfboog door te lopen. Aan weerskanten van
het plein bevonden zich zuilengalerijen, aan de achterzijde werd
het afgesloten door de Basilica Ulpia. Voor de basilica stond een
imposant ruiterstandbeeld van de keizer, terwijl achter de basilica
de Zuil van Trajanus verrees.
Zuil van Trajanus Tekst op het voetstuk 58
Op het voetstuk van de zuil, boven de toegangsdeur, zie je een
inscriptie. De vertaling van dit opschrift luidt:
Senaat en volk van Rome
Aan de imperator, de Caesar Nerva, zoon van de goddelijke
Nerva
Keizer Trajanus, zegevierend in Germanië en Dacië
Priester, 17e keer tribuun, zesde keer imperator, zesde keer
consul, vader des vaderlands
Om aan te geven hoe hoog
De heuvel was die voor dit werk is weggehaald
De zuil geeft aan hoe hoog de heuvel was, die voor het werk is
weggehaald. De zuil is ter ere van Trajanus, die wordt geprezen
in de inscriptie.
Scènes op de zuil De reliëfs die je ziet op de zuil onderscheiden 114 scènes. De
afbeeldingen moeten gezien worden als een epische verwerking
van de oorlogshandelingen. Er worden in totaal 2500 mensen
afgebeeld, waaronder de keizer 60 keer. De scènes zijn in
chronologische volgorde, van onder naar boven, vanaf het begin
van de strijd tegen Dacië tot aan de overgave van de Daciërs.
Oorspronkelijk stond boven op de zuil een bronzen beeld van keizer Trajanus. Paus Sixtus liet in 1588 een beeld van de heilige Petrus op de zuil plaatsen. Dacische oorlog De Romeinse Keizer Trajanus vond dat het Dacische rijk een
bedreiging was voor de veiligheid van de Romeinse provincies
ten zuiden van de Donau. Ook waren er economische problemen
in Rome, die kwamen door de militaire campagnes van Europa
en door het geringe gehalte aan goud in de muntstukken. Dacië
had aantrekkelijkere goudmijnen dan Rome, wat ook een oorzaak
was van het conflict. Trajanus begon in 101-102 na Christus een
oorlog tegen de Daciërs. Een tweede veldtocht volgde in 105-106
59
n. Chr, waarbij de Daciërs werden verslagen. De hoofdstad van
Dacië werd volledig afgebrand en meer dan 150.000 inwoners
werden als slaven weggevoerd. Na de overwinning werden
immigranten uit Italië en de Romeinse provincies ten zuiden van
de Donau naar het gebied gekoloniseerd. Als overwinning werd
het forum van Trajanus gebouwd.
Bron reconstructie en
plattegrond:
http://www.teggelaar.com/rom
e-dag-3-vervolg-3/
Bronnen:
ROME, leven met het verleden (themaboek KCV) – Caroline Fisser Kijkwijzer in Rome -­‐ Smarius, http://nl.wikipedia.org/wiki
/Keizerlijke_fora http://www.architectenweb.nl/aweb/archipedia/archipedia.
asp?id=430 60
61
62
Forum Romanum 1 Curia en Rostra
De Curia vormde samen met de Rostra en het Comitium
een belangrijk deel van het Forum Romanum. Na de bouw
van deze werken, onder aanvoering van Tullus Hostillius,
werd het Forum Romanum het politieke centrum van de
stad. De Curia was het Senaatsgebouw. In dit gebouw
vonden de vergaderingen plaats tussen de senatoren. De
voorzitter sprak vanaf een verhoging. Er was plek voor 300
senatoren, waarvan de belangrijksten vooraan zaten. Het
gebouw was prachtig ingericht. Zowel de muren als de
vloer zijn van marmer. Tegen de linker en rechter muur
staan de Plutei Traiana, beelden waarop Trajanus te zien is
die het volk helpt. Ook de voorgevel zag er vroeger mooier
uit met een mooi betegelde muur en grote bronzen deuren.
De deuren die er nu inzitten zijn replica’s van de echt,
welke in de basiliek van Sint-Jan van Lateranen staan.
De Curia is vier keer afgebrand. De eerste brand was in 80
v. Chr., maar werd ook weer opgebouwd door Sulla. In 52
v. Chr. was het weer raak. Toen het onder Caesar weer
herbouwd werd veranderde hij de naam van Curia Hostilla
in Curia Julia. Ook in 64 na Chr. en 283 na Chr. is het
gebouw in vlammen opgegaan.
Het volk werd toegesproken vanaf de Rostra. Deze diende
als spreek gestoelte voor consuls en andere politici. Voor de
Rostra lag het Comitium, een plein waar het volk zich
verzamelde op het moment van zo’n toespraak. Ook werden
hier verkiezingen gehouden. De naam Rostra komt van de
scheepsnebben die de Romeinen buit hadden gemaakt in de
1e Punische Oorlog. Deze puntige objecten die de schepen
gebruikten om de vijand te rammen, dienden nu als speren
waar vijandelijke hoofden op werden gespietst. Het
bekendste slachtoffer is de senator Cicero die in opdracht
van Antonius is vermoord, nadat hij zich in de senaat had
63
uitgesproken tegen hem. Antonius was in machtsstrijd met
Octavianus en Lepidus. Toen deze drie een overeenkomst
hadden de macht te delen, spraken zij ook af dat zij hun
ergste vijand ongestraft mochten doden. Antonius liet
Cicero vermoorden en zijn hoofd werd op de Rostra
gespietst.
Rostra
De tempel van Saturnus
Saturnus
De tempel van Saturnus is, zoals de naam al zegt, gewijd
aan Saturnus uit dankbaarheid voor de overwinning op de
Sabijnen. Saturnus is de god van de landbouw en het
uitgezaaide graan. Saturnus wordt alleszins geassocieerd
met de landbouw. Ook is onze lievelingsdag naar hem
vernoemd, Saturni Dies (zaterdag).
Bouwgeschiedenis van de Tempel
De Templum Saturni is een van de oudste tempels in Rome,
gebouwd in 497 v Chr. en later nog eens gerestaureerd in
42 v Chr. Ze hebben de tempel moeten restaureren vanwege
een grote brand, de restauratie is betaald door buit van de
oorlog met Syrië.
Ook moest de tempel gerestaureerd worden in 283, toen het
64
wederom was beschadigd door een brand. Voor deze
restauratie werden veel materialen hergebruikt.
De inscriptie in de Tempel
Vanwege de laatste brand staat op de tempel de volgende
inscriptie:
SENATVS POPVLVSQVE ROMANVS INCENDIO
CONSVMPTVM RESTITVIT.
Senaat en Romeins volk hebben het door brand verwoeste,
hersteld
De functie van de Tempel
De tempel had naast de religieuze functie ook een politieke
functie. De tempel diende namelijk als aerarium(staatskas).
Hierin werd als het goud en zilver bewaard. Niet alleen het
goud en zilver werd hier bewaard, ook de officiële
weegschaal en de aquila (veldteken) werd hierin bewaard.
Later werd het aerarium verplaatst naar het door Quintus
Lutatius Catullus gebouwde Tabularium. Sindsdien werd
het Tabularium dus gebruikt als aerarium.
De Saturnalia
Ook de romeinen hadden wel eens wat te vieren, op elke 21
december vierden ze de Saturnalia. Het was een feestdag
waar iedereen kon aan deelnemen. De scholen gaven deze
dag vrijaf. Het was streng verboden om op de feestdag van
Saturnus een oorlog te beginnen. Rechtbanken waren
gesloten en veroordelingen werden uitgesteld. Met andere
woorden: het hele openbare leven lag stil. Iedereen kreeg
dan ook de kans om mee te vieren en dit maakt van
de Saturnalia een van de populairste feesten onder de
bevolking.
De Boog van Septimius Severus
65
De boog van Septimius Severus is een van de 5
triomfbogen op het
Forum Romanum in
Rome. Deze uit baksteen
en travertijn opgetrokken
boog is gebouwd in het
jaar 203 n. Chr in
opdracht van de senaat
en diende als geschenk
voor keizer Septimius
Severus en zijn zonen
Caracalla en Geta.
De boog is 23 meter hoog, 25 meter breed, 12 meter diep en
heeft 3 doorgangen. De middelste is 12 meter hoog en 7
meter breed en de twee zijbogen 7,8 meter hoog en 3 meter
breed. Ook is hij rijkelijk versierd met vele composietzuilen
en 4 friezen, zoals dit bij vele triomfbogen het geval was.
Deze 4 grote friezen hangen boven de zijdoorgangen en ze
moeten de overwinningen van Severus in het oosten
afbeelden.
Damnatio Memoriae
66
Caracalla of Marcus Aurelius Antoninus
Geta of
Publius Septimius Geta
Sinds 209 waren de broertjes Septimius medekeizer met
hun vader en bestuurden zij het almachtige romeinse rijk.
Toen hun vader in 211 n. Chr stierf ging het helaas fout,
want de broertjes konden nooit zo goed met elkaar
overweg. Zelfs hun vader, die ze op zijn sterfbed meerdere
malen op het hart had gedrukt geen ruzie te maken en het
rijk wijs te besturen, mocht niet baten. Na het wegvallen
van Severus vervreemden ze alleen maar verder tot het punt
waar ze van plan waren het rijk in 2 delen te splitsen. Geta
kreeg oost en Caracalla west. Hier stak hun moeder een
stokje voor en Caracalla stelde voor om dan met zijn 3en
een oplossing te vinden en Geta en de moeder gingen
akkoord. Toen Geta eenmaal op de afgesproken plek en tijd
arriveerde liep hij rechtstreeks in een hinderlaag van
Caracalla, die vanaf dat moment alleenheerser zou zijn.
67
Plattegrond Forum Romanum
1.
2.
3.
4.
5.
Curia
Rostra
Tempel van Saturnus
Tabularium
De boog van Septimus Severus
Gemaakt door:
Lars Siemeling 5D
Guus Bontjer 5D
Pieter Holtman 5B
Forum Romanum 2 De boog van Titus In de eerste twee eeuwen van onze jaartelling kwamen de Joden
drie keer in opstand. Respectievelijk van 66-70 n. Chr., 116-117
n. Chr. en 132-135 n. Chr. De Joden wilden niet toegeven aan de
religieuze eisen van de Romeinse keizers. Titus was bij de eerste
Joodse oorlog betrokken.
Titus (Titus Flavius Caesar Vespasianus Augustus; 30 december
39 - 13 september 81), was een Romeinse keizer van 79 tot 81 n.
Chr. Hij was lid van de Flavische dynastie en volgde zijn vader
Vespasianus op na zijn dood. Daarmee werd hij de eerste
Romeinse keizer die de troon besteeg na zijn eigen vader.
Er waren eerder al kleine confrontaties tussen de Joden en de
Romeinen, dit had echter nog nooit tot een opstand/oorlog geleid.
Tot dat keizer Nero de opdracht gaf aan Gessius Florus een groot
bedrag uit de Tempelkas te halen, die bestond uit een soort
winstbelasting wat iedere Jood jaarlijks afstond voor de
68
instandhouding van de Tempeldienst. Toen brak de opstand uit in
Caesarea nadat Grieken de plaatselijke synagoge hadden
ontheiligd. De opstand sloeg over naar Jeruzalem, daar werd het
Romeinse garnizoen overmeesterd door de Joden. Keizer Nero
greep in en stuurde zijn generaal Vespasianus naar Caesarea met
60.000 legioensoldaten. In 68 n. Chr. had hij Galilea en de
kusstrook weer rustig gekregen.
In de tussentijd was keizer Nero overleden (68 n. Chr.). Door zijn
eigen soldaten werd Vespasianus tot keizer benoemd. Dit
betekende dat hij naar Rome moest om te besturen. Hij liet het
verder neerslaan van het verzet over aan zijn zoon, Titus. Titus
liet er duidelijk geen gras over groeien en begon meteen met de
belegering van Jeruzalem. De Joodse verdediging was erg
verzwakt door de hongersnood, dat was het moment dat de
Romeinen begonnen met de laatste bestorming op 30 augustus
van het jaar 70. Dit wordt nog steeds herdacht door de joden op
Tisja be’Aaw. De verdediging was gebroken en ze verbrandden
de hele stad. Ook al wilde Titus de tempel ongeschonden in
handen krijgen, ging deze ook in vlammen op. Naar schatting
zijn er tijdens deze oorlog tussen de 600000-1300000 doden
gevallen.
Na de dood van Vespasianus in 79 volgde Titus hem op als
keizer. Tot het jaar 81, hij stierf plotseling aan en dodelijke
ziekte en werd opgevolgd door zijn broer, Domitianus.
De triomfboog van Titus
Deze staat op het hoogste punt van de Via Sacra. Hij is gebouwd
in 81 n. Chr. om de overwinningen van keizer Titus en zijn
vader, Vespasianus, op de Joden (71 n. Chr.) te herdenken. Hij is
gerestaureerd door Valadier in 1821. Aan de voor- en achterkant
staan bovenaan twee teksten, die hieronder staan beschreven.
Binnenin de boos zijn drie reliëfs te zien.
69
INSIGNE RELIGIONIS
ATQVE ARTIS
MONVMENTVM
VETVSTATE
FATISCENS
PIVS SEPTIMVS
PONTIFEX MAX(IMVS)
NOVIS OPERIBVS
PRISCVM EXEMPLAR
IMITANTIBVS
FVLCIRI SERVARIQVE
IVSSIT
ANNO SACRI
PRINCIPATVS PIVS XXIIII
Monument van opvallend religie en ook kunst
door verval uiteengevallen:
Pius de Zevende, pontifex maximus,
door nieuwe werken het oude exemplaar vervangend
heeft opgedragen dit te versterken en te bewaren. In het jaar 24
van zijn heilige primaatschap.
SENATVS
POPVLVSQVE ROMANVS
DIVO TITO DIVI VESPASIANI F(ILIO)
VESPASIANO AVGVSTO
Senaat en volk van Rome (heeft deze boog opgericht) voor Divus
Titus Vespasianus Augustus, zoon van Divus Vespasianus.
Op de rechterkant aan de binnenkant staat een vierspan waarop
Titus zijn triomftocht houdt.
Voorafgegaan door de godin Roma, die de paarden aan de
leidsels vasthoudt en leidt. Achter de keizer zijn afgebeeld een
Victoria en twee mannelijke figuren: een jongeman met bloot
bovenlijf en een oude man in toga, welke het Volk en de Senaat
moeten representeren.
70
Kijkend in de richting van het Forum Romanum ziet men op de
linkerkant de 7-armige Joodse kandelaar (menora) die in de
triomftocht van Titus meegedragen wordt. Er worden ook nog
andere voorwerpen uit de tempel meegedragen. Waaronder
waarschijnlijk een bord waar alle veroverde steden op staan.
Het cassettenplafond in het centrum van de boog stelt Titus voor
die door een adelaar (de vogel van Jupiter) naar de hemel
gebracht wordt (verwijzing naar de vergoddelijking van een
keizer na zijn dood).
Woensdagmiddag, Keuzeprogramma Donderdagmorgen, Vrije ochtend 71
Donderdagmiddag, Capitool S Maria in Aracoeli, Forum Boarium Tibereiland Capitool Het Capitool ook wel de Capitolijn genoemd en wat in het
Italiaans: Campidoglio betekent, is één van de zeven heuvels in
Rome die in de legende van Romulus en Remus genoemd wordt.
De heuvel heeft twee toppen een zuidelijke (circa 49 meter hoog)
en een noordelijke top (circa 46 meter hoog), maar eigenlijk
werd alleen de zuidelijke top Capitolium genoemd. De
noordelijke top werd Arx (burcht) genoemd. Op de zuidelijke top
werd in de 6e eeuw v. Chr. De Tempel van Jupiter Optimus
Maximus, Juno en Minerva gebouwd. In die tijd was dit de
belangrijkste tempel van Rome. Deze tempel werd ook wel de
Tempel van Jupiter Capitolinus genoemd. Binnen in deze tempel
waren drie aparte kamers ook wel cellae, waarin de drie goden
vereerd werden. In de middelste cella werd Jupiter vereerd en
aan weerszijden daarvan werden in twee kleinere cella zijn
vrouw Juno en zijn dochter Minerva vereerd. De drie cella
vormden zo de Capitolijnse drie-eenheid. De tempel is in totaal
drie keer afgebrand en werd door keizer Domitianus (81-96 n.
Chr.) groter en met minder brandbare materialen hersteld. Voor
de bouw van deze grotere tempel werd een groot platform
aangelegd met steunmuren, de Area Capitolina genaamd.
Behalve de Tempel van Jupiter stonden hier ook de Tempel van
Fides, de Tempel van Jupiter Tonans, de Tempel van Jupiter
Custos en nog een paar andere kleinere heiligdommen op.
Hoe het Capitool er nu uitziet, is aan Michelangelo te danken die
in de zestiende eeuw een symmetrisch plein ontwierp: Piazza del
Campidoglio. Het plein werd gepositioneerd tussen de twee
toppen van de heuvel en werd zo het centrum van de heuvel. Ook
werd er een grote trap vanaf het Marsveld aangelegd, de
Cordonata, aan de noordzijde. Die kant werd hierdoor de
hoofdzijde, waar dat eerst de zuidzijde was die met een steile trap
vanaf het Forum Romanum te bereiken was. Boven aan deze trap
stonden aan weerszijden de standbeelden van Castor en Pollux.
72
Zij waren figuren uit de Griekse mythologie. Samen werden zij
ook wel de Dioscuren, zonen van Zeus genoemd. Volgens de
Romeinen werden de twee broers soms plotseling in veldslagen
gezien, terwijl ze op prachtige witte paarden reden en mee
vochten. Er is ook een verhaal dat de twee broers na de Slag bij
het meer van Regillus werden gesignaleerd toen zijn hun paarden
lieten drinken bij de bron van Juturna die op het Forum
Romanum stond. Aan het plein Piazza del Campidoglio ligt het
Palazzo Senatorio (Senatorenpaleis), dat tegenwoordig fungeert
als het officiële stadhuis van Rome, onder het bordes van dit
palazzo bevinden zich aan weerszijden van een standbeeldje van
de stadsgodin van Rome twee enorme liggende beelden van de
riviergoden, de Nijl en de Tiber. Voor dit palazzo staat een kopie
van het Ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius keizer over het
Romeinse rijk van 161 t/m 180 na Christus. Het is gemaakt ter
ere van keizer Marcus Aurelius en waarschijnlijk opgericht in
176 toen hij werd geëerd voor zijn overwinningen op de
Germaanse volken, of anders kort na zijn dood in 180. Het
originele standbeeld bevindt zich in de Capitolijnse Musea in de
binnenhal van het Palazzo dei Conservatori. Dat Palazzo liet
Michelangelo van alle middeleeuwse elementen ontdoen en
versierde het met een façade die identiek was aan die van het
Palazzo Nuovo dat door hem nieuw ontworpen was.
Tegenwoordig bevinden zich in het Palazzo dei Conservatori en
het Palazzo Nuovo de Capitolijnse Musea.
Santa Maria in Aracoeli De geschiedenis van de Santa Maria in Aracoeli, die gelegen is
op de noordelijke top van de Capitolijn, gaat vermoedelijk terug
tot in de zesde eeuw, toen het werd gebouwd in de stijl van een
Romeinse basilica. In deze kerk staat een altaar het Ara Coeli, of
het altaar van de hemel. In de negende eeuw legde het pausdom
de hand op de kerk en gaf het aan de benedictijnen. In 1249 gaf
paus Innocent IV de kerk aan de franciscanen die de kerk in 1320
ombouwden en uitbreidden. Vanwege de ligging vlakbij het
senatorenpaleis werd de Santa Maria in Aracoeli de kerk van de
Romeinse senaat. In de middeleeuwen werd de kerk een soort
van forum en het politiek besturend centrum van Rome. Er
73
werden discussies gehouden en vonden volksbijeenkomsten
plaats, maar tegenwoordig is de kerk belangrijk vanwege de
officiële godsdienstige plechtigheden die er worden gehouden. Er
zijn twee legendes over deze kerk.
De eerste legende
De bouw van de tempel Juno
Moneta werd beloofd door
de legendarische Romeinse
dictator Marcus Furius
Camillus tijdens de oorlog
tegen de Aurunci in 345
v.Chr. De oorlog werd
gewonnen door de Romeinen
en de tempel werd een jaar
later gebouwd op de Arx, de noordelijke heuveltop van de
Capitolijn. De tempel werd op 1 juni 344 v.Chr. ingewijd. Na de
eerste eeuw was er geen informatie meer over de tempel en er
werden nooit restanten van gevonden. Men denkt dat deze
restanten onder de Ara Coeli liggen.
De tweede legende
Eerst heette de kerk Santa Maria de Capitolio, de kerk is
namelijk gebouwd op de ruïnes van het oude Capitool. In de 14e
eeuw is de naam van de kerk veranderd in Santa Maria in
Aracoeli vanwege de legende van de keizer Augustus, want hij
werd verstoord door geruchten dat de Senaat hem op het punt
stond hem te eren als een God. Daarom raadpleegde hij de
Tiburtine Sibille (voorspellers). Terwijl zij spraken, zag de keizer
een prachtige visie - de Maagd Maria staande op een altaar in een
verblindend licht en het kindje Jezus in haar armen houdende en hoorde een stem die zei: "Dit is het altaar van de Zoon van
God." “Natuurlijk!” zei de keizer en maakte een altaar op die
locatie, de Ara Coeli, of het altaar van de hemel. Deze staat nu in
de kerk Santa Maria in Aracoeli.
Santo Bambino
74
De kerk staat verder bekend om Santo Bambino, dat is een
olijfhouten Christusbeeld uit de 15e eeuw, door een broeder
gesneden uit een boom uit de tuin van Gethsemane. Het beeld is
zo geliefd, omdat het ziektes zou kunnen genezen. Het is de
gewoonte om juwelen te schenken aan de Bambino bij wonderen
of verhoorde gebeden. Als de patiënt zou genezen, werden de
lippen van het beeldje donkerrood, anders waren ze bleek.
Forum Boarium Het Forum Boarium is het oudste Forum van Rome. Forum is het
Latijnse woord voor markplaats. Forum Boarium was de
rundermarkt van het oude Rome, hier werden vroeger de
veemarkten gehouden. De veemarkt lag aan de Tiber en dicht in
de buurt bij de Portus Tiberinus, een zouthaven. Het Forum en de
haven werden een belangrijk handelscentrum van het oude
Rome. Het Forum is nu vernoemd naar La Bocca della Verita,
een legendarische afbeelding dat nu het voorportaal van de kerk
de Santa Maria in Cosmedin siert. Dit kunst werk is een
marmeren schijf waarop een gezicht, waarschijnlijk van de
riviergod, is afgebeeld. Het zou vroeger gediend hebben als
putdeksel voor het opvangen van het bloed van de runderen die
aan Hercules werden geofferd. Deze runderen zouden bekend
staan dat ze handen van mensen afbeten. Ook bij La Bocca della
Verita wordt er gezegd dat je hand wordt afgebeten, maar alleen
wanneer je die erin steekt en een leugen uitspreekt. Hierdoor is
het beeld nu een echte toeristische attractie. Het Forum heet nu
Piazza Bocca della Verita.
Op het Forum staan twee tempels, de tempel
van Portunus en een tempel van Hercules.
De tempel van Portunus is een klein
heiligdom in Ionische stijl, dat werd
gebouwd in de eerste eeuw voor Christus.
De god Portunus had een connectie met alle
havens en hij was de beschermer van de veestapel. Hij tempeltje
paste dus perfect bij het Forum Boarium, wat aan een haven van
de Tiber lag en waar vee werd verhandelt. In latere eeuwen werd
naar de tempel verwezen als de tempel van Fortuna Verilis, dit is
75
echter een onjuiste benaming. De tempel is bewaard gebleven
omdat er in 872 een kerk in werd gevestigd, de Santa Maria
Egyziaca (van Egypte). De tempel van Portunus werd ontworpen
door Hermodorus van Salamis.
De andere tempel is gewijd aan Hercules victor of Hercules
Olivarius. De tempel werd wegens
zijn ronde vorm in latere eeuwen fout
aangezien voor een tempel van Vesta.
De tempel van Hercules werd in de
tweede eeuw voor Christus opgericht,
wellicht door de Romeinse generaal
Lucius Mummius Achaicus, de
veroveraar van Achaea (Griekenland). Hercules had als godheid
een connectie met handel, hij was namelijk de god van de winst
en de kooplieden. Op het Forum werden ook olijven verhandelt
en Hercules Olivarius was de god van de olijvenhandel. De
legendarische held en godheid zou niet ver van de tempel de
koeien van de reus Cacus hebben gestolen, een mooie verwijzing
naar de naam van het plein. Het is dus geen wonder dat Hercules
op een Forum werd aanbeden. Ook deze tempel werd
omgebouwd tot kerk, in 1475. Hierdoor is het altaar het oudst
bewaard gebleven marmeren bouwwerk van heel Europa, maar
het dak is wel volledig verwoest.
Volgens volksgeloof durven honden en vliegen de tempel niet te
betreden. Ook is er een groot bronzen beeld van Hercules
aangetroffen op het forum. Het is een van de bekendste volledig
overgeleverde hellenistische beelden.
Op het Forum Boarium werden in 264 V.Chr. de eerste aan ons
bekende gladiatorengevechten gehouden. Deze gevechten
werden vroeger gehouden ter ere van een gestorvene, het waren
dus eigenlijk begrafenisspelen. In 264 V.Chr. organiseerden de
zonen van Decimus Brutus Pera, tijdens de
begrafenisplechtigheid, een gevecht tussen drie
krijgsgevangenen. Het bloed van de krijgsgevangenen werd
vergoten in ere van hun vader. Dit idee stamde waarschijnlijk af
van de Etrusken, bij welke het gebruikelijk was om bloedoffers
76
te brengen ten gunste van de doden zodat die in het hiernamaals
een goed leven konden lijden.
Dit soort gevechten kwamen steeds vaker voor en werden zeer
populair. De beroemde gladiatorenspelen die in het Colosseum
werden gehouden om het volk te vermaken zijn voortgekomen
uit deze vroegere gladiatorenspelen.
Dicht in de buurt van het Forum staat
de boog van Janus. Deze werd
opgericht door Constantius II, de
zoon van Constantijn de Grote, om
zijn vader te eren.
Het is de enige overgebleven
vierdubbele boog en is daarmee een
quadrifons triomfboog. De triomfboog wordt waarschijnlijk de
boog van Janus genoemd omdat de god Janus, welke was
overgenomen van de Etrusken en geen gelijkenissen heeft met
een Griekse godheid, twee gezichten heeft. Eerst heette de poort
Arcus divi Constantini, de boog van de vergoddelijkte
Constantijn. Pas later werd het de boog van Janus genoemd,
omdat hij ook de god van de poorten en de bruggen was. Het was
waarschijnlijk een handelsplaats geweest, want het kan goed dat
het precies daar stond waar vier wegen bij elkaar kwamen.
De basis van het bouwwerk is zo’n twaalf meter en het heeft een
hoogte van wel zestien meter. De boog is gebouwd uit baksteen
en daarna nog bekleed met marmer dat eerst bij andere
monumenten hoorde. Onder het monument stroomt de erg
bekende cloaca maxima, het Oud-Romeinse riool.
Gerben Lamers, Jules Diepman Gabe Joldersma
Tibereiland Legendes en ziekenhuisfunctie
Het Tibereiland is een langwerpig eiland dat ligt in de zuidelijke
bocht van de Tiber. Het eiland is ong. 270 meter lang en max. 67
meter breed, tevens staat het bekend als de locatie van de Tempel
van Asclepius; de Griekse god van de geneeskunde. Er bestaan
77
twee verschillende verhalen over het ontstaan van het
Tibereiland. Beide verhalen beginnen met de legende over
Tarquinius Superbus, de laatste koning van Rome, die afgezet
werd door de burgers in 510 v. Chr.
Volgens het eerste verhaal werd het
lichaam van de afgezette koning
door de boze Romeinse burgers in
de rivier de Tiber gegooid. Na een
tijdje zette slib en klei zich vast aan
het lichaam en zo ontstond, volgens
het eerste verhaal dus, het
Tibereiland. Het tweede verhaal
gaat zo dat de boze Romeinse burgers niet zijn lichaam, maar al
het graan van de velden van de koning in de rivier de Tiber
gooiden en op die manier de fundering van het Tibereiland
creëerden. Vanwege de duistere aard van deze verhalen bezocht
tot de bouw van de Tempel van Asclepius nauwelijks iemand het
eiland en werden alleen de slechtsten der criminelen ernaartoe
verbannen.
Aangezien de Tempel van Asclepius in 293 v. Chr. op het eiland
werd gebouwd, kreeg het eiland al snel een ziekenhuisfunctie.
Hoewel de tempel nu niet meer op het Tibereiland aanwezig is,
staat er nu wel een ziekenhuis, Fatebenefratelli, op het eiland.
Een logische verklaring waarom ze de tempel hier bouwden is
dat het moeilijk is voor ziektes/zieke mensen om het eiland te
bereiken.
Cloaca Maxima
De Cloaca Maxima is waarschijnlijk het eerste riool ter wereld,
tevens betekent de naam ‘grootste riool’. Het riool werd volgens
de verhalen gebouwd in 600 v. Chr. door de Etruskische koning
Tarquinius Priscus. Door archeologische opgravingen weten wij
dat het riool bij de originele bouw open was en deels
ondergronds lag, maar dat hij later volledig is overdekt. Vóór de
bouw werd alle afwatering geregeld door een paar natuurlijke
stroompjes en men vermoedt dat de Cloaca Maxima ook één van
deze stroompjes volgt.
78
Het begin van de Cloaca Maxima is een plek waar een aantal
stroompjes van drie van de heuvels van Rome samenkomen en
stroomt dan door verschillende fora, waaronder het Forum
Romanum en het Forum Boarium, waarna het uitmondt in de
Tiber. Deze uitmonding is te zien vanaf de Ponte Palatino.
De doelen van de Cloaca Maxima zijn door de eeuwen heen
voornamelijk de afwatering van de stad regelen geweest en het
dienen als riool, maar het heeft ook andere dingen mogelijk
gemaakt. Een voorbeeld hiervan is dat het de verschillende
moerassen heeft drooggelegd.
Overige gebouwen
Hieronder volgt een opsomming van de verschillende gebouwen
die ooit op het Tibereiland stonden of er nu op staan, we noemen
bij deze gebouwen, waar mogelijk, het jaar van de bouw, de
persoon die de opdracht tot bouwen gaf, de locatie van het
gebouw en eventueel het jaar van verwoesting.
- De Tempel van Asclepius; gebouwd rond 293 v. Chr. in
opdracht van de Senaat. De tempel bestaat tegenwoordig
niet meer.
- De Pons Fabricius; gebouwd in 62 v. Chr. in opdracht van
Lucius Fabricius. Het is de oudst bewaarde brug van Rome
en hij is 62 meter lang.
- De Pons Cestius; gebouwd in 46 n. Chr. was deze brug
oorspronkelijk ong. 50 meter lang. Na gedeeltelijk verwoest
te zijn werd hij in de 19e eeuw geheel herbouwd.
- De Ponte Garibaldi; gebouwd tussen 1884 en 1888 volgens
het ontwerp van Angelo Vescovali is deze brug 120,4 meter
lang. Het eiland is echter niet bereikbaar via deze brug
- San Bartolomeo all’Isola; in 998 werd op de ruïnes van de
tempel een basiliek gebouwd in opdracht van keizer Otto III.
Verder werd het eiland gebouwd als symbool voor een schip en
om dit te symboliseren werden er langs het water muren
gebouwd en kwam er in het midden van het eiland een obelisk te
staan die de mast symboliseerde.
79
Geschiedenis en belang van de Tiber voor Rome
Door de eeuwen heen is de Tiber een zeer belangrijke rivier
geweest voor Rome. De rivier heeft het mogelijk gemaakt dat
Rome over water bevoorraadt kon worden door de eeuwen heen.
Door middel van opgravingen weten wij dat al in 500 v. Chr.
boten van stroomopwaarts kwamen die de groei van Rome
bevorderden. Verder waren er ten tijde van de Punische oorlogen
zeer veel scheepswerven in de rivier en verschafte de rivier
toegang tot de havenstad Ostia. Nadat deze stad verzand raakte
verschafte de rivier ook nog toegang tot andere havensteden.
Verder monde de eerder genoemde Cloaca Maxima ook in de
rivier uit en zo kon de stad gemakkelijk van hun afvalproducten
afkomen.
Door Max van Beek (5E), Rutger Lemein (5C) en Ralph
Tesselhof (5E)
Kaartjes en overzichten 1 = Treinstation 2= Kasteel/burcht 3= Ingang 4= Thermen van Neptunus 5= Theater 6= Huis van Diana 7 = Museum 8 = Forum 9 = Epagathiana pakhuizen 10 = Huis van Cupido en Psyche 11 = Thermen van de 7 wijzen 12 = Thermen van het forum 80
81
82
83
84
1. Colonnades en 140 beelden 2. Passetto di Borgo 3. Pauselijk wapenschild van Alexander VII 4. De fonteinen 5. De Vaticaanse Obelisk 6. Centro del Colonnato (Ronde stenen; brandpunten van de ellips) 7. Witte marmeren schijven die worden gebruikt als zonnewijzers. Twee data zijn geschreven op elke schijf om aan te geven wanneer de middagschaduw van de obelisk die plek zal bereiken. Deze geven ook de windrichtingen aan. 8. Fontein 9. Plek waar Paus Johannes Paulus II is beschoten op 13 Mei 1981 door een Turk met mogelijk Russische opdrachtgevers. Hij heeft het overleefd en de dader vergeven. 10. Bronzen deuren van het Apostolisch paleis 13. Apostolisch paleis 14. Appartement van de paus. Als hij in Rome is bidt hij op zondagmiddag vanaf het tweede venster van rechts het Angelus (katholiek gebed) en zegent hij de menigte 15. Beeld van Petrus (1838) 16. Beeld van Paulus. (1838) Hij houdt een boek vast met de Hebreeuwse inscriptie: ‘Ik vermag alles van Hem die mij kracht geeft.’ 19. De ‘Mater Ecclesiae’ mozaïek. Een dekking van een raam met uitzicht op een plein. Gemaakt in opdracht van Johannes Paulus II als dankzegging aan Maria na de moordaanslag. 20. Paulus VI hal. Voor toespraken in de winter 23. De façade 24. Het balkon van de Sint-­‐Pieter (Urbi et Orbi) 25. Klokkentorens (Giuseppe Valadier, 1786-­‐1790) Rechts: Europese tijd. Links: Roomse tijd 27. Beelden van Jezus en apostelen op de façade. 31. Sixtijnse Kapel 32. Koepel van Michelangelo 85
0
86
87