RAADSVOORSTEL 11.0009 Rv. nr.: 11.0009 B&W-besluit d.d.: 8-2-2011 B&W-besluit nr.: 11.0096 Naam programma +onderdeel: Diverse programma’s, waaronder Welzijn en zorg, Omgevingskwaliteit en Stedelijke Ontwikkeling. Onderwerp: Globale doelstellingen en randvoorwaarden worden geschetst voor acties en projecten ter verbetering van de Slaaghwijk. Aanleiding: In tegenstelling tot wat in 2009 nog als wenselijk werd aangenomen, geven de gemeente en de corporaties Portaal en de Sleutels er de voorkeur aan nu geen gebiedsvisie voor Slaaghwijk op te stellen, maar verder te gaan op een eerder ingeslagen weg. Sinds enkele jaren wordt in goede samenwerking gewerkt aan het uitvoeren van een sociaal programma en van verbetering van de openbare ruimte. Met name Portaal bereidt, als grootste eigenaar, het opknappen van woningen voor. Stedenbouwkundige herstructurering van de buurt wordt niet noodzakelijk geacht, met uitzondering van het middengebied waarvoor een afzonderlijk project dient te worden opgezet. Slaaghwijk en haar bewoners hebben behoefte aan uitvoeringsprojecten en verbetering van de leefbaarheid en de sociaaleconomische positie. Een gebiedsvisie is daar niet voor nodig. Gezien de huidige economisch moeilijke tijden, waardoor gemeente en corporaties onzeker zijn over de mogelijkheid van investeringen en het dekken van tekorten, zou een gebiedsvisie voor een lange planperiode weinig concreet kunnen zijn. Een gebiedsvisie zonder realistisch uitvoeringsprogramma heeft echter geen nut. Doel: Geen gebiedsvisie, maar commitment voor een betere toekomst van de Slaaghwijk middels concrete uitvoeringsprojecten. Dat is wat nu nodig is. Daarom ligt er een notitie ‘Toekomstperspectief Slaaghwijk’, waarin de problemen van de buurt worden geschetst, doelstellingen en randvoorwaarden worden genoemd, en waarin melding wordt gemaakt van lopende en voorgenomen acties en projecten ter verbetering van de buurt. Het voorstel is om op deze weg voort te gaan. De ervaringen van de eerste fasen worden gebruikt om doelen en aanpak van de volgende fasen te benoemen. Kader: Op 26 november 2009 hebben de gemeente en de samenwerkende Leidse woningcorporaties een overeenkomst met zg. prestatieafspraken ondertekend voor de periode tot 2015. De gemeenteraad had voorafgaand aan die ondertekening na amendering van het voorstel ermee ingestemd. Afgesproken is onder meer dat voor een aantal gebieden, waaronder Slaaghwijk, integrale gebiedsvisies worden opgesteld, waarvoor de corporaties trekker zijn. Van dit voornemen wordt in dit voorstel voor wat betreft Slaaghwijk afgeweken. Overwegingen: Een sociaal programma is gericht op verhoging van de participatie en de maatschappelijke uitgangspositie (sociale stijging) van de bewoners van Slaaghwijk, in het bijzonder die van de kinderen 1 en jongeren. Dit programma wordt uitgevoerd door partners in de wijk. De eerste resultaten van de aanpak zijn zichtbaar. Zo is de veiligheid op het Valkenpadplein en in de wijk verbeterd door het verplaatsen van de jongerensoos, veel aandacht door de politie, samenwerking tussen professionals en het inzetten van streetcoaches en streetcornerworkers. In 2011 worden de laatste projecten, gefinancierd door het Preventiegelden en door corporaties, uitgevoerd. Voor de uitvoering van sociale projecten na 2011 zal de stuurgroep Slaaghwijk in het voorjaar van 2011 een afzonderlijk voorstel opstellen. Projecten in de openbare ruimte zijn gericht op het zodanig aanpassen van de openbare ruimte dat deze een aantrekkelijker uitstraling krijgt en beter beheerbaar wordt. De projecten worden uitgevoerd in samenwerking met de bewoners en professionals in de wijk en gefinancierd uit het Preventiebudget, reguliere budgetten en extra bijdragen van corporaties. Daarnaast is een aanvraag ingediend voor een bijdrage uit de ISVIII-gelden. Portaal is in overleg met de huurders bezig met het voorbereiden en uitvoeren van ingrijpende plannen voor het woningbezit. Het gaat daarbij om plannen voor onderhoud en verbetering van de woningen en plannen voor het verbeteren van de energieprestatie. Deze plannen worden voorbereid en uitgevoerd door, en onder verantwoordelijkheid van Portaal. Het middengebied van Slaaghwijk bestaat uit het Valkenpadplein (met de gele boog als kenmerkend element) en de bebouwing er direct omheen. Het plein is autovrij en is een belangrijke langzaam verkeersroute van en naar stadscentrum en winkelcentrum de Kopermolen. Aan de oostkant van het plein bevindt zich nieuwbouw in een gebogen gebouw van twee lagen en aan de westkant staan de Merenwijkschool en buurtcentrum De Wieken. Achter school en buurtcentrum staan verschillende gebouwtjes en bouwsels, in gebruik bij maatschappelijke voorzieningen zoals de jeugdsoos, voor- en naschoolse opvang en de Kringloopwinkel. Het plein en de bebouwing aan de westkant zijn verouderd, versleten en hebben een armoedige uitstraling. Voor de korte termijn is voorzien in een aantal verbeterplannen voor plein en gebouwen. De ambitie voor de middellange termijn (5 à 7 jaar) is, plein en omgeving te transformeren tot een aantrekkelijk en functioneel Hart van Slaaghwijk, met een nieuw voorzieningencluster aan een ruim plein, gericht op ‘verblijven en ontmoeten’, aangevuld met extra woningbouw. Juist in het hart van de wijk zijn er kansen de aantrekkelijkheid van de wijk te vergroten. Door vernieuwing van het hart van de wijk kan er een olievlekwerking ontstaan naar de directe omgeving. Ook de school en de gebruikers van het buurthuis geven aan dat nieuwbouw van de voorziening noodzakelijk is. Alleen vanuit een nieuwe voorziening is het mogelijk een bijdrage te leveren aan de sociale doelstellingen voor Slaaghwijk en kan de terugloop van het leerlingenaantal voorkomen worden. In het voorjaar zal een projectopdracht voor de ontwikkeling van het middengebied aan B en W worden aangeboden. Portaal heeft aangeboden een voortrekkersrol te willen spelen in dit project, ook financieel. Financiën: Voor de afzonderlijke acties en projecten worden afzonderlijke budgetten aangesproken. Hiervoor zullen afzonderlijke voorstellen worden gedaan. Evaluatie: De ervaringen van de eerste fasen worden gebruikt om doelen en aanpak van de volgende fasen te benoemen. 2 Bijgevoegde informatie: Notitie ‘Toekomstperspectief Slaaghwijk’ met bijlagen, Stuurgroep Slaaghwijk, 16 dec. 2010. RAADSBESLUIT De raad van de gemeente Leiden: Gezien het voorstel van burgemeester en wethouders (raadsvoorstel 11.0009 van 2011), mede gezien het advies van de commissie BESLUIT: 1. in afwijking van de Prestatieafspraken 2009 – 2015 met de corporaties, maar met instemming van de corporaties Portaal en de Sleutels, geen gebiedsvisie op te laten stellen voor de Slaaghwijk 2. bij acties en projecten met betrekking tot het sociaal programma, de openbare ruimte, onderhoud en renovatie van woningen en de ontwikkeling van het middengebied, de volgende doelstellingen en randvoorwaarden te hanteren die worden genoemd in de notitie ‘Toekomstperspectief Slaaghwijk’ van de Stuurgroep Slaaghwijk (Portaal, de Sleutels, gemeente) d.d. 16 december 2010: i. verbetering van de leefbaarheid en de veiligheid; de wijk wordt prettiger om in te wonen en nieuwe bewoners kiezen vanuit een positief perspectief voor de wijk ii. deelname van bewoners aan het maatschappelijk leven neemt toe, achterstanden verminderen iii. geen grootschalige herstructurering van de wijk, maar in eerste instantie inzetten op onderhoud en renovatie van sociale huurwoningen, op middellange termijn gevolgd door dan te bepalen oplossingen van ruimtelijke problemen, waarbij bewoners de kans krijgen te blijven wonen in hun wijk iv. studie te doen naar de mogelijkheden van herstructurering van het middengebied tot een aantrekkelijk plein met groen, een nieuw cluster van de school en de sociaal-culturele voorzieningen, en met nieuwe woningen v. verbetering van de openbare ruimte en sociaal toezicht vi. verbetering van de infrastructurele verbinding voor langzaam verkeer van de wijk met de rest van de stad en met de Merenwijk; 3. Bij acties en sociale programma’s die vanuit het ‘Toekomstperspectief Slaaghwijk’ worden ontwikkeld rekening te houden met de conclusies van de, binnenkort opnieuw vast te stellen, Leidse Woonvisie 2005-2015 en bij mogelijke nieuwbouw in Slaaghwijk recht te doen aan het gewenste open karakter en dus geen goedkope huurflats (tot liberalisatie grens). Gedaan in de openbare raadsvergadering van 10 maart 2011, de Griffier, de Voorzitter, Dit geamendeerde voorstel is op 10 maart 2011 gewijzigd vastgesteld. 3 TECHNISCHE INFORMATIE Opsteller: R. van Gulick Organisatieonderdeel: RMB Telefoon: 5820 E-mail: [email protected] Verantwoordelijk portefeuillehouder:Jeugd, welzijn en zorg Communicatie: Klankbordgroep, wijknieuwsbrief, persbericht Bijgevoegde informatie: Notitie ‘Toekomstperspectief Slaaghwijk’ met bijlagen, Stuurgroep Slaaghwijk, 16 december 2010 ADVIES PRESIDIUM Doel: Behandelingsvoorstel: Opmerkingen/aandachtspunten: 4 B&W.nr. 110096 d.d. 8-2-2011 B&W-Aanbiedingsformulier Onderwerp Toekomstperspectief Slaaghwijk BESLUITEN Behoudens advies van de commissie 1. de raad voor te stellen a. in afwijking van de Prestatieafspraken 2009 – 2015 met de corporaties, maar met instemming van de corporaties Portaal en de Sleutels, geen gebiedsvisie op te laten stellen voor Slaaghwijk b. bij acties en projecten met betrekking tot het sociaal programma, de openbare ruimte, onderhoud en renovatie van woningen en de ontwikkeling van het middengebied, de volgende doelstellingen en randvoorwaarden te hanteren die worden genoemd in de notitie ‘Toekomstperspectief Slaaghwijk’ van de Stuurgroep Slaaghwijk (Portaal, de Sleutels, gemeente) d.d. 16 december 2010: i. verbetering van de leefbaarheid en de veiligheid; de wijk wordt prettiger om in te wonen en nieuwe bewoners kiezen vanuit een positief perspectief voor de wijk ii. deelname van bewoners aan het maatschappelijk leven neemt toe, achterstanden verminderen iii. geen grootschalige herstructurering van de wijk, maar in eerste instantie inzetten op onderhoud en renovatie van sociale huurwoningen, op middellange termijn gevolgd door dan te bepalen oplossingen van ruimtelijke problemen, waarbij bewoners de kans krijgen te blijven wonen in hun wijk iv. studie te doen naar de mogelijkheden van herstructurering van het middengebied tot een aantrekkelijk plein met groen, een nieuw cluster van de school en de sociaal-culturele voorzieningen, en met nieuwe woningen v. verbetering van de openbare ruimte en sociaal toezicht vi. verbetering van de infrastructurele verbinding voor langzaam verkeer van de wijk met de rest van de stad en met de Merenwijk. Samenvatting B en W vragen aan de gemeenteraad om af te zien van het idee om voor Slaaghwijk een gebiedsvisie op te laten stellen, maar verder te gaan met acties en projecten die tot doel hebben de buurt te verbeteren. Daarin werken gemeente en de woningcorporaties Portaal en de Sleutels samen. Er is geen grootschalige herstructurering van de wijk nodig, maar in eerste instantie wordt ingezet op onderhoud en renovatie van sociale huurwoningen. 5 Toekomstperspectief Slaaghwijk Stuurgroep Slaaghwijk, 16 december 2010 1. Aanleiding De problematiek van Slaaghwijk is al langer onderwerp van zorg, van analyse en van planvorming. Sinds begin 2007 werken gemeente en corporaties Portaal en de Sleutels samen aan het oplossen van met name sociale en leefbaarheidproblemen. Deze samenwerking heeft geresulteerd in een wijkactieplan op basis waarvan het ministerie van Wonen, Wijken en Integratie in juni 2009 een preventiebudget van € 2 miljoen toezegde, te besteden tot en met 2011. De corporaties hebben dat budget aangevuld met € 1,1 miljoen. Vanuit de gemeente is/was ongeveer 1 miljoen per jaar beschikbaar voor ‘regulier sociaal’. Doel is te voorkomen dat de wijk afglijdt naar het niveau van een Vogelaarwijk. Op 26 november 2009 hebben de gemeente en de samenwerkende Leidse woningcorporaties een overeenkomst met zg. prestatieafspraken ondertekend voor de periode tot 2015. Afgesproken is onder meer dat voor een aantal gebieden, waaronder Slaaghwijk, integrale gebiedsvisies worden opgesteld, waarvoor de corporaties trekker zijn. De raad dient volgens deze prestatieafspraken de opdrachtformulering van B en W aan de corporatie voor het opstellen van een dergelijke gebiedsvisie, te toetsen aan bestaand beleid. Nadat de corporatie vervolgens de gebiedsvisie heeft ontwikkeld, besluit de raad over vaststelling ervan. Vanaf zomer 2009 heeft de stuurgroep Slaaghwijk verschillende acties ondernomen (een overzicht vindt u in bijlage 2) en investeringen gepleegd. Ook zijn de corporaties bezig met het voorbereiden en uitvoeren van plannen voor woningverbetering en voor energiemaatregelen. Verder lopen eind 2011 enkele huurcontracten af van sociaal-culturele organisaties in het gemeentelijk vastgoed in het middengebied van de wijk. Dat vastgoed is aan het einde van zijn levensduur. Om al deze redenen is een toekomstperspectief voor Slaaghwijk gewenst, met name voor het middengebied. 2. Concrete projecten en een realistisch toekomstperspectief Wij geven er de voorkeur aan nu nog geen gebiedsvisie voor Slaaghwijk op te stellen, maar verder te gaan op de al eerder ingeslagen weg. Dat betekent uitvoeren van het sociale programma, concrete voorstellen voor verbetering van de openbare ruimte, opknappen van woningen en herontwikkeling van het middengebied. Slaaghwijk en haar bewoners hebben behoefte aan uitvoeringsprojecten en verbetering van de leefbaarheid en de sociaaleconomische positie. Een gebiedsvisie is daar op dit moment nog niet voor nodig. Gezien de huidige economisch moeilijke tijden, waardoor gemeente en corporaties onzeker zijn over de mogelijkheid van investeringen en het dekken van tekorten, zou een gebiedsvisie voor een lange planperiode weinig concreet kunnen zijn. Een gebiedsvisie zonder realistisch uitvoeringsprogramma heeft geen nut. Daarom wordt gekozen voor stapsgewijze, 'natuurlijke' verbetering van Slaaghwijk binnen het geschetste toekomstperspectief. Dit toekomstperspectief, dat onder andere gebaseerd is op marktonderzoek, bevat de volgende punten: de wijk is in de toekomst gebaat bij een mix van doelgroepen en woonmilieus. Dat geeft ‘sociale stijgers’ in de wijk de kans wooncarrière te maken en het ook meer kapitaalkrachtige groepen aantrekken aantrekkingskracht voor jonge gezinnen kan versterkt worden door passende woonvormen en voorzieningen aan te bieden 6 op het moment dat de wijk in de lift zit door de sociale en fysieke investeringen, kan het aanbod zich richten op de huisvestingsvraag van senioren met name uit Merenwijk de bouw- en woontechnische kwaliteit en de energieprestatie van de bestaande woningen verdient verbetering hetzelfde geldt voor de kwaliteit en uitstraling van openbare ruimte en voorzieningen en voor het versterken van sociale structuren. Deze punten zullen terugkeren bij de uitwerking van de afzonderlijke deelprojecten en bij de voorstellen hierover aan de gemeenteraad. 3. Probleemanalyse (zie ook bijlage 1) Slaaghwijk (of beter: de Horsten, een iets kleiner gebied) is een onderdeel van de Merenwijk en kent vooral hoge en middelhoge, langgerekte flatgebouwen met hoofdzakelijk (75%) sociale huurwoningen, gebouwd in het begin van de jaren zeventig. Uit onderzoek van De Atlas voor gemeenten blijken alle onderzochte leefbaarheidproblemen bovengemiddeld voor te komen in Slaaghwijk. De wijk kent problemen op sociaaleconomisch en ruimtelijk terrein. Hieronder wordt een aantal daarvan genoemd: problemen op het gebied van werkloosheid, armoede- en schuldenproblematiek, veiligheid, lage participatiegraad, opvoeding en jongerenoverlast de sociale samenhang scoort laag een aantal huishoudens heeft meerdere, elkaar versterkende problemen de verhuurbaarheid van de woningen is redelijk vanwege de gunstige verhouding van huurprijs en omvang van de woningen, maar de populariteit onder woningzoekers is beduidend lager dan van andere wijken in de woonblokken met maisonnettes van Portaal speelt een aantal grote bouw- en woontechnische problemen, die renovatie of groot onderhoud noodzakelijk maken het middengebied met de school, het buurtcentrum en nog een aantal sociaalculturele voorzieningen liggen er bijzonder armoedig en gedateerd bij. Achterstallig onderhoud, vernielingen, graffiti, gebrek aan sociaal toezicht zijn hier de oorzaak van. De lage gebouwen bestaan in 2013 veertig jaar en zijn aan vervanging toe de wijk ligt geïsoleerd ten opzichte van de stad, is slecht ontsloten en kent vooral anonieme, eentonige hoog- en middelhoogbouw de openbare ruimte is hier en daar chaotisch ingericht. De oriëntatiemogelijkheden voor voetgangers en fietsers zijn matig. 4. Doelstellingen en randvoorwaarden De inspanningen van gemeente en corporaties met betrekking tot Slaaghwijk hebben de volgende doelen resp. randvoorwaarden: verbetering van de leefbaarheid en de veiligheid; de wijk wordt prettiger om in te wonen en nieuwe bewoners kiezen vanuit een positief perspectief voor de wijk deelname van bewoners aan het maatschappelijk leven neemt toe, achterstanden verminderen geen grootschalige herstructurering van de wijk, maar in eerste instantie inzetten op onderhoud en renovatie van sociale huurwoningen, op middellange termijn gevolgd door dan te bepalen oplossingen van ruimtelijke problemen, waarbij bewoners de kans krijgen te blijven wonen in hun wijk herstructurering van het middengebied tot een aantrekkelijk plein met groen, een nieuw cluster van de school en de sociaal-culturele voorzieningen, en met nieuwe woningen verbetering van de openbare ruimte en sociaal toezicht 7 5. verbetering van de infrastructurele verbinding voor langzaam verkeer van de wijk met de rest van de stad en met de Merenwijk. Huidige acties en projecten (zie ook bijlage 2) Sociaal programma Dit programma is gericht op verhoging van de participatie en de maatschappelijke uitgangspositie (sociale stijging) van de bewoners van Slaaghwijk, in het bijzonder die van de kinderen en jongeren. Dit programma wordt uitgevoerd door partners in de wijk. De eerste resultaten van de aanpak zijn zichtbaar. Zo is de veiligheid op het Valkenpadplein en in de wijk verbeterd door het verplaatsen van de jongerensoos, veel aandacht door de politie, samenwerking tussen professionals en het inzetten van streetcoaches en streetcornerworkers. In 2011 worden de laatste projecten, gefinancierd door het Preventiegelden en door corporaties, uitgevoerd. Voor de uitvoering van sociale projecten na 2011 zal de stuurgroep Slaaghwijk in het voorjaar van 2011 een afzonderlijk voorstel opstellen. Openbare ruimte De projecten in de openbare ruimte zijn gericht op het zodanig aanpassen van de openbare ruimte dat deze een aantrekkelijker uitstraling krijgt en beter beheerbaar wordt. De projecten worden uitgevoerd in samenwerking met de bewoners en professionals in de wijk en gefinancierd uit het Preventiebudget, reguliere budgetten en extra bijdragen van corporaties. Daarnaast is een aanvraag ingediend voor een bijdrage uit de ISVIII-gelden. Onderhoud/renovatie woningbezit Portaal Portaal is in overleg met de huurders bezig met het voorbereiden en uitvoeren van ingrijpende plannen voor het woningbezit. Het gaat daarbij om plannen voor onderhoud en verbetering van de woningen en plannen voor het verbeteren van de energieprestatie. Deze plannen worden voorbereid en uitgevoerd door, en onder verantwoordelijkheid van Portaal. 6. Studie naar ontwikkeling ‘Hart van Slaaghwijk’ Het Middengebied bestaat uit het Valkenpadplein (met de gele boog als kenmerkend element) en de bebouwing er direct omheen. Het plein is autovrij en is een belangrijke langzaam verkeersroute van en naar stadscentrum en winkelcentrum de Kopermolen. Aan de oostkant van het plein bevindt zich 2laags nieuwbouw in een booggebouw en aan de westkant staat de Merenwijkschool en buurtcentrum De Wieken. Achter school en buurtcentrum staan verschillende gebouwtjes en bouwsels, in gebruik bij maatschappelijke voorzieningen zoals de jeugdsoos, voor- en naschoolse opvang en de Kringloopwinkel. Het plein en de bebouwing aan de westkant zijn verouderd, versleten en hebben een armoedige uitstraling. Voor de korte termijn is voorzien in een aantal verbeterplannen voor plein en gebouwen. De ambitie voor de middellange termijn (5 à 7 jaar) is, plein en omgeving te transformeren tot een aantrekkelijk en functioneel Hart van Slaaghwijk, met een nieuw voorzieningencluster aan een ruim plein, gericht op ‘verblijven en ontmoeten’, aangevuld met extra woningbouw. Juist in het hart van de wijk zijn er kansen de aantrekkelijkheid van de wijk te vergroten. Door vernieuwing van het hart van de wijk kan er een olievlekwerking ontstaan naar de directe omgeving. Ook de school en de gebruikers van het buurthuis geven aan dat nieuwbouw van de voorziening noodzakelijk is. Alleen vanuit een nieuwe voorziening is het mogelijk een bijdrage te leveren aan de sociale doelstellingen voor Slaaghwijk en kan de terugloop van het leerlingenaantal voorkomen worden. 8 Portaal heeft zich bereid verklaard een voortrekkersrol te vervullen bij de planvorming en herontwikkeling van het Middengebied, zowel voor de mogelijke woningbouw als in principe ook voor de ontwikkeling van het maatschappelijk vastgoed in het middengebied, ook als de benodigde investering niet geheel of niet direct rendeert. Voorwaarde is dat alle betrokken partijen (gemeente, school en andere gebruikers) naar vermogen meehelpen de plannen gerealiseerd te krijgen. Ook de Sleutels wil graag meewerken aan de planvorming voor het middengebied en is, onder voorwaarden, bereid te participeren in planvorming en ontwikkeling. In maart 2011 zal de stuurgroep een voorstel tot projectopdracht aan het College voorleggen voor de studie naar de ontwikkeling van het project ‘Hart van Slaaghwijk’. 7. Betrokkenheid bewoners Vanaf 2007 zijn de bewoners van Slaaghwijk regelmatig en op verschillende manieren benaderd met de vraag wat zij van hun wijk vinden en wat er zou moeten gebeuren aan verbeteringen. Veel bewoners geven aan dat er de laatste jaren te veel geïnventariseerd en vergaderd is en te weinig feitelijk gerealiseerd. Daarom is m.b.t. betrokkenheid van bewoners vanaf zomer 2009 gekozen voor de volgende lijn: Belanghebbende bewoners, gebruikers en geïnteresseerden worden betrokken bij de voorbereiding en uitvoering van plannen. Het kan daarbij gaan om bewoners van flats waar een ingreep plaatsvindt, om bewoners van een flatgebouw waar de opstelplaatsen van containers worden aangepakt of om ouders van kinderen voor wie een sociaal project wordt opgezet. Met gebruikers van het voorzieningencluster en met omwonenden wordt een apart traject gevolgd voor de planontwikkeling van het Hart van Slaaghwijk. Er is een ‘Klankbordgroep’ opgezet met bewoners die zich hebben aangemeld om mee te praten over de toekomst van Slaaghwijk en over meer algemene thema’s. Bewoners worden gestimuleerd en gefaciliteerd om samen aan de slag te gaan voor het verbeteren van de leefbaarheid. Dat heeft al tot mooie initiatieven geleid en is ook belangrijk voor het ‘verduurzamen’ van de extra inzet voor de wijk. Bij de projectdefinities van alle deelprojecten zal worden beschreven hoe de betrokkenheid en participatie van bewoners en gebruikers is georganiseerd. 8. Projectkosten Proceskosten De algemene kosten van het Slaaghwijkproject (projectleider, algemene communicatie) worden tm. 2011 betaald uit het Preventiebudget. De kosten van projectleiding plus ondersteuning voor het project Hart van Slaaghwijk zijn voor rekening van de corporaties. Over eventuele andere voorbereiding- en proceskosten t.b.v. de voorbereidingsfase van het Middengebied worden nadere afspraken gemaakt. Gemeentelijke medewerking aan de voorbereiding van Hart van Slaaghwijk wordt bekostigd respectievelijk voorgefinancierd uit de algemene dienst. Uitgangspunt is deze kosten te dekken uit de grondexploitatie van het project. Voor het overige draagt iedere partij de eigen kosten. Grondexploitatie en investeringen Zoals staat aangegeven in de Prestatieafspraken gemeente/corporaties 2010 – 2014, zijn partijen zich ervan bewust dat de beschikbare middelen van alle partijen de komende jaren onder druk staan. Duidelijk is dat de gemeente in haar meerjarenbegroting geen extra middelen heeft gereserveerd voor Slaaghwijk. 9 Zoals eerder vermeld heeft Portaal zich bereid verklaard een voortrekkersrol te vervullen bij de herontwikkeling van het middengebied, zowel voor de woningbouw als in principe ook voor de ontwikkeling van het maatschappelijk vastgoed in het middengebied, ook als de benodigde investering niet geheel of niet direct rendeert. Voorwaarde is dat alle betrokken partijen (gemeente, school en andere gebruikers) naar vermogen meehelpen de plannen gerealiseerd te krijgen. De gemeente is eigenaar van de grond en het maatschappelijk en commercieel vastgoed in het middengebied en is in principe bereid tot verkoop aan Portaal. Hierbij dienen eventuele financiële consequenties te worden betrokken van het beëindigen of herzien van huurcontracten. Ook de Sleutels wil graag meewerken aan de planvorming voor het middengebied en is bereid te participeren in planvorming en ontwikkeling. ISV III Vanuit Slaaghwijk is een aanvraag ingediend om een aantal fysieke projecten te financieren uit de ISV III gelden, uit te voeren in 2011. Als deze aanvraag gehonoreerd wordt, zijn er aanzienlijk meer mogelijkheden om de wijk op te knappen. 9. Documenten Marktanalyse Slaaghwijk Leiden, Stec groep, december 2009 Analyse en beschrijving van de wijk, stuurgroep Slaaghwijk, oktober 2010 Overzicht van lopende projecten en gereserveerde budgetten (stuurgroepbesluit van 18/10/10) Prestatieafspraken gemeente/corporaties, november 2009 Wijkactieplan Slaaghwijk, 20 maart 2009 Bewonersonderzoek Slaaghwijk Leiden, Van Nimwegen & Partners, februari 2008 Aanvraag preventiebudget Slaaghwijk, gemeente Leiden, 23 februari 2009 Atlas voor gemeenten, Kanskaart voor Slaaghwijk, in opdracht van SEV, nov. 2008 Klanttevredenheidsonderzoek Portaal, 2008 Plan van aanpak Slaaghwijk, gemeente Leiden, oktober 2007 Diverse statistische gegevens gemeente Leiden, Leefbaarometer VROM/WWI Werkboek Slaaghwijk; korte termijn maatregelen openbare ruimte. VVKH architecten; 9 juni 2010 Slaaghwijk aan de slag; de sociale pijler; Marian Weevers. Vastgesteld door stuurgroep Slaaghwijk op 9 februari 2010. 10