Onderzoek Olympische Spelen
advertisement
2013 Onderzoek Olympische Spelen Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen Inhoudsopgave Voorwoord………………………………………………………………………………………………………………………………….2 Samenvatting………………………………………………………………………………………………………………………………3 Inleiding………………………………………………………………………………………………………………………………………4 1. Olympische Spelen, wat is het precies? ……………………………………………………………………………... 5 1.1 Geschiedenis van de Olympische Spelen……………………………………………………………………… 5 1.2 Het Internationaal Olympisch Comité………………………………………………………………………….. 5 2. Positieve gevolgen………………………………………………………………………………………………………………. 6 2.1 Betere infrastructuur en nieuwe (sportaccommodaties) …………………………………………….. 6 2.2 Kans op publiciteit en toerisme op lange termijn…………………………………………………………. 7 2.3 Meer werkgelegenheid en betere vakbekwaamheid……………………………………………………. 7 2.4 Betere sportimpuls………………………………………………………………………………………………………. 8 3. Negatieve gevolgen…………………………………………………………………………………………………………….. 9 3.1 Kosten…………………………………………………………………………………………………………………………. 9 3.2 Nadelen toerisme………………………………………………………………………………………………………… 10 3.3 Mensenrechten 3.4 Werkelijke cijfers………………………………………………………………………………………………………… 11 3.4.1 Toerisme………………………………………………………………………………………………………………. 11 3.4.2 Werkgelegenheid…………………………………………………………………………………………………. 11 3.4.3 Arbeidsongevallen………………………………………………………………………………………………… 11 3.4.4 Illegale arbeid………………………………………………………………………………………………………. 11 3.4.5 Sportimpuls………………………………………………………………………………………………………….. 12 4. Conclusie…………………………………………………………………………………………………………………………….. 13 Referentielijst………………………………………………………………………………………………………………………………14 1 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen Voorwoord Na een paar weken met veel plezier aan dit onderzoek te hebben gewerkt, kan ik u met trots mijn rapportage presenteren. Ik heb er veel van geleerd en heb nu een duidelijker beeld over wat de invloeden van de Olympische Spelen kunnen zijn. Persoonlijk ben ik tevreden over het rapport, omdat al mijn argumenten zijn onderbouwd door vele bronnen. Mijn dank gaat uit naar meneer P. Verhoogt, gastdocent aan de Haagse Hogeschool, voor de ondersteunende lessen. Daarnaast gaat mijn dank uit naar de docenten G. Aarssen, W.P. de Groot en A. Sikkens voor de begeleiding van dit onderzoek. Veel plezier met het lezen van mijn rapportage. Yannick van Leeuwen 04-12-2013 - Het belangrijke in het leven is niet de triomf, maar de strijd, het essentiële is niet om te hebben gewonnen maar om goed te hebben gestreden 2 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen Samenvatting De Olympische Spelen, een groot internationaal sportevenement dat al enkele duizenden jaren georganiseerd wordt. Maar de vraag die elke overheid van een land dat zich kandidaat zou willen stellen voor het organiseren van dit evenement, stelt zichzelf altijd de vraag: “Wat zullen de positieve en negatieve gevolgen zijn voor onze stad of land, wanneer wij de Olympische Spelen organiseren?”. Veel mensen zien de Olympische Spelen als geldverspilling, maar er zitten wel degelijk voordelen aan dit evenement, zo blijkt uit diverse onderzoeken. Hoewel er investeringen moeten worden gedaan, die bestaan uit enkele miljarden euro’s (of een andere valuta, afhankelijk van het land), houdt een stad er meestal een verbeterde infrastructuur en nieuwe (sport)accommodaties aan over die ze na de Olympische Spelen nog kan gebruiken. Ook zouden de Spelen, volgens onderzoek, een positieve bijdrage kunnen leveren aan toerisme, werkgelegenheid en de sportimpuls in een land. Uit diverse andere onderzoeken blijkt echter dat het lang niet altijd zo gaat. Ten eerste worden er torenhoge kosten gemaakt, waarvan de investeringen in de infrastructuur en (sport)accommodaties lang niet altijd de hoogste zijn. Ook wordt de theorie van een positieve boost in het toerisme door menig onderzoek ontkracht en lijkt de verbetering van de sportimpuls maar een fabel te zijn. De werkgelegenheid stijgt inderdaad, maar geldt met name voor tijdelijke banen op korte termijn. Tevens brengt de tijdsdruk ook vele arbeidsongevallen en illegale arbeid met zich mee. Naast de ontkrachting van de positieve gevolgen van de Olympische Spelen, brengen de Spelen ook nog eens negatieve gevolgen met zich mee. Te denken valt hierbij aan de negatieve kanten van het toerisme, zoals nationale gevaren als rellen en terroristische aanslagen. Ook worden vaak de mensenrechten in een stad of land geschonden. Conclusie? De Olympische Spelen brengen positieve gevolgen met zich mee. De negatieve gevolgen zijn echter groter en zonder een juiste analyse (zowel positief als negatief) kan een stad ten onder gaan aan deze negatieve gevolgen. 3 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen Inleiding Wanneer u op Youtube op zoek gaat naar enthousiasme over de Olympische Spelen, komt u vanzelf het filmpje tegen van een Britse politieman die voor een grote groep Olympische fans staat te breakdansen. Een gevoel van enthousiasme en blijdschap is heel duidelijk te merken bij zowel de fans als de agent zelf. Niet alleen veel lokale (werk)bevolking is enthousiast over de Olympische Spelen, ook veel bedrijven en zelfs de overheid kan veel baat hebben wanneer hun stad de mogelijkheid geboden krijgt om de Spelen te mogen organiseren. Zo maakte Barcelona als wereldstad slim gebruik van de Olympische Spelen die zij in 1992 mochten organiseren. Zij zagen het internationale sportevenement als middel voor renovatie en vernieuwing van de stad op grote schaal. Grote delen van verwaarloosde havens en industrieterreinen maakten plaats voor nieuwbouw en sociale woningen. Tevens vormde het overleg tijdens de voorbereidingen van de Olympische Spelen als basis voor overeengekomen nationale cao in de bouwsector. Ook Sydney heeft als stad veel opbrengsten gehad dankzij slimme organisatie in de voorbereidingen van de Spelen. Betere scholing en vakopleiding, betere samenwerking tussen de overheid en het bedrijfsleven en zelfs de oprichting van nieuwe ondernemingen zijn hier enkele voorbeelden van (Cremers, 2012). Zo op het eerste gezicht lijkt het organiseren van de Olympische Spelen voor een stad in ontwikkeling ideaal. Toch heeft de geschiedenis ons geleerd dat dit niet altijd het geval is. Zo zag ook Griekenland het mogen organiseren van de Olympische Spelen als een grote kans voor de Griekse economie. Maar slecht financieel beheer, geen verbeteringen in de bouwsector en lage bezoekersaantallen leidde tot wat sommige zien als het begin van de Griekse crisis (Cremers, 2012). Maar ook uit de voorbereidingen van de Olympische Spelen in Peking is gebleken dat naast een deuk in de economie, de sociale cohesie binnen een stad ook flinke schade oplopen. Slechte werkomstandigheden gepaard met een hoge werkdruk leidde tot flink wat ophef met betrekking tot de mensenrechten in China (Amnesty International, z.d.). Op basis van deze gegevens kan er worden geconcludeerd dat er naast de positieve gevolgen ook negatieve gevolgen zijn in het organiseren van de Olympische Spelen. In de volgende hoofstukken zullen al deze gevolgen in kaart worden gebracht en zal er antwoord worden gegeven op de vraag: Wat zijn de positieve en negatieve gevolgen van het organiseren van de Olympische Spelen? 4 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen 1. Olympische Spelen, wat is het precies? Voordat er antwoord kan worden gegeven op de vraag wat de positieve en negatieve gevolgen zijn van de Olympische Spelen, zal dit hoofdstuk eerst nog even kort ingaan op wat de Olympische Spelen precies zijn. 1.1 Geschiedenis van de Olympische Spelen De Olympische Spelen zijn ontstaan in de Griekse cultuur. Hier werden de Spelen onder het mom “mens sana in corpore sano” (een gezonde geest in een gezond lichaam) voor het eerst in 776 v.C. gehouden, ter ere van de oppergod Zeus. Vrouwen mochten destijds nog niet meedoen. Winnaars werden vrijgesteld van het betalen van belasting. In de allereerste Spelen kwamen er maar een paar onderdelen aan bod, zoals worstelen of hardlopen. De christenkeizer Theodusius verbood in 394 de Spelen. Volgens Theodusius had het lichamelijke niks met het geestelijke te maken, volgens hem mocht het puur en alleen om het geestelijke draaien en was het lichamelijke hieraan ondergeschikt (Boon, Pecht, Rijper en Stegman, 2008). De Olympische Spelen werden pas weer in 1896 ingevoerd, dankzij de baron Pierre de Coubertin. Op deze Spelen kwamen er al meer sporten aan bod, namelijk: schermen, atletiek, zeilen, zwemmen, ruitersport, gymnastiek, schieten, roeien, wielrennen en tennis. De moderne Spelen zoals wij die nu kennen, werden pas rond 1900 ingevoerd en het duurde tot 1928 toen de dames pas mee mochten doen (Boon, Pecht, Rijper en Stegman, 2008). Dit was echter wel in teams, pas vanaf 1952 mochten vrouwen ook individueel meedoen (Enroute, 2001).Tijdens de Olympische Spelen van 2012 werden er 26 soorten sporten gespeeld: van het worstelen uit de Griekse oudheid tot aan het moderne BMX, een sport die zich pas in 2008 aansloot bij het Olympisch programma. De Olympische Spelen worden om de twee jaar gehouden: in de oneven jaren de Olympische Winterspelen en in de even jaren de Olympische Zomerspelen (Enroute, 2011). 1.2 Het internationaal Olympisch Comité Het Internationaal Olympisch Comité, ook wel bekend als het ‘IOC’, heeft de leiding over de organisatie van de Olympische Zomer- en Winterspelen en bezit hier alle rechten over. Het IOC bestaat uit 125 leden van over de hele wereld, die in hun eigen land het IOC vertegenwoordigen. De Belg Jacques Rogge is de voorzitter van het IOC (Internationaal Olympisch Comité, z.d.). 5 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen 2. Positieve gevolgen Het zal niemand verbazen over het feit dat de organisatie van een groot internationaal sportevenement zoals die van de Olympische Spelen extreem hoge kosten met zich mee brengt. Zo was Athene in 2004 14 miljard euro kwijt aan de organisatie van de Olympische Spelen en Londen in 2012 meer dan 18 miljard euro (Heere, 2012). Desalniettemin zien politieke leiders de Olympische Spelen als een kans op onder andere economische en sociale verbetering (Malfas, Theodoraki & Houlihan, 2003). In dit hoofdstuk zijn alle mogelijke positieve gevolgen voor het organiseren van de Olympische Spelen op een rijtje gezet. 2.1 Betere infrastructuur en nieuwe (sport)accommodaties Tijdens de Olympische Spelen van 2012, werden er 26 sporten beoefend (Alle feiten en cijfers over Olympische Spelen 2012 in Londen, 2012). Deze werden gehouden in talloze arena’s of ruimten (London 2012 Olympic Games daily competition schedule, z.d.). Omdat nagenoeg geen één stad de capaciteiten bezit om alle sporten in hun ruimten te voldoen, moeten deze worden bijgebouwd. Tevens moet elke stad ook beschikken over een Olympisch Dorp voor de atleten en moet ze voorbereidt zijn op de toeristen die op het evenement afkomen (Olympische Spelen 2028 in Nederland: voor- en nadelen, z.d). In Londen liep dit aantal op tot meer dan 870.000, zonder de Engelse toeristen meegerekend (685.000 bezoekers kwamen speciaal voor Olympische Spelen naar Groot-Brittannië, z.d.). Om aan al deze toeschouwers slaapmogelijkheden aan te kunnen bieden, zullen er onder andere hotels moeten worden gebouwd (Olympische Spelen 2028 in Nederland: voor- en nadelen, z.d.). De Olympische Spelen leidt dus allereerst tot nieuwe sportcomplexen en accommodaties, die ook na de Olympische Spelen nog gebruikt zouden kunnen worden (The Oracle, 2013) . Daarnaast moet er geïnvesteerd worden in de verbetering van de infrastructuur. Een stad die de Spelen organiseert, draagt verantwoording om de vele toeristen die op het evenement afkomen een goede mogelijkheid tot transport aan te bieden. Hoewel gepresenteerde onderzoeksresultaten van de heer Verhoogt (2013) laat zien dat hoogte van de kosten van de infrastructuur bij de Olympische Spelen vanaf 1992 (Barcelona) bij veel steden erg hoog waren, kunnen deze kosten ook gezien worden als een moderniseringsslag die een stad of land in de loop der tijd toch al Het Olympisch Stadion, Amsterdam. Hoewel genoodzaakt is te maken (Cashman, 2002). dit stadion gebouwd is voor de Olympische Want of er nu een internationaal evenement wordt Spelen van 1928, wordt er tot op de dag van georganiseerd of niet, een overheid zal altijd van vandaag nog steeds gebruik van gemaakt moeten blijven investeren in de verbetering van de infrastructuur. Hierdoor kan je jezelf afvragen of deze kostenpost volledig moet vallen onder die van de organisatie van de Olympische Spelen? 6 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen 2.2 Kans op publiciteit en toerisme op lange termijn Zoals eerder in dit hoofdstuk vermeld, trekt de Olympische Spelen veel toeristen aan voor een stad die de organisatie van dit evenement op zich neemt. Maar niet alleen toeristen, ook aan de mensen die thuis aan de buis hangen krijgen veel van de stad te zien. Een vergelijkingsstudie aan de Universiteit van Utrecht (2009) laat zien dat het toerisme in Barcelona, in de periode van 1992-2003, met bijna 2.000.000 toeristen gestegen is. Dit komt neer op een stijging van bijna 100% (zie afbeelding). Hoewel het niet zeker is of ook andere economische processen hierin hebben meegespeeld, is het wel gegeven dat gemiddeld 685.000 Nederlanders naar het evenement keken (Olympische Spelen goed bekeken en hoog gewaardeerd, 2000). Tien jaar later, na een ontzettende groei in de wereld van televisie kijken, keken maar liefst 13,4 miljoen Nederlanders keken via de televisie naar de Olympische Spelen van Londen en kregen naast de Spelen ook een beeld van de sfeer van de wereldstad (NOS blij met hoge kijkcijfers Olympische Spelen, 2012). Het zou dus weldegelijk een verklaring kunnen zijn. Bron: Straeter, 2009 2.3 Meer werkgelegenheid en betere vakbekwaamheid Een massa evenement zoals de Olympische Spelen staat er niet zomaar. Niet voor niets wordt het land dat de Spelen mag organiseren jaren van tevoren aangewezen. Zoals in paragraaf 1.1 al is aangegeven moeten er nieuwe sportaccommodaties en hotels worden gebouwd en moeten er verbeteringen komen in de infrastructuur. Dit brengt veel werkgelegenheid met zich mee. Het onderzoeksrapport van de Universiteit van Utrecht, waar de verwachte economische impact voor Londen wordt weergegeven (2009), geeft aan dat het houden van de Olympische Spelen positieve gevolgen kan hebben voor werkgelegenheid in de bouw- en dienstsector van een land. Zo is in Barcelona de werkloosheid met 48% gedaald en zijn de banen in de bouwsector met 72% gestegen. Ook heeft Sydney volgens dit rapport positieve stijgingen gehad op het gebied van hotel, horeca en transport. Maar ook de afgelopen Olympische Spelen hebben een positieve invloed gehad op het organiserende land, concludeert nu.nl (2012). Volgens dit artikel steeg de werkgelegenheid in GrootBrittannië met meer dan 181.000 banen en daalde de werkloosheid van 8,2% naar 8,1%. Niet alleen leiden de investeringen voor de Olympische Spelen tot meer werkgelegenheid, ze kunnen ook leiden tot verbetering van de vakbekwaamheid. Zo hebben de Olympische Spelen van 2012 geleid tot betere scholingsprogramma’s voor de Brits bouwsector (Cremers, 2012). Maar Engeland investeerde niet alleen in de bouwsector, ook in de ontwikkeling van ‘coaching’ werd veel geïnvesteerd (Hutter, z.d.). 7 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen 2.4 Betere sportimpuls De Olympische Spelen hebben niet alleen gevolgen tot de materiële zaken, maar ook tot de beleving en bewustwording van sport. Zo heeft de succesvolle organisatie van de Olympische Spelen van Sydney, samen met de goede resultaten van de nationale atleten, geleidt tot grote interesse voor het Australische sport systeem (Haynes, 2001). Maar ook in Nederland sprak de toenmalige hare majesteit de koningin de woorden: “Het Olympisch Plan voor 2028 kan een inspiratiebron zijn voor het hele land” (Kraaijveld, 2013). Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat, zoals in eerder in dit hoofdstuk is aangegeven, wanneer een land de Olympische Spelen wilt binnenslepen, zij moet investeren in de sport. Dit leidt automatisch door tot meer aandacht voor sport, en sport leidt op haar beurt weer, volgens Gerard Dielessen (2012), schrijver voor het NOC*NSF, tot inspiratie, stimulans en enthousiasme voor een gezonde samenleving. Geen wonder dat steeds meer economen geloven dat grote sportieve evenementen leiden tot vergroting van het geluk van de bevolking (De Nooij, 2012). 8 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen 3. Negatieve gevolgen Naast alle positieve gevolgen, zitten er aan een evenement zoals de Olympische Spelen ook een hoop negatieve gevolgen. Hierdoor zijn er ook een hoop tegenstanders van de Olympische Spelen. Zo zegt Christopher A. Shaw in zijn boek ‘Five Ring Circus, Myths and Realities of the Olympic Games: “The IOC and the local Games organizers were selling dreams, not facts”. In dit hoofdstuk zijn alle negatieve gevolgen op een rijtje gezet. 3.1 Kosten Wanneer je aan iemand zou vragen wat de nadelen zijn voor het organiseren van de Olympische Spelen, zal het antwoord ‘de kosten’ hoogst waarschijnlijk als eerste genoemd worden. Is dat vreemd? Niet echt, want aan een groot internationaal evenement zitten nou eenmaal grote kosten verbonden, die in het verleden bij verschillende landen niet altijd goed hebben uitgepakt. Zoals in de inleiding al is vermeld, is Griekenland één van die landen. Met een som van uitgaven van meer dan twaalf miljard Amerikaanse dollar (bijna tien miljard euro met de wisselkoers van die tijd) zat Griekenland twee maal boven het eerder gestelde budget en gaf het land meer geld uit dan elk ander land dat de Olympische Spelen mocht organiseren in de periode tussen 1984-2004. Naar verwachting kost het Griekenland in totaal ongeveer tien jaar om de kosten terug te verdienen (Economic Impacts on Olympic Host Countries, z.d.). Door velen worden de Olympische Spelen van Athene dan ook gezien als het begin van de Griekse crisis (Cremers, 2012). Maar het record met betrekking tot de uitgaven voor de Olympische Spelen werd in 2008 nog eens verbroken. De nieuwe recordhouder: Beijing. Beijing gaf aan een investering te moeten maken van 22,5 miljard euro, op voorhand dus al ongeveer 10 miljard meer dan Griekenland (Liu en Dhondt, 2008). Maar zoals eerder is gebleken, lijkt het voor elk land moeilijk te zijn om zich aan het budget te houden, want in werkelijkheid lagen de kosten voor Beijing rond de 20 miljard pond. Dit komt, met de wisselkoers van 2008, neer op een totaal bedrag van ongeveer 25,5 miljard euro, 3 miljard euro meer dan verwacht (The Guardian, 2008). Maar zijn kosten dan zo erg? Wanneer je de kosten terugverdiend niet. Wanneer je puur in geld denkt is dit is echter als onmogelijk gebleken, omdat de Spelen waarin het meeste werd terugverdiend die van Sydney waren. Dit bedrag was ecther nog 2,1 miljard dollar minder dan de uitgaven (Going for gold, the costs of the Olympic Games, z.d.). Dit hoeft, zoals aangegeven in hoofdstuk 2, alsnog geen probleem te zijn, omdat een land met de organisatie van de Olympische Spelen de mogelijkheid heeft tot een moderniseringsslag, die uiteindelijk toch al genoodzaakt is te maken (Cashman, 2002). Zo heeft Barcelona, zoals in de inleiding al aangegeven, een gigantische groei gemaakt als land, met onder andere een hele nieuwe haven (Cremers, 2012). De feiten liggen echter anders, want ondanks dat een land kan groeien in aspecten als infrastructuur, waren bij vier van de afgelopen zes Olympische Spelen de kosten hiervan niet eens het hoogste. Alleen Barcelona en Londen hadden de investeringen in haar infrastructuur als hoogste kostenpost (Verhoogt, 2013). Bron: Verhoogt, 2013 9 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen 3.2 Nadelen toerisme Een groot nadeel van het toerisme is de kans op ordeverstoring en gebrek aan veiligheid. Grote internationale sportevenementen, trekken fans uit alle landen aan. En sommige zijn net iets fanatieker dan de rest. Denk bijvoorbeeld aan het EK voetbal 2012, waar Poolse fans voor de wedstrijd Polen-Rusland op de vuist gingen met de Russische aanhang (UEFA veroordeelt rellen EK, 2012). Of te denken valt aan de rellen in Spanje, na de WK-voetbal finale Spanje-Nederland (Rellen in Spanje na finale WK, 2010). Maar ook de Olympische Spelen, komen er op het gebied van veiligheid niet helemaal smetvrij vanaf. Wie herinnert zich niet ‘het bloedbad van München’, tijdens de Olympische Spelen van 1972. Hierin gijzelde acht leden van de Palestijnse terreurgroep ‘Zwarte September’ elf Israëlische olympische atleten vanuit het Olympisch Dorp. Een mislukte reddingspoging van de Duitse politie kostte alle elf de atleten hun leven (Berverwiestra, 2012). Maar ook de bomaanslag tijdens de Olympische Spelen in Atlanta moesten twee mensen met hun leven bekopen, en raakte er ruim honderd mensen gewond (Mersbergen, 2007). En zelfs in Londen, tijdens de Olympische Spelen van 2012, stonden kranten vol met berichten over mogelijke terroristische aanslagen (Van der Heeden, z.d.). 3.3 Mensenrechten Er is regelmatig gebleken dat de organisatie van grote sportevenementen, zoals de Olympische Spelen, een schendig van de mensenrechten met zich mee neemt. Zo ook in Atlanta, waar 15.000 burgers hun huis verlaten zodat er daar sportterreinen gebouwd konden worden (Kromhout, 2004). Maar het land dat hiermee nog het meeste in het nieuws is geweest met betrekking tot de Olympische Spelen, was toch wel China. China schond op meerdere gebieden de mensenrechten. Zo was er bijna geen mogelijkheid voor de Chinese journalisten tot vrije berichtgeving, slechte werkomstandigheden en minimumloon (of minder) voor de Chinese arbeiders en moesten burgers hun woningen verlaten (Sasati, 2008). De schending van de mensenrechten tijdens de voorbereidingen van grote sportevenementen, is iets wat op de dag van vandaag nog steeds gebeurt. Want zelfs tijdens de voorbereidingen van de Olympische Spelen en het WK-voetbal in Brazilië worden de mensenrechten geschonden. In de stad Rio de Janeiro moesten 3.000 families hun huis uit om plaats te maken voor de Olympische Spelen (Brazilië schendt mensenrechten bij voorbereiding WK en Spelen, 2013). 10 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen 3.4 Werkelijke cijfers 3.4.1 Toerisme Hoewel hoofdstuk 2 spreekt over positieve stijgingen in het toerisme op korte en lange termijn, meer werkgelegenheid en een betere sportimpuls, zijn er menig onderzoeken gedaan die het tegendeel bewijzen. Zo wijst een rapport van de Europese Tour Operators Associatie (de ETOA) uit dat het toerisme in Beijing daalde met 30%, meldt de Volkskrant (2009). Maar het rapport gaat nog verder, want niet alleen Beijing merkte een daling van haar bezoekersaantallen door de Olympische Spelen. Het onderzoek had betrekking op de Olympische Spelen van Seoul (1988), Barcelona (1992), Atlanta (1996), Sydney (2000) en Athene (2004), en in alle gevallen was het toerisme voor de Spelen niet zo hoog als in de jaren dat er geen Olympische Spelen werden gehouden. Maar hoe zit het dan met de positieve stijgingen in het toerisme op het lange termijn, zoals is weergegeven in hoofdstuk 1? Ook dit is slechts een theorie. Hoewel het onderzoek van de Universiteit van Utrecht (2009) uitwijst dat het toerisme in Barcelona inderdaad flink is gestegen in de jaren na de Olympische Spelen, wijst datzelfde rapport ook uit dat dit niet het geval was bij Seoul en Sydney. Daarbij geeft het rapport aan, dat het niet zeker is dat de stijging in het toerisme op lange termijn bij Barcelona ook te maken kan hebben met andere economische processen. 3.4.2 Werkgelegenheid Ook is gebleken dat de stijgingen in de werkgelegenheid iets is wat niet opgaat in het lange termijn. Hoewel in Barcelona de banen in de bouwsector met 72% zijn gestegen, was 51% van deze banen maar voor tijdelijke aard. Hoewel de Olympische Spelen dus hebben geleid tot een hoge stijging van werkgelegenheid op korte termijn, was dit vele male lager op lange termijn. Uit onderzoek is gebleken dat er maar ongeveer 20.000 banen bij zijn gekomen. (Straeter, 2009). Dit zijn relatief weinig banen, als je bedenkt dat Barcelona (inclusief voorsteden) rond de tijd van de Olympische Spelen 3,5 miljoen inwoners had (Barcelona, z.d.). En daarbij moet benadrukt worden, dat volgens het rapport van de Universiteit van Utrecht, de stijgingen in de werkgelegenheid alleen betrekking hadden op banen binnen de bouwsector en de wereld van hotel, horeca en transport (Straeter, 2009). 3.4.3 Arbeidsongevallen Wat ook niet genoemd word in de onderzoeken van hoofdstuk twee, zijn de arbeidsongevallen als gevolg van de werkdruk achter de megaprojecten die een stad heeft wanner zij de Olympische Spelen wilt organiseren. Zo stierven er in de voorbereidingen veertien arbeiders, en raakten er honderd gewond (Suri, 2013). Hoewel het aantal dodelijke arbeidsongevallen lijkt af te nemen (met twaalf dodelijke arbeidsongevallen tijdens de voorbereidingen in Barcelona en maar één dodelijk arbeidsongeval tijdens de voorbereidingen in Sydney) lijken de arbeidsomstandigheden voor werknemers tijdens de voorbereidingen van een groot sport evenement beter (Cremers, 2012). Schijn bedriegt echter, blijkt uit onderzoek van de Engelse krant The Guardian (2013). Zij wisten te concluderen dat er in de zomer van 2013, 44 dodelijke arbeidsongevallen plaatsvonden voor de voorbereidingen voor het WK-voetbal in Qatar. Dit komt neer op één dodelijk arbeidsongeval per dag (Van Eyken, 2013). Naar verwachting zal het echter niet bij 44 blijven, maar zullen ongeveer 4.000 arbeiders sterven (Bouw stadions Qatar kost duizenden levens, 2012). 3.4.4 Illegale Arbeid Naast het feit dat er, wanneer cao’s niet in orde zijn, er een kans bestaat op vele dodelijke arbeidsongevallen, neemt de organisatie van de Olympische Spelen ook vaak de komst van illegale arbeiders met zich mee. Zo stierven er tijdens de voorbereidingen van de Olympische Spelen van Griekenland 26 buitenlandse en illegale arbeiders (van Gils, 2004). Ook in Atlanta werden veel werkzaamheden gedaan door illegale arbeiders. (Kromhout, z.d.). 11 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen 3.4.5 Sportimpuls Maar de betere sportimpuls, hoe zit het daar dan mee? Ook dat is allemaal niet waar, legt Bob Heere, sportonderzoeker aan de Universiteit van Texas, uit. “De spelen zijn geen goede inspirator voor sportbeoefening. De sociale cohesie is maar tijdelijk. Een onderzoek dat we onlangs hebben afgesloten, laat zien dat na het WK 2010 de sociale cohesie in Zuid-Afrika eerder is afgenomen dan toegenomen” (Heere, 2012). Zijn theorie kan goed kloppen gezien het feit dat er weinig tot geen wetenschappelijke artikelen te vinden zijn, die de theorie van een betere sportimpuls of – participatie onderbouwen. 12 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen 4. Conclusie Wat zijn nu de positieve en wat zijn nu de positieve en negatieve gevolgen van de Olympische Spelen? In dit hoofdstuk zijn alle gevolgen overzichtelijk weergegeven. Positieve gevolgen - Betere infrastructuur - Nieuwe (sport)accommodaties - Kans op publiciteit - Meer werkgelegenheid - Betere vakbekwaamheid Negatieve gevolgen - Torenhoge kosten - Kosten infrastructuur meestal niet de grootste - Gevaar op het gebied van veiligheid - Geen verbetering toerisme op lange termijn - Stijging werkgelegenheid vooral op korte termijn - Geen betere sportimpuls - Illegale arbeid - Arbeidsongevallen - Schending van de mensenrechten Zoals u kunt zien hebben de Olympische Spelen veel negatieve gevolgen. Ten tweede worden enkele positieve gevolgen ontkracht. Zijn de Olympische Spelen dan bij voorbaat negatief? Nee, het ligt er ten eerste aan wat de staat van een land of stad is. Barcelona heeft de kans gehad om enorm te groeien en dit is dankzij de Olympische Spelen dus ook gebeurt. Daarnaast heeft het te maken met hoe een land of stad te werk gaat. Griekenland heeft onvoldoende aandacht besteed in de organisatie, met alle negatieve gevolgen die hier het resultaat van waren (Cremers, 2012). Ook hoeft er geen sprake te zijn van schending van de mensenrechten, omdat landen als Nederland hier veel strenger tegen optreden dan landen als China, waar mensenrechten nog altijd worden geschonden (Olympische Spelen en mensenrechten, z.d.). Wel moet een stad of land altijd een goede analyse maken, kijken wat de kansen zijn en vooral eerlijk zijn. Kosten voor de Olympische Spelen zijn heel groot en dit is een groot risico (The Olympic Games, z.d.). Wanneer deze niet kan worden terugverdiend op manieren zoals verbetering in infrastructuur of een positieve invloed op de publiciteit van of in een land, is het geld gooien in een bodemloze put. Want Montreal, die in 1972 de Olympische Spelen organiseerde, heeft in 2002 pas haar schulden afbetaald (Koster, z.d.). En ook Griekenland is nog bezig met het afbetalen van haar schulden (Cremers, 2012). 13 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen Referentielijst 685.000 bezoekers kwamen speciaal voor Olympische Spelen naar Groot-Brittannië (2013). Verkregen op 3 december 2013, via http://www.nritmedia.nl/kennisbank/30888/685.000_bezoekers_kwamen_speciaal_voor_Olympisch e_Spelen_naar_Groot-Brittanni%C3%AB/?topicsid=7 Alle feiten en cijfers over Olympische Spelen 2012 in Londen (2012). Verkregen op 2 december 2013, via http://www.fabalent.com/Blog/alle-feiten-en-cijfers-over-olympische-spelen-2012-inlonden.html Bartw (2007). Olympische Spelen. Verkregen op 29 november 2013, via http://sport.infonu.nl/geschiedenis/2532-olympische-spelen.html Barcelona – OASE Journal for Architecture (z.d.). Verkregen op 30 november 2013, via http://www.oasejournal.nl/attachments/BAhbBlsHOgZmSSIdNGU4ZjZiZmY0NWQ4YmI0MTdiMDA1N TI2BjoGRVQ/OASE_33_019.pdf?sha=4d17f7f3 Boon, K., Pecht, R., Rijper G. & Stegeman, W. (2008). Bewegen, Sport en Maatschappij. Eindhoven: Albert Sickler Bv. Bouw stadions Qatar kost duizenden levens (2012). Verkregen op 30 november 2013, via http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/bouw-stadions-qatar-kost-duizenden-levens Brazilië schendt mensenrechten bij voorbereiding WK en Spelen (2013). Verkregen via 1 december 2013, via http://www.trouw.nl/tr/nl/4496/Buitenland/article/detail/3443117/2013/05/17/Brazilieschendt-mensenrechten-bij-voorbereiding-WK-en-Spelen.dhtml Cashman, R. (2002). Impact of the Games on Olympic host cities. Verkregen op 8 oktober 2013, via http://ceo.uab.cat/lec/pdf/cashman.pdf De Nooij, M. (2012). Een alternatieve maatschappelijke kosten-batenanalyse van het organiseren van de Olympische Spelen in Nederland in 2028. Verkregen op 27 november 2013, via http://media.rtl.nl/media/actueel/rtlnieuws/2012/onderzoekOS.pdf Dielessen, Gerard (2012). Sport als stimulans voor onze samenleving. Verkregen op 1 december 2013, via http://www.sportnext.nl/berichten/20120720_sport_als_stimulans_voor_onze_samenleving Economic impacts on Olympic host countries (z.d.). Verkregen op 8 oktober 2013, via http://nccuir.lib.nccu.edu.tw/bitstream/140.119/37406/8/803008.pdf Haynes, Jill. (2001). Socio-economic impact of the Sydney 2000 Olympic Games. Verkregen op 8 oktober 2013, via http://www.recercat.net/bitstream/handle/2072/5007/WP094_eng.pdf?sequence=1 Heere, B. (2012). Olympische Spelen leveren echt niets op: geen geld, geen motivatie, geen cohesie. Verkregen op 27 november 2013, via http://www.volkskrant.nl/vk/nl/7247/OlympischeSpelen/article/detail/3292755/2012/07/28/Olympische-Spelen-leveren-echt-niets-op-geen-geldgeen-motivatie-geen-cohesie.dhtml 14 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen Hutter, V. Olympisch Coachen; lessen van de experts over presteren onder druk. Verkregen op 3 december 2013, via http://www.nlcoach.nl/kenniscentrum/arbeidsaangelegenheden/olympischcoachen-lessen-van-de-experts-over-presteren-onder-druk/ Koster, E. (z.d.). De Businesscase van de Olympische Spelen. Verkregen op 4 december 2013, via http://www.ingovernment.nl/blog/de-businesscase-van-de-olympische-spelen Kraaijveld, K. (2013). Nachtmerries voor de koning: de foute diagnose en het verkeerde medicijn van Rutte. Verkregen op 1 december 2013, via http://www.vn.nl/Archief/Economie/ArtikelEconomie/Nachtmerries-voor-de-koning-de-foute-diagnose-en-het-verkeerde-medicijn-vanRutte.htm Kromhout, B. (2004). De zwarte kanten van de Olympische Spelen. Verkregen op 1 december 2013, via http://www.historischnieuwsblad.nl/nl/artikel/6398/de-zwarte-kanten-van-de-olympischespelen.html London 2012 Olympic Games daily competition schedule (z.d.). Verkregen op 30 november 2013, via http://media.ticketmaster.com/og/en-gb/img/sys/tournament/london2012/olyschedule.pdf Liu, .S & Dhondt, P. (2009). Kostenplaatje Olympische Spelen breekt alle records. Verkregen op 29 november 2013, via http://www.mo.be/artikel/kostenplaatje-olympische-spelen-breekt-alle-records Malfas, M., Theodoraki, E. & Houlihan, B. (2003). Impacts of the Olympic Games as mega-events. Verkregen op 8 oktober 2013, via http://epress.lib.uts.edu.au/research/bitstream/handle/10453/19761/muen.157.3.209.49461.pdf?se quence=1 Plazilla (z.d.). Olympische spelen 2028 in Nederland: voor- en nadelen. Verkregen op 7 oktober 2013, via http://plazilla.com/olympische-spelen-2028-in-nederland-voor--en-nadelen Shaw, Christopher A. (2008). Five Ring Circus: Myths and realities of the Olympic Games. Canada: Book Publishing Industry Development Program. Spelen zorgen voor meer banen in Londen (2012). Verkregen op 29 november 2013, via http://www.nu.nl/economie/2861518/spelen-zorgen-meer-banen-in-londen.html The Oracle. (2013). THE ADVANTAGES AND DISADVANTAGES OF HOSTING THE OLYMPICS. Verkregen op 7 oktober 2013, via http://theproproom.blogspot.nl/2013/07/the-advantages-and-disadvantagesof.html The Olympic Games (z.d.). Verkregen op 7 oktober 2013, via http://www.teachpe.com/gcse_society/olympics.php Olympische Spelen 2012 (z.d.). Verkregen op 29 november 2013, via http://nos.nl/os2012/sporten/ Olympische Spelen goed bekeken en hoog gewaardeerd (2000). Verkregen op 2 december 2013, via http://radio.nl/33239/olympische-spelen-goed-bekeken-en-hoog-gewaardeerd Cremers, J. Olympisch vuur of alleen maar duur? (2012). Verkregen op 7 oktober 2013, via http://dare.uva.nl/document/493229 15 Onderzoek Olympische Spelen Yannick van Leeuwen Suri, S. (2013). Olympische Spelen: Eerste record op naam van illegale arbeiders. Verkregen op 27 november 2013, via http://ipsnouvelles.be/news.php?idnews=4326 Straeter, T.R. (2009). Olympische Spelen 2012: Verwachte Economische Impact voor Londen Vergelijkingsstudie met de Olympische Spelen in Barcelona (1992), Atlanta (1996) en Sydney (2000). Verkregen op 26 november 2013, via http://igitur-archive.library.uu.nl/student-theses/2009-1204200226/Olympische%20Spelen%202012%20%20Verwachte%20Economische%20Impact%20voor%20Londen.pdf The Guardian (2008). The costs of the Beijing Olympics. Verkregen op 20 november 2013, via http://www.theguardian.com/sport/2008/jul/28/olympicgames2008.china1 Thijsen, W. (2009). Olympische Spelen ongunstig voor toerisme. Verkregen op 1 december 2013, via http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2702/Reizen/archief/article/detail/366939/2009/11/07/OlympischeSpelen-ongunstig-voor-toerisme.dhtml Uefa veroordeelt rellen (2012). Verkregen op 29 november 2013, via http://nos.nl/ek2012/artikel/383457-uefa-veroordeelt-rellen-ek.html Van Mersbergen, J. (2007). De bomaanslag tijdens de Olympische spelen van Atlanta (2). Verkregen 28 november 2013, via http://www.sportgeschiedenis.nl/2007/09/14/de-bomaanslag-tijdens-deolympische-spelen-van-atlanta-2.aspx Verhoogt, P. (2013). International Sports Developments. Economics of the Olympics. Verkregen op 28 november 2013, via https://blackboard.hhs.nl/bbcswebdav/pid-1262356-dt-content-rid2199674_2/courses/SB-H213/2%20%20Economics%20of%20the%20Olympics%2018092013.pdf 16
