Opvang en gesprek van klasgroep na zelfdoding

Opvang en gesprek met klas na zelfdoding leerling
Wanneer een leerling van een school komt te overlijden door ziekte of door een ongeval, dan
maakt dat altijd veel emoties los.
Des te dramatischer wordt het als de doodsoorzaak zelfdoding is.
Behalve verdriet kunnen dan ook emoties zoals schuldgevoel, woede en angst de kop opsteken.
Als het bericht van de zelfdoding de school bereikt, zal deze hevige schok makkelijk ertoe kunnen
leiden dat een aantal leerlingen en leerkrachten zelf in emotionele nood komen. Bij zo'n crisis
laat het - gewoonlijk wel aanwezig- organisatievermogen ons gemakkelijk in de steek en dat
terwijl er in betrekkelijk korte tijd veel beslissingen genomen dienen te worden en een aantal
zaken moeten worden geregeld die veel organisatie en improvisatie vragen.
De ouders spelen een belangrijke rol. Het kan zijn dat de ouders niet willen dat de boodschap
van zelfmoord naar buiten gaat. Dat betekent dat de school geen openheid mag bieden over de
oorzaak van de dood van haar leerling. Los van het feit dat dit de school in haar openheid
tegenover haar leerlingen kan belemmeren, ligt hier een taak van de school om met ouders
overleg te voeren.
Ouders die hun kind verliezen moeten soms in korte tijd belangrijke beslissingen nemen. En in
die dagen moet ook nog besloten worden of het naar buiten mag komen. Deze beslissingen
worden genomen in een tijd van wanhoop, verdriet en woede. De omgeving kan helpen door
met de ouders de alternatieven op een rijtje te zetten. Ze kunnen de steun van mensen die met
iets meer afstand kunnen kijken goed gebruiken.
Openheid
Vaak ontstaan roddels of geruchten. Dit kan voorkomen worden door helderheid te scheppen
over de toedracht van heel het gebeuren en deze dus naar buiten wordt gebracht. Zeker als er
andere kinderen in het gezin zijn, is openheid belangrijk: het is niet de bedoeling dat deze
kinderen het verhaal horen van hun zus of broer op straat.
Als ouders ondanks alle argumenten kiezen voor een verhullend verhaal, heeft de school dat te
accepteren. Dit kan naar de leerlingen overgebracht worden. Niettemin blijft de school
verantwoordelijk voor het welzijn van alle leerlingen op school. Als de ouders wel akkoord zijn,
moet de school een plan maken over de manier waarop de leerlingen worden ingelicht en hoe
de leerlingen kunnen opgevangen worden.
Hier is het belangrijk dat een leerkracht dat zelf doet. Het is echter een zware taak dus het is
belangrijk dat de leerkracht zich hierin gesteund voelt door een CLB-medewerker of een externe
hulpverlener en met deze dan ook best hierover overleg pleegt.
--- zie verder ---
CLB Antwerpen-Middengebied 2
Holle Weg, 9 • 2550 KONTICH • T 03 458 58 58 • e-mail: [email protected]
Kardinaal Mercierplein, 13 • 2500 LIER • T 03 480 80 18 • e-mail: [email protected]
Sint Benedictusstraat, 14b • 2640 MORTSEL • T 03 443 90 20 • F 03-443 90 21 • e-mail: [email protected]
Het is belangrijk in zo'n gesprek te benadrukken dat zelfmoord plaats vindt in een toestand van
lijden, dat deze mensen echt lijden en geen andere uitweg meer zagen. Het is aan de leerkracht
om deze boodschap duidelijk over te dragen en zich zoveel mogelijk te onthouden van eigen
oordelen. Vandaar ook dat het belangrijk is dat zo'n gesprek wordt voorbereid met derden.
Tevens is het van groot belang om in dit gesprek mogelijkheden te bieden voor leerlingen die het
moeilijk hebben en dat ze duidelijk weten bij ze terecht kunnen. Bij voorkeur is dit iemand van
de school zelf (leerkracht, leerlingenbegeleiding, CLB) die wel overleg kan plegen met externe
hulpverleners. De stap naar hulpverlening is voor jongeren vaak bijzonder hoog en het helpt als
de persoon een vertrouwd gezicht is.
Er moet zeker besproken worden wie eventueel op de hoogte was van de plannen van de
leerling. Met deze leerlingen moeten gesprekken worden gevoerd, waarin het incident ter
sprake komt en waar hun eventueel schuldgevoel een plaats kan krijgen. Een algemene
waakzaamheid voor alle leerlingen lijkt aangewezen in deze situatie, met een extra alerte
aandacht voor risicoleerlingen (jongeren die al speelden met het idee van zelfmoord), stille,
teruggetrokken leerlingen, leerlingen die al eerder met dood of zelfmoord geconfronteerd
werden...
Het is belangrijk dat er opvang voorzien is voor alle leerlingen die nood hebben aan een gesprek
en dat de school de boodschap geeft dat het onderwerp niet doodgezwegen wordt, maar er
ruimte voor biedt. Als leerlingen weten dat er naar hen geluisterd wordt, wordt de kans groter
dat ze de uitgestoken hand ook zullen grijpen.
Soms wordt onderschat wat het voor een leerkracht betekent om geconfronteerd te worden
met een zelfmoord van een leerling. Vaak hebben leerkrachten al veel energie gestoken in
leerlingen die geen gelukkige indruk geven. Of soms is het gebleven bij een vaag ongerust
gevoel: deze leerling zit niet goed in zijn vel. Soms gebeurt het dat een leerkracht of
leerlingenbegeleider al eindeloze gesprekken met de leerling gevoerd heeft. Dus is er ook nood
aan aandacht voor schoolmedewerkers.