Is dat ok? - Gids door en voor de JGT`s

VLAGGENSYSTEEM, WAAR LIGT
DE GRENS?
Expertisepunt Seksueel
Grensoverschrijdend Gedrag
(Expertisepunt SGOG)
SEPTEMBER 2011
Lou Repetur
Het vlaggensysteem.
Praten met kinderen en jongeren over
seks en seksueel grensoverschrijdend
gedrag.
Ontwikkeld door Sensoa in
samenwerking met MOVISIE
Waarom nodig? Cijfers:
* Seksueel misbruik van kinderen en jongeren
blijft een hoge incidentie hebben.
• Algemeen: 39% vrouwen slachtoffer van
seksueel geweld 7% mannen slachtoffer van
seksueel geweld (Rutgers Nisso Groep 2006)
• Het gaat goed met de seksuele gezondheid van
jongeren van 12 tot 25 jaar. Maar…18% van de
meiden, 4% van de heterojongens, 26% van de
homojongens is wel eens gedwongen iets toe te
staan op seksueel gebied. (Seks onder je 25e,
2005)
Wat is het probleem?
* Seksualiteit vaak geen onderwerp in
team:
- verschillen in visie verlamt teams
- discussie is vaak geladen en persoonlijk
- eigen persoonlijke ervaringen staan in de weg
- men gaat het gesprek uit de weg
* Men wil vooral risico’s vermijden
* Seksuele ontwikkeling krijgt moeilijk ruimte
* Overreactie of laisser faire
* Mistoestanden blijven lang toegedekt
Grensoverschrijdend of niet?
* Verschillen in beoordeling o.a.
afhankelijk van:
• eigen ervaring en visie op seksualiteit
• de persoon over wie het gaat
• de context
Bedoeling vlaggensysteem
* Objectievere normen
* Gesprek te stimuleren
* Kader scheppen
* Seksueel gedrag duiden
Bestaat uit
* Een normatieve lijst (korte versielange versie)
* Criteria voor beoordeling
* Vlaggen (gradaties)
Twee dertienjarige meisjes zitten in de slaapkamer op bed.
Ze strelen elkaar tussen en over de bovenbenen en vinden
het fijn. Is dat ok?
Een groepje van 17 jarige jongens masturberen zich samen.
Ze hebben veel lol. Is dat ok?
Is dat ok?
Een jongen
van 10
maakt
obscene
tekeningen
op zijn
kamer
Is dat ok?
Een blote jongen
van 10 zet een
meisje van 10
onder druk om
hem te pijpen.
Beoordelen van seksueel gedrag
* Groene vlag: aanvaardbaar en positief
seksueel gedrag
* Gele vlag: occasioneel licht
grensoverschrijdend gedrag
* Rode vlag:zorgwekkend
grensoverschrijdend gedrag
* Zwarte vlag:zwaar seksueel
grensoverschrijdend gedrag
De normatieve lijst
* Gebaseerd op bestaande literatuur
over seksuele ontwikkeling
* Ingedeeld in leeftijdsfases
* Consequent volgens de vlaggen
ingevuld
* Uitgebreid feedback van experts,
werkveld en ouders (2008-2009)
* Is slechts vertrekpunt voor beoordeling
SEKSUALITEIT, WANNEER
GRENSOVERSCHRIJDEND?
Zes criteria:
* Consent of wederzijdse toestemming
* Vrijwilligheid
* Gelijkwaardigheid
* Leeftijdsadequaat
* Contextadequaat
* Zelfrespecterend
Één criteria afdoende, per geval uniek.
Wederzijdse toestemming
* Is er consent?
* Begrip en besef van wat voorgesteld
wordt
* Kennis van de maatschappelijke norm
* Bewustzijn van de mogelijke gevolgen
en alternatieven
* Verwachting dat een onderling akkoord
gerespecteerd zal worden
* Mentale competentie
Vrijwilligheid
* Is er dwang?
* Druk die de vrije wil van het slachtoffer
ontkent
* Perceptie van macht of autoriteit
* Perceptie van kracht
* Secundaire winst of verlies (geld,
voordelen, vriendschap in ruil voor
seks of angst voor verlies van liefde en
vriendschap)
Gelijkwaardigheid
* Is er gelijkwaardigheid tss beide
partijen?
* Is er een balans tussen beide partijen
op vlak van leeftijd, kennis,
intelligentie, macht, aanzien, religie,
levenservaring…
Leeftijds- of
ontwikkelingsadequaat gedrag
* Is dit gedrag geobserveerd bij meer
dan 20 % van de actoren bij recente
observaties
* Is het gezien de leeftijdsspecifieke
mogelijkheden te verwachten?
* Is het gezien de specificiteit van de
ontwikkeling te verwachten vb autisme,
intelligentieniveau,…
Context adequaat
* Contextgebonden regels
* De algemene maatschappelijke norm:
* Privacy: naaktheid en aanrakingen zijn
beperkt tot bepaalde plaatsen en
mensen
* Tijd en cultuurgevoelig
* Persoonlijk en specifiek
* Storend voor een meerderheid
Zelfrespect
Gedrag kan fysiek en/of psychisch
zelfbeschadigend zijn:
* Fysieke kwetsuren zoals wondjes; pijn,
infectie, mishandeling
* Psychische pijn zoals vernederd
worden, uitgelachen, te kijk gezet, …
Schema
* Grensoverschrijding op één van de
criteria voldoende
* Mate van grensoverschrijding bepaalt
de kleur van de vlag
* Herhaald gedrag-rodere kleur
* Urgentie vanaf Rood
* Seksueel misbruik: grijze zone
groen geel
rood
zwart
toestemming
OK
+- OK
- OK
--OK
vrijwilligheid
OK
+- OK
- OK
--OK
gelijkwaardig OK
heid
+- OK
- OK
--OK
Leeft/ontw.
adequaat
OK
+- OK
- OK
--OK
Contextadequaat
OK
+- OK
- OK
--OK
Zelfrespect
OK
+- OK
- OK
--OK
Seksueel misbruik
Indien het gedrag
* Duidelijk zonder wederzijdse
toestemming is
* Duidelijk niet vrijwillig is
* Er geen voldoende gelijkwaardigheid is
tussen de partners
wordt het beschouwd als seksueel
misbruik.
Hoe reageren?
* Groen: accepteren en eventueel
uitleggen
* Geel: begrenzen en alternatieven
bieden, uitleggen
* Rood: verbieden, uitleggen en
controleren, eventueel straf of
interventie aankondigen
* Zwart: verbieden, uitleggen,
tussenkomen met straf of/en
begeleiding
Vlaggensysteem heeft nut
* Helpt om seksualiteit bespreekbaar te maken
* Helpt opvoeders de emoties te hanteren die SGG
oproept
* Stimuleert het praten over SGG
* Het gesprek is neutraler en rustiger
* Je kan kinderen verantwoordelijkheid geven
* Het kind luistert en voelt zich begrepen, is minder
defensief
* Het SGG neemt af
* Nadenken over “toezicht”, ook bij nieuwe vormen van
misbruik
Meer info:
www.seksueelgeweld.info
www.movisie.nl
www. sensoa.be
www.jeugdprostitutie.nu
DANK!
Lou Repetur, [email protected] 030-7892117