Gebruik van Powerpoint sjablonen

Cursus Gezondheid - Basis
Ziekteverwekkers
donderdag 20 juli 2017
Inhoud
•
•
•
•
Ziek worden
Veroorzakers ziekte
Niet besmettelijk
Wel besmettelijk
- Micro-organismen
• Bacteriën
• Virussen
• Schimmels
- Parasieten
• Endoparasieten
• Ectoparasieten
• Aandoeningen
2
Ziek worden
Wat is ziek?
• Storing in functie lichaam en/of geest, vaak veroorzaakt door
ziektekiemen. Of een niet-besmettelijke oorzaak.
• Een besmetting met een ziektekiem hoeft niet altijd te leiden tot
een ziekte. De regel is als volgt:
Aantal ziektekiemen > Weerstand lichaam = infectie
Aantal ziektekiemen < Weerstand lichaam = geen infectie
4
Ziek worden
Bij infectie: micro-organismen of ziektekiemen dringen het lichaam
binnen en gaan zich daar vermenigvuldigen.
Reactie lichaam =
ontsteking
Symptomen =
roodheid, zwelling, warmte, pijn en
gestoorde functie
Na besmetting treden niet altijd meteen verschijnselen op. Vaak duurt
het enige tijd, enkele dagen tot weken (soms zelfs jaren) alvorens het
dier ziek wordt. Men spreekt van een zogenaamde incubatietijd.
5
Ziek worden
Besmettingswegen:
• Indirect = via tussengastheer / besmet materiaal
• Direct
– via de lucht
– via het spijsverteringskanaal
– via de huid of slijmvliezen
– via het bloed
6
Niet besmettelijke veroorzakers ziekten
7
Verschillende oorzaken
•
•
•
•
•
Aangeboren of erfelijke afwijkingen
Vergiften
Voedingsfouten
Mechanisch geweld (trauma)
Tumoren
Aangeboren/erfelijk rundvee
• Niet levensvatbaar:
• Buldogkalf
• Sterk verminderde levenskans:
• gespleten verhemelte
• vergroeide gewrichten
•
•
•
•
•
Schadelijk ( dier+portemonnee)
Mulefoot
Gladde tong
Dwerg
BLAD
9
Noem eens een aantal
erfelijke ziekte/gebreken.
10
Aangeboren/erfelijk varken
Voorbeelden van afwijkingen waarbij erfelijkheid (vermoedelijk) een
rol speelt zijn
• verlamde achterhand
• kromme poten
• dikke poten
• ‘trillers’ ( >50% dood)
• ‘fietsers’
• tweeslachtigheid
• een gesloten aars
• breuken
• spreidzitters.
• Bovendien hebben sommige beren een erfelijke afwijking
waardoor ze extreem kleine tomen geven.
11
Besmettelijke veroorzakers
infectieziekten
• Parasieten:
– Ectoparasieten
– Endoparasieten
• Micro-organismen:
– Schimmels
– Bacteriën
– Virussen
Ectoparasieten
• Insecten
- vlooien (pluimvee)
- luizen
- vliegen/maden
• Arachniden (spinachtigen)
- mijten
- teken
13
Vliegen/maden
• Veroorzaken myasis
• Symptomen: maden in open wonden of op vochtige
huid
• Komt met name voor bij lange, wollige vacht
(schapen), bij slechte vachtverzorging (diarree) en
slechte hygiëne
• Zomerwrangvlieg ( zomerwrang)
• Knutten (blauwtong)
• Salmonella wordt door vliegen gedragen en verspreid
Mijten
Mijten
Veel verschillende soorten mijten;
grofweg twee groepen:
– Schurftmijten
• Graven gangen in de huid
• Veroorzaken jeuk, haar- of veeruitval en
huidontstekingen
– Langpootmijten
• Voornamelijk bij herbivoren
• Leven op de huid
• Veroorzaken veel jeuk en huidontstekingen
Endoparasiet
17
Endoparasieten
• Wormen
- spoelwormen
- lintwormen
• Parasitaire protozoën
- coccidia
- cryptosporidium
- toxoplasma
- neospora
- giardia
18
Meest voorkomende wormen
• Bij het rund: - longwormen
- lebmaagwormen
• Bij het varken: - spoelwormen
• Bij pluimvee: - spoelwormen
- lintwormen
- gaapwormen
19
Longworm rund
20
Spoelwormen varken
Parasitaire protozoën
Micro-organismen
23
Schimmels
Schimmels
• Hoe maken schimmels een dier ziek?
– Schimmels in voer; productie van toxinen
(mycotoxinen)
– Het lichaam binnendringen (bijv aspergillose in de
neusholte of de longen)
– Infectie van de huid (ringworm, ringschurft)
Schimmels
• Eéncellige micro-organismen met een kern en kleine
organellen (soort organen van de cel) in het
cytoplasma
• Schimmelcellen delen zich; blijven aan elkaar vast
zitten  schimmeldraden (mycelia)
• In mycelia vorming van sporen die vrijkomen. Kunnen
jarenlang in de omgeving overleven  moeilijk te
bestrijden
Bacteriën
Bacteriën
• Kleine micro-organismen: enkele duizendsten van
een millimeter of kleiner
• Omgeven door een stevige celwand en een
plasmamembraan
• Geen kern; wel erfelijk materiaal en verschillende
structuren in het cytoplasma
• Op celwand uitsteeksels  hechten aan een
oppervlak of informatie uitwisselen onderling
Bacteriën
•
Verschillende vormen:
Bacteriën
• Vermenigvuldigen zich via deling (mitose), afhankelijk
van temperatuur, pH, aanwezigheid voedingsstoffen,
zuurstofgehalte
• Staafvormige bacteriën ook sporenvorming. Kunnen
jaren in de omgeving overleven  moeilijk te
bestrijden
Bacteriën
• Gastheer wordt ziek door de gevormde gifstoffen:
– Exotoxinen
– Endotoxinen
• Voorbeelden:
– Salmonella
– Campylobacter
– Clostridium
– Enz, enz, enz
Virussen
Virussen
• Kleinste micro-organisme: 0,02 tot 0,2 micrometer
• Een hoeveelheid erfelijk materiaal, ingesloten in een
omhulsel van eiwit
• Geen stofwisseling, kan zich niet zelfstandig
voortplanten  gastheer nodig
Werking virus
34
Virussen
• Hoe maken virussen een dier ziek?
– Koppelen zich aan een specifieke celsoort; injecteren daarin
het eigen erfelijk materiaal
– In de gastheercel geeft het erfelijk materiaal van het virus de
opdracht om nieuwe virussen te maken  dood van de
gastheercel of zelfs de dood van het organisme waar de cel
deel van uitmaakt
Verschil tussen een bacterie en een virus
Gunstige micro-organismen
• Niet alle micro-organismen zijn schadelijk:
– Bacteriën in de pens
– Darmflora
– Normale bacteriële huidflora
– Schimmels bij de bereiding van kaas
Toevoegen aan begrippenlijst
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Endoparasiet
Ectoparasiet
Micro-organisme
Schimmels
Bacteriën
Virus
Wormen
Parasitaire protozoën
Protozoën
37
Opdracht 1
• Maak individueel een schema van de
veroorzakers van ziekte.
• Verdeel ze in groepen, zodat je
duidelijk overzicht krijgt.
38
Gebruik hiervoor onderstaande
begrippen
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Tumoren
Vergiftiging
Endoparasiet
Ectoparasiet
Schimmels
Bacteriën
Virus
Wormen
Parasitaire protozoën
Protozoën
Besmettelijke ziekte
Niet besmettelijke ziekte
Micro-organisme
Erfelijke aandoeningen
Trauma
Micro- organisme
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
insecten
luis
vlo
made
spinachtigen
teek
Mijt
vacht mijt
gravende mijt
wormen
lintworm
spoelworm
parasitaire protozoën
coccidiose
cryptosporidium
toxoplasmose
neospora
giardia
39
veroorzaker
s
niet
besmettelijk
aangeboren
/erfelijk
vergiften
besmettelijk
voedingsfou
ten
tumoren
microorgani
smen
parasieten
mechanisch
geweld/trau
ma
ectoparasiet
en
endoparasie
ten
insecten
bacteriën
schimmels
virussen
protozoën
wormen
spinachtigen
parasitaire
protozoën
luis
vlo
made
teek
lintworm
mijt
spoelworm
coccidiose
vacht mijt
cryptosporid
ium
toxoplasmos
e
neospora
giardia
gravende
mijt
40
Beantwoordt de vragen
1. Wat is incubatie tijd?
2. Benoem niet besmettelijke veroorzakers van
ziektes
3. Benoem besmettelijke veroorzakers van ziektes
4. Wat is het verschil tussen endo- en
ectoparasieten?
5. Benoem 2 voorbeelden van endoparasieten.
6. Benoem 2 voorbeelden van ectoparasieten.
7. Wat zijn mirco-organisme?
8. Wat is een bacterie?
9. Wat is een virus?
10. Wat is het verschil tussen een bacterie en een
virus?
41
Aandoeningen
Rund
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Mond,- en klauwzeer
BSE
Leptospirose
IBR
BVD
Mastitis
Wormen
Schurft
Coccidiose
Blauwtong
Neospora
Brucella Abortus
Runder TBC
Salmonellose
Para TBC
Mortellaro
43
Varken
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
APP (eenzijdige longontsteking)
PAR ( snuffelziekte)
Brucellose
Circo (PCV2)
Clostridium
Coccidiose
E-coli*
* - speendiarree
Influenza
- geboortediarree
MKZ
- slingerziekte
Mycoplasma
PIA
PRRS
Parvo
Streptococcen
Aujeszky
44
Pluimvee
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kalkpoten
Botulisme
Vogelpest
Parasieten
Coccidiose
Ziekte van Gumboro
ILT
Newcastle Disease
Salmonella
M.g.
Trilziekte
Vlekziekte
45
Opdracht 2
• Individueel
• Ziekte uitwerken:
•
•
•
•
•
•
•
Naam ziekte
Veroorzaker ziekte
Symptomen
Behandeling/medicatie
Besmettingswegen (oorzaak en verdere verspreiding etc.)
Meldingsplicht? (waar, wie, wanneer etc.)
Maatregelen (preventief & curatief) dieren en verblijf
(medicatie, quarantaine, hygiëne, overige dieren etc.)
• Maatregelen (preventief & curatief) verzorgers en overige
medewerkers (bescherming, medische aspecten etc.)
• Registratie (logboek, I&R dieren etc.)
• Gevolgen ( productie, financieel)
46
Opdracht 3 Presentatie
• Je presenteert aan de klas de ziekte
die je hebt uitgewerkt.
• De presentatie duurt maximaal 10
minuten en doe je in je eentje.
47
Einde
48