lees de brochure voor de achtergronden van de

1
Colofon
Eerste druk 24-08-2010
Uitgave Vereniging Bijstandsbond Amsterdam
Da Costakade 162
1053 XD Amsterdam
Samenstelling teksten: Piet van der Lende
Een vrouw, vele verhalen is mede mogelijk gemaakt door
Amsterdams Fonds voor de Kunst
In samenwerking met
Dansmakers Amsterdam
Dam Company physical theatre
Kantara brug
Vereniging Bijstandsbond
2
Uitnodiging
De Vereniging Bijstandsbond Amsterdam, een belangenorganisatie
van mensen met een minimuminkomen heeft Dorit Weintal, artistiek
directeur van het Carpet Diem Vrouwen project te Amsterdam
uitgenodigd een dansvoorstelling te ontwikkelen Dorit Weintal is ook
mededirecteur van de Fadio Dam Company.
Dorit gaat dit doen in samenwerking met Mouna Laroussi Tahiri. van
Mouna dance productions. (Zie www.mouna.nl) Het maken van de
voorstelling- ‘een vrouw, vele verhalen’- is deel van een groter
sociaal-cultureel project genaamd Carpet Diem Vrouwen projectAmsterdam 2010. (www.carpetdiem.org)
Het Carpet Diem Vrouwen Project zal mede worden ontwikkeld op
basis van de ervaringen opgedaan met de dansvoorstelling ‘Een
vrouw, vele verhalen’.
Carpet Diem Vrouwen Project-Amsterdam is een multicultureel
project dat wordt ontworpen voor vrouwen die in Amsterdam leven
en die deel uitmaken van verschillende sociaal-culturele groepen.
Daarbij zal het project zich specifiek richten op vrouwen die leven
met structurele financiele problemen. Er zullen verschillende
voorstellingen zijn, waarbij in samenwerking met het Komitee
Vrouwen en de Bijstand Amsterdam/EVA en de Bijstandsbond de
achterban van deze organisaties voor de voorstellingen zal worden
uitgenodigd. Als publiek of als deelnemer. De te ontwikkelen
dansvoorstelling bestaat uit twee gedeelten. In het eerste gedeelte
geven Mouna Laroussi en Dorit Weintal een voorstelling. Het tweede
gedeelte is een gratis workshop van 2 uur voor belangstellenden. Aan
sommige workshops kunnen zowel mannen als vrouwen deelnemen.
3
Wat betreft de voorstelling ‘Een vrouw-vele verhalen’ zal de
choreograaf, samen met de danseres, de thema’s onderzoeken die
centraal staan in dit project: de empowerment van vrouwen, de
ontwikkeling van zelfvertrouwen en het voeren van het gevecht tegen
sociale uitsluiting in vele vormen. Het project wordt ondersteund
door de Dans Werkplaats Amsterdam/Dans Makers Amsterdam
De Bijstandsbond en het Komitee Vrouwen en de Bijstand/Eva
steunen het project met administratieve hulp en publiciteit en
marketing gedurende het wordingsproces van het project en bij de
voorstellingen.
U kunt zich opgeven voor een gratis workshop
via de Bijstandsbond: [email protected] of
020-6898806.
Wij hopen met dit project ‘een vrouw, vele verhalen’ dat de basis is
voor het project Carpet Diem Vrouwen Project Amsterdam, te
bereiken dat er een sterk verband tot stand gaat komen tussen kunst
en de sociale behoeften van de mensen in de Amsterdamse
gemeenschap, met als doel de empowerment van vrouwen.
4
De dans als spiegel van het leven.
Als vooronderzoek naar de opzet van een groter project- het Carpet
Diem vrouwenproject- wordt een dans project opgezet door de
Vereniging Bijstandsbond Amsterdam, Dans Werkplaats Amsterdam
en The Dam Company te Amsterdam. Het vooronderzoek heet 'One
Woman many Voices' en bestaat uit de ontwikkeling van een
dansvoorstelling door twee professionele danseressen en de
ontwikkeling van een workshop van ongeveer twee uur voor
vrouwen met een minimaal inkomen. Er zullen echter ook gemengde
workshops zijn waar ook mannen aan kunnen deelnemen. Het grotere
project Carpet Diem wordt een sociaal-cultureel project voor
vrouwen uit alle religies en levensbeschouwingen die in Amsterdam
wonen. Het vooronderzoek 'One Woman, many stories' wordt
verricht door Dorit Weintal en Mouna Laroussi Tahiri. De
dansvoorstelling die aan de workshop voorafgaat, draait om hun
overtuigingen. Doel van het totale vooronderzoek- Dansvoorstelling
en workshop- is te onderzoeken wat de potentie van de dans is om
sociaal besef te wekken. Getracht wordt door beweging en theater
vrouwen in hun kracht te laten staan in hun strijd tegen sociale
uitsluiting en daarbij een voorstelling te ontwikkelen voor een groter
multicultureel publiek en mensen die materieel kansarm zijn.
In het project One Woman komen drie dingen samen: werken aan
lotsverbetering door samen met andere ervaringsdeskundigen
ervaringen te delen en de verdere ontwikkeling van een besef van
solidariteit tussen lotgenoten. En ook werken aan versterking van
jezelf, sterker in het leven staan en nieuwe mogelijkheden en kansen
aangrijpen om de eigen positie en die van lotgenoten te verbeteren.
In zijn algemeenheid kan worden gesteld, dat de kansen en
mogelijkheden van deze vrouwen en de obstakels die zij tegenkomen
om zichzelf alleen of samen met anderen te ontplooien samenhangen
met individuele eigenschappen, maar ook met structurele
belemmeringen die voortvloeien uit sociale ongelijkheden in de
maatschappij. De voortdurende massawerkloosheid kan niet alleen
worden opgelost door mensen individueel sterker te maken om de
concurrentie met anderen aan te gaan. In die concurrentiestrijd zijn er
5
altijd verliezers. Er moet dus ook gewerkt worden aan het opheffen
van structurele maatschappelijke belemmeringen om de kansen voor
de mensen te vergroten.
Werken aan het slechten van de muren?
Soms hebben mensen met een minimaal inkomen en de organisaties
die met en voor hen opkomen het gevoel, tegen een muur aan te
lopen, je stuit op onbegrip in de maatschappij, op de demotiverende
wetmatigheden van de uitvoerende bureaucratieën, etc.
Muren zijn er overal, ook tussen mensen en groepen mensen. In
Amsterdam bestaan vele culturen naast elkaar, toch is er van sociale
communicatie over en weer onderling weinig sprake. De
vervreemding die optreedt wordt gekenmerkt door intolerantie,
onwetendheid over elkaars achtergrond, een gevoel van verlatenheid
en zelfs door gewelddadige incidenten die weer uitsluiting tot gevolg
kunnen hebben. Met het project 'One Woman-Many Stories’
proberen de danseressen via danstheater sociale cohesie en
bestrijding van sociale uitsluiting te bewerkstelligen. Het is immers
een medium dat alle talen spreekt. Het project gaat oa over
pluralisme en multiculturaliteit in de Amsterdamse samenleving en
het betrekt vele vrouwen groepen -kunstenaars en anderen bij een
project dat leidt tot dansvoorstellingen voor een gemêleerd publiek.
De samenwerking met de Bijstandsbond
Juist belangenorganisaties als de Bijstandsbond en het Comité
Vrouwen en de Bijstand proberen de verschillende knelpunten in hun
samenhang te lijf te gaan: door organisatie in een groep sta je sterker
om op basis van een eigen analyse te werken aan lotsverbetering en
wijzigingen in regelgeving of het tegengaan van stigmatisering.
Tegelijker tijd is daarbij de individuele hulpverlening het
uitgangspunt: mensen helpen hun weg te vinden door de
bureaucratische doolhoven van wat er nog over is van de
verzorgingsstaat en mensen helpen voor zichzelf doelstellingen te
formuleren en met hen te discussiëren over de beste weg om die
doelstellingen te bereiken. Dit is weer het uitgangspunt voor een
inventarisatie van maatschappelijke knelpunten en
belangenbehartiging door de betrokkenen zelf.
6
Omgaan met muren
Het dansproject bestaat uit een voorstelling van twee professionele
danseressen gevolgd door een workshop van 2 uur. Er wordt
onderzocht wat de dans als spiegel van het leven kan betekenen om
muren te slechten of juist bewust te laten staan. Daarbij wordt in de
loop van de reeks workshops en voorstellingen een dansvoorstelling
voor publiek- ontwikkeld. Daarbij leidt het kunstproject tot een
concreet resultaat, dat niet alleen invloed heeft op de deelnemers
maar op een veel grotere groep, nl de toeschouwers en nog verder
weg, discussies over de ervaringen in het project.
In dit project worden enkele aspecten van menselijk gedrag en
denken aan een nader onderzoek onderworpen:
Bij de Bijstandsbond ervaren wij dagelijks, dat veel mensen moeite
hebben een concrete hulpvraag te formuleren. Ze hebben zoveel
problemen, en zo'n moeite dingen op een rijtje te zetten door die vele
problemen, dat ze niet meer in staat zijn prioriteiten aan te brengen
en dat hun gedachten daarbij alle kanten opgaan, een soort brei, waar
niet meer uit te komen valt, lijkt het wel.
Mensen met een minimuminkomen ervaren zoals reeds opgemerkt de
maatschappelijke muren om zich te ontwikkelen dagelijks aan den
lijve: min of meer gedwongen zijn om te werken voor een mager
loon en/of slechte arbeidsomstandigheden. Regelgeving vooral van
de overheid en de uitvoeringspraktijk van uitkerende instanties
beperkt de keuzes, stigmatisering vermindert de kansen op werk, de
schaarste aan geschikte banen verminderd de kans op werk ook. En
sommigen kiezen bewust voor opvoeding van hun kinderen of
vrijwilligerswerk om zich te ontplooien en een bijdrage te leveren
aan de maatschappij en worden hierin dwars gezeten. Hoewel velen
op hun manier vechten voor zichzelf en hun medemensen kan deze
ontwikkeling toch leiden tot een bepaalde vorm van moedeloosheid
en slachtoffergedrag: andere mensen hebben een muur voor ons
geplaatst, we zijn machteloos, laten we maar berusten in ons lot. Dit
kan gepaard gaan met een beperking van de reflexie op het
7
eigen gedrag: er zijn altijd andere mensen die het gedaan hebben, ik
kan niks veranderen, de maatschappij is altijd de schuld van mijn
problemen. Als reactie gaat men afhankelijk worden van een
hulpverlener. In wanhoop probeert men de problemen door te
schuiven naar de hulpverlener, ik kan er niet meer tegen, nu is het
jouw probleem en ik ben ervan af. Dit om de pijn van het eigen
bestaan enigszins te verlichten. Sommigen vervallen daarbij in
passiviteit.
In de dansworkshop komen de volgende antwoorden naar voren:
Ad 1. Wanneer je je bezig houdt met dans en het bewust ervaren van
je bewegende lichaam wanneer je meerdere bewegingen tegelijk
maakt, bevordert dat in je hersens het oefenen van coördinatie. Wat
er tijdens de workshop gebeurt is, dat je al dansend en oefeningen
ontwikkelend, samen met anderen, met meerdere dingen,
bewegingen tegelijk bezig bent en dat je dus leert, op een bepaald
moment met meer dingen tegelijk bezig te zijn terwijl je toch
ontspannen bent. Je leert dus om verschillende problemen tegelijk
onder ogen te zien en te werken aan oplossingen. Tegelijkertijd wordt
je je tijdens de workshop bewust van de ruimte waarin je danst,
mensen leren in een grote ruimte te focussen op een bepaald doel, en
prioriteiten aan te brengen in hun doelen. Omgaan met je lichaam,
maar vervolgens ook bepaalde taken vervullen in een dansgroep, in
een bepaalde prioriteit. Dit is nu het belangrijkste, dat is nu minder
belangrijk, hier begin ik mee, dat andere komt later.
Door zo met lichamelijke bewegingen en de coördinatie van je
handelingen en gedachten bezig te zijn in een lege ruimte, die je
bewust ervaart wordt je je ook bewust van de grenzen van de ruimte,
waar het centrum is, wat de zijkanten zijn, waar de vloer is. En
vervolgens wat je gedrag is op basis van die bewustwording. De
workshop begint met een oefening, waarbij de deelnemers vrij door
de ruimte mogen lopen. (Het is tijdens de workshop niet de bedoeling
dat je alleen maar als waarnemer stil met je rug naar de muur gaat
staan) En wat blijkt? Mensen gaan bij dit vrij rondlopen altijd naar
het centrum, nooit naar de zijkanten want daar is het onveiliger, in
het centrum is het veiliger. Waarom gaan mensen naar het
8
centrum van de ruimte? Er is meer harmonie, want alle lijnen komen
samen in het centrum, daar kun je alles goed overzien en waarnemen.
Wanneer je 30 of 40 mensen vraagt in een grote ruimte vrij te gaan
rondlopen, gaan ze langzaam aan dicht bij elkaar lopen in het
centrum, op een kluitje. Weinig mensen gaan vlak langs de muren
lopen. Mensen willen samen zijn, ze prefereren te gaan waar de
groep is. Om een voorbeeld te noemen: veel tramconducteurs moeten
in de drukke trams de hele dag omroepen 'wilt u alstublieft wat naar
voren lopen, er willen nog meer mensen in de tram, u blokkeert het
gangpad'. En inderdaad hebben mensen de neiging, dicht bij het
hokje van de conducteur te gaan staan, in te stappen en dan te blijven
staan bij de ingang/uitgang, zo de toegang voor mensen die nog
willen instappen blokkerend. Ook hier zie je, dat mensen onbewust
bij het centrum willen zijn, de plaats waar alles gebeurt, waar je
overzicht hebt, en tegelijkertijd: je stapt in en komt in een nieuwe
ruimte, je blijft stilstaan, want je wilt eerst de ruimte in je opnemen,
je kijkt om je heen, etc. In de tram is dit centrum de conducteur met
zijn hokje. Dit verschijnsel van onbewust het centrum van de ruimte
opzoeken, de groep die daar is opzoeken, heeft twee aspecten.
We hebben een groep nodig, de groep heeft meer macht, we voelen
ons in een groep veiliger dan alleen. Dit is belangrijk, want in de
workshop wordt de macht van de groep gebruikt om individuen te
helpen. Er worden dansoefeningen, een danstraining, gedaan waarin
de deelnemers ervaren hoe het is om samen te zijn als groep, hoe het
is om verbonden te zijn en je te mengen in het functioneren van de
groep en er niet bang voor te zijn. Terwijl mensen allemaal dezelfde
bewegingen doen zien ze van: anderen doen het ook, andere mensen
geven je antwoord met dezelfde beweging, dat brengt je in je kracht.
We kunnen hierbij bijvoorbeeld ook denken aan de wave van
voetbalsupporters, ergens deel van uitmaken. Veel mensen hebben
het gevoel nergens bij te horen en door deze groepsactiviteiten hoor
je ergens toe.
We leren echter ook in de workshop individuen te zijn, want we
leren ook naar de vloer te gaan en naar de muren, te gaan naar
plaatsen waar we nooit komen, we leren daarbij onze
9
eigen keuzes te maken, en daarbij een beetje risico te nemen. Dit
wordt gedaan met andere dansoefeningen.
Tweede element
Ad 2. Hiermee komen we op het tweede element van menselijk
gedrag dat wordt onderzocht, dus de maatschappelijke muren en het
slachtoffergedrag. In het begin van de workshop staan we allemaal in
het centrum, daar is alles wat we weten, daar is het veilig, en
vervolgens stoppen we met bewegen, we zijn geblokkeerd en dus kun
je je niet voorstellen, dat je je leven anders kunt maken, dat je kunt
bewegen, we zijn in dat centrum niet alleen lichamelijk geblokkeerd
maar ook emotioneel. We kunnen ons niet voorstellen dat er
veranderingen in ons leven komen maar we kunnen ons ook niet
voorstellen dat fantasieën daarover realiseerbaar zijn, het leidt tot een
perspectiefloosheid afgezet tegen de redenering: anderen zijn
machtig en ik heb vele beperkingen. Wanneer mensen bewust bezig
zijn met bewegingen in de ruimte leren ze zich ervan bewust te zijn
dat er verschillende perspectieven zijn, ze leren dat ook de grenzen
van de ruimte veilig zijn, je leert anders te kijken, en daardoor vind je
nieuwe handelingsperspectieven. Je kunt de ruimte waarin je je
beweegt beschouwen als een symbool voor ons eigen leven, als onze
eigen realiteit.
Mensen denken vaak: er is een muur, dat is het einde, er is geen
hoop, maar we leren in de workshop dat de muur ons juist kan helpen
om verder te komen, een springplank kan zijn naar meer
verschillende plaatsen, ping pong en we komen in een andere richting
van de muur terug, de danser gebruikt de muur om een nieuwe
interessante beweging te maken.
Wanneer je danst, ga je je grenzen veranderen, je ziet dat je meer
kunt, dat je meer ruimte kunt nemen wanneer je dat wilt en dat je
minder ruimte kunt nemen wanneer je dat wilt. Dus er zijn
dansoefeningen 'op de plaats' waarbij we niet door de ruimte gaan en
dansoefeningen waarbij we gebruik maken van de hele ruimte.
Dit heeft drie technische dans aspecten
1. De grond, de vloer beschouwen we als onze vijand, als we dan-
10
sen doen we dat rechtop, het hoofd is ver van de vloer, als we te dicht bij
de vloer komen zijn we gevallen, er is iets verkeerds gebeurd. We leren
hier anders mee om te gaan door op de grond te liggen en te bewegen, we
leren dat de vloer ook onze steun is, zij ondersteunt ons, de vloer is er
altijd om dat te doen. We moeten weer leren, hoe de vloer te gebruiken,
waarbij we haar als ondersteuning beschouwen en niet als onze vijand.
2. De muur en het principe van pijl en boog. De muur geeft de danser de
mogelijkheid haar te gebruiken als een momentum, als een springplank
naar iets anders. We gaan buikdansen, tijdens de workshop. Er zitten veel
emoties in de buik, we gaan daarbij leren om emoties te overwinnen, hoe
ze ons kunnen helpen en niet controleren. Het zijn tamelijk eenvoudige
oefeningen die iedereen kan doen. In het scheppingsproces van de
deelnemers aan de workshop is er een verbinding tussen noties van bezit,
zelf verklaard slachtofferschap en zelfrespect enerzijds en oefeningen die
betrekking hebben op orthostatische aanpassing (orthostatisch: wat bij het
rechtop staan gebeurt) en structuur van het skelet anderzijds. In dit proces
is de buik, het brandpunt van energie in het lichaam, van grote invloed.
Van workshop naar een reeks voorstellingen
In de workshop is het steeds zo, dat de helft van de groep deelnemer is en
de helft toeschouwer. Maar er wordt niet gezegd: dit zijn de toeschouwers
en dit zijn de dansers, maar de groep wordt in tweeën verdeeld. De ene
groep gaat iets doen, de andere groep is support. Er heerst een atmosfeer
van: we gaan met zijn allen een spel doen, het gaat niet om competitie, de
atmosfeer is er ene van spel en plezier. De deelnemers vergeten, dat ze
eigenlijk optreden voor andere deelnemers maar de realiteit is, dat ze dat
wel doen. Aan het eind van het spel klappen de toeschouwers en worden
de dansers zich ervan bewust, dat ze stonden en bewogen voor een groep
mensen en dat ze zichzelf uitdrukten voor die groep mensen zonder bang
te zijn. Dit is erg versterkend voor zowel de deelnemers als de
toeschouwers.
Conclusie. Door deze methodische therapie betreffende het gebruik
11
van je lichaam en het bewustzijn van de ruimte voelen mensen zich
gesterkt in hun dagelijks leven. We gieten de ervaringen die we
opdoen met de workshops in een vorm van kunst die moet resulteren
in een voorstelling waar andere mensen naar kunnen kijken. De
deelnemers aan de voorstelling vertellen hun eigen verhaal met
gebruik van hun lichaam, en dat is versterkend voor zowel
deelnemers als toeschouwers. De toeschouwers zien, dat iemand die
erg verlegen is op het toneel staat en misschien zeggen ze: dat wil ik
ook, dat kan ik ook wel. Op deze wijze willen we een soort
infrastructuur maken van contacten, netwerken, cursussen en
workshops om ervaringen te verwerken die we tijdens de workshops
opdoen en om bekendheid te geven aan het project en misschien een
grotere voorstelling te gaan geven of een uitgebreider project op te
zetten. De twee danseressen die het geheel voorbereiden maken eerst
een voorstelling met zijn tweeën, om dezelfde vragen aan zichzelf te
stellen die ze later aan de deelnemers gaan stellen en om de
methodiek die in de workshop wordt gebruikt verder te ontwikkelen.
Achtergronden van de twee danseressen, die de
voorstelling 'One Woman Many Voices
ontwikkelen.
Artistiek leider, choreograaf en danser: Dorit Weintal
Sinds 2003 maak ik ook dansstukken en danstheater in Nederland,
terwijl ik me als choreograaf, performer en docent ook internationaal
heb ontplooid. In Europa, het Midden-Oosten, Oost-Azië en ZuidAfrika heb ik samengewerkt met en opgetreden onder leiding van
diverse artistiek leiders onder wie Kenzo Kusuda, Diane Elshout en
Frank Handeler Simon Rowe (Alain Platel - Les Ballets C de la B
Simon McBumey, Yael Omi (Maguy Marin), Isabel Cuesta, en met
gezelschappen zoals De Kazerne Theater, het Clipa Theatre het Acco
Theatre.ln 2000 behaalde ik aan de Universiteit van Tel Aviv de
mastertitel in de Theorie van Kunst en Architectuur. Vervolgens
presenteerde ik mij in voorstellingen in Nederland, zoals in het
Frascatitheater, De Melkweg, het Korzotheater, het Grand Théatre in
Groningen, en ik werkte mee aan het festival
12
Dancing On The Edge. Verder werkte ik in Duitsland en Italië waaronder het Fabrica Tanze International Dance Festival Milan -, in
Israël - onder meer het Masrahid Arabic Theater Accre en het
Jerusalem Festival -, in Frankrijk, Korea en in Zuid Afrika - het
Musho Festival in Durban.
Mouna Laroussi Tahiri.
Zie voor haar gegevens www.mouna.nl
Mouna dance productions is opgericht door Mouna Laroussi. Mouna
staat vooral bekend als Artistiek Leidster, choreografe én als danseres
van zangeres Hind. Minder bekend, maar net zo succesvol zijn de
diverse dansgroepen en de lessen die Mouna voor sportscholen heeft
opgezet en ontworpen. Als kroon op haar werk heeft zij hier diverse
aanmoedigingsprijzen voor ontvangen.
Een greep uit het werk van Mouna
Een theatertour, vele optredens in het binnen-en buitenland
en clipopnames dragen bij aan de ervaring van Mouna op het gebied
van Muziek, Dans en Toneel. Mouna dance productions danst op
verschillende vloeren:
Bedrijfsleven
Theater School
Meer over Mouna weten? Lees dan nu over de lopende projecten
Ziel, Valse Noten en Les enfants du premiere soleil op de website.
Al vastgestelde data en plaatsen van de voorstellingen
8 september 14.00 uur Cultureel Centrum Meneer de Wit
12 september Solidariteitsfestival Oud West
15 september 14.00 uur Cultureel Centrum Meneer de Wit
25 september 14.00 uur Cultureel Centrum Meneer de Wit
11 december Wereld Dans Festival Muiderpoort theater.
13
14
Een vrouw vele verhalen - duet
De dans– en theatervoorstelling gaat over
een vrouw met meerdere culturele
achtergronden, die geconfronteerd wordt
met het leven in Amsterdam. De
voorstelling is deels in het Nederlands,
maar er wordt ook Arabisch, Marokkaans,
Hebreeuws en Engels gesproken. Centraal
staat het laten zien van dialoog, tolerantie
en plezier tussen de verschillende
culturen. Na afloop is er gelegenheid tot
meedoen aan een gratis workshop en
gelegenheid tot gezellig samenzijn. En er is
informatie over het nieuwe
vrouwentheaterproject Carpet Diem.
U kunt zich voor de workshop opgeven via
telefoonnummer 020-6898806 of
[email protected].
15
Wanneer en Waar?
Cultureel Centrum Meneer de Wit,
Baarsjesweg 202 te Amsterdam West.
8 september 14:45
15 september 14:45
Plus gratis workshop aanvang 16:00
uur tot 17:00 uur.
25 september voorstelling 14:45.
11 september tijdens het
Solidariteitsfestival
13:00 uur tot 14:30 uur voorstelling en
dansworkshop in buurtcentrum De
Havelaar, Douwes Dekkerstraat 2.
Amsterdam West
18 december, Dans in de Wereld festival,
Muiderpoorttheater, Amsterdam
Www.muiderpoorttheater.nl
16