17.09.2015 - Oost-Vlaamse Veiligheidsprijs

Oost-Vlaamse veiligheidsprijs – 17 september 2015
Symbool van multidisciplinaire samenwerking
Dames en Heren
Deze avond reiken wij reeds voor de 3de keer de Oost-Vlaamse
veiligheidsprijs uit. En u weet of u weet het niet, dat in veel bijbelse en
middeleeuwse verhalen, als iets drie keer gebeurt, dit als teken van God
wordt gezien. Als iets 1 keer gebeurt wordt het vaak als toeval gezien, bij
twee keer heeft het een kwade bedoeling omdat dit een duivels getal is.
Bij drie keer wordt het gezien als waar en zeker. Deze prijs is dus een
mooie toekomst beschoren.
De prijs en deze avond staan symbool voor de rode draad doorheen ons
werk, namelijk het bevorderen van het concept 'integrale veiligheid' en
'multidisciplinaire samenwerking'.
Het hoeft geen betoog dat ik vlug geconfronteerd werd met deze
problematiek. Toen ik net aangesteld werd als gouverneur, werd
Oosterzele getroffen door een zware storm. Wanneer ik ter plaatse ging,
heb ik met mijn ogen vastgesteld dat er enorme materiële schade was. Ik
heb toen beelden gezien die voor altijd op mijn netvlies gebrand zullen
blijven.
Mijn eerste les die ik toen trok was dat goede nazorg van primordiaal
belang is. Zo was het belangrijk niet alleen met de gemeentelijke
diensten samen te zitten, maar ook te luisteren naar de verhalen van de
getroffenen. Op die manier konden we heel doeltreffend optreden.
Ongeveer drie maanden later werden de inwoners van Wetteren in de
nacht van 3 op 4 mei 2013 om 2 uur ‘s nachts opgeschrikt door een
explosie. Al gauw werd duidelijk dat er een tweede ramp gebeurd was,
met een nog grotere omvang dan de ramp in Oosterzele. Verscheidene
brandweerkorpsen gingen ter plaatse en bestreden de vlammen die over
een lengte van 500 meter tekeergingen. In de ontplofte goederenwagons
zaten er echter chemische producten, waardoor giftige producten de
riolering inliepen. Op die manier konden ook toxische dampen uit de
riooldeksels naar boven komen. Ondanks het politiebevel om ramen en
deuren gesloten te houden viel er toch een dode te betreuren en meer
dan dertig mensen belandden in het ziekenhuis.
Uit de ramp van Wetteren heb ik een tweede les getrokken: het is
noodzakelijk om op voorhand goede afspraken te maken met de
partners en zo samen een strategie uit te zetten. Die moet van in het
begin door iedereen gesteund worden. Een collectieve ambitie helpt je
namelijk om de interne cohesie en coherentie van de organisatie te
bevorderen. Hoe meer de medewerkers zich kunnen identificeren met de
waarden of hogere doelen van het veiligheidswerk, hoe groter de
motivatie en de betrokkenheid tussen de personeelsleden bij het
(samen) nastreven van de doelstellingen. De collectieve ambitie zorgt
ervoor dat medewerkers, gedreven door enthousiasme, op de hoofdweg
blijven en niet te veel zijwegen inslaan. Qua communicatie was het
belangrijk dat er intern en extern dezelfde boodschap door een en
dezelfde persoon verkondigd moest worden.
Deze rampen tonen aan dat veiligheid nog steeds een belangrijke
prioriteit vormt en dat ook zo zal blijven. Die veiligheid kan enkel
gegarandeerd worden als we nog intenser samenwerken, over de
gemeentegrenzen heen, tussen bestuursniveaus, met het parket en alle
disciplines zoals brandweer, politie en medische hulpverlening.
Tijdens mijn ronde van Oost-Vlaanderen naar de 65 steden en
gemeenten die deze provincie telt, ben ik er me van bewust geworden
dat deze steden en gemeenten de behoefte hadden aan provinciale
ondersteuning bij de uitbouw van de lokale veiligheidscellen.
In het verleden werden reeds drie medewerkers aangeworven die vanuit
het Federaal Huis op de Kalandeberg extra deskundigheid aan de dag
leggen om de gemeenten en steden met raad en daad te kunnen
bijstaan. Hierdoor werd Oost-Vlaanderen een voorloper in het proces om
de noodplanaanpak te decentraliseren. Op dit moment maken 44
gemeenten gebruik van deze service, maar het is onze ambitie een
provinciedekkend netwerk van experten te kunnen creëren en hopen dat
er in de toekomst alle Oost-Vlaamse gemeenten zich zullen aansluiten.
In onze aanpak richten we ons niet alleen op theoretische en
gestructureerde deskundigheid, nee, er moeten ook resultaten op tafel
gelegd kunnen worden. En met trots kan ik vaststellen dat omwille van
onze goede samenwerking met de lokale besturen er belangrijke
vooruitgangen op het terrein geboekt zijn.
Als er een elektricteitspanne is
Als een lek in de waterleiding de waterbevoorrading bedreigt
Als een bomontmijning noopt tot evacuatie
Als er overstromingen zijn of zware ongevallen op onze snelwegen
Als er problemen zijn met Seveso-bedrijven
Als er tragische omstandigheden zijn zoals het treinongeval in Wetteren
In al deze moeilijke omstandigheden vinden we elkaar in een minimum
van tijd. Dat heeft te maken met een grote solidariteit tussen het
provinciaal en het lokale niveau. Maar een andere belangrijke reden is
dat we elkaar kennen.
In de pijnlijke en gespannen sfeer van een ramp of calamiteit kan er
maar goed werk worden geleverd als men elkaar kent en vertrouwt.
Onderling vertrouwen in een bredere veiligheidsaanpak is mijns inziens
steeds
gebaseerd
op
drie
grote
pijlers:
respect
voor
elkaars
bevoegdheden, openheid en bewustmaking.
Respect: zoals in een goed huwelijk kan vertrouwen alleen maar
gesterkt worden als beide partijen elkaar respecteren.
Wij respecteren dan ook ten volle de bevoegdheid van de 65 lokale
besturen, de federale politie, de 28 lokale politiezones en de 6
hulpverleningszones
Zij zijn onze eerste partners .
Alles wat we ondernemen moet door hen gedragen en gesteund worden.
Maar wij durven ook open met hen spreken. In deze wil ik toch verwijzen
naar de goede samenwerking die er geweest is bij de integratie van de
Brandweerschool, de politieschool en Medov in het provinciebestuur.
Onder de koepel van ‘Paulo’, de nieuwe onderwijsstructuur die de
veiligheids- en bestuursopleidingen bundelt, zal er nauw samengewerkt
worden tussen de diverse onderwijsinstellingen waardoor ik, en samen
met mij vele andere, ervan overtuigd ben dat dit tot nog meer
professionalisme zal leiden.
Die openheid weerspiegelt zich ook in onze doorgedreven cultuur van
transparantie en openheid naar het publiek. Zo publiceer ik bijna
dagelijks iets op mijn website. Daarnaast horen ook afspraken met de
reguliere pers en de media erbij. Onderschat het “media”-aspect niet.
Het
vraagt
deskundigheid,
ervaring
en
aanvoelen,
zeg
maar
“Fingerspitzengefühl,” zeker met de sociale media, waardoor berichten
heel snel de wereld ingestuurd kunnen worden. Dat impliceert echter dat
er ook foute berichten verspreid kunnen worden. En zeker daarvoor
moeten we oog hebben. Dat thema zal ik later in deze toespraak nog
eens aankaarten.
In deze toespraak heb ik reeds gesproken over respect voor ieders
bevoegdheid en over openheid, openheid naar besturen, diensten en
publieke opinie. Maar er is ook nog een derde belangrijk punt dat ik wil
aanhalen: de bewustmaking.
Met dat woord kom ik terecht bij de betekenis van vanavond. Bij
bewustmaking hoort namelijk symboliek. We herdachten vorige week
collectief de 14e verjaardag van nine eleven, de aanslag op de Twin
Towers in New York. Wat toen gebeurd is, kan iedereen zich nog
levendig voor de geest halen. Een tragische gebeurtenis, spijtig genoeg.
Maar in die tragiek schuilt
ook de symboliek van de grote
maatschappelijke waardering voor de hulp- en veiligheidsdiensten. De
link tussen bewustmaking en symboliek was de onmiddellijke aanleiding
voor de organisatie van de trofee “Oost-Vlaamse veiligheid.”
Door het uitschrijven van deze prestigieuze prijs wou mijn voorganger,
gouverneur André Denys, innoverende en creatieve projecten van
multidisciplinaire samenwerking belonen en stimuleren.
Deze bewustmaking geldt echter niet alleen voor de eigen hulp-en
veiligheidsdiensten, maar ook voor het grote publiek. Natuurlijk is het zo
dat de federale diensten net als alle overheden een voorbeeldfunctie
hebben bij het uitdragen van gedeelde waarden. Hun integriteit mag en
zal nooit ter discussie staan. Zij handhaven de regels om de openbare
orde en veiligheid te bewaken. Deze waarden zijn echter niet alleen een
zaak van hen, maar ook van elke inwoner van onze provincie. Méér
veiligheid is namelijk ook afhankelijk van bewuste burgers, die
meehelpen, meedenken, zich betrokken en verantwoordelijk voelen. Wie
het eigen belang of de eigen overtuigingen boven alles stelt, beperkt de
ruimte voor een ander en zet collectieve waarden onder druk.
In het huidig tijdsbestek kunnen we niet rond de dreiging van
radicalisering en terroristische aanslagen. Het zet iedereen onder druk.
Daardoor komt niet alleen de veiligheid van mensen in het gedrang; het
is ook een voedingsbodem voor onderling wantrouwen en een gevaar
voor onze verbondenheid. Laten we dat verder met een positieve
ingesteldheid aanpakken.
Uitdagingen
1. De Belgische brandweer heeft in januari 2015 een belangrijke
hervorming achter de rug, die veel structurele wijzigingen met zich
meebrengt, ook voor onze provincie.
2. Het probleem van de schaalgrootte van sommige kleinere
politiezones
3. De onvermijdelijke opkomst van de sociale media en de gevolgen
op de crisiscommunicatie
Zoals ik daarnet al vertelde, hebben we bij de omgang met de media
“Fingerspitzengefühl” nodig. Zeker bij de sociale media.
Want de sociale (digitale) media, samen met de traditionele media,
vormen de dag van vandaag de gemediatiseerde omgeving waarin elke
crisis plaatsgrijpt. Ken de media, monitor de belangrijkste kanalen, plan
real time interactie en doe een beroep op bestaande expertise.
Die socialemedianetwerken bieden een enorm voordeel inzake snelheid.
Zij kloppen elke andere mediavorm. Maar dat voordeel kan snel
omgebogen worden in een nadeel, bijvoorbeeld wanneer snelheid plaats
maakt voor vluchtigheid.
Vluchtigheid kan de oorzaak zijn dat berichten onvolledig of onjuist zijn
en dat moet snel kunnen weerlegd worden.
Het heeft geen zin om conservatief terughoudend te staan tegenover de
sociale media. Ze zijn er en zullen in de toekomst nog meer de
communicatie beïnvloeden. Het komt er op neer om deze sociale
medianetwerken te integreren in onze globale communicatie. Pas dan
zullen we de voordelen van de snelheid kunnen aanwenden en het
gevaar van de vluchtigheid onder controle kunnen houden .
Ik ben niet naïef en besef dat het beleid inzake veiligheid natuurlijk een
zaak van structuren en wettelijke kaders is. Maar u moet ook beseffen
dat vooral ook een zaak van mensen is.
Ik ben verheugd vast te stellen dat er in onze provincie velen zijn die hun
taak invullen met een grote motivatie en zorg om snel en adequaat een
hoogstaande kwaliteit af te leveren.
We moeten mee met onze tijd. We moeten ons inschrijven in nieuwe
veranderingsprocessen. Maar we moeten er vooral voor zorgen dat al
deze mensen hun inzet en hun motivatie behouden en aanscherpen.
Daarom is deze prijs van de veiligheid niet alleen een momentum dat er
een prijs wordt uitgereikt voor een vernieuwend project, maar ook een
momentum om onze grote dank uit te drukken aan de vele duizenden in
onze provincie die dagelijks klaar staan om onze veiligheid te
verbeteren.
Zij verdienen onze grote waardering en respect.
Bedankt voor de vriendschap en de goede samenwerking
Gouverneur Jan Briers
17 september 2015