Signaleren ≠ screenen

Vansteenkiste Jolien
1BaTP cc
S.M. Goorhuis - A.M. Schaerlaekens
De Tijdstroom 1
Inhoudstafel

Signaleren & screenen van mogelijke
taalontwikkelingsstoornissen
 Signaleren ≠ screenen
 Verschillende instrumenten

Diagnostiek
 Uitgangspunten multidisciplinaire diagnostiek
 Medisch
 Pedagogisch-psychologisch
 Spraak-taalevaluatie
2
1. Signaleren ≠ screenen

Gestructureerde vragen aan ouders
 Follow-up bij het Ewing-onderzoek

Signaleringsinstrumenten
 Eenvoudige tot uitgebreide observatie van het kind
 Bewuster
 Spraak- & taalgebruik binnen totale ontwikkelingsbeeld tgo
sociale situatie kind
 Verwijzingsonderzoek mogelijk
 ‘Signaleren’ veiliger dan ‘screenen’

Screeningsinstrumenten
 Observatie van kind in interactie met omgeving
 Normale verloop van taalverwervingsproces
!!! Gevolgd door uitgebreidere taaldiagnostiek !!!
Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen
Diagnostiek
3
2. Verschillende instrumenten (1)

Follow-up bij het Ewing-onderzoek
 1 tot 10-jarigen
 Aan ouders vragen stellen

Van Wiechen-schema
 Verschillende leeftijden

Groninger minimum spreeknormen (GMS)
 Verschillende leeftijden
 Taalproductie kind
 Objectieve, betrouwbare info: Ouders ~ onderzoek
 taalproductie: 97%
taalbegrip: 26%
communicatieve ontwikkeling: 40%
Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen
Diagnostiek
4
2. Verschillende instrumenten (2)

VTO- Taalsignaleringsinstrument
 0- tot 3-jarigen
○ Vragen ouders
○ Observatie kind
○ Opdrachten kind
○ Aandachtspunten van dit instrument
 3- tot 6-jarigen
○ Meest uitgebreide
○ Verschillende taalfuncties
○ Verschillende taalcategorieën

Signaallijst voor kleuters
 Observatie dagelijkse (klas)situatie
 Problemen op meerdere domeinen
Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen
Diagnostiek
5
Inhoudstafel

Signaleren & screenen van mogelijke
taalontwikkelingsstoornissen
 Signaleren ≠ screenen
 Verschillende instrumenten

Diagnostiek
 Uitgangspunten multidisciplinaire diagnostiek
 Medisch
 Pedagogisch-psychologisch
 Spraak-taalevaluatie
6
1. Uitgangspunten
multidisciplinaire diagnostiek

Talig functioneren
-> niveau onderzoeken
-> plaatsen binnen totaal ontwikkelingsbeeld
Medisch & pedagogisch-psychologische factoren
hebben negatieve invloed op
spraakontwikkelingsverloop
Voorbeelden: minder goed horen, minder dan gemiddeld
intelligent, hersenbeschadiging, spraakorganen niet goed
kunnen bewegen/ afwijking, weinig stimulerende omgeving,
geen psychisch basisvertrouwen
 Noodzaak van multidisciplinaire diagnostiek=
medisch- + pedagogisch-psychologisch- + logopedisch
 Tegen brede achtergrond plaatsen
Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen
Diagnostiek
7
2. Medische diagnostiek


Essentieel
KNO-kliniek
 Meer: gehoorscherpte, werking/ beheersing linguale &
velopharyngeale musculatuur
 Minder: neurologische/ psychiatrische problematiek

Aandachtspunten
 Algehele indruk
○ Medische anamnese & directe observatie
 Gehoor
○ Inspectie neus- en keelholte + trommelvliezen + interpretatie audiologische
onderzoeksgegevens (drempelaudiogram)
 Anatomische aspecten & functionele mogelijkheden van
spraakorganen
○ Lippen, tong, verhemelte & gebits- en kaakstand + motoriek + slik- en
andere voedingsproblemen + neusluchtverlies tijdens spreken + nasaliteit
 Screening neurologische ontwikkeling (Willemse)
○ Klinische praktijk
○ Algemene indruk + vormanomalieën + lengte, gewicht,
schedelomtrek + houding, spontane beweging + kracht,
vaardigheid + tonus + horen, zien, spraak
Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen
Diagnostiek
8
3. Pedagogisch-psychologische
diagnostiek

Algehele indruk
 Pedagogische anamnese + directe observatie van kind

Cognitieve ontwikkeling





Verbale tests: talige ontwikkeling
Non-verbale tests: ontwikkeling excl. talige ontwikkeling
Overeenkomst: onderdeel bredere ontwikkelingsvertraging
Niet-cognitieve ontwikkeling  follow-up onderzoek
Emotionele ontwikkeling
 Emotionele ontwikkeling ~ taalontwikkeling
 Kind ouder  oorzaak & gevolg moeilijk onderscheiden
 Kinderlijke ontwikkelingsschalen (interpretatie)

Taalstimulatie thuis
 Observatie interactie ouders-kind
 Gerichte interviewvragen
 Achtergrondinfo = belangrijk

Spelontwikkeling & motoriek
 Verbale & niet-verbale tests
Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen
Diagnostiek
9
4. Spraak-taalevaluatie


Logopedist/ klinisch linguïst
3 onderdelen
 Taalbegrip
○
Tot 5jaar: Reynelltest -> RTOS
 Semantiek + syntaxis
 Grote betrouwbaarheid & validiteit
○ Vanaf 5jaar: onderdelen Taaltest voor Kinderen,
onderdelen Afasietest van SAN,
psychologisch onderzoek
○ Luistervaardigheden + auditieve vaardigheden
 Taalproductie
○ Taaluitingen beluisteren & optekenen, representatief voor spontane taalgebruik
○ Klinische praktijk: 50 uitingen laten noteren door ouders
 Algehele communicatieve ontwikkeling
○ Dualiteit (Chomsky):
competentie (taalbeheersing) <-> performantie (taalgebruik)
○ Halliday:
instrumentele -, regulerende -, interactionele -, persoonlijke -, informatieve -,
verbeeldende – en heuristische taalfunctie
○ Ideeën gevormd obv gedragsobservaties & interpretaties van spontane taal
○ Dungen & Verboog: observatielijst communicatieve functies

Verschillende taaltests
Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen
Diagnostiek
10
Extra bron: www.google.be , 21/12/2009
11