Therapeutic Touch

Geleide
Visualisatie
Martine Busch
Van Praag Instituut
Stress respons



Als reactie op waargenomen
prikkels (stressor)
Ziekte (ziekzijn) is stressgerelateerd
en geeft veel stress
Stress niet bevorderlijk voor herstel
HPA-as
Relaxation respons
 Tegengesteld
mechanisme: afname van
stressreactie (Benson 1975)
 Is
te leren
Vermindering van stress
(non-farmacologisch)

Goede voorlichting over ingreep/behandeling

Goede communicatie en aandacht

Stimuleren van fysieke oefeningen, voeding, etc.

Ontspannings- en visualisatieoefeningen
Ontspanningsoefeningen
Drie soorten ontspanningsoefeningen:
1.
2.
3.
Via ademhaling
Via fysieke activiteit (PMR)
Via cognitieve activiteit
(autogene training, geleide
visualisatie, mindfulness)
Geleide visualisatie
Geleide visualisatie is een combinatie
van ontspanning en gerichte
aandacht:



fysieke situatie
medische ingreep/therapie
stimuleren eigen kracht
Gezonde Verbeelding
je verbeeldingskracht gebruiken voor je
eigen gezondheid
Mind-body interactie
Elke mentaal-emotionele verandering
geeft ook een fysiologische en
neurologische verandering en vice versa:
je lichaam reageert op wat je denkt
Ganis G, et al (2004)
Cognitive Brain Research 20,
226-241
Soorten visualisatie
Beeld (sensory imagery):
mentale representatie van
zintuiglijke voorstellingen
Beweging (motor imagery):
mentale representatie van
beweging
Bij:
- Pijn
- Operatie
- Chemotherapie
Bij:
Revalidatie: CVA,
sportblessure, fractuur
(Top-)sport
-
Effect bij chronische pijn
Naam
Jaar
Klacht
Design
N
Resultaat
Baird CL &
Sands L
2004
Chronische pijn
osteoartritis
RCT (pilot); controle
en interventiegroep
28
Sign. pijnreductie na
12 weken
Astin JA
2004
Chronische pijn,
diverse diagnoses
(69% reumagerelateerd)
Mixed kwantitatief/
kwalitatief, random
controle en
interventie-groep
44
Verandering in
pijnbeleving: pijn
niet langer ‘neverending’, maar
‘changeable’
Mannix LK et
al
1998
Spanningshoofdpijn
CCT; controle en
interventiegroep
260
Sign. verbetering
pijn, vitaliteit en
mental health
(kwaliteit van leven)
Sloman R et al
1994
Behandelinggerelateerde pijn
bij kanker
RCT; 3 groepen:
standaard, PMR+GV
(tape), PMR + GV
(live)
67
Sign. reductie
intensiteit en ernst
pijn, groep 3 meer
dan groep 2, beide
minder pijnmedicatie
Syrjala KL et al
1995
Behandelinggerelateerde pijn
bij kanker
(beenmergtransplantatie)
RCT; 4 groepen:
standaard,
aandacht, GV, CBTpakket inclusief GV
94
GV en CBT sign.
minder pijn
Acute pijn/kosten
Naam
Jaar
Ingreep
Design
N
Resultaat
Halpin S et al
2002
Open hart
operaties
CCT; controle (655)
en interventiegroep
(134)
798
-
Montgomery
GH
2007
Borstoperaties
RCT; aandacht, GV
(live)
200
-
Schwab D et al
2007
Hysterectomie
Retrospectieve
analyse, controle en
interventiegroep
126
-14%
LoS: 1,5 dag
minder
- Medicatie: $288,51
minder
- Pijnmedicatie:
$1,37 minder
Sign. minder
propofol, licodaine
- minder pijn,
misselijkheid
- $772,71 minder pp
(kortere
operatieduur)
kostenreductie
($2003)
- 8% minder LoS
(0,23)
Klachten bij chemotherapie
Naam
Jaar
Outcome
Design
N
Resultaat
Yoo et al
2005
Misselijkheid en
braken
RCT: PMR+GV (30)
en controle (30)
(borstkanker)
60
-Thuis
Molassiotis et
al
2001
Misselijkheid en
braken
RCT: PMR+GV- live
(38) en controle
(33), beide antiemetica volgens
protocol
71
-
Scott et al
1986
Misselijkheid en
braken
Pilot RCT: Massage
+GV- live + tape en
controle anti-emetica
17
-
minder last van
misselijkheid en
braken
- Minder anticipatoire
misselijkheid
Significante
vermindering duur
misselijkheid en
braken
- Niet-significante
vermindering
frequentie
misselijkheid en
braken
Intensiteit van
misselijkheid en
braken gelijk aan de
groep die anti-emetica
kreeg
Klachten bij chemotherapie
Naam
Jaar
Outcome
Design
N
Resultaat
Walker et al
1999
Spanning
RCT: PMR+GV
96
-
Antoni et al
2009
Angst (+ cortisol)
RCT: (1) CBSM in
groep en (2) controle
= 1 dag psychoeducatie
128
-
Luebbert et al
2001
Depressie en
angst
Meta-analyse
Yoo et al
2005
Kwaliteit van leven
RCT: PMR+GV (30)
en controle (30)
60
-
Jacobsen et al
2002
Kwaliteit van leven
RCT: (1) standaard
psychosociale zorg,
(2) live PMR/GV +
CD, (3) self care
PMR/GV (video,
tekst, CD)
411
Groep 2: beter fysiek
functioneren, grotere
vitaliteit, minder
beperkingen ADL,
minder emotionele
problemen
Meer ontspannen en
rustiger tijdens chemo
- Indicatie van
immunologische
effecten
Minder angst
-Indicatie van
immunologische
effecten
Klein effect op angst
- Gemiddeld effect op
depressieve
gevoelens
-
Meer welbevinden,
minder bezorgd
Intermezzo
Opbouw van een oefening






Fysieke ontspanning
Focus op een plek (‘ergens’)
Alle zintuigen activeren
Opdracht
Afronden
Focus op hier-en-nu
Zelfmanagement
 Je
kunt het zelf toepassen (CD met
oefeningen)
 Je kunt zelf kiezen wanneer en hoe
vaak
 Je ervaart hoe je zelf kunt ontspannen
Ontwikkeling CD’s Gezonde
Verbeelding in Nederland

Samenwerking Van Praag Instituut en Elsevier
gezondheidszorg

Evaluatie door de doelgroep

Zoveel mogelijk binnen of met zorginstellingen

Deelname aan onderzoek
Serie CD’s





Gezonde Verbeelding ter ontspanning
Gezonde Verbeelding bij pijn
Gezonde Verbeelding bij chemotherapie
Gezonde Verbeelding rondom operaties
Gezonde Verbeelding bij hartoperaties
In ontwikkeling:
 Gezonde Verbeelding bij sportblessures
 Gezonde Verbeelding en pijnvrij bevallen
 Gezonde Verbeelding ter palliatie
Geleide visualisatie
in Nederland

Standaardzorg:









Diakonessenhuis Utrecht - cardiologie
Slotervaart ziekenhuis - anesthesiologie, revalidatie, oncologie
MCL: oncologie
Flevoziekenhuis: gyneacologische chirurgie, cardiologie
Antonius Ziekenhuis Nieuwegein - cardiologie (openhartoperaties)
Brandwondencentrum Rotterdam pilotproject
Studie door NIVEL bij fibromyalgiepatiënten i.s.m. Aveant thuiszorg
en FES (patiëntenorganisatie), Fonds NutsOhra
Onderzoek Slotervaart ziekenhuis en Rode Kruisziekenhuis
Beverwijk - anesthesiologie i.h.k.v. healing environment en
integrative medicine
Onderzoek UMC Maastricht dagcentrum i.h.k.v. kwaliteit van leven
(angst en pijn)
Van Praag Instituut
Utrecht

Voorlichting en advies complementaire zorg en
‘integrative medicine’
 Scholing in geleide visualisatie voor
hulpverleners en patiënten
 Onderzoek en projecten
www.vanpraaginstituut.nl