Overzicht budgetten mantelzorgondersteuning voor gemeenten

Overzicht budgetten mantelzorgondersteuning voor gemeenten 2016-2017
Mantelzorgondersteuning valt voor het overgrote deel onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. Om in aanmerking te komen voor
ondersteuning bestaan er verschillende wetten en regelingen. Zo is er ruimte binnen de nieuwe Wmo voor mantelzorgondersteuning. De Wlz biedt
cliënten de mogelijkheid voor respijtzorg. Ook binnen de Jeugdwet is er ruimte voor mantelzorgondersteuning. En er zijn individuele
zorgverzekeraars die ondersteuningsmogelijkheden hebben opgenomen in aanvullende zorgverzekeringen.
Overzicht budgetten mantelzorgondersteuning · Expertisecentrum Mantelzorg, juni 2016 www.expertisecentrummantelzorg.nl
1
Inhoud
Tabel overzicht relevante wetten mantelzorgondersteuning ......................................................................................................................................................... 3
Wmo ............................................................................................................................................................................................................................................... 4
Integratie-uitkering Wmo ............................................................................................................................................................................................................ 4
Jeugdwet ........................................................................................................................................................................................................................................ 5
Permanent toezicht .................................................................................................................................................................................................................... 5
Overgangsregeling kortdurend verblijf ....................................................................................................................................................................................... 5
Wet langdurige zorg (Wlz) ............................................................................................................................................................................................................. 5
Logeeropvang ............................................................................................................................................................................................................................ 5
Subsidieregeling eerstelijns verblijf ............................................................................................................................................................................................ 6
Zorgverzekeringswet (Zvw)............................................................................................................................................................................................................ 6
Tijdelijk medisch noodzakelijk verblijf ......................................................................................................................................................................................... 6
Mantelzorgvervanging (aanvullende verzekering) ..................................................................................................................................................................... 7
Toelichting diverse uitkeringen gemeenten ................................................................................................................................................................................... 7
Integratie-uitkering...................................................................................................................................................................................................................... 7
Decentralisatie-uitkering ............................................................................................................................................................................................................. 8
Specifieke uitkering .................................................................................................................................................................................................................... 8
Verantwoording .............................................................................................................................................................................................................................. 8
Meer informatie over mantelzorgondersteuning in uw gemeente? Neem dan contact op met Roos Scherpenzeel: [email protected]. Meer
informatie over dit overzicht: Margit van der Meulen: [email protected]
Overzicht budgetten mantelzorgondersteuning · Expertisecentrum Mantelzorg, juni 2016 www.expertisecentrummantelzorg.nl
2
Tabel overzicht relevante wetten mantelzorgondersteuning
Wie betaalt?
Wet
Valt onder
Vorm
gemeente
Wmo
integratie-uitkering Wmo en
integratie-uitkering Sociaal
domein; onderdeel Wmo
op maat
gemeente
Jeugdwet
permanent toezicht
op maat
zorgverzekeraar
Wlz
logeeropvang
maximaal 156 etmalen
per jaar
zorgverzekeraar
Wlz
subsidieregeling
eerstelijnsverblijf
op maat
zorgverzekeraar
zorgverzekeraar
Zvw
vervangende mantelzorg door
op maat
wijkverpleegkundige
Zvw
aanvullende verzekering
Vanaf 2017*
via Zvw
verschilt per
verzekering
* alleen de subsidieregeling eerstelijnsverblijf is in 2017 anders geregeld dan in 2016. De overige bronnen gelden verder zowel in 2016 als in 2017
Overzicht budgetten mantelzorgondersteuning · Expertisecentrum Mantelzorg, juni 2016 www.expertisecentrummantelzorg.nl
3
Wmo
Vanaf 2015 zijn gemeenten vanuit de Wmo verantwoordelijk voor de ondersteuning en waardering van mantelzorgers: de mantelzorgers waarvan hun
zorgbehoevende verwanten geen Wlz-indicatie hebben.
Voor 2016 is er geen bedrag opgenomen in de meicirculaire 2015 voor mantelzorg. In de meicirculaire 2016 is voor 2017 ook geen bedrag voor mantelzorg
opgenomen. Uit eerdere bronnen zijn bedragen te halen voor 2016 en 2017. Zie de brief aan Burgemeester en wethouders over de Wmo d.d. 26 juni 2014
van staatssecretaris van Rijn. Hierin staat: Gemeenten zullen voor mantelzorg in 2015 tussen de € 60 en de € 70 miljoen ontvangen, oplopend naar € 100
miljoen in de daarop volgende jaren. In deze bedragen zijn, vanaf 2015, de € 11 miljoen extra middelen meegenomen die, als uitvloeisel van het
begrotingsakkoord, structureel beschikbaar zullen zijn voor gemeenten. Dit bedrag is opgenomen in de integratie-uitkering Sociaal domein. Bron: Bijlage 1
technische toelichting budget Wmo 2015
Daarnaast zijn er gelden benoemd voor de coördinatie van vrijwillige thuiszorg en mantelzorg en vorming, training en advies. In de meicirculaire van 2014 is
daar € 42,9 miljoen voor gereserveerd. Dit bedrag is opgenomen in de integratie-uitkering Wmo.
Benadering budget mantelzorgondersteuning uit integratie-uitkering Wmo en integratie-uitkering Sociaal domein
Benadering 2016: 3,03 procent uit het Wmo-budget van de gezamenlijke integratie-uitkering Wmo en integratie-uitkering Sociaal domein zijn beschikbaar voor
mantelzorgondersteuning.
Berekening: In 2016 is er € 42,9 miljoen binnen de integratie-uitkering Wmo beschikbaar voor coördinatie vrijwillige thuiszorg en mantelzorg en vorming,
training en advies (CVTM). De integratie-uitkering Wmo bedraagt € 1.138 miljoen in 2016 (meicirculaire 2015, tabel 4.2-1). De Rijksoverheid heeft € 100
miljoen uitgetrokken voor mantelzorgondersteuning in de integratie-uitkering Sociaal domein. En het landelijke budget integratie-uitkering Sociaal domein
omvat in 2016 € 3.580 miljoen (integratie-uitkering Sociaal domein onderdeel Wmo). Het gezamenlijke Wmo-budget komt op € 4.718 miljoen. Het
gezamenlijke aandeel mantelzorgondersteuning is € 142,9 miljoen. € 142,9 miljoen is 3,03% procent van het gezamenlijk Wmo-budget. Met dit percentage is
het gemeentefondsbudget voor mantelzorg in 2016 te benaderen. Neem hiervoor het bedrag van de integratie-uitkering Sociaal domein van uw gemeente:
Uitsplitsing bedragen integratie-uitkering Sociaal domein, tabblad “IU SD per gemeente per decentr”). Tel dit op bij het bedrag van de integratie-uitkering Wmo
van uw gemeente. Bereken het budget mantelzorgondersteuning: dat is het percentage 2016 van deze som.
Benadering 2017: 2,95 procent uit het Wmo-budget de gezamenlijke integratie-uitkering Wmo en integratie-uitkering Sociaal domein zijn beschikbaar voor
mantelzorgondersteuning.
Berekening: in 2017 is er € 42,9 miljoen binnen de integratie-uitkering Wmo beschikbaar voor CVTM. De integratie-uitkering Wmo bedraagt € 1.239 miljoen in
2017 (meicirculaire 2016, tabel 4.2-2). De Rijksoverheid heeft € 100 miljoen uitgetrokken voor mantelzorgondersteuning in de integratie-uitkering Sociaal
domein. En het landelijke budget integratie-uitkering Sociaal domein omvat in 2017 € 3.606 miljoen (integratie-uitkering Sociaal domein onderdeel Wmo). Het
gezamenlijke Wmo-budget is daarmee € 4.845 miljoen. Het gezamenlijke aandeel mantelzorgondersteuning is € 142,9 miljoen is 2,95% procent van de
integratie-uitkering Wmo. Met dit percentage is het gemeentefondsbudget voor mantelzorg in 2017 te benaderen. Kijk voor de berekening bij 2016
Zie voor het bedrag per gemeente (Uitsplitsing bedragen integratie-uitkering Sociaal domein (xls) (versie 9 juni), tabblad “overzicht per gemeente”).
Overzicht budgetten mantelzorgondersteuning · Expertisecentrum Mantelzorg, juni 2016 www.expertisecentrummantelzorg.nl
4
Eigen bijdrage Wmo 2015
Personen van 18 jaar en ouder betalen een eigen bijdrage voor de Wmo 2015. Het CAK int de eigen bijdrage voor een
maatwerkvoorziening in de gemeente waar die persoon woont. De hoogte is afhankelijk van het inkomen, vermogen, leeftijd en gezinssamenstelling. De
gemeente kan voor kinderen tot 18 jaar alleen een eigen bijdrage vragen voor woningaanpassingen uit de Wmo 2015.
Waarderen van mantelzorgers
Voor de invulling van het verstrekken van een jaarlijkse blijk van waardering aan mantelzorgers van hun inwoners, zijn geen regels. Gemeenten zijn daar
vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor. Zij kunnen gebruik maken van de informatiekaart mantelzorgwaardering voor gemeenten. Deze kaart laat
gemeenten zien hoe ze kunnen aansluiten op de behoeften van mantelzorgers.
Jeugdwet
Per 2015 zijn gemeenten vanuit de Jeugdwet verantwoordelijk voor de zorg voor jeugdigen. Mantelzorgondersteuning is een mogelijke uitwerking wanneer
een jongere aangewezen is op permanent toezicht.
Permanent toezicht
Als een jeugdige aangewezen is op permanent toezicht, heeft de gemeente de plicht de ouders/verzorgers in staat te stellen hun rol als verzorgers en
opvoeders te blijven vervullen. Permanent toezicht is meer dan “gewoon” ouderlijk toezicht of gebruikelijke ouderlijke zorg. Het tijdelijk ontlasten van
ouders/verzorgers is daar een mogelijke uitwerking van. De vorm waarin de ouders/verzorgers ontlast worden laat de wet open.
Wet langdurige zorg (Wlz)
De Wlz is er voor mensen die de hele dag intensieve zorg of toezicht dichtbij nodig hebben. Deze zorg is alleen toegankelijk met een Wlz-indicatie. In de Wlz
zijn twee onderdelen van toepassing voor de ontlasting van mantelzorgers. Ten eerste de logeeropvang en ten tweede de subsidieregeling eerstelijns verblijf.
Logeeropvang
Vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) zijn alleen gelden beschikbaar in de vorm van logeeropvang. Logeeropvang is er voor mensen met een Wlz-indicatie die
thuis wonen.
Overzicht budgetten mantelzorgondersteuning · Expertisecentrum Mantelzorg, juni 2016 www.expertisecentrummantelzorg.nl
5
De zorgvrager kan alleen thuis wonen als er een mantelzorger is. De logeeropvang is bedoeld om de mantelzorger te ontlasten. De
logeeropvang bestaat uit:
 Maximaal 3 keer per week
 Sparen is mogelijk (maximaal 156 etmalen per jaar).
Voor de Wlz geldt een eigen bijdrage.
Subsidieregeling eerstelijns verblijf
Eerstelijns verblijf is de tijdelijke opvang die wordt verstrekt vanwege medische noodzaak van de cliënt. Het gaat om mensen die vanwege medische redenen
niet thuis kunnen wonen, maar onnodig een ziekenhuisbed bezet houden. Met de invoering van de Wlz is het niet meer mogelijk om kortdurend te worden
opgenomen omdat de Wlz alleen toegang biedt voor verzekerden met een blijvende behoefte aan permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid.
Vanwege dit kortdurende karakter hoort eerstelijns verblijf niet onder de Wlz, maar onder de Zvw. Tot 1 januari 2017 wordt eerstelijns verblijf echter bekostigd
uit een subsidieregeling via de Wlz.
Het CIZ beoordeelt de aanvragen voor deze subsidieregeling. De aanspraak is bedoeld voor degene die zorg nodig heeft en niet bedoeld om mantelzorgers
te ontlasten.
Zorgverzekeringswet (Zvw)
De zorgverzekeringswet biedt een verplichte basisverzekering voor iedereen die woont of werkt in Nederland. Binnen de basisverzekering bestaat de
aanspraak op eerstelijns verblijf, het zogeheten tijdelijk medisch noodzakelijk verblijf. Alleen beschikbaar voor de verzekerde. Daarnaast zijn er verzekeringen
die in de aanvullende verzekering mantelzorgvervanging dekken.
Tijdelijk medisch noodzakelijk verblijf
Verblijf onder de Zorgverzekeringswet (Zvw) omvat het verblijf dat medisch noodzakelijk is in verband met geneeskundige zorg. Dit gaat al dan niet gepaard
met verpleging, verzorging of paramedische zorg. Verblijf in de Zvw is eindig in de tijd en is erop gericht de patiënt in staat te stellen weer naar zijn of haar
eigen omgeving terug te keren. Alleen cliënten zonder een Wlz-indicatie komen hiervoor in aanmerking. Uitvoering van kortdurend eerstelijns verblijf,
bekostigd vanuit de Zvw gaat op 1 januari 2017 in.
Bronnen: Kamerbrief over kortdurende zorg met verblijf in awbz, jeugdwet, wmo 2015, zvw en wlz en de website van het CIZ
Overzicht budgetten mantelzorgondersteuning · Expertisecentrum Mantelzorg, juni 2016 www.expertisecentrummantelzorg.nl
6
Mantelzorgvervanging (aanvullende verzekering)
In de zorgverzekeringswet is in het basispakket geen voorziening voor mantelzorgondersteuning opgenomen. Wel vergoeden sommige zorgverzekeraars
respijtzorg geheel of gedeeltelijk via aanvullende verzekeringen. Het aantal dagen vervangende mantelzorg verschilt sterk per zorgverzekeraar en per
aanvullend pakket. . Pakketten met een uitgebreidere vergoeding, bijvoorbeeld 21 dagen per jaar, kosten rond de € 30 per maand. Kijk voor meer informatie
naar het vergoedingenoverzicht 2016 van Mezzo.
Toelichting diverse uitkeringen gemeenten
Op grond van tientallen maatstaven kan berekend worden wat het bedrag is van de algemene uitkering voor een gemeente. Het doel is om de beschikbare
financiële middelen van gemeenten zo te verdelen dat elk van de gemeenten in staat is om hun inwoners een gelijkwaardig voorzieningenpakket tegen
globaal gelijke lastendruk te leveren. Met de algemene uitkering krijgen provincies en gemeenten vrij besteedbare middelen beschikbaar om zelf te beslissen
welke taken worden verricht.
Integratie-uitkering
Als een toevoeging aan de algemene uitkering in één keer bezwaarlijk is vanwege de omvang van de herverdeeleffecten wordt een integratie-uitkering
toegepast. Deze uitkering voorziet dan in een geleidelijke overgang van specifieke uitkering, of eigen inkomsten, naar de algemene uitkering.
Over de integratie-uitkering staat in de Financiële-verhoudingswet het volgende: “In de begroting van het gemeentefonds kunnen decentralisatie-uitkeringen
en integratie-uitkeringen als verplichting worden opgenomen, om aan gemeenten te worden uitgekeerd op een andere wijze dan door middel van de
algemene uitkering. De verdeling van de uitkeringen wordt bij algemene maatregel van bestuur geregeld. Krachtens de maatregel kunnen nadere regels
worden gesteld over de wijze van verdeling en de wijze van vaststellen van het volume.”
De uitkeringen komen ten goede aan de algemene middelen van de gemeente. Integratie-uitkeringen worden binnen een bij de maatregel te bepalen termijn
in de algemene uitkering opgenomen. Jaarlijks bekijken financieel verantwoordelijke ministers na overleg met de inhoudelijk verantwoordelijke ministers of
een decentralisatie-uitkering kan worden gewijzigd in een integratie-uitkering of een algemene uitkering. Zij doen daarvan verslag in de toelichting op de
begrotingen van het Provinciefonds en van het Gemeentefonds. Uit: Financiële-verhoudingswet, geraadpleegd op 2-6-2015.
Diverse gelden worden via de integratie-uitkering geleidelijk aan de algemene middelen toegevoegd. Aanvankelijk is duidelijk hoeveel geld er beschikbaar is
voor bijvoorbeeld het mantelzorgcompliment. Die duidelijkheid is er niet meer als dit geld onder de algemene middelen valt.
Overzicht budgetten mantelzorgondersteuning · Expertisecentrum Mantelzorg, juni 2016 www.expertisecentrummantelzorg.nl
7
Decentralisatie-uitkering
Met ingang van 2009 is er naast de algemene uitkering en de integratie-uitkering ook de decentralisatie-uitkering. Deze nieuwe uitkering is nodig voor de
kabinetsdoelstelling om het aantal specifieke uitkeringen te verminderen De verdeling van de decentralisatie-uitkering volgt evenmin als de integratie-uitkering
de regels van de verdeling van de algemene uitkering. Anders dan bij de integratie-uitkering, waar de termijn van overheveling naar de algemene uitkering
van tevoren vaststaat, ontbreekt bij de decentralisatie-uitkering een dergelijke termijn. Dat maakt de uitkering geschikt voor de overheveling van specifieke
uitkeringen, ook als die termijn nog niet bekend is. Het maakt de uitkering ook geschikt voor middelen die slechts tijdelijk beschikbaar zijn.
Specifieke uitkering
Als er sprake is van het bereiken van Rijksdoelen en van openbaar belang spelen specifieke uitkeringen een rol in de verhouding tussen Rijk en
medeoverheden. Twee aspecten hebben in het bijzonder aandacht gekregen:
 Niet alleen de verstrekking direct door een minister, maar ook indirect, bijvoorbeeld vanuit een agentschap, resulteert in een specifieke uitkering.
 Daarnaast is verwoord dat bij meerdere groepen ontvangers het deel van de geldstroom, dat medeoverheden ontvangen, als specifieke uitkering
wordt aangemerkt.
Bron: (geraadpleegd op 29 mei 2015) Wikipedia, Financiële-verhoudingswet - uitvoering door Provincies en Gemeenten
Verantwoording
Dit overzicht is met de grootste zorg samengesteld door het Expertisecentrum Mantelzorgondersteuning. Het overzicht is bedoeld om u een indicatie te geven
van de beschikbare middelen voor mantelzorgondersteuning. U kunt hier geen rechten aan ontlenen.
Bronnen: meicirculaire gemeentefonds 2014; meicirculaire gemeentefonds 2015; meicirculaire gemeentefonds 2016 met Rekenmodel meicirculaire 2016
Overzicht budgetten mantelzorgondersteuning · Expertisecentrum Mantelzorg, juni 2016 www.expertisecentrummantelzorg.nl
8