Titelpagina

Maurice Mulder V5A Het Vechtdal College –Nederlands Leesdossier periode 3
Titelpagina
Nederlands Leesdossier Periode 3
Maurice Mulder
1
Maurice Mulder V5A Het Vechtdal College –Nederlands Leesdossier periode 3
2
Inhoudsopgave
Titelpagina ............................................................................................................................................................ 1
Nederlands Leesdossier Periode 3 Maurice Mulder ....................................................................................... 1
Inhoudsopgave ..................................................................................................................................................... 2
Samenvatting Hoofdstuk B4 ............................................................................................................................... 3
Over romantiek in de 19e eeuw ..................................................................................................................... 3
De denkwijze van een romanticus ............................................................................................................. 3
De reacties van een romanticus .................................................................................................................. 3
Hoofdstuk B4: Literatuur uit de negentiende eeuw tot 1880 ..................................................................... 3
4.1.................................................................................................................................................................... 3
4.2.................................................................................................................................................................... 3
4.3.................................................................................................................................................................... 3
4.4.................................................................................................................................................................... 4
Opdrachten module 7 .......................................................................................................................................... 5
Opdracht 11 ....................................................................................................................................................... 5
Opdracht 14 ....................................................................................................................................................... 5
Opdracht 17 – Verhalen van J. Kneppelhout ................................................................................................ 6
Beschrijvingsopdracht ................................................................................................................................. 6
Verdiepingsopdracht ................................................................................................................................... 6
Evaluatie ........................................................................................................................................................ 7
Opdrachten Stencils: Studententypen ............................................................................................................... 7
Spel ..................................................................................................................................................................... 7
De legende van het eiland moen .................................................................................................................... 7
De klaploper...................................................................................................................................................... 7
De poffertjes bakster ........................................................................................................................................ 8
Waanzinnige Trucken ...................................................................................................................................... 8
Maurice Mulder V5A Het Vechtdal College –Nederlands Leesdossier periode 3
3
Samenvatting Hoofdstuk B4
O
VER
ROMANTIEK
IN
DE
19
E
EEUW
De denkwijze van een romanticus
Een romanticus heeft onvrede net zijn tegenwoordige wereld en vind het dagelijks leven hiermee ook
zeer onbelangrijk, kleinburgelijk, conventioneel en materialistisch. Een romanticus heeft een
verlangen naar hetgeen dat hij niet kan bereiken. Hij heeft dus een onverwerkelijke droom. Ook heeft
een romanticus idealen die ver van de werkelijkheid staan.
De reacties van een romanticus
Een romanticus kan zich gaan afzetten tegen de maatschappij. Een romanticus kan ook vlucht en
troost zoeken van de werkelijkheid in de natuur, het verleden en hiermee ingaand op het
volkseigene, heldenverering of juist in kritiek op het verleden, in reizen en Exotisme zoekend naar
een nieuwe maatschappijontwikkeling, een humorcultus of in zijn religie.
HOOF
DSTUK
B4: L
ITERATUUR
EEUW
TOT
UIT
DE
NEGENTIENDE
1880
4.1
Toen Nederland in 1815 een koninkrijk werd kwam eerst Willem I aan de macht. Hij probeerde de
Nederlandse economie weer uit het slop te halen.
Willem II: wijzigde de Nederlandse grondwet. Het parlement kreeg meer macht. Nederland werd een
parlementaire democratie.
4.2
In de 19 eeuw kwam de industrialisatie op gang. Er was geen sociale wetgeving.
In Aziatische koloniën werd door Van den Bosch in 1830 het cultuurstelsel ingevoerd. Een vijfde deel
an de grond werd gereserveerd voor producten voor de Europese markt.
De burgerlijke ideologie stelde gezin, vaderland en vorstenhuis centraal. Deugdzaamheid en gezag
werden geëerd.
De zelfgenoegzame burger (le bourgeois satisfait) meende te leven in een veilige, rationele en geordende
tijd: la belle epoque.
Darwin en Marx zetten de burgerlijke ideologie onder druk. Nieuwe inzichten deden het burgerlijke
normen- en waardenstysteem wankelen en niet langer vanzelfsprekend zijn.
e
4.3
In de 19e eeuw was het nationalisme belangrijk. Een volk werd beschouwd als een organische eenheid,
met een gemeenschappelijke afstamming, cultuur en taal.
In Nederland vierde het nationalisme hoogtij tijdens en na de Franse bezetting en tijdens de Belgische
opstand en definitieve afscheiding in 1839. Men streefde naar een nieuw vaderlands gevoel. Helden uit de
vaderlandse geschiedenis (Vondel, Rembrandt, de Ruyter,) werden met een root standbeeld geëerd.
Charles Darwin veroorzaakte een revolutie in de biologie. Hij ontwikkelde de theorie over de
evolutie.
Maurice Mulder V5A Het Vechtdal College –Nederlands Leesdossier periode 3
4
Karl Marx was bedreigend voor de gegoede burgerij. Hij kritiseerde de vervreemding: in de door het
kapitalisme en de industrialisatie en de waarmee gepaard gaande arbeidsdeling snel en drastisch
veranderde wereld, werd de mens op zichzelf teruggeworpen.
Twee klassen stonden in de maatschappij tegenover elkaar: de loonarbeiders en de bourgeoisie.
4.4
de romantiek en het realisme werden onderscheiden. Het zijn internationale bewegingen die ook in NL
en Vlaanderen hun invloed deden gelden.
De romantiek manifesteerde zich op veel gebieden en was internationaal van karakter. Het accent ligt
op de weergave van het gevoel en de verbeelding. Dat gevoel moest zonder allerlei klassicistische regels,
geuit worden. Individuele verbeeldingskracht kreeg aandacht.
Geliefd was de natuur als bron voor gevoelens. Schrijvers en dichters en schilders waren belangrijk.
Ook de liefde roept gevoelens en emoties op.
De romantische kunstenaar stelde naast de emoties de verbeelding centraal. Het beeld van de wereld
werd subjectief. Een andere, nieuwe wereld kon worden opgeroepen. Een aspect dat duidelijk
samenhangt met de verbeelding en het onzichtbare is de romantische voorkeur voor de droom.
De romantische kunstenaar kwam regelmatig in conflict met de omgeving. Hij zette zich af tegen de
zelfgenoegzame burger wiens conventionele gedrag gehekeld werd.
Voor de romanticus was er een kloof tussen ideaal en werkelijkheid.
In de 1e decennia van de 19e eeuw is er in NL vooral een sociale cultuur: gemeenschappelijke
activiteiten waren gewoner dan individuele. IN de literatuur gaven de literaire genootschappen tot
het eind van de jaren ’30 de toon aan.
Rond 1830 kwam er aandacht voor de historische roman. Vaste motieven als reis, liefde, ontsluiering
van een geheim, walter scott schreef er veel over.
Aarnout drost vond dat de roman ook uitdrukking moest geven aan de visie op mens en
maatschappij. Daarom zijn er ook historische ideeënromans.
Consciences roman sloot aan bij het nationale emancipatiestreven in Vlaanderen in de 19e eeuw. Het
sloot aan bij het streven van de Vlaamse beweging, die Vlamingen opriep tot een groter zelfbewustzijn
en verzet tegen de Franstaligheid.
Dominee-dichters waren afkomstig uit de burgerij. Na hun studie theologie waren ze dominee
geworden, maar ze bleven dichten. Over het volk en vaderland, gezin en troost van het geloof.
Multatuli heeft in de Max Havelaar zijn eigen ervaringen als ambtenaar op Java als stof voor de roman
gebruikt. Hij beoogde een buitenliterair effect. Hij wilde met zijn boek ingrijpen in de politieke
werkelijkheid. Max Havelaar is duidelijk voorbeeld van een romantisch personage.
In de 19e eeuw vond men de fotografie fascinerend. Als een kunstenaar de werkelijkheid probeert weer
te geven noemen we dat realisme. N de literatuur uit de negentiende eeuw zijn verschillende vormen
van realisme te onderscheiden.
Idealistisch realisme is niet puur objectieve werkelijkheid. Ook met ironie en humor wordt gewerkt. De
zedelijke verbetering van het publiek wordt bewerkstelligd. Het past bij de mentaliteit en het
wereldbeeld van de gegoede burgerij.
In objectief realisme wordt de verhaalwerkelijkheid zo objectief mogelijk beschreven. Ze stellen zich met
een bijna wetenschappeljike precisie op tegenover de stof. Er is geen verteller die de lezer bij de hand
nam en waar nodig van uitleg en commentaar voorzien wordt.
Maurice Mulder V5A Het Vechtdal College –Nederlands Leesdossier periode 3
5
Opdrachten module 7
O
1.
2.
3.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
11
Adel en Eer, dat of, vader en zoon
Het gaat over een historisch figuur en Hendrik Conscience probeert zo goed mogelijk de
situatie te omschrijven door middel van het omschrijven van de personen en de omgeving en
de gemoedstoestand etc.
:
a. Hij verdiept zich in zijn verleden (romantiek). Hij doet hiervoor een hoop moeite om
waarheidsgetrouw te blijven en dat betekent dus dat het verleden er belangrijk voor
hem was
b. Goede geschreven en waarheidsgetrouw. Helden zijn echter wel wat te veel
opgehemeld wat een beetje een overkill wordt. Artistiek ook wat tekortkomend.
c. De betekenis is buiten het literaire om een nationaal bewustzijn te maken en symbolen
te geven voor het vaderland.
O
1.
PDRACHT
PDRACHT
14
Het motto haat over iemand die vals beschuldigd wordt, dat komt ook terug in Max Havelaar
waar Max Havelaar beschuldigd wordt voor een daad die hij niet heeft gepleegd.
Droogstoppel past hier zo goed bij omdat het stuk tekst zelf ook zo ontzetten droog is.
Hij vindt dat romanschrijvers een hoop verzinnen en het volk eigenlijk maar wat wijs maken.
De regent geeft bijvoorbeeld een order aan de bevolking om de sawa’s te bewerken zonder
betaling.
De regent z’n probleem is zijn te grote uitgaven aan een pelgrimstocht naar Mekka. De regent
moet hierdoor dus geld winnen en kosten sparen en dat is de manier waarop de cultuur (zie vraag
4) wordt beïnvloed.
Havelaar moet de mensen de regent aan het betalen krijgen. Hij ziet het zelf zo: De zaak is duidelyk.
Hyzelf heeft dat geld nodig, en de kollekteur wil ’t hem voorschieten.
:
A.
Droogstoppel becommentarieert alles terwijl Havelaar er meelevend is.
B.
Max Havelaar, hij is een goede vent, zo goed dat hij het de regent zelfs vergeeft
mensen uit te buiten omdat hij wel weer inziet dat de regent het geld nodig heeft.
Dat de buffel dood is gegaan
Het wordt objectief beschreven.
4 gaat over de verdiensten voor het volk waar 14 over de gevolgen voor het volk gaat.
De tragische aspecten zoals de mensen die arm zijn en hun buffels verliezen en het gedoe met de
tijgers kunnen echt gebeurt zijn. Maar gedeelte:
Saidjah’s buffel, voortgedreven door eigen vaart, schoot enige sprongen voorby de plek waar zyn kleine
meester de dood wachtte. Maar door eigen vaart alleen, en niet door eigen wil, was he dier verder gegaan
dan Saidjah. Want nauw had het de stuwing overwonnen die alle stof beheerst, ook na ’t ophouden van de
oorzaak die haar voortstuwde, of ’t keerde terug, zette zyn lomp lyf op zyn lompe poten als een dak over het
kind, en keerde zyn gehoornde kop naar de tyger.
is iets te heroïsch om werkelijkheid te zijn.
Hij beschuldigd de regent van misbruik van gezag, door het onwettig beschikken over de arbeid
van zijn onderdanen en hij vordert opbrengsten, zonder onvoldoende betaling.
Te laten zien hoe slecht de inboorlingen wel niet werden behandeld.
dat van Saidjah en Adinda
s Ze willen allebei dat er iets gedaan wordt aan het slechte bestaan van de inwoners in Indie. De
brief aan Brest van Kempen ondersteunt niet in dat verhaal, maar wel in dergelijke situaties. Ik
Maurice Mulder V5A Het Vechtdal College –Nederlands Leesdossier periode 3
6
vind wel dat die brief bijdraagt aan het waarheidsgehalte van het boek. Hij klaagt ook over de
resident van Bantham net zoals Havelaar. Dan zal er toch wel echt iets niet kloppen.
16. In idee 304 staat iets over een dorp dat in brand stond en in het verhaal van Saidjah en Adinda
ook. Volgens mij is dat hetzelfde dorp.Dit heeft dan wel te maken met het waarheidsgehalte van
het boek. Multatuli moet namelijk wel weten waar hij over praat als hij oordelen geeft.
17. Ik vind de Max Havelaar niet erg kenmerkend voor de Romantiek. In de Romantiek wordt
namelijk het verleden verheerlijkt, hier wordt het alleen maar bekritiseerd, en verteld hoe het er
werkelijk aan toe ging.
O
PDRACHT
17 – VERHAL
EN
VAN
J. KNEPPEL
HOUT
Beschrijvingsopdracht
Hetgeen ik gelezen heb, geschreven door Johannes. Kneppelhout (en voor een gedeelte door Piet
Paaltjens), bestaat uit 5 verhalen. Het Spel, De legende van het eiland Moen, Poëzie van Piet Paaltjens, De
klaplopen, De poffertjesbakster. Het zijn korte stukjes geschreven in de 19e eeuw, met een humoristische
inval.
Ik begon deze verhalen te lezen om, jawel, dit leesdossier te kunnen maken om een akkoord te krijgen
voor mijn leesdossier om over te gaan. Ik had er helemaal geen verwachtingen van daar ik niet wist
wat het was.
Het verhaal het spel gaat over een rus die, terwijl de studenten een gokspel om hem heen spelen, een
jongeling zijn ervaring deelt die plaats vond na een veldslag. Hij had iemand mee gemaakt die tot de
dood aan toe materialistisch bleef en het spel bleef spelen voor het vergeefse goud. Dit gaf de veteraan
zo’n afschuw dat hij het spel nooit meer wou spelen.
De Legende van het eiland Moen gaat over een jongen die door zijn vader, een bard, in de steek wordt
gelaten omdat hij niet van hem houd. Het jongentje wordt gevonden door wat eerst een Zeegod lijkt te
zijn maar later een aardige oude maar zakelijke man. Het jongentje zou later geadopteerd worden en
een soort van receptie baan aannemen voor Knut, de oude man die hem adopteerde.
Het gedicht immortellen van Piet Paaltjens is een melancholisch gedicht door iemand die een vriend
verloren heeft en hierdoor zijn vertrouwen in de mensheid heeft verloren.
De klaploper gaat over een student Thomas die zich werkelijk dood verveelt aan de vele klaplopers
die het leven (studentenleven) kent. Hij noemt talloze voorbeelden van manieren en vormen van
klaploperij nadat Vervaard, de klaploper, eindelijk, zonder klap te hebben kunnen gelopen, zijn ‘kast’
uit is gegaan in Thomas’ hoop nooit meer terug te komen.
Het verhaal de poffertjes bakster gaat over een neef en zijn nicht die worden overvallen door een
poffertjes bakster en haar werkelijk van henzelf af moeten slaan uitleggend dat zijn niet van poffertjes
houden.
Ik vond deze verhalen zelf bijna vermakelijk. De klaplopen deed me denken aan bepaalde personen
die ik ken en het is dan leuk om zoiets dan ook eens letterlijk te horen… lezen.
Verdiepingsopdracht
Een verhaal hier heeft het een en ander te maken met politieke achtergronden hoewel die vrij
onduidelijk zijn. Het betreft de eerste die voor een groot deel een oorlogstafereel beslaat. Deze zal
vast wel echt gebeurd zijn alleen is het niet aangegeven en is het verband met politieke achtergronden
dus flinterdun.
De kloploper en de poffertjes bakster hebben beide duidelijk wat te maken met sociaal economische
achtergronden. De klaploper vertelt over een economische achtergrond waarin klaplopers het
makkelijk hebben en de poffertjes bakster heeft het zo weer over een economisch klimaat waarin
producenten de klanten letterlijk van de straat af grissen.
Maurice Mulder V5A Het Vechtdal College –Nederlands Leesdossier periode 3
7
Culturele achtergronden vind je haast in alle verhalen. Het spel heeft het over een cultuur waar veel
gegokt heeft, waar de klaploper het over een studenten cultuur heeft.
Tot de romantiek behoren van al deze gevallen volgens mij toch wel het beste het gedicht van Piet
Paaltjens en het verhaal, de legende van Moen. Het verhaal van Piet Paaltjens druk duidelijk een
ontevredenheid uit met de huidige situatie. Paaltjens is verdrietig en wou dat het anders was. De
legende van het eiland Moen is weer voor een groot deel fantastisch en gaat ook over het beleven van
een beter leven (wat uiteindelijk een illusie blijkt). Deze horen dus bij de stroming romantiek.
Realisme vindt men weer in de klaploper en de poffertjes bakster omdat deze de realiteit weergeven
op een humoristische manier. Het is de beschrijving van de cultuur zoals die werkelijk is.
Evaluatie
Mijn mening is niet zodanig verandert na de verdiepingsopdracht omdat ik die dingen die de
verdiepingsopdracht duidelijk maakt niet belangrijk acht en toch al wist. Dit betekent echter niet dat
ik het verhaal niet leuk vond, integendeel ik vind het leuke verhalen die mijn tijd wel waard blijken
geweest te zijn. Ik ben niet veel vrolijker geworden van het uitvoeren van deze opdrachten en ik
geloof niet dat ik een degelijke stijging in interpretatievermogen heb ondervonden door het maken
van deze opdrachten.
Opdrachten Stencils:
Studententypen
SPEL
1.
2.
3.
Een gast bij een roulette tafel legt uit waarom hij niet van ‘het spel’ houdt. Hij verteld dat hij
na een slagveld de sterfenden van een bloedbad heeft meegemaakt terwijl deze met elkaar
speelden om linnen doeken om zich te verbanden. Ze sterven allen en de winnaar heeft een
grijns op zijn smoel.
Beide verhalen gaan over het euvel in het spel.
Ja dat komt naar voren omdat Kneppelhout het vervelend vindt dat men gokt en hij wil de
mens bevorderen door het hiermee af te raden.
DE
4.
LEGENDE
HET
EILAND
MOEN
Kund is een forse bejaarde man die een 14 jarig jongentje heeft om zijn gasten te bedienen dat
Niels heet. Later zie je een Bard spelen en zingen over een jongen wiens vader hem in de steek
liet. De jongen vond een zeegod die het adopteerde maar later Kund bleek te zijn.
Het heeft Exotisme en een verlangen naar het onbereikbare
DE
5.
VAN
KLAPLOPER
Verwaag type: het type dat altijd binnenloopts als je dat niet wil
Klaplopers uit:
a.
Luiheid, die anderen dingen voor hen laten doen
b.
Ledigheid, die geen mening hebben en opportunistisch kiezen
c.
Verbedacht rade, die mensen in de val doen lopen om te klaplopen
d.
Direct, zijn eigenlijk geen klaplopers maar minder bedeelden
e.
Met omweg, zelfde als c
f.
Op ziekte, komt op de koffie voor de koffie zelf
g.
Absentie, die andermans spul innemen bij afwezigheid
Maurice Mulder V5A Het Vechtdal College –Nederlands Leesdossier periode 3
6.
7.
h.
Uit vriendschap, die je vriendschap met hem uitbuit.
“Docht hoe dit zij, klaplopen is een belachelijke, kleingeestige, zwakheid, een
beklagenswaardige melaatsheid van de Studentenmaatschappij, maar zij geneest niet door het
eten van gebedeld brood.”
Dat gedeelte met de oude student die nimmer vergaderingen bijwoont. Of alle delen tussen
haakjes.
DE
8.
POFFERTJES
BAKSTER
Fysiologie is een genre dat standen en kringen en typen omschrijft. De poffertjes bakster is
heel erg typerend voor haar stand en kring.
WAANZINN
9.
8
IGE
TRUC
KEN
Ergens op het platteland is een meisje dat Trucken heet. Ze was anders dan de rest. Ze trok
zich niks van niemand aan. Zelfs haar moeder niet. Zelf als haar moeder huilde, begreep ze
dat niet. Trucken negeerde iedereen. De doktor vond haar lichamelijk gezond. Alleen het
water boeide Trucken vanwege het spiegelbeeld. Eens liet ze zich erin vallen en stierf.
Iedereen dacht dat het zelfmoord was.
10. De rare Trucken.
11. Trucken voelt zich niet thuis in deze wereld en zoekt een uitweg. Ze verlangt naar het
onbereikbare.
12. :
a. Trucken ziet er gewoon uit maar negeert iedereen. Is overdreven geïnteresseerd in
water en haar spiegelbeeld en weet niet hoe gevaarlijk het water is.
b. Trucken lijkt me een autistisch kind.