Leeswijzer Verhoogde Zorg

Leeswijzer Verhoogde Zorg Algemeen Diagnostisch Protocol
Deze leeswijzer helpt je bij het doornemen van Verhoogde Zorg in het Algemeen Diagnostisch Protocol.
Een nauwe samenwerking tussen school en CLB binnen de verschillende fasen van zorg is essentieel. Wij houden ons bij de opmaak van de leeswijzers aan de netoverstijgend gedragen protocollen. We kiezen
ervoor om in de protocollen de wenselijke situatie weer te geven, de werkwijze die we nastreven. Er zullen en mogen altijd verschillen tussen gebruikers zijn, sommige aspecten zullen vast ook al beter lukken dan
andere in dit groeiproces. We hopen vooral dat de leeswijzers scholen en CLB inspireren om met de protocollen aan de slag te gaan. Voel je hierbij zeker vrij om aanvullingen te doen en eigen accenten te leggen.
Vanzelfsprekend houden scholen en CLB zich bij toepassing van de geschetste kaders aan de verschillende relevante wettelijke bepalingen. In deze leeswijzer wordt hier dan ook niet dieper op ingegaan.
Hoe is de leeswijzer opgebouwd? In de linkerkolom vind je de indeling van het protocol. De tweede kolom beschrijft de aandachtspunten per onderdeel, in dezelfde volgorde als in het protocol. Verwijzingen naar
praktische informatie en materialen vind je terug in de derde kolom. Voor (al dan niet) disciplinegebonden deskundigheid en wetenschappelijke inzichten kan je terecht bij de referenties en literatuurlijsten in de
protocollen. Aan de hand van de richtvragen uit de laatste kolom kan je reflecteren over de huidige werking.
Situering Verhoogde Zorg:
Uit observaties, gesprekken met leerlingen en ouders, resultaten van een leerlingvolgsysteem, overleg met collega’s… kan blijken dat een leerling sneller, minder snel of anders ontwikkelt dan verwacht. In de
verhoogde zorg volgt het zorgteam deze leerling op, in samenwerking met de ouders en de leerling. Vanuit de specifieke onderwijsbehoeften van de leerling zoekt het zorgteam naar oplossingen en manieren van
aanpak die kunnen gerealiseerd worden binnen de reguliere werking en omkadering van de school (remediërende, differentiërende, compenserende of dispenserende maatregelen). De CLB-medewerker kan als lid
van het zorgteam op vraag van de school een coachende rol opnemen.
1
Toolkit Algemeen Diagnostisch Protocol – versie juni 2017
Leeswijzer Verhoogde Zorg Algemeen Diagnostisch Protocol
ZORGNIVEAU
DEELASPECTEN
AANDACHTSPUNTEN
MEER INFORMATIE
RICHTVRAGEN VOOR REFLECTIE
1. Zorgoverleg
(protocol p 24-25)
 Een structureel ingebouwd zorgoverleg is de hoeksteen van een
sterk zorgbeleid.
 Gestructureerd overleg van het zorgteam: op regelmatige basis,
goed voorbereid, doelgericht en efficiënt.
 Hulpvraag verhelderen, systematisch verzamelen relevante
informatie, analyse onderwijsbehoeften en acties/interventies
opmaken.
 Ouders en leerlingen kunnen betrokken worden.
 Termen zorgteam, maatregelen zie Bijlage
1 : Begrippenlijst
 Hoe is het zorgbeleid structureel verankerd in het
schoolbeleid?
 Hoe is het zorgoverleg ingebed in het zorgbeleid van de
school?
 Hoe verloopt de aanmelding bij het zorgteam?
 Welke concrete werkafspraken zijn er om de efficiëntie en de
effectiviteit van het zorgoverleg te garanderen en/of te
verhogen?
 Wie wordt betrokken bij het zorgoverleg? Op welke manier
worden ouders of leerling(en) erbij betrokken?
 Zijn rollen en wederzijdse verwachtingen van de deelnemers
aan het zorgoverleg helder? Is de rol van het CLB op het
zorgoverleg duidelijk?
 Wat als de samenwerking met de verschillende betrokkenen
moeilijk loopt? Hoe wordt hiermee omgegaan?
2. Verzamelen van
informatie
(protocol p 26-27)
 Om onderwijsbehoeften van de leerling en de
ondersteuningsbehoeften van leerkrachten en ouders scherper te
krijgen, kan het nodig zijn om extra informatie te verzamelen.
 Dit kan door :
o Gesprek met betrokken leerkrachten over functioneren
leerling en (effecten van) ondernomen acties.
o Gesprek met leerling:
 Goed contact en positieve relatie met leerling
opbouwen als hefboom om gedrag positief te
beïnvloeden.
 Bevragen wat leerling zelf als verklaring/oplossing
ziet.
 Leerling actief betrekken met respect voor
persoonlijke mening en inbreng.
 Rekening houden met loyaliteiten leerling.
o Gesprekken met ouders
 Ouders als ervaringsdeskundigen van hun kind mee
laten nadenken over onderwijs/opvoedingsbehoeften.
 School is verantwoordelijkheid om initiatief te nemen,
ook bij ouders die moeilijk bereikbaar zijn.
o Observatie van leerling: zicht op de manier waarop leerling
iets doet en hoe hij dit beleeft.
o Nagaan van effecten van ondernomen maatregelen:
maatregel verderzetten/bijsturen/stopzetten
o Analyse van LVS: zicht op ontwikkeling en vaardigheden van
de leerling en mogelijk verdere aanpak.
 Bijlage 11: Gesprek met de leerling
 Bijlage 12: Gespreksvoering met
kinderen/jongeren
 Wanneer beslist het zorgteam om bijkomende informatie te
verzamelen?
 Met welk doel verzamelen we informatie? Hoe beslissen we
wat de beste manier is om de informatie te verzamelen?
 Verzamelen we zowel informatie over de leerling, de context
als over de wisselwerking tussen kind en context?
 Welke positieve aspecten en succeservaringen hebben we
verzameld? Verzamelden we ook informatie over wanneer de
problemen zich niet voordoen?
 Hoe zorgt de school ervoor dat er ook ‘met’ leerlingen wordt
gesproken?
 Bijlage 14: Observeren
 Bijlage 15: Het ABC-schema
 Wie analyseert de gegevens uit het LVS en het
leerlingdossier?
2
Toolkit Algemeen Diagnostisch Protocol – versie juni 2017
Leeswijzer Verhoogde Zorg Algemeen Diagnostisch Protocol
ZORGNIVEAU
DEELASPECTEN
AANDACHTSPUNTEN
3. Onderwijs-,
opvoedings- en
ondersteuningsbehoe
ften en aanpak
bepalen
(protocol p 27-32)
 Haalbare doelen en onderwijs- of opvoedingsbehoeften
formuleren die erbij aansluiten.
 Streven naar succeservaringen.
 Hulpzinnen gebruiken om onderwijs- en opvoedingsbehoeften te
formuleren.
 Nagaan welke ondersteuningsbehoeften leerkrachten en ouders
hebben om de nodige aanpak te realiseren.
 Kiezen voor maatregelen die de behoeften van leerlingen aan
autonomie, competentie en relationele verbondenheid
ondersteunen. Dit verhoogt de (autonome) motivatie.
 De mogelijke aanpak bekijken in het licht van het
onderwijsloopbaanperspectief van de leerling. .
 Bij signalen die het zorgteam ongerust maken, kunnen er, naast
de geplande acties op school, ook nog andere stappen nodig
zijn.
4. Plannen, handelen en
evalueren
(protocol p 32-33)
MEER INFORMATIE
 In hoeverre zijn de vooropgestelde doelen voldoende
concreet? Streven we met de doelen naar succeservaringen?
 Hulpzinnen onderwijs- en opvoedings- en
ondersteuningsbehoeften
 Enkele voorbeelden van mogelijke
differentiërende, remediërende,
compenserende of dispenserende
maatregelen in het BaO (ADP p 31-32)
 Afstemmen en afspraken maken over haalbare acties, een
planmatige aanpak en gerichte begeleiding.
 Basisprincipe: betrek leerling zoveel mogelijk bij klassikale
lessen.
 Opvolgen van de uitgezette interventies en luisteren naar de
leerling om erachter te komen waar problemen zouden kunnen
liggen.
 Aanpak zichtbaar maken, communiceren met ouders en leerling.
 In leerlingendossier frequentie, duur/periode en evaluatie aanpak
noteren. Dit om goed op te volgen en gemakkelijk door te geven
aan andere klas, school, CLB (bij overstap naar fase 2).
 Evolueert de leerling positief?
o Ja en Verhoogde zorg niet meer nodig => Brede basiszorg
o Ja maar Verhoogde zorg blijft nodig => Verhoogde zorg
o Nee, stagnerende/negatieve evolutie => Uitbreiding v zorg
Informeer CLB tijdig. Zeker als school twijfelt over voldoende
tegemoet komen aan noden leerling, leerkracht, ouders.
RICHTVRAGEN VOOR REFLECTIE
 Wat helpt ons om de onderwijs- en opvoedingsbehoeften van
de leerling in kaart te brengen?
 Hoe zorgen we voor het in kaart brengen van de
ondersteuningsbehoeften van leerkrachten en/of ouders?
 Welke mogelijk succesvolle interventies zien we?
 Reflectievragen bij uitwerken van aanpak:
o Hoe maakt de aanpak de leerling meer competent?
o Hoe worden de groeikansen van de leerling benut?
o Sluit de aanpak aan op het eigen tempo waarop de
leerling zich ontwikkelt?
o Waar past de aanpak binnen de totale ontwikkeling van de
leerling?
o Hoe blijft de leerling zoveel mogelijk betrokken bij zijn
klas?
 In hoeverre worden er duidelijke afspraken gemaakt over
welke acties zullen plaatsvinden? Wanneer en hoe worden die
acties geëvalueerd?
 Hoe verloopt de afstemming met ouders en met de
leerling(en)?
 Op welke manier worden interventies en de evaluatie hiervan
bijgehouden in het leerlingendossier?
 Beslisboom ADP
 Welke afspraken zijn er met het CLB over de samenwerking
bij overgang van verhoogde zorg naar uitbreiding van zorg?
 Hoe geven we verontrustende signalen door aan het CLB?
3
Toolkit Algemeen Diagnostisch Protocol – versie juni 2017