BOEKHOUTE TIJDENS WO 1 tentoonstelling in de kerk

BOEKHOUTE TIJDENS WO 1 & WO 2
TENTOONSTELLING IN DE KERK
Het einde van Wereldoorlog 1
Na vele bloedige aanvallen door de Fransen, de Britten en de Amerikanen, is het front in Frankrijk al
een heel stuk noordwaarts opgeschoven.
Op 28 september 1918 geeft ook koning Albert 1 het commando voor de tegenaanval en komen de
Belgische soldaten uit de loopgraven tussen Diksmuide en Ieper.
Deze aanval is aanvankelijk niet zo succesvol.
Na meer dan een week zijn de troepen nog maar een 15-tal Km gevorderd, daarna keert echter het
tij en winnen ze terrein op de Duitse tegenstander. Op 14 oktober zijn Torhout en Tielt terug
veroverd en op 17 oktober is ook Brugge bevrijd.
BEVRIJDING EN VORDERINGEN VAN DE GEALLIEERDEN IN HET MEETJESLAND
Boekhoute blijft gelukkig gespaard van het laatste oorlogsgeweld
Wat niet kan gezegd worden van omliggende gemeenten.
In het Meetjesland wordt op 19 oktober een roemrijke slag geleverd door de Cavalerie in de slag bij
Burkel (Maldegem)
De twee daaropvolgende weken heeft Zomergem erg te leiden onder Duitse artilleriebeschiettingen.
Op 2 november wordt de brug van Zelzate opgeblazen, op 3 november wordt nog hevig gestreden
rond de molen van Wippelgem
Uiteindelijk wordt ook de brug van Terdonk opgeblazen, waarna de Duitse verdedigers nog even
stand houden achter het kanaal Gent – Terneuzen, tot aan de Wapenstilstand op 11 november 1918.
Op 19 juni 1919, precies vijf jaar na de moord op Franz Ferdinand wordt het verdrag van Versailles
ondertekend
Hiermee komt er ook officieel een einde aan de Groote Oorlog. Het betekent een zware vernedering
voor Duitsland, dat verplicht wordt tot gebiedsinperking en herstelbetalingen.
HOLLANDSTELLUNG
De Hollandstellung, die door de Duitsers vanaf de herfst van 1916 wordt opgericht en die in totaal
meer dan 400 bunkers telt, is erop gericht een aanval uit het noorden het hoofd te bieden. Deze verdedigingslinie zal echter geen rol spelen. Het is wel het meest in het oog springende overblijfsel uit
de eerste Wereldoorlog in onze streek.
HET VERDRAG VAN VERSAILLES
Op 28 juni 1919 wordt in het kasteel van Versailles het verdrag ondertekend dat voor een definitieve
vrede zou moeten zorgen.
WAPENSTILSTAND
De ondertekening van de wapenstilstand op 11 november 1918, in een treinwagon in het bos van
Compiègne.
SLACHTOFFERS
Een “greep” uit de verschillende slachtoffers.
VERKENNINGSVLUCHT BOVEN DUITSE LINIES
Op 23 oktober 1918 wordt boven Boekhoute een “Airco 9 de Havilland” neergehaald
Tijdens een verkenningsvlucht boven de Duitse linies komen de Engelse piloot Charles Graham
Haynes en boordschutter Brown om het leven. Charles volgt een opleiding bij de Mill Hill school, en
komt in oktober 1914 in het leger terecht. Hij wordt er kapitein bij het 4e King’s Royal Rifles. Tijdens
zijn carrière als soldaat krijgt hij 2 medailles.
Op 23 oktober 1918 komt hij tijdens een verkenningsvlucht boven Duitse linies om het leven. Enkele
dagen later wordt hij op het kerkhof van Boekhoute begraven.
Van Brown zijn geen gegevens teruggevonden.
Airco 9, de Havilland
Na de oorlog is de weduwe van één van de vliegeniers (met 6 kinderen) overgekomen uit Engeland.
Ze kwam met de trien van Brussel en heeft samen met stationschef Alphonse Verley de plaats van
het ongeval bezocht. De plaats op de foto is het kruispunt Posthoorn – Holleken, wat in tegenspraak,
is met pastoor van Britsom. Hij schrijft dat de vlieger gevallen is in een weide aan de “Asseneedse
Kasseide” (Basseveldestraat) het blijft voorlopig een raadsel wat de echte waarheid is.
Technische gegevens van de Havilland Airco DH 9
OORLOGSKUNST EN BEWAARDE ATRIBUTTEN
Gasmasker
Sabelbajonet 71/84 van geweer 88
Belgische “Adrianhelm”
Carnet en brieventas Alphonse Verley
Administratie opgelegd door de Duitsers
OPEISINGEN EN VERORDNUNGEN
Door zijn ligging in het “Etappengebiet” wordt Boekhoute regelmatig geconfronteerd met
extra maatregelen en opeisingen door de Duitse bezetter. Als rust- en bevoorradingsgebied
moet er namelijk voldoende voedsel en materiaal verzameld worden voor de Duitse
soldaten die een tijdlang in Boekhoute komen uitrusten en bekomen van het oorlogsgeweld
aan het front.
VOOR ALLES WERD ER DOOR DE BEZETTER “EEN REGEL” OPGESTELD
Grondstoffen en materialen worden, naarmate de oorlog vordert, schaarser.
De inwoners worden steeds vaker verplicht om bepaalde zaken af te staan aan de bezetter. Alles wat
bruikbaar is, kan worden opgeëist. Stro, koeien, eieren, maar ook tin of koper. Het zijn maar enkele
voorbeelden. Zo moeten de boeren ieder jaar doorgeven hoeveel gerst er gezaaid is en wat de te
verwachten opbrengst is. Op basis hiervan bepalen de Duitsers hoeveel er moet afgestaan worden en
hoeveel er voor eigen gebruik mag behouden worden. Wat wel opvalt is dat het aantal bewerkte
hectaren landbouwgrond elk jaar lager ligt. Wellicht wordt er minder aangegeven dan dat er in
werkelijkheid geteeld wordt.
Naast de vele opeisingen worden er ook steeds meer verordeningen uitgevaardigd.
(Zie aanplakbrief op het begin van deze pagina) De bewegingsvrijheid wordt steeds meer ingeperkt
en van zodra je buiten de gemeentegrenzen wilt gaan, heb je hiervoor speciale toelating nodig van
de Duitse militaire overheid.
De mensen van Boekhoute komen meer en meer in de armoede terecht.
De vissers kunnen niet meer naar hun boten, de boeren moeten het grootste deel van hun opbrengst
afstaan en de werklieden lopen doelloos door de straten.
Om hier een antwoord op te bieden, wordt net als in alle andere dorpen, ook hier een hulp- en
voedingscomiteit opgericht.
Elke dag kunnen de armsten bij het comiteit terecht voor een kom soep. Op zondag mag elke
Boekhoutenaar aanschuiven. Het hulp- en voedingscomiteit wordt geleid door enkele mannen van de
begoede klasse. Ze ontvangen hulpgoederen en voedingswaren voornamelijk via het Nationaal hulpen voedingscomiteit, maar soms komt er ook hulp uit Nederland.
Alles wordt zorgvuldig bijgehouden.
Alle opeisingen en leveringen aan het Duitse leger worden door het gemeentebestuur zorgvuldig
bijgehouden. Alles wordt genoteerd in schriftjes. Een aantal van deze schriftjes is bewaard gebleven,
vermoedelijk zijn de meeste verloren gegaan. De Duitse bezetter verzamelt ook alle gegevens die op
een of andere manier nuttig kunnen zijn. Het aantal waterputten bijvoorbeeld, of wie er over
“dames- en mansvelo’s beschikt.
DE WOONKAMER
Dit is een tafereel, dat zich kon hebben afgespeeld in een woonkamer in Boekhoute tijdens de Eerste
Wereldoorlog.
Drie personen zitten aan de open haard, het zijn vader en moeder, samen met een Duitse soldaat die
daar ingekwartierd is. De soldaat wordt door het gezin min of meer aanvaard, toch blijft er nog altijd
een zekere afstand. Hun ongenode gast betekent een extra belasting voor het gezin in deze moeilijke
tijden. Samen proberen ze er het beste van te maken.
DE HAUSLISTE
Aan de deur hangt een “hausliste”. Dit is een verplichte lijst met daarop de namen van de inwoners
uit dit huis. De twee kinderen die nog thuis zijn, werken op het land. De meid is bezig in de stal.
GROOTMOEDER
De Duitse soldaat is een grensbewaker. Hij heeft net zijn ronde gedaan en komt uitrusten en wat
eten. Hij heeft ook problemen. Uiteindelijk is hij ook maar een gewone huisvader. Hij is al jaren van
huis weg, zijn vrouw is ondertussen al overleden. Zijn enige houvast is een fotootje op de schouw.
Daarop staan het zoontje en de moeder van de soldaat. Hij krijgt meer en meer last van heimwee.
Wanneer komt er een einde aan deze oorlog ?
SOLDATEN
De twee zonen strijden aan het front. Vader en moeder hebben al lange tijd van hen geen nieuws
meer gekregen. Gelukkig hebben ze nog een foto van net voor mobilisatie. Deze staat naast het kruis
op de schouw. De onzekerheid is groot. Leven ze nog ? Waar zijn ze nu ? Zullen zij hun kinderen ooit
terugzien ?
“DEN ELEKTRIEKEN DRAAD” IN BOEKHOUTE
Zelfs de Duitsers zijn niet veilig voor hun eigen draad:
“Een Duitscher kreeg een portret van zijn vrouw en kinderen uit Duitschland. En vreugdevol toonde
hij het, leunende over de versperring aan de Nederlandsche menschen. Een schok slaat plots door
zijn ganse lijf en hij is op slag gedood.”
Op 28 augustus 1917 breekt een grote tak af van een boom die langs de grens
staat
Een zekere Rammeloo wil de tak naar zich toetrekken, maar wordt onmiddellijk geëlektrocuteerd.
Op 26 januari 1918 valt er opnieuw een slachtoffer door de “doodelijke
draad”
“Bij de haven nabij Philippine (Zeeland) is een 46-jarig Duitsch soldaat, die een haas van den
elektrischen draad wilde verwijderen, zelf door den draad gedood. De ongelukkige laat een vrouw
met zes kinderen achter.”
Na de oorlog wordt de draadversperring al vlug afgebroken door de
plaatselijke bevolking.
Iedereen kan wel wat prikkeldraad of wat brandhout van de palen gebruiken.
OP DE VLUCHT
Op 18 oktober 1914 verschijnt een klein artikel in ’t getrouwe Maldegem. De
Boekhoutenaren hadden tot dan toe nog geen Duitse soldaten gezien. Daar zou vlug
verandering in komen..
Op 27 augustus 1914 komen honderd vluchtelingen uit Mechelen aan. Het is de eerste echte
confrontatie met de oorlog, al hebben de Boekhoutenaars vanaf 20 augustus voortdurend
treinen zien passeren met soldaten, kanonnen, auto’s en ander materiaal richting
Antwerpen. Dat ook Boekhoute in het oorlogsgeweld zou betrokken worden, dat was enkel
een kwestie van tijd: Daar is vrijwel iedereen zeker van. Vele Boekhoutenaars slaan daarom
op de vlucht.
Klein kasteeltje
De Ortskommandant is ingekwartierd bij mevrouw Ingels in het klein kasteeltje
Mijnheer Kamiel
Enkele Duitse soldaten poseren voor een café op de hoek van de Weststraat en het
Meuleken (frituur ’t Grijs Peerd). In het midden zit “mijnheer Kamiel”.
Van Britsom illustreert het begin van de oorlog in Boekhoute als volgt:
Paul van Britsom was pastoor te Boekhoute van 1959 tot 1972. Hij tekende het verhaal van
Boekhoute tijdens de Groote Oorlog op aan de hand van getuigenissen van dorpsgenoten.
De Duitse legers vielen het land binnen op 4 augustus 1914, en reeds vanaf de 20e augustus
zagen wij hier voortdurend treinen rijden met soldaten, kanonnen, auto’s en ander
materiaal in de richting van Antwerpen, dat als laatste vesting zou verdedigd worden.
In het station en langs de spoorlijn werd de wacht opgetrokken door de Tweede Jagers.
Op 27 augustus kwamen 100 vluchtelingen uit Mechelen; ze werden ondergebracht in de
scholen en bij burgers. Zij vluchtten verder naar West-Vlaanderen en Frankrijk.
Aangezien er in ons land geen algemene dienstplicht bestond waren er overal
burgerwachten, “Gardes civiques”, opgericht om het leger bij te staan. Zij zouden dan ook
het eerst moeten wijken voor de oprukkende vijand.
Op 7 september 1914 kwamen hier 370 burgerwachters uit Brussel, vermoeid en uitgeput.
Op 9 september, 130 uit Gent. Zij vertrokken op 28 september; dan kwamen er nog uit St.
Niklaas en Dendermonde. Doch op 29 september zagen we hier de eerste soldaten van de
uittocht van Antwerpen en rond half oktober passeerden de steeds aanrukkende Duitse
troepen komende van Assenede langs de “Blauwe Poort” naar Bassevelde. De eerste Duitse
bezetting te Boekhoute begon op 10 november 1914 en bestond meestal uit Polen van de
“infanterie Landstraum”, een reserve Ersatz Regiment N° 2, 12e compagnie. Op 1 december
1914 werden ze afgelost door de “Landsturm Inf. Bat II Dortmund, 1e comp. De Hauptman”,
Jacob Hoeltje was hier tot 26 april 1915. Hij kreeg de bijnaam “KO”.
Dan volgde er een Huzaren Regiment N° 17, 4e escadron.
De Ortskommandant was ingekwartierd bij Mevr. Ingels op het klein kasteeltje. Hij leek
sprekend op een zekere persoon uit een naburige gemeente en hij kreeg dan ook
onmiddellijk de bijnaam van “Cies van Parijs”. Zelfs zijn soldaten noemden hem “Francis von
Paris”
Op 30 augustus 1915 zijn ze vertrokken naar het front en kregen we het Oldenburgische
Dragonder Regiment N° 19 – 1e Landsturm Escadron.
In 1915 werd de bezetting zeer streng onder het regime van de Feldgedarmerie, de groene
gendarmen en weer werd de commandant onmiddellijk gedoopt door Secretaris De Vos met
de naam “Mijnheer Kamiel”.
Burgemeester Jan Pieter Gislain Van Zele
Hij beschikt over twee schepenen: Emiel Ryckaert (What is in a name ?) en Petrus Matthys.
De raadsleden zijn Eduard Cattoir, August De Neve, Henri De Vleesschauwer, Alberic
Dhanens, Theophiel De Jonghe en Seraphin Vervack. De gemeentesecretaris is Albrecht De
Vos.
Ongelooflijk maar waar,
De haven van Boekhoute ligt dan op Nederlands grondgebied, zo’n driehonderd meter over
de grens. De vissers zijn verplicht om hun visvangst te lossen in Philippine. Daardoor moeten
ze een grote omweg maken. Zij ondervinden daar veel nadeel van. Tijdens de Eerste
Wereldoorlog zullen de vissers hun boten niet meer kunnen bereiken. Na vier jaar oorlog zijn
die dan ook in zeer slechte staat. De visvangst in Boekhoute zal zich van deze zware klap
nooit meer volledig herstellen.
Net voor de Eerste Wereldoorlog
Is Boekhoute een vredig dorp zoals er vele zijn in Vlaanderen. De molen op de hoek is een
herkenningspunt, net als de kerktoren.
De muziekmaatschappij “De Braakmanszonen”
Opgericht in 1909, telt al heel wat leden.
De plaatselijke schuttersvereniging spant op zondag de boog. Regelmatig zijn er
wijkkermissen, daar wordt veel gedronken en soms ook gevochten.
Aankondiging van het begin van de eerste Wereld Oorlog in de “New York Times”
Oorlogsmedailles
Enkele beelden van de ramen in de kerk van Boekhoute, die tijdens de oorlog ook heel wat schade
opliep.
Foto van de gehavende kerk tijdens Wereld Oorlog 2 (Enkel de toren werd gedynamiteerd)
Boekhoute tijdens de Tweede Wereldoorlog
De strijd aan de Isabellasluis
Op 17 september 1944
Komt het 21ste Canadese Tankregiment aan in Boekhoute en na enkele heen- en weer gevechten
trekken de beide tegenstanders zich terug.
Op 19 september
Nemen de Duitsers stelling in aan de Isabellasluis. Voor ze dit doen, dynamiteren ze eerst de
kerktoren. Op die manier ontnemen ze de Canadezen de mogelijkheid om vanop de toren het
overzicht te behouden over de omgeving van de sluis.
De wijk “Haven” in oostelijke richting
Alle huizen zijn plat gelegd door de Duitsers om de bevrijders geen kans te geven zich te verschuilen
tijdens hun aanval.
“haven” Een grote vlakte
Op 20 september
Boekhoute wordt zwaar beschoten door Duitse kanonnen , maar een dag later, op 21 september,
komt het “Lincoln & Welland infanterieregiment, samen met de tanks van het “British Columbia
Regiment”, aan en bevrijdt Boekhoute. Ondertussen hebben de infanteristen van het “Algnquin
Regiment” Philippine bevrijd en op 22 september lanceren zij van daar uit een grootse aanval op de
Isabellasluis, De “Haven van Boekhoute”.
Op 6 oktober
Komt brigadegeneraal Jefferson de mannen moed inspreken en enige toelichting geven, maar de
gedurfde operatie “Switchback” geniet strikte geheimhouding en wordt ook aan hen niet volledig uit
de doeken gedaan. Om aan de Westerschelde zo weinig mogelijk tegenstand te ondervinden is het
nodig dat de Duitsers aan de Isabellasluis intensief bezig gehouden worden.
Geniesoldaten ruimen de weg en de vele achtergebleven mijnen
Na 14 oktober wordt een Baileybrug gelegd over de gedynamiteerde sluis
Inwoners poseren samen met Canadese soldaten bij een Shermantank van het British Columbia
regiment. (Vlnr) Canadees soldaat, Maria De Wulf, Marcella Goossens, Canadees soldaat, Edmond
Van Vlaenderen, Leopold Verschorre.
Op de tank: Simonne Verschorre, Germaine De Wulf, Lucien Verschorre
In 2008 werd nog een bom van 500 Kg geruimd
In september 2010
De overgebleven wrakstukken worden opgegraven. Na 67 jaar worden nog verschillende
brokstukken bovengehaald: Een zuurstoffles, delen van beide motoren en de cockpit, stukken van de
banden en pantserplaten die piloten moesten beschermen. Munitie is nauwelijks gevonden, op
enkele mitraileurkogels na.
Insigne “nachtjagd”
Achtergelaten materiaal van de geallieerden
De bevrijdigsfeesten