Emoties herkennen en benoemen bij seksueel

Werkkaart 4
Thema: Emoties herkennen en benoemen bij seksueel
grensoverschrijdend gedrag en bij seksueel misbruik
van jongeren
1.1
Toelichting op het onderwerp
De Commissie Samson constateert een grote handelingsverlegenheid en taboesfeer bij professionals
in de jeugdzorg om seksualiteit en seksueel misbruik te bespreken met collega’s en met kinderen.
Het is bekend dat een aantal professionals zelf een problematische voorgeschiedenis heeft en
mogelijk zelf ook slachtoffer geweest is van seksueel misbruik.
Het komt ook voor dat professionals uit eigen lijfsbehoud wegkijken bij signalen van seksueel
grensoverschrijdend gedrag of bij seksueel misbruik van jongeren. Dat kan te maken hebben met
niet weten wat te doen met de informatie die zij te horen krijgen, met de machteloosheid die zij niet
willen voelen of met het feit dat ze onvoldoende ruimte voelen waar zijzelf kunnen ontladen.
Daarnaast ontstaan er nieuwe vormen van seksueel misbruik zoals misbruik via internet – bv
seksting- en het duurt veelal langer bij professionals dan bij jongeren zelf dat dit wordt herkend.
1.2
Voorstel werkvormen

Vragen
- Wat versta jij precies onder handelingsverlegenheid m.b.t. praten over seksueel
misbruik?
- Kun je een concreet voorbeeld uit je praktijk noemen waarbij jij niet wist hoe je
moest reageren; wat voelde je toen en wat heb je er vervolgens mee gedaan?
- Kun je een voorbeeld geven van wat je bij een collega of een pleegouder hebt
waargenomen waarbij volgens jou sprake was van handelingsverlegenheid?
- Vind je dat jouw collega’s weet moeten hebben van jouw misbruikverleden? Vind je
dat collega’s van elkaar weet moeten hebben van een misbruikverleden? Geef daarbij
aan waarom wel en waarom niet.
Pagina 1 van 2
-
-
1.3
1.4
Vind je dat (jouw) een leidinggevende/werkbegeleider weet moet hebben van (jouw)
ervaringen met seksueel misbruik van een medewerker? Geef daarbij aan waarom wel
en waarom niet.
Welke emoties en gevoelens maken het voor jou lastig om over seksualiteit, seksueel
grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik in gesprek te gaan?

Stellingen
- Om seksueel grensoverschrijdend gedrag aan te voelen en grenzen te stellen ten
aanzien van seksueel misbruik is het nodig om emoties van jezelf en bij anderen te
herkennen en te benoemen.
- Professionals moeten signalen van seksueel misbruik serieus nemen; het gesprek
hierover met jongeren of pleegouders hoort thuis bij een collega met specialistische
kennis hierover.
- Praten over eigen ervaringen met grensoverschrijdend gedrag of seksueel misbruik is
niet professioneel.
- Er is in onze instelling genoeg ruimte om over emoties m.b.t. seksueel misbruik te
spreken.
- Zwijgen over mogelijk seksueel misbruik is goed omdat je niet weet welke beerput
open gaat als je er wel over spreekt.
- Seksualiteit is een privéaangelegenheid; dat geldt ook voor seksueel
grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik.
- Het is niet mogelijk om meerzijdig partijdig (rekening houden met belangen van alle
partijen) te blijven als je over seksueel misbruik van een ouder met de jongere praat.

Oefening
- Bespreek concrete voorbeelden van emoties bij seksueel grensoverschrijdend gedrag
en seksueel misbruik van jongeren aan de hand van een concrete casus. Hoe kun jij
je hevige emoties beter hanteren?
- Coping strategieën bespreken. Bewust worden hoe je in het dagelijks leven allerlei
vormen van geweld tegenkomt en hoe je daarmee omgaat.
- Negatieve ervaringen met seksualiteit. Iedereen heeft weleens een ervaring met
seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hoe reageer jij daarop? Heb je daarover later
nog negatieve gevoelens? Wat wil je leren om de door jou gewenste reactie een
volgende keer te kunnen vertonen?
Transfersuggesties: hoe breng je het geleerde verder in je eigen team, in contact
met cliënten of in werkbegeleiding?
Bespreek met elkaar hoe gebruik van het Vlaggensysteem aansluit van dit thema.
Geef aan hoe je in je eigen team of tijdens cliënt besprekingen signalen van seksueel
grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik kunt bespreken.
Verder lezen
 Vereniging Tegen Seksuele Kindermishandeling (2012) De kracht van spreken: dertig
levensverhalen over seksuele kindermishandeling, VSK
 Vereniging Tegen Seksuele Kindermishandeling (1983), De straf op zwijgen is
levenslang’, uitgeverij Sara, enkel 2e hands verkrijgbaar
 Evers,T. (2014) een semi- autobiografisch verhaal over verwikkelingen van een
zedenrechercheur, die zelf ook n misbruik ervaring met zich meedraagt, Elikser
Pagina 2 van 2