Van een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en

Van een lineaire naar een circulaire economie:
Kansen en Bedreigingen
Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur
Aanpak van het USI • Vraaggericht expertise mobiliseren om kennis te valoriseren (‘integrating science and practice’) • Gezamenlijk profileren van Utrechts kenniscluster op het terrein van duurzame urbane regio’s
• Utrecht: unieke combinatie van kennis op het gebied van duurzaamheid in diverse disciplines • Bundeling van kennis van 6 grote kennisinstellingen samen met bedrijven, overheden en georganiseerde burgers
Grondstoffenefficiëntie en –schaarste: Majeure opgave in 21e eeuw
Source: UNEP, 2011
Naast directe financiële baten, ook
indirecte baten
Directe financiële baten
Indirecte baten
• Kostenbesparing in EU 380‐630 miljard euro/jr
(E.MacArthur Foundation) • 7 miljard/jr in Ned. (TNO)
• Besparingen 2.9 – 3.7 biljoen $ in 2030 door verhoging van grond‐
stoffenefficiëntie wereld‐
wijd (McKinsey, 2011)
• Voorzieningszekerheid
• Ontwikkeling van nieuwe
kennis
• Aanjager van innovatie
• Creatie van nieuwe
bedrijvigheid
Verschillende belemmeringen
voor verandering
Institutioneel (gevestigde belangen)
Organisatorisch (geen coördinatie)
Juridisch (wetgeving remt innovatie) Economisch (focus op bestaande
businessmodellen)
• Technisch (incrementele innovaties hebben
de overhand)
•
•
•
•
Van een lineaire naar een circulaire economie
Niveaus van circulariteit (7 R’s)
•
•
•
•
•
•
•
•
Refuse: weigeren/voorkomen gebruik
Re‐use: product hergebruik (2e hands)
Repair: onderhoud en reparatie
Refurbish: product opknappen
Remanufacture: nieuw product van 2e hands
Re‐purpose: hergebruik product maar anders
Recycle: verwerking en hergebruik materialen
Recover: energie terugwinning
Herontwerpen van producten en diensten: Cradle to Cradle
Voorbeeld: Desso tapijt
C2C voorbeelden binnen MKB Piet Hein Eek
Verschuiving van afval‐ naar grondstoffenmarkt
Afvalmarkt: storten en verbranden; Grondstoffenmarkt:
terugbrengen van afval als grondstof in de kringloop
Rolverdeling in afvalmarkt:
Afvalverwerking vooral door grote bedrijven. Afvalinzameling vaak in publieke handen. Rolverdeling in grondstoffenmarkt: Gespecialiseerde, innovatieve bedrijven worden producenten van grondstoffen en energie.
Gemeenten: via aanbestedingsbeleid sturen op kwalitatief hoogwaardige kringloopsluiting Van grondstoffenrecycling naar kringloopsluiting
Verschuiving van een lineaire naar een circulaire economie betekent dat producten ontworpen moeten worden om na gebruik weer grondstof te kunnen worden.
Dit vergt samenwerking met partners in de hele keten of zelfs in nieuwe ketens De grote opgave is om gezamenlijk circulaire grondstofketens te ontwikkelen (i.p.v. alleen bestaande afvalstromen te recyclen)
Afvalverwerkers worden medeontwerpers van circulaire Grondstofketens, b.v. Bouw/sloop; Papier/karton; Afvalwater
Ontwerpen
Produceren
Bouwen
Onderhouden
Voorbeeld: Bouw‐ en sloop
Slopen
Kringloopsluiting bouw‐ en sloopafval
• Meerwaarde: efficiency verbetering in het sloop‐ en bouwproces, kosten‐
besparing, nieuwe banen en milieuwinst
• Voorwaarde: samenwerking in consortium van bedrijven en toepassing
van nieuwe financiële arrangementen
•
Voorbeeld: Papier/karton
Herontwerp Papier en karton
• Papier en karton al een hoge recycling graad
• ‘Golden oldy’ met grote potentie (Ellen Macarthur
Foundation, 2014)
• Hernieuwbaar materiaal van diverse bronnen: biomassa‐ en afvalstromen
• Combinatie te maken met productie van chemicaliën en energie • Toekomst: op biomassa gebaseerde circulaire economie, waarin vezels geleased worden Grondstoffen fabriek
Verschuiving vindt plaats van een
lineaire naar een circulaire economie
Voorwaarden hiervoor zijn: 2. Samenwerking 1. Initiatoren
in kringloopketen (incl. eind‐
gebruikers)
3. Nieuwe financiële arrangementen 4. Additionele maatgerichte instrumenten
Conclusies
• Beweging van lineaire naar circulaire economie is in volle gang
• 7 R’s: hiërarchie bruikbaar
• Rol industrie: herontwerpen van producten gericht op circulariteit en van verwerkingstechnieken van grondstofstromen
• Overheid: initiëren (via circulair inkopen), stimuleren van innovatie/bedrijvigheid, faciliteren van bottom‐up initiatieven (repairshops, boostcamps, etc.) en herzien regelgeving