Samenvatting van het rapport `Ziekteverzuim als signaal`. zoz

Samenvatting van het rapport 'Ziekteverzuim als signaal'.
Het project 'Ziekteverzuim als signaal' is uitgevoerd op twee scholen voor VMBO in de stad
Utrecht van maart 1999 tot juli 2001. Het project vormde een onderdeel van het Plan van Aanpak
Voortijdig Schoolverlaten Utrecht. Het doel ervan was leerlingen die meer dan normaal
verzuimden in contact te brengen met de jeugdarts om schooluitval te voorkomen. Het
uitgangspunt hierbij is dat alle leerlingen die verzuimen een probleem hebben dat om een
oplossing vraagt. De leerlingpopulatie van beide scholen is voor tweederde allochtoon en zit
voornamelijk op het voormalige (I)VBO. Bij de ontwikkeling en uitvoering van het project werkten
de afdeling Jeugdgezondheidszorg (JGZ) van de GG&GD Utrecht, de afdeling Onderwijs en
sectie Leerplicht van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Utrecht samen.
Opzet interventie
Leerlingen die frequent of langdurig van school verzuimden wegens ziekte werden opgeroepen
voor een onderzoek bij de jeugdarts. Dit gold ook voor leerlingen die een bijzonder
verzuimgedrag vertoonden. Hierbij gaat het om voortdurend ziek zijn bij een bepaald vak of een
hoog totaal verzuim. In het tweede projectjaar werd de doelgroep van het project op zogenaamde
vangdagen op school uit de les gehaald en naar de jeugdarts gestuurd. Dit verbeterde het bereik
van het project aanzienlijk
De verzuimcoördinator van de school droeg zorg voor de aanmelding van de leerlingen voor het
project. De jeugdarts adviseerde de school over oplossingen voor de problemen die het verzuim
veroorzaakten. Waar nodig werd door de jeugdarts rechtstreeks verwezen naar de huisarts of
schoolexterne jeugdhulpverleners. Meldingen naar de sectie Leerplicht van de gemeente Utrecht
verliepen via de school.
Opzet evaluatie
Het project is geëvalueerd via een registratie van bevindingen bij aangemelde leerlingen, een
analyse van de reguliere verrichtingenregistratie van de afdeling JGZ en een analyse van de
verzuimregistratie van de deelnemende scholen. Daarnaast zijn de uitkomsten van de Utrechtse
Teldagen in het Voortgezet Onderwijs geanalyseerd en zijn kwalitatieve indrukken van de
belangrijkste participanten verzameld middels halfgestructureerde interviews.
Resultaten
In een schooljaar werd gemiddeld 10-15% van de leerlingen aangemeld voor het project.
Nederlandse leerlingen zijn in de aanmeldingen oververtegenwoordigd. Vooral derde- en in
mindere mate vierdeklassers worden meer aangemeld dan leerlingen uit de onderbouw. De
opkomst liep op van 48% in de eerste projectmaanden tot 87% in het cursusjaar 2000-2001,
mede door de introductie van vangdagen. Bij tweederde van de leerlingen was een somatisch
probleem (mede) oorzaak van het verzuim. Bij de helft bleek (tevens) een psychisch probleem te
spelen, bij een derde (ook) een gezinsprobleem en bij nog een derde (eveneens) onwil. Meestal
was een eenmalig contact met de schoolarts voldoende om de school te kunnen adviseren over
de verdere aanpak. Bij 8% was een vervolgcontact met de schoolarts nodig en bij 14% een
verwijzing naar schoolexterne hulpverleners.
Het verzuim van de aangemelde leerlingen werd gunstig beïnvloed, zowel volgens de mening van
de schoolarts als op basis van de leerlinggegevens van de scholen. Op beide scholen steeg het
geregistreerde verzuim van alle leerlingen in het eerste projectjaar, om in het tweede projectjaar
duidelijk te dalen. De effectiviteit van de zorg van de afdeling JGZ aan de scholen blijkt
toegenomen. Alle participanten van het project oordelen positief over deze nieuwe vorm van
begeleiding. Zij zijn van mening dat de aanpak een juiste en 'veilige' ingang biedt om met
leerlingen en ouders in gesprek te komen over het ziekteverzuim.
Conclusie
De aanpak van 'Ziekteverzuim als signaal' blijkt een effectieve methode voor het verbeteren van
de zorg voor leerlingen met problemen en het terugdringen van schoolverzuim. Op basis van de
resultaten van het project wordt de aanpak op alle VMBO lokaties in de stad Utrecht ingevoerd.
------------------------------------------------------------------------------------------------------Het eindrapport van het project Ziekteverzuim als signaal is op te vragen bij het
secretariaat van de afdeling Jeugdgezondheidszorg van de GG&GD
tel. 030 - 2863286
z.o.z.