Sadaqah: helpen en versterken Veel mensen hebben te maken met

Sadaqah: helpen en versterken
Veel mensen hebben te maken met chronische inkomensproblemen en schulden. Deze
mensen zijn arm en worden uitgesloten. Deelname aan de samenleving of het verzilveren
van rechten is dan geen vanzelfsprekendheid. Daarom is Samenwonen-Samenleven het
Sadaqah Initiatief gestart.
“Sadaqah” is geen ‘liefdadigheid’. Ook is het is niet alleen maar een kwestie van enkel
voedsel geven (noodhulp dus). “Sadaqah” is helpen (in nood en tijdens crisisituaties) én
versterken. Mensen in noodkrijgen vissen én een hengel om te leren vissen, met andere
woorden: om de zelfregie te kunnen herpakken. Helpen en versterken. Zo simpel eigenlijk.
Bij de sociale helpdesks van Samenwonen-Samenleven (SW-SL) kloppen steeds meer
bewoners aan met grote zorgen over hun inkomen en schulden. Deze mensen zijn
chronisch arm. En armoede komt nooit alleen, maar gaat doorgaans gepaard met klachten
over de fysieke en geestelijke gezondheid, een zwak of ontbrekend sociaal netwerk.
Armoede staat eigenlijk gelijk aan sociale uitsluiting.
Met het Sadaqah Initiatief mobiliseert SW-SL in wijken en gemeenschappen noodhulp,
gecombineerd met ondersteuning – empowerment zoals we dat zo mooi zeggen. Dat
laatste doen we met ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting: mensen die uit
eigen ervaring weten wat (langdurige) armoede is en de weg uit de armoede – met succes –
hebben bevochten. Zij steunen en ondersteunen arme bewoners richting financiële
zelfredzaamheid en sociale en mentale weerbaarheid.
Sadaqah, modern maar zo oud als de weg naar Rome
“Sadaqah” staat in de islamitische traditie van “geven aan kwetsbare medebewoners,
ongeacht leeftijd, sekse, afkomst en geloofsovertuiging. Het is dus ‘inclusief’: iedereen mag
gebruik maken van de voorzieningen en activiteiten van het Sadaqah Initiatief.
In het ‘hulppakket’ dat wordt aangeboden, zit niet alleen crisishulp (o.a. voedsel en/of hulp
bij het voorkomen van huisontruiming), maar ook aandacht, respect, waardering, een
welkom, een luisterend oor, een uitnodiging mee te doen, steun bij de thuisadministratie en
ondersteuning bij het verbeteren van de geestelijke gezondheid.
De inhoud van het ‘hulppakket’ wordt geleverd door medebewoners: buren uit de wijk,
leden van gemeenschappen. Op die manier wordt invullingen gegeven aan het
uitgangspunt van “Sadaqah” dat we “samen redzaam” zijn. Want iedereen weet dat het erg
lastig is om jezelf in je eentje uit crisissituaties en/of (langdurige) armoede te knokken.
Alleen in collectief verband herstellen mensen worden ze sterker, zelfredzamer en
autonomer. Door de krachtbronnen in wijken en gemeenschappen aan te spreken, worden
kwetsbare medebewoners niet alleen geholpen in tijden van crisis en verarming, maar
wordt de wijk of gemeenschap als geheel sterker.
Individuele ondersteuning in collectief verband.
In het Sadaqah initiatief van SW-SL ontvangen bewoners die een beroep doen op de
beschikbare voorzieningen individuele noodhulp: er is aandacht voor de persoon en het
gezin. Daarnaast worden alle mensen uitgenodigd om deel te nemen aan gezamenlijke
activiteiten. Dat kan een voorlichting zijn of een training. De individuele en collectieve steun
staat altijd onder begeleiding van ervaringsdeskundigen. In de gezamenlijke bijeenkomsten
worden vaak (levens)verhalen gedeeld. Zo is iedereen die een beroep doet op het Sadaqah
Initiatief een steun voor de ander. Een vorm van lotgenootcontact dat door SW-SL “samen
sterker” genoemd wordt en waarin duidelijk wordt dat de geholpene ook helper zijn. Om
die reden is iedereen binnen het Sadaqah initiatief “participant”. Mensen die een beroep
doen op de noodhulp en deelnemen aan de collectieve activiteiten dragen bij aan het
herstel (versterking) van zichzelf en de ander.
We gaan er van uit dat iemand in nood, meer is dan alleen zijn probleem of hulpvraag. We
geven aandacht aan de kracht en het zelfredzame vermogen van mensen, ook al is dat even
ondergesneeuwd door zorgen. Hoe dramatisch en pijnlijk armoede en de sociale uitsluiting
ook is, van slachtofferschap wordt niemand beter.
Mobiliseren van ondersteuning in de wijk en gemeenschap.
Eens in de twee, drie maanden organiseert het team van het Sadaqah Initiatief een “voedsel
inzamelingsactie” op een winkelplein. Ook staan er donatie boxen bij kerken, moskeeën,
Huizen van de Wijk en partners, bijvoorbeeld sociaal-culturele broedplaatsen. Voedsel en
geldelijke donaties worden dus uit de wijk gehaald. Maar niet alleen dat: ook het
luisterende oor, de hulp bij de thuisadministratie, de bijles aan de kinderen etc. wordt
gegeven door mensen uit de wijk. Buurtbewoners zijn als manusjes van alles verbonden aan
het Initiatief: van het samenstellen van pakketten tot het voorbereiden van het wekelijkse
gezamenlijke ontbijt.
Geen bureaucratie maar wel wederkerigheid.
Mensen die een beroep willen doen op het Sadaqah initiatief, doen dat door bij de Hulp in
de Buurt langs te gaan. Samen met de vrijwilligers van deze sociale helpdesk wordt
gekeken of iemand daadwerkelijk in aanmerking komt (er zijn richtlijnen). Is dat niet het
geval, dan zijn er andere vormen van ondersteuning (door Hulp in de Buurt) mogelijk.
Mensen die wel in aanmerking komen stromen door naar het Sadaqah initiatief. Dat is geen
bureaucratie maar wel een kwestie van afspraken maken.
Een van de belangrijke waarden bij Hulp in de Buurt is ‘wederkerigheid’: mensen die iets
komen halen – een beroep doen op de voorziening van Hulp in de Buurt – wordt de vraag
gesteld wat hij of zij de ander te bieden heeft, ijn buren, de gemeenschap en initiatieven in
de wijk. Ook van mensen die een beroep doen op het Sadaqah initiatief wordt die
wederkerigheid gevraagd, uiteraard naar vermogen. Veelal worden tegenprestaties
vertaald in deelname aan een van de activiteiten die SW-SL of haar partners hebben
ingericht.
Deze wederkerigheid voorkomt niet alleen het shopgedrag van hulpvragers, maar vergroot
ook hun afhankelijkheid. Uitgaan van wederkerigheid dwingt de hulpvrager én de
ondersteuner om niet alleen naar iemands zorgen, klachten en problemen te kijken, maar
ook naar de talenten, kennis, vaardigheden en netwerken.
Inzet van ervaringsdeskundigen.
Het Sadaqah Initiatief wordt gedragen door mensen die ruime ervaring hebben met
armoede en de daarmee gepaard gaande sociale uitsluiting: ervaringsdeskundigen. Ze
hebben ervaringskennis over wat armoede is en hoe je uit de armoede te vechten. In het
programma “Samen Sterk tegen armoede” hebben zij geleerd om die kennis te delen en in
te zetten ten behoeve van de kwetsbare andere. Opgeleide ervaringsdeskundigen dus. Zij
begeleiden bijeenkomsten en zorgen ervoor dat iedere participant de ondersteuning
ontvangt die nodig is om zelfredzamer te worden.
Doordat ervaringsdeskundigen hun eigen verhaal delen met de participanten van het
Sadaqah initiatief wordt er een open en geborgen sfeer gecreëerd. Het delen van
(levens)verhalen werkt ook bevrijdend. Immers – in de woorden van Abdelkader Benali –
“schaamte en wantrouwen ondermijnt de ambitie”.
SWSL als seculiere organisatie en Sadaqah als aanjager van emancipatie.
SWSL is een seculiere sociale ondernemende organisatie. Zij staat niet in een gelovige
traditie. Toch doet SWSL als seculiere organisatie een beroep op een krachtbron die in een
gelovige traditie staat, namelijk de islam. “Sadaqah” is een krachtbron juist omdat het in de
wijken waar SW-SL actief is, breed gedragen en gepraktiseerd wordt. Een krachtbron die
haaks staat op het afhankelijk maken van kwetsbare mensen middels caritas. Een
krachtbron die inclusief is en gemeenschappen versterkt. Waardering voor dit alles stelt de
schijnwerpers op een verborgen en genegeerde traditie van emancipatie, participatie en
omzien naar de kwetsbare ander.
Vanaf de start van SW-SL, zo’n 11 jaar geleden, is er altijd aandacht geweest voor
verschillende tradities waar het gaat om sociale rechtvaardigheid, vrede en gerechtigheid.
In deze tradities liggen de gedeelde intenties en ambities verborgen. Om die reden heeft
SW-SL zich altijd sterk gemaakt voor samenwerking tussen groepen bewoners met
verschillende geloofs- en levensovertuigingen. Heel concreet en praktisch. Zo is de
Voedselbank Bos en Lommer voortgekomen uit een hechte samenwerking tussen seculiere
bewoners, bewoners met een islamitisch en christelijke geloofsovertuiging. In de loop der
jaren heeft SW-SL tientallen lokale bewonersinitiatieven ondersteuning geboden. Het ging
(en gaat nog steeds) dan vooral om initiatieven die genomen worden in een setting van
diversiteit wat betreft sociaal-maatschappelijke achtergrond, culturele achtergrond en
geloofs- en levensovertuiging. Een andere illustratie van de werkwijze en inzet van SW-SL is
het in 2014 gepubliceerde boekje “Samen Rijker”. In dit boekje zijn, op basis van dialoog en
samenwerking, belangrijke ethische concepten uit de islamitische traditie op vrede,
gerechtigheid en barmhartigheid beschreven.
Vrijwilligers gezocht.
Wil je het Sadaqah initiatief steunen, dan ben je van harte welkom. Alle beetjes helpen. Er is
vast iets waarmee jij kan bijdragen aan het helpen en versterken van arme medebewoners.
Voor aanmelden of meer informatie neem contact op met Emel Can: [email protected] of 06
20 92 16 40.