Bodemdegradatie

Bodemdegradatiecomprime
Bodemdegradatie
•
•
•
•
•
Begrippen
Kenmerken
Oorzaken
Gevolgen
Oplossingen
Voormalige bossen vervallen
tot onbruikbare vegetatie:
maquis en garrigue.
Een aantal begrippen
• Aride zone = gebied waar de
(mogelijke) verdamping
groter is dan de neerslag.
• Bodem = de bovenste laag
van de grond die van belang
is voor de plantengroei en
het bodemleven.
• Degradatie = vermindering
van kwaliteit.
• Watererosie: geulvorming en
het afspoelen van de
bovenlaag.
• Winderosie: wegwaaien van
de bovenlaag en overstuiven
van cultuurgronden.
Voorbeeld van een bodem in de aride zone
Kenmerken van bodemdegradatie
Het verlies van biologisch en
economisch productievermogen
van de grond.
•
•
•
•
•
Ook wel landdegradatie
genoemd.
De draagkracht van de
cultuurgrond neemt af.
Ongeveer 2,6 miljard mensen
hebben ermee te maken.
Vooral in gebieden met weinig en
onregelmatige neerslag.
Gebieden met veel reliëf zijn
extra kwetsbaar.
Gevoeligheid bodemdegradatie per
landschapszone
Vormen van bodemdegradatie
•
•
•
•
•
•
•
Winderosie
Watererosie
Bodemuitputting
Verzuring
Verzilting
Verdichting en korstvorming
Toenemende waterafstotendheid
Gevolgen van erosie
Bodemverdichting door
landbouwmechanisatie
Oorzaken van bodemdegradatie: verdroging
Dalende grondwaterspiegel en
afnemend vochtgehalte van
de bodem
Minder opstijgend grondwater
Bovenlaag droogt uit
Afname plantengroei
Vermindering van plantendek
en plantenwortels
Kwetsbaarheid voor erosie
door wind en water neemt toe
Oorzaken van bodemdegradatie: overbegrazing
Intensieve begrazing door dieren, waardoor
de plantengroei niet de kans heeft zichzelf te
herstellen.
Afname vegetatie en soortenrijkdom
(biodiversiteit).
Kale grond is kwetsbaar voor
bodemerosie.
Oorzaken van bodemdegradatie: ontbossing
• Ontbossing versterkt erosie, verdroging en uitputting van de bodem.
– Zonder bladerdak en wortelstelsel hebben zon, wind en regen vrij spel:






Het grondoppervlak wordt waterafstotend.
Uitdroging leidt tot korstvorming.
Uitspoeling van waardevolle voedingsstoffen.
Wegspoelen van de vruchtbare toplaag.
Afname van de sponswerking van de bodem.
Verslechtering van de waterhuishouding.
Verdroging in perioden met weinig neerslag.
Wateroverlast en overstromingen bij hoge neerslag.
• Bomen zorgen voor humus.
– De toplaag bevat veel voedingsstoffen en humus (halfverteerde
plantenresten). Onmisbaar voor de plantengroei.
De oorzaken van bodemdegradatie: irrigatie
In rivierwater zitten altijd opgeloste
zouten.
– Hoe meer water wordt verbruikt, hoe
meer zouten na verdamping
achterblijven op het maaiveld:
verzilting.
– Verziltingsprobleem speelt met
name in warme, droge gebieden.
Afname oppervlakte
voedselgewassen.
Afname voedselzekerheid.
Afname soortenrijkdom (de
biodiversiteit).
Oorzaken van bodemdegradatie: overbevolking
Bekijk de grafiek op: http://www.contaminatedland.org/lacl_ethZurich_article.htm
• Welke relatie komt uit de grafiek naar voren?
 Naarmate de bevolkingsdichtheid groter is, is de ernst van de
bodemdegradatie groter.
– Toenemende bevolkingsdruk leidt tot ontbossing en uitbreiding van
akkerland op hellingen.
– Hoge bevolkingsdichtheden werken de toepassing van niet duurzame
landbouwmethoden in de hand.
Verwoestijning ofwel desertificatie
• = bodemdegradatie in aride, semi-aride en sub-humide gebieden.
• Vooral ten gevolge van menselijke activiteiten en
klimaatverandering.
• Komt in meer dan 100 landen voor.
• Waarom treft het daar vooral de armen?
Ingrijpende gevolgen…
-
Verlies van kostbare landbouwgronden en leefgebieden.
Verstoring van de waterhuishouding.
Aantasting van ecosystemen.
Verstoring van klimaatevenwicht op lokaal, regionaal en
mondiaal schaalniveau.
Afname van de voedselzekerheid.
Toenemende kloof tussen stad en platteland, arm en rijk.
Bedreiging van de agrarische bestaanswijze van veel traditionele
volken.
Groepen mensen raken op drift: milieumigranten.
Door de
voortgaande erosie
staat dit huis al op
de rand van de
afgrond…
Duurzame oplossingen:
• Zorgvuldiger gebruik van water.
• Toepassing van betere
irrigatietechnieken.
• Zorgen voor een goede
bodembedekking.
• Toepassing van geschikte
landbouwmethoden.
• Verminderen van de
bevolkingsdruk.
Vormen van droogtelandbouw
•
•
•
•
•
Ploegen volgens hoogtelijnen
Strokenteelt
Graanstoppels niet onderploegen
Braakleggen en mulchen
Windsingels aanleggen
Terrasseren en beplanten van hellingen
Aanplanten of handhaven van permanente
gewassen
• Noem twee voorbeelden van
permanente gewassen.
• Op de foto boven zie je een
sinaasappelboomgaard in
Zuid-Spanje.
Is dit een duurzame vorm van
landgebruik?
• Is de extensieve veeteelt (VS,
Nevada) die je op de
onderste foto ziet een
voorbeeld van duurzaam
bodemgebruik?
Irrigatietechnieken
• Welke uitgekiende irrigatietechnieken zie je op de foto’s?