PowerPoint-presentatie - VU-dare
advertisement
Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Jeroen Bosch Ziekenhuis – Dokter op dinsdag Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Prof mr Arno Akkermans Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Telegraaf, 12-2-2008 Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Telegraaf, 9-1-2009 Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Trouw, 26-11-2009 Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Volkskrant, 12 oktober 2009 Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Volkskrant, 2 april 2010 Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Openheid over fouten • Onderzoek wijst steevast uit dat patiënten eerlijkheid en openheid verlangen en waarderen • Belang van openheid wordt steeds meer geaccentueerd in gedragsregels, beleidsstandpunten, richtlijnen en opleiding • De praktijk leert echter dat artsen en andere zorgverleners lang niet altijd voldoende openheid betrachten Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Openheid over fouten • Oorzaken: moeite om fout te erkennen, ongemak over hoe dat te doen, angst voor reputatieschade en/of juridische gevolgen • Openheid stond lange tijd haaks op cultuur onder zorgverleners, in het bijzonder artsen • Dit is aan het veranderen, maar cultuuromslag nog niet voltooid Openheid bij incidenten in het ziekenhuis De GOMA (juni 2010) Openheid bij incidenten in het ziekenhuis GOMA: opzet en inhoud (1) • Twee invalshoeken: openheid medische incidenten en betere afwikkeling schadeclaims • Eerste deel GOMA breder dan schadeclaims: adequate reactie op incidenten (= onbedoelde gebeurtenis met merkbare gevolgen) • Zorgaanbieder: is en blijft verantwoordelijk voor het hele traject (van incident tot claimafhandeling) Openheid bij incidenten in het ziekenhuis GOMA: opzet en inhoud (2) • Deel A: adequaat omgaan met incidenten (aanbevelingen 1-9), waaronder: * goed dossier bijhouden * openheid over en snelle reactie op incidenten * fouten toegeven, verontschuldigingen * behulpzaam zijn bij vergaren bewijsmateriaal * leren van incidenten, aanpassen beleid * goede informatie over rechten Openheid bij incidenten in het ziekenhuis GOMA: opzet en inhoud (3) • Deel B: adequate afhandeling verzoeken om schadevergoeding (aanbevelingen 10-19), waaronder: -goede informatie aan patiënt door belangenbehartiger of zorgaanbieder -goed onderbouwde aansprakelijkstelling -binnen 2 weken na ontvangst maakt verzekeraar zich bekend -onderling voortvarend benodigde gegevens uitwisselen, gestandaardiseerd machtigingsformulier -in beginsel binnen 3 maanden onderbouwd standpunt -aanbevelingen mbt inschakelen medisch deskundige Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Waarom openheid? • Morele verplichting (fatsoensnorm in vertrouwensrelatie met patiënt) • Juridische verplichting (professionele standaard: plicht tot informatie van de patiënt) • Verbetering kwaliteit zorgverlening (openheid als onmisbaar onderdeel van onderzoek en preventie) • Bevordering van herstel en welzijn van de patiënt • Minder klachten en claims, soepeler verloop afwikkeling Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Openheid en excuses mogen van de wetgever Artikel 7:953 Burgerlijk Wetboek: Indien een verzekering tegen aansprakelijkheid bepaalde erkenningen door de verzekerde verbiedt, heeft overtreding van dat verbod geen gevolg voor zover de erkenning juist is Een verbod tot erkenning van feiten heeft nimmer gevolg Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Openheid en excuses mogen van de verzekeraar Reactie MediRisk op rapport ‘onbedoelde schade’: “De vraag rijst nogal eens wat je wel en niet mag zeggen van de schadeverzekeraar. MediRisk is hierover helder: open communiceren over onbedoelde uitkomsten mag en móet zelfs.” Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Een fout is een fout Gedragscode medische aansprakelijkheid: Het is af te raden om, in situaties waarin van een fout gesproken kan worden, het woord ‘fout’ te vermijden of te maskeren. Dat kan leiden tot krampachtige gesprekssituaties, waar patiënten snel doorheen kunnen prikken; patiënten hebben doorgaans ‘very well tuned bullshit sensors’ (Feinmann, 2009) Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Een fout is nog geen aansprakelijkheid Gedragscode medische aansprakelijkheid: De erkenning van een fout door de zorgaanbieder staat niet gelijk aan civielrechtelijke aansprakelijkheid. Bovendien leidt niet iedere fout tot schade. Of de zorgaanbieder aansprakelijk is voor schade, vergt een nader onderzoek aan de hand van de geldende juridische regels. Deze beoordeling wordt namens de zorgaanbieder door zijn aansprakelijkheidsverzekeraar uitgevoerd. De zorgaanbieder doet er goed aan de patiënt te wijzen op dit onderscheid [..] Hulpverleners mogen fouten toegeven, maar behoren zich niet uit te laten over eventuele aansprakelijkheid. Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Excuses ≠ ‘Sorrycultuur’ • Positief zijn excuses in aanvulling op het ‘normaal’ nemen van zijn verantwoordelijkheid • Negatief zijn excuses in plaats van het nemen van zijn verantwoordelijkheid (= ‘sorrycultuur’) Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Hoe concreet vorm te geven aan alle goede bedoelingen? • Onderzoek VU / Vumc / UvA / AMC naar optimale scenario’s voor opvang en schadeafwikkeling bij onbedoelde gevolgen medisch handelen • Verzoek vanuit Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) en Slachtofferhulp Nederland (SHN), gefinancierd door Fonds Slachtofferhulp • Nauwe afstemming met Vereniging van Klachtenfunctionarissen in Instellingen voor Gezondheidszorg (VKIG) • Onderzoeksgroep: Prof. mr. Arno Akkermans, prof. mr. Johan Legemaate, mr. dr. Lodewijk Smeehuijzen, mr. dr. Kiliaan van Wees, mr. drs. Liesbeth Hulst, drs. Susanne van Buschbach Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Onderzoeksvragen o.a.: • • Welke concrete opvangmaatregelen ter verbetering zijn denkbaar (bijv. beschikbaarheid van vertrouwenspersoon/klachtenfunctionaris, of van onafhankelijke medische en juridische deskundigheid)? In hoeverre kan dit door de zorgaanbieder zelf worden verzorgd en waar is externe opvang gewenst? Hoe zou deze opvang concreet georganiseerd en gefinancierd moeten worden? Welke partijen zijn in dit verband (financieel) belanghebbend of hebben een morele of juridische zorgplicht (zorgaanbieder, zijn aansprakelijkheidsverzekeraar, ziektekostenverzekeraar patiënt, zorgsector, overheid) ? Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Het perspectief van de patiënt Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Het perspectief van de patiënt • Interviews ‘velddeskundigen’ (klachtenfunctionarissen, psychologen, letselschadeadvocaten, etc.) • Interviews patiënten • 15 -> duidelijke complicatie • 15 -> onduidelijkheid over fout en/of schade • 15 -> fout en schade zijn duidelijk Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Voorlopige gedachtevorming Complicerende factoren: • geschonden vertrouwen in arts/ziekenhuis/beroepsgroep • onzekerheid over toedracht (fout vs. complicatie) • informatie-afhankelijkheid van arts/ziekenhuis die (vermeende) fout heeft begaan Belangrijke vraag: moet bij de opvang van slachtoffers van een medische fout op enig moment een buiten de zorgverlenende instantie staande derde worden betrokken, en als dat inderdaad zo is, hoe moet dan de betrokkenheid van die derde in de praktijk gerealiseerd worden? Openheid bij incidenten in het ziekenhuis Conclusie: Een betere opvang van patiënten bij incidenten, meer openheid over fouten, en een soepeler traject voor schadevergoeding, zijn in het belang van patiënten, zorgverleners én zorgaanbieders (Maar Rome is niet in een dag gebouwd)
