7 vragen over de ondergang van Meavita Hoe kon zo`n

7 vragen over de ondergang van Meavita
Hoe kon zo’n megaconcern als Meavita ten onder gaan?
Meavita is in korte tijd uitgegroeid tot een zorgfabriek. Meavita ging in 2009 failliet. In 2007
was het concern ontstaan door een megafusie, met VVD-coryfee Loek Hermans als
voorzitter van de Raad van Commissarissen. Bestuurders en toezichthouders waren vooral
bezig met geld verdienen en pronken met bizarre ict-projecten, zoals de tv-foon, waar
miljoenen in omging. Maar voor de zorg zelf hadden ze geen oog. De administratie was een
chaos. De organisatie was stuurloos (in totaal huurde het bedrijf 385 adviesbureaus in en
waren er 1120 leveranciers) en contracten werden onder de kostprijs gesloten.
Voor welke zorg was Meavita verantwoordelijk?
Meavita was werkzaam voor ruim 60 gemeenten. Het ging vooral om verpleegzorg, thuiszorg
en jeugdgezondheidszorg.
Wat was de tv-foon?
Meavita kwam voor het faillissement al in opspraak door omstreden plannen voor een tvkanaal voor de patiënten. Bij dit tv-project was ook een beeldtelefoon ontwikkeld, de tvfoon. ‘Wat Endemol kan, kunnen wij ook’, was het devies. Het project om de ‘zorg anders te
doen’ mislukte, de kosten liepen in de miljoenen. Alleen al van de tv-foon waren 100.000
exemplaren besteld, die nooit zijn gebruikt.
Wat betekende het faillissement voor de zorg?
Een megazorgconcern ging ten onder. Ondanks alle onzekerheid ging de zorg gewoon door,
want zorgmedewerkers laten hun cliënten en patiënten nooit in de steek. Naast een
financieel faillissement was dit ook een moreel faillissement. Zorgmedewerkers van
bijvoorbeeld Thuiszorg Groningen waren altijd heel trots op hun mooie organisatie. Maar
doordat er zo met het zorggeld werd gerommeld, ging de naam van de organisatie letterlijk
en figuurlijk ten onder. ‘Thuiszorg Groningen was een prachtige organisatie. Dat is nu een
kopje kleiner gemaakt’, aldus een van de zorgmedewerkers.
Waarom heeft de vakbond deze rechtszaak aangespannen?
Kortgezegd om twee redenen: genoegdoening voor de zorgmedewerkers, en om te zorgen
dat er geleerd wordt van de geschiedenis; een debacle als Meavita mag niet nog eens
gebeuren. Om de schade van de zorgmedewerkers vergoed te krijgen, moet eerst definitief
vast komen te staan dat Meavita door wanbeleid failliet is gegaan. Dat is eerder al bevestigd
door het CSZ, maar de bestuurders blijven volhouden dat het komt door ‘externe
omstandigheden’. Zij moeten hun verantwoordelijkheid nemen, ook financieel. Want door
hun wanbeleid is er enorm veel schade aangericht. Als definitief vaststaat dat Meavita ten
onder ging door wanbeleid, is er genoegdoening voor al die medewerkers en patiënten die
tijden in spanning zaten door het faillissement. Ook moet duidelijk zijn dat besturen en
toezichthouden niet vrijblijvend kunnen zijn, dat geldt voor Meavita en ook voor alle andere
instellingen. De procedure tegen Meavita, die in 2009 gestart is door Abvakabo FNV en na de
FNV-fusie overgenomen door FNV Zorg & Welzijn, heeft deze discussie een enorme boost
gegeven.
Hoe groot was de schade precies?
Het megazorgconcern liet in totaal een schuld achter van 48 miljoen euro. Daarnaast liepen
ook zorgmedewerkers schade op. Denk aan oud-medewerkers van Meavita die bijvoorbeeld
geen ontslagvergoeding meekregen, of hun opgebouwde vakantiedagen en vergoedingen
voor onkosten en overwerk in rook zagen opgaan. Doordat de vakbond na het faillissement
samen met de leden een goed sociaal plan voor elkaar bokste, gingen alle medewerkers over
naar de opvolgende organisaties, met behoud van hun rechten, waaronder loon en
dienstjaren. Als dat sociaal plan er niet was geweest, was de schade veel hoger geweest.
Bovendien verloren veel medewerksters alsnog hun baan bij de nieuwe organisaties. De
totale schade die zorgmedewerkers verenigd in de FNV opliepen, wordt geschat op enkele
tonnen. De vakbond wacht eerst de uitspraak van de ondernemingkamer af. Daarna wordt
precies in kaart gebracht hoe groot de schade is die op de bestuurders en toezichthouders
moet worden verhaald. Daaronder vallen ook de kosten van de procedure bij de
ondernemingskamer.
Waarom is deze enquêteprocedure zo bijzonder?
De teloorgang van Meavita was schrijnend. Miljoenen die bedoeld waren voor de zorg
gingen in rook op. Niemand nam zijn verantwoordelijkheid, terwijl 20.000 medewerkers
gewoon hun werk bleven doen. De vakbond vond dat hier echt een grens bereikt was. Dat
de ondernemingskamer een onderzoek instelde naar Meavita, en ook de lengte van het
onderzoek (anderhalf jaar – rapport van 800 pagina’s), tonen aan hoeveel er mis was bij
Meavita. De ondernemingskamer stelt niet zomaar een onderzoek in. ‘Ik zeg altijd: het gaat
om de vraag of het riekt. En als het riekt kunnen wij een enquête gelasten’, lichtte scheidend
voorzitter Peter Ingelse op 2 mei 2015 in NRC de procedures van de ondernemingskamer
toe. Het is ook voor het eerst dat een vakbond de bestuurders van een concern voor het
wanbeleid aansprakelijk stelt.